Məsud 1046-cı ildə Lahorda anadan olub. Şairin ailəsi Həmədandan olsa da sonra Qəzvinə köçmüşlər. Onun atası 60 il Qəznəvilər dövlətinin əyanlarından (mustovfi) biri olmuş və müxtəlif dövlət işlərini görmüşdür. Bu barədə şair şeirlərinin birində deyir:
Altmış il tamam xidmətdə oldu, Mənim atam Səəd ibn Səlman. Gah əyalətlərdə hakim oldu, Gah da sarayda oldu əyan.
Şair hələ gənc yaşlarından yaxşı təhsil almış və dövlət işlərini, maliyyə hesablarını yaxşı bilmişdir. Eləcə də özündən əvvəlki poeziyanı dərindən öyrənmişdir. Mənbələrin verdiyi məlumata görə, onun üç dildə: dəri, ərəb və hind dilində divanı olmuşdur. Şairin həmin divanlarından yalnız dəri dilindəki divanı bizə gəlib çatmışdır. Ərəb dilində yazdığı şeirlərdən isə təkcə bir beyt Vətvatın divanından bizə məlumdur. Vətvat onu çox sevmişdir və şeirlərindən nümunələr vermiş, onlara nəzirə yazmışdır. Bu fakt göstərir ki, şair bir neçə dil bilmiş və zəmanəsinin savadlı ziyalılarından olmuşdur.
Səəd Salman həm də dövrünün qabaqcıl şairləri, ziyalıları ilə dost olmuşdur. Səmərqənddən ona Əbu Məhəmməd Rəşidi öz şeirlərini göndərirdi. Dövrün böyük şairi Əbülüla ibn Yəqub Ətai ilə dostluq edirdi. Ətai 1097-ci ildə vəfat etmişdir və Səəd Salman divanının iki yerində onun vəfatından danışır. Əbülfərəc Runi onun dostlarından idi. Runi istedadlı şair idi və Səəd Salman onu özünün müəllimi hesab edirdi. Səəd Salman dövrünün qabaqcıl şairləri olan Mux-tari, Müizzi, Sənai, Kamal Buxarai, Cəmaləddin Naser ilə ədəbi əla-qələr saxlayırdı. Xaqani Şirvani ilə tanış olmasını söyləmək çətindir, ancaq Xaqani onun barəsində öz divanında deyir:
Ünsüri tərzilə şeirlər yazır Ünsüridən xoşu gəlmir, Qəsidələrində hərdən ona sataşır, bu nədəndir?
Onun Qəznəvilər sarayında dəqiq hansı vaxtdan etibarən qullu-ğa başlaması məlum deyil, ancaq İbrahim şah oğlu Seyfəldövlə Mah-mudu 1076-cı ildə Hindistan əyalətlərinə hakim təyin edəndə Səəd Salman ona qəsidə yazmışdır. Həmin qəsidə bir neçə nöqteyi-nə-zərdən olduqca maraqlıdır:
Əlli il bundan qabaq söylədi Əbu Reyhan, Onun kitabı adlanırdı “Təfhim” Bir şah olacaq dünyaya hakim, Hicri tarixində olanda te, sin və cim.
Şair şeirində Əbu Reyhan Biruninin 1030-cu ildə yazdığı “Ət təfhim li-əvail zinəət ət-təncim” (Astronomiya incəsənətinin izahına giriş) kitabına işarə edir və əbcəd hesabı ilə tarixi göstərir: 400(ت)+60(س)+3(ج)=463. Bu məlumatdan aydın olur ki, Əbu Rey-han Biruninin “Təfhim” kitabında həm də gələcəkdən xəbər verməyə dair məlumatlar olmuşdur. Şair Seyfəldövlə Mahmudla çoxdan tanış idi. Onları şairin atası Qəzvində tanış etmişdir. Səəd Salmanın şeirlərindən məlum olur ki, gənc vəliəhd Seyfəldövlə Mahmud Hindistana yürüş edəndə belə, onunla birlikdə olmuşdur:
İki xoşbəxtlik bir araya gəldi bu gün: Biri ilin təhvili, biri döyüşdə qələbə.
Vəliəhd Mahmuda həsr edilmiş bu qəsidədə şair Novruz bayra-mı ilə onun qələbəsinin bir günə düşməsini qeyd edir. Həqiqətən də, vəliəhdin Aqr üzərində qələbəsi 21 martda olmuşdur. Şeirlərindən məlum olur ki, Səəd Salman sarayın məşhur şairlə-rindən olmuşdur, onun divanı 16 min beytdir və onlar qəsidələrdən, məsnəvilərdən, qitələrdən, müsəmmət, qəzəl və rübailərdən ibarətdir. Hətta bu barədə şairin özü də qeyd edir ki, mən fars şeirinin Rudəkisi, ərəb şeirinin Hanisiyəm:
Qarşımda səcdəyə gəlsinlər, Sadədil Rudəki, o İbn Hani.
