Nəsr — ərəbcədən hərfi mənada vəzni, qafiyəsi və rədifi olmayan bədii əsər deməkdir. Nəsr poetikasından bəhs edən ədəbiyyatşünaslar hətta nəsr dilini adi danışıq dili və insanlar arasında gündəlik yazışmaların dili ilə eyniləşdirirlər. Bir sıra nəzəriyyəçilər isə bu fikirdədirlər ki, nəsr əsərlərinin özünün də öz mürəkkəb-daxili və ritmik-struktur qanunauyğunluqları var.
Nəsr dili konkret müəllif ideyasının, poetik məzmunun ardıcıl şəkildə dərkində məqsədyönlü surətdə işlədilən bir dildir. Nəsrdə sətirlərin uzun və qısalığından, sadə və mürəkkəbliyindən asılı olmayaraq bədii sistemlilik, ardıcıl məntiq və ritm olmalıdır. Nəsr dilində yazılan ədəbiyyat müxtəlif olur: povest, roman, novella, oçerk, memuar və s.
Povest rus dilində danışıq, təhkiyə, nağıl etmək mənasında işlənən "povestvovanie" sözündəndir. Povestə bəzən böyük hekayə deyilir. Çünki povestlə hekayə bir-birinə yaxın janrlardır. Hekayədən fərqli olaraq, povestdə bir yox, bir neçə əhvalatdan bəhs olunur və təsvir olunan surətlərin sayı da hekayədəki surətlərin sayından bir neçə dəfə çox olur. Azərbaycan ədəbiyyatında povestin ilk nümunəsi M.F.Axundzadənin “Aldanmış kəvakib” əsəri sayılır. C. Məmmədquluzadənin “Danabaş kəndinin əhvalatları”, Ə. Vəliyevin “Gülşən”, M. Hüseynin “Kin”, M. Cəlalın “Dağlar dilə gəldi” və s. əsərləri Azərbaycan ədəbiyyatında povest janrının gözəl nümunələri hesab olunur.
Roman sözü fransız, ispan, italyan və s. dillərinin daxil olduğu roman dil qrupunun adı ilə bağlıdır. Bu dillərdə təhkiyə üsulu ilə qələmə alınan hər hansı bədii əsər XII-XIII əsrlərdə roman adlandırılsa da, sonralar roman xüsusi janr kimi formalaşmışdır. Roman epik növün həcm etibarilə ən böyük janrdır. Romanda təsvir edilən hadisələr və surətlər povestlə müqayisədə xeyli çoxdur. Hekayə və povestdə yazıçı, adətən, qəhrəmanın həyatının müəyyən bir mərhələsini təsvir etdiyi halda, romanda yazıçı qəhrəmanı dinamik inkişafda göstərmək, bəzən onun bütün ömür yoluna nəzər salmaq imkanı qazanır. Silsilə təşkil edən iki hissəli roman dilogiya, silsilə təşkil edən üç hissəli roman trilogiya adlanır. M.Hüseynin "Abşeron" və "Qara daşlar" romanları birlikdə dilogiya təşkil edir. M.S.Ordubadinin "Gizli Bakı", "Döyüşən şəhər" və "Dünya dəyişir" romanları isə trilogiya sayılır.
Dilogiya və trilogiyalarm hər hissəsi müstəqil roman sayılır və hər birinin də, bir qayda olaraq, öz müstəqil adı olur. Sadəcə, bu müstəqil romanları az-çox eyni mövzu və eyni obrazlar birləşdirir. Tarixi şəxsiyyətlərlə, onların həyat və fəaliyyətinin təsviri ilə bağlı olan romanlara tarixi roman deyilir. M.S.Ordubadinin Cənubi Azərbaycandakı inqilabi hərəkatdan bəhs edən "Dumanlı Təbriz", Y.V.Çəmənzəminlinin M.P.Vaqifdən bəhs edən "İki od arasında" (və yaxud "Qan içində"), İ.Hüseynovun İ.Nəsimidən bəhs edən "Məhşər" əsərləri tarixi roman nümunələridir.
Qəhrəmanların duyğu və düşüncələrinin, daxili hiss-həyəcanlarının ifadəsinə geniş yer verən, hadisələri qəhrəmanların davranışında əks etdirən romanlar psixoloji romanlar adlanır. Y.Səmədoğlunun "Qətl günü" əsəri psixoloji romandır.