XI əsrdə Abbasi xəlifələrinin saray şairi olan Əbu Nuvəs ibn Hani ərəb şeirində çox məşhur idi, necə ki, Rudəki farsdilli ədəbiyyatda. Şairin şeirlərində özündən əvvəlki şairlərin təsiri hiss edilir. Xüsusilə, Şəhid Bəlxinin bu mətlə ilə başladığı şeirinə nəzirəni görürük:
Min kəklikdə bir şahin qəlbi yox, Min bəndədə bir Xudavənd ürəyi.
Şair, görünür, həyatda çox səxavətli adam olmuş və onun səxa-vətindən sonrakı şairlər belə bəhs etmişlər:
Az-çox səxavətə, sözdə çox güman ki, Mən Xacə Məsud Səəd Səlmanam.
Bu misraların sahibi Ruhi Vəlvəlici adlı şairdir. Saray mühitin-də şairlərin əməyini qiymətləndirmək, çox güman ki, Səəd Salmana həvalə edilmişdir. Şairin özü də, çox güman ki, sultanlardan kifayət qədər hədiyyələr almışdır. Hətta mənbələrdəki bəzi məlumatlara görə, onun mülkü bir vaxt əlindən alınmış və şair mülkünü geri almaq üçün Qəznəyə şikayətə getmişdir. Ancaq şair Qəznəyə çatmamış düşmənləri işdən xəbərdar olmuş və onu gözdən salmaq üçün tədbirlər görmüşlər.
J. W. Clinton, “MasǾūd-i SaǾd-i Salmān”, EI² (İng.), VI, 783;
J. T. P. de Bruijn, “Ĥabsiyya”, EI² Suppl. (İng.), s. 333-334.
İstinadlar
Mas'ud Sa'd Salman // Encyclopædia Britannica (ing.)
↑ Masʿūd Saʿd Salmān // CERL Thesaurus (ing.) — Consortium of European Research Libraries.
↑ Mas'ud Sa'd // NUKAT — 2002.
Identifiants et Référentiels (fr.) — ABES, 2011.
September 10, 2021
məsud, səəd, salman, 1046, 1121, iran, şairi, doğum, tarixi, 1046, doğum, yeri, lahorvəfat, tarixi, 1121, vətəndaşlığı, pakistan, fəaliyyəti, şairhəyatı, redaktəməsud, 1046, ildə, lahorda, anadan, olub, şairin, ailəsi, həmədandan, olsa, sonra, qəzvinə, köçmüşl. Mesud Seed Salman 1046 1121 Iran sairi Mesud Seed SalmanDogum tarixi 1046 1 2 3 Dogum yeri LahorVefat tarixi 1121 2 3 Vetendasligi Pakistan 4 Fealiyyeti sairHeyati RedakteMesud 1046 ci ilde Lahorda anadan olub Sairin ailesi Hemedandan olsa da sonra Qezvine kocmusler Onun atasi 60 il Qezneviler dovletinin eyanlarindan mustovfi biri olmus ve muxtelif dovlet islerini gormusdur Bu barede sair seirlerinin birinde deyir Altmis il tamam xidmetde oldu Menim atam Seed ibn Selman Gah eyaletlerde hakim oldu Gah da sarayda oldu eyan Sair hele genc yaslarindan yaxsi tehsil almis ve dovlet islerini maliyye hesablarini yaxsi bilmisdir Elece de ozunden evvelki poeziyani derinden oyrenmisdir Menbelerin verdiyi melumata gore onun uc dilde deri ereb ve hind dilinde divani olmusdur Sairin hemin divanlarindan yalniz deri dilindeki divani bize gelib catmisdir Ereb dilinde yazdigi seirlerden ise tekce bir beyt Vetvatin divanindan bize melumdur Vetvat onu cox sevmisdir ve seirlerinden numuneler vermis onlara nezire yazmisdir Bu fakt gosterir ki sair bir nece dil bilmis ve zemanesinin savadli ziyalilarindan olmusdur Seed Salman hem de dovrunun qabaqcil sairleri ziyalilari ile dost olmusdur Semerqendden ona Ebu Mehemmed Residi oz seirlerini gonderirdi Dovrun boyuk sairi Ebulula ibn Yequb Etai ile dostluq edirdi Etai 1097 ci ilde vefat etmisdir ve Seed Salman divaninin iki yerinde onun vefatindan danisir Ebulferec Runi onun dostlarindan idi Runi istedadli sair idi ve Seed Salman onu ozunun muellimi hesab edirdi Seed Salman dovrunun qabaqcil sairleri olan Mux tari Muizzi Senai Kamal Buxarai Cemaleddin Naser ile edebi ela qeler saxlayirdi Xaqani Sirvani ile tanis olmasini soylemek cetindir ancaq Xaqani onun baresinde oz divaninda deyir Unsuri terzile seirler yazir Unsuriden xosu gelmir Qesidelerinde herden ona satasir bu nedendir Onun Qezneviler sarayinda deqiq hansi vaxtdan etibaren qullu ga baslamasi melum deyil ancaq Ibrahim sah oglu Seyfeldovle Mah mudu 1076 ci ilde Hindistan eyaletlerine hakim teyin edende Seed Salman ona qeside yazmisdir Hemin qeside bir nece noqteyi ne zerden olduqca maraqlidir Elli il bundan qabaq soyledi Ebu Reyhan Onun kitabi adlanirdi Tefhim Bir sah olacaq dunyaya hakim Hicri tarixinde olanda te sin ve cim Sair seirinde Ebu Reyhan Biruninin 1030 cu ilde yazdigi Et tefhim li evail zineet et tencim Astronomiya incesenetinin izahina giris kitabina isare edir ve ebced hesabi ile tarixi gosterir 400 ت 60 س 3 ج 463 Bu melumatdan aydin olur ki Ebu Rey han Biruninin Tefhim kitabinda hem de gelecekden xeber vermeye dair melumatlar olmusdur Sair Seyfeldovle Mahmudla coxdan tanis idi Onlari sairin atasi Qezvinde tanis etmisdir Seed Salmanin seirlerinden melum olur ki genc veliehd Seyfeldovle Mahmud Hindistana yurus edende bele onunla birlikde olmusdur Iki xosbextlik bir araya geldi bu gun Biri ilin tehvili biri doyusde qelebe Veliehd Mahmuda hesr edilmis bu qesidede sair Novruz bayra mi ile onun qelebesinin bir gune dusmesini qeyd edir Heqiqeten de veliehdin Aqr uzerinde qelebesi 21 martda olmusdur Seirlerinden melum olur ki Seed Salman sarayin meshur sairle rinden olmusdur onun divani 16 min beytdir ve onlar qesidelerden mesnevilerden qitelerden musemmet qezel ve rubailerden ibaretdir Hetta bu barede sairin ozu de qeyd edir ki men fars seirinin Rudekisi ereb seirinin Hanisiyem Qarsimda secdeye gelsinler Sadedil Rudeki o Ibn Hani XI esrde Abbasi xelifelerinin saray sairi olan Ebu Nuves ibn Hani ereb seirinde cox meshur idi nece ki Rudeki farsdilli edebiyyatda Sairin seirlerinde ozunden evvelki sairlerin tesiri hiss edilir Xususile Sehid Belxinin bu metle ile basladigi seirine nezireni goruruk Min keklikde bir sahin qelbi yox Min bendede bir Xudavend ureyi Sair gorunur heyatda cox sexavetli adam olmus ve onun sexa vetinden sonraki sairler bele behs etmisler Az cox sexavete sozde cox guman ki Men Xace Mesud Seed Selmanam Bu misralarin sahibi Ruhi Velvelici adli sairdir Saray muhitin de sairlerin emeyini qiymetlendirmek cox guman ki Seed Salmana hevale edilmisdir Sairin ozu de cox guman ki sultanlardan kifayet qeder hediyyeler almisdir Hetta menbelerdeki bezi melumatlara gore onun mulku bir vaxt elinden alinmis ve sair mulkunu geri almaq ucun Qezneye sikayete getmisdir Ancaq sair Qezneye catmamis dusmenleri isden xeberdar olmus ve onu gozden salmaq ucun tedbirler gormusler Edebiyyat RedakteAbdulhay Habibi Meĥabis i Mesud i SaǾd i Selman Yagma XI 12 Tehran 1347 hs s 678 686 Ahmed Ates Mes ud IA VIII 141 144 J W Clinton MasǾud i SaǾd i Salman EI Ing VI 783 J T P de Bruijn Ĥabsiyya EI Suppl Ing s 333 334 Istinadlar Redakte Mas ud Sa d Salman Encyclopaedia Britannica ing 1 2 Masʿud Saʿd Salman CERL Thesaurus ing Consortium of European Research Libraries 1 2 Mas ud Sa d NUKAT 2002 Identifiants et Referentiels fr ABES 2011 Menbe https az wikipedia org w index php title Mesud Seed Salman amp oldid 4609558, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