Oçerk epik növün həcm etibarilə hekayəyə yaxın janrıdır. Hekayədən fərqli olaraq, oçerk faktiki həyat materialı, sənədlilik əsasında yazılır. Bu o deməkdir ki, yazıçı qəhrəmanm adını, tərcümeyi-halının səciyyəvi faktlarını real həyatda necə varsa, o şəkildə də saxlayıb əks etdirir. Düzdür, hekayədə olduğu kimi, oçerkdə də müəllif tipikləşdirmə və ümumiləşdirmə aparır, bədii təsvir və ifadə vasitələrindən istifadə edir, amma yazıçı fantaziyasına, təxəyyülünə geniş yol verilmir. Oçerklə tanış olan oxucu söhbətin konkret olaraq kimdən, real həyatda yaşayıb fəalliyyət göstərən hansı insandan getdiyini dərhal başa düşür. Oçerkdə bədiilik elementləri də olur. Oçerk bədii publisistikaya yaxın janrdır. Azərbaycan ədəbiyyatında Mir Cəlal, Əvəz Sadıq, Nurəddin Babayev və başqaları oçerkin gözəl nümunələrini yaratmışlar.
Xatirə, yaxud memuar da, oçerk kimi faktiki həyat materialı və sənədlilik əsasında yazılır. Amma oçerkdən fərqli olaraq, xatirədə konkret bir şəxsdən bəhs etmək məhdudiyyəti yoxdur. Xatirədə əsas şərt müəllifin iştirak etdiyi, şahidi olduğu hadisələri təsvir etməkdir. Bundan əlavə, xatirədə həcm məhdudiyyəti də yoxdur. Xatirə həcmcə oçerkdən xeyli böyük də ola bilər. C.MəmmədquIuzadənin "Xatiratım", A.Şaiqin"Keçmiş günlər", Ö.F.Nemanzadənin "Xatirələrim", S.Rüstəmin "Unudulmaz müəllim", M.Hüseynin "Bir ay, bir gün", Anarın "Sizsiz" əsərləri xatirə nümunələridir.
Dəqiqlik, tarixi həqiqətin gözlənilməsi memuar janrının mühüm xüsusiyyətləridir. Bu janrda yazılan əsərlərdə şəxsiyyətlərə, hadisələrə müəyyən fərqli yanaşmalar da ola bilər.
İstinadlar
Baba Babazadə. Ədəbiyyatda lirik növ (dərs vəsaiti). Bakı: «Bakı Universiteti» nəşriyyatı, 2008, 178 səh. [ölü keçid]
Ədəbiyyat ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Avqust 30, 2021
nəsr, ərəbcədən, hərfi, mənada, vəzni, qafiyəsi, rədifi, olmayan, bədii, əsər, deməkdir, poetikasından, bəhs, edən, ədəbiyyatşünaslar, hətta, nəsr, dilini, danışıq, dili, insanlar, arasında, gündəlik, yazışmaların, dili, ilə, eyniləşdirirlər, sıra, nəzəriyyəçi. Nesr erebceden herfi menada vezni qafiyesi ve redifi olmayan bedii eser demekdir Nesr poetikasindan behs eden edebiyyatsunaslar hetta nesr dilini adi danisiq dili ve insanlar arasinda gundelik yazismalarin dili ile eynilesdirirler Bir sira nezeriyyeciler ise bu fikirdedirler ki nesr eserlerinin ozunun de oz murekkeb daxili ve ritmik struktur qanunauygunluqlari var 1 Nesr dili konkret muellif ideyasinin poetik mezmunun ardicil sekilde derkinde meqsedyonlu suretde isledilen bir dildir Nesrde setirlerin uzun ve qisaligindan sade ve murekkebliyinden asili olmayaraq bedii sistemlilik ardicil mentiq ve ritm olmalidir Nesr dilinde yazilan edebiyyat muxtelif olur povest roman novella ocerk memuar ve s Mundericat 1 Povest 2 Roman 3 Ocerk 4 Xatire ve ya Memuar 5 IstinadlarPovest RedaktePovest rus dilinde danisiq tehkiye nagil etmek menasinda islenen povestvovanie sozundendir Poveste bezen boyuk hekaye deyilir Cunki povestle hekaye bir birine yaxin janrlardir Hekayeden ferqli olaraq povestde bir yox bir nece ehvalatdan behs olunur ve tesvir olunan suretlerin sayi da hekayedeki suretlerin sayindan bir nece defe cox olur Azerbaycan edebiyyatinda povestin ilk numunesi M F Axundzadenin Aldanmis kevakib eseri sayilir C Memmedquluzadenin Danabas kendinin ehvalatlari E Veliyevin Gulsen M Huseynin Kin M Celalin Daglar dile geldi ve s eserleri Azerbaycan edebiyyatinda povest janrinin gozel numuneleri hesab olunur Roman RedakteRoman sozu fransiz ispan italyan ve s dillerinin daxil oldugu roman dil qrupunun adi ile baglidir Bu dillerde tehkiye usulu ile qeleme alinan her hansi bedii eser XII XIII esrlerde roman adlandirilsa da sonralar roman xususi janr kimi formalasmisdir Roman epik novun hecm etibarile en boyuk janrdir Romanda tesvir edilen hadiseler ve suretler povestle muqayisede xeyli coxdur Hekaye ve povestde yazici adeten qehremanin heyatinin mueyyen bir merhelesini tesvir etdiyi halda romanda yazici qehremani dinamik inkisafda gostermek bezen onun butun omur yoluna nezer salmaq imkani qazanir Silsile teskil eden iki hisseli roman dilogiya silsile teskil eden uc hisseli roman trilogiya adlanir M Huseynin Abseron ve Qara daslar romanlari birlikde dilogiya teskil edir M S Ordubadinin Gizli Baki Doyusen seher ve Dunya deyisir romanlari ise trilogiya sayilir Dilogiya ve trilogiyalarm her hissesi musteqil roman sayilir ve her birinin de bir qayda olaraq oz musteqil adi olur Sadece bu musteqil romanlari az cox eyni movzu ve eyni obrazlar birlesdirir Tarixi sexsiyyetlerle onlarin heyat ve fealiyyetinin tesviri ile bagli olan romanlara tarixi roman deyilir M S Ordubadinin Cenubi Azerbaycandaki inqilabi herekatdan behs eden Dumanli Tebriz Y V Cemenzeminlinin M P Vaqifden behs eden Iki od arasinda ve yaxud Qan icinde I Huseynovun I Nesimiden behs eden Mehser eserleri tarixi roman numuneleridir Qehremanlarin duygu ve dusuncelerinin daxili hiss heyecanlarinin ifadesine genis yer veren hadiseleri qehremanlarin davranisinda eks etdiren romanlar psixoloji romanlar adlanir Y Semedoglunun Qetl gunu eseri psixoloji romandir Ocerk RedakteOcerk epik novun hecm etibarile hekayeye yaxin janridir Hekayeden ferqli olaraq ocerk faktiki heyat materiali senedlilik esasinda yazilir Bu o demekdir ki yazici qehremanm adini tercumeyi halinin seciyyevi faktlarini real heyatda nece varsa o sekilde de saxlayib eks etdirir Duzdur hekayede oldugu kimi ocerkde de muellif tipiklesdirme ve umumilesdirme aparir bedii tesvir ve ifade vasitelerinden istifade edir amma yazici fantaziyasina texeyyulune genis yol verilmir Ocerkle tanis olan oxucu sohbetin konkret olaraq kimden real heyatda yasayib fealliyyet gosteren hansi insandan getdiyini derhal basa dusur Ocerkde bediilik elementleri de olur Ocerk bedii publisistikaya yaxin janrdir Azerbaycan edebiyyatinda Mir Celal Evez Sadiq Nureddin Babayev ve basqalari ocerkin gozel numunelerini yaratmislar Xatire ve ya Memuar RedakteXatire yaxud memuar da ocerk kimi faktiki heyat materiali ve senedlilik esasinda yazilir Amma ocerkden ferqli olaraq xatirede konkret bir sexsden behs etmek mehdudiyyeti yoxdur Xatirede esas sert muellifin istirak etdiyi sahidi oldugu hadiseleri tesvir etmekdir Bundan elave xatirede hecm mehdudiyyeti de yoxdur Xatire hecmce ocerkden xeyli boyuk de ola biler C MemmedquIuzadenin Xatiratim A Saiqin Kecmis gunler O F Nemanzadenin Xatirelerim S Rustemin Unudulmaz muellim M Huseynin Bir ay bir gun Anarin Sizsiz eserleri xatire numuneleridir Deqiqlik tarixi heqiqetin gozlenilmesi memuar janrinin muhum xususiyyetleridir Bu janrda yazilan eserlerde sexsiyyetlere hadiselere mueyyen ferqli yanasmalar da ola biler Istinadlar Redakte Baba Babazade Edebiyyatda lirik nov ders vesaiti Baki Baki Universiteti nesriyyati 2008 178 seh olu kecid Edebiyyat ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Nesr amp oldid 5912964, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
