fbpx
Wikipedia

Məmmədhəsən Adıgözəlov

Məmmədhəsən Adıgözəl oğlu Adıgözəlov – yüksək ixtisaslı ilk neft buruq ustularından biri, 1906-ci ildən "Hümmət" Sosial-Demokratik partiyasının üzvü, Neft Həmkarlar İttifaqının yaradıcılardan biri, 1907–1911-ci ilə qədər Neft Həmkarları İttifaqının xəzinədarı, 1918-ci ildə Xırdalan Sovetinin Xalq Deputların sədri, 1920–21-ci illərdə Xırdalan İnqilabı Sovetin sədri, Binəqədi İcraiyyə Komitəsi sədrinin müavini, 1921-ci ilin sonundan sədri işləmişdir. Cənubi Qafqaz kommunist təşkilatlarının 3-cü və AKP-nin bir sıra qurultayına nümayəndə seçilmişdir. 1934-cü ildə Azərbaycan SSR MİK Rəyasət heyətinin qərarı ilə ona "Əmək Qəhrəmanı" adı verilmişdir. "Qırmızı əmək bayrağı" ordeni ilə təltif edilmişdir (1956).

Məmmədhəsən Adıgözəlov
Doğum tarixi
Doğum yeri Xırdalan kəndi, Bakı qəzası, Bakı quberniyası, Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi (99 yaşında)
Fəaliyyəti neft mühəndisi[d]
Mükafatları

Həyatı

Bir məlumata görə o 23 iyun 1861-ci ildə Bakı qəzasın Xırdalan kəndində anadan olub, digər məlumata görə isə onun doğum tarixi 1860-ci il hesab olunur.

1872-ci ildə neft quyularının satın alınmasını ləğv edən çar hökuməti, torpaqların xərracda sərbəst alınması və satılması ilə əvəz etdi. Baş vermiş dəyişiklik Abşeron yarımadasında neft sektorunun inkişafına və bazar münasibətlərinin əmələ gəlməsinə səbəb oldu. Ağır keçən kənd təsərrüfatı həyatını 15 yaşından yüksək gəlirli və prespektivli olan neft sənayəsinə dəyişən Məmmədhəsən Adıgözəlov bütün ömrünü neft sənayesinə və neft sənayesində çalışan işçilərin mənafelərinin müdafiəsinə həsr etdi. Yeniyetmə yaşlarında ikən fiziki göstəricilərinə, boyuna, bacarığına və işə olan həvəsi ilə seçilirdi. O dövrdə peşəkar buruq ustası olmaq üçün ən azı 25 il təcrübə tələb olunurdu. Bu 25 il ərzində mükəmməl təcrübə toplayıb peşəkar səviyyəsinə çatmaq üçün neft sənəyəsinin müxtəlif istiqamətlərində çalışmaq lazım idi. O zaman belə inkişaf yolu keçmiş mütəxəssisləri(buruq ustaları) barmaq ilə saymaq olardı. Bu cür mütəxəssisləri qızıla bərabər tuturdular. Neft mədənlərinin sahibləri hərəsi Adigözəlovu öz mədənlərinə çəkmək üçün müxtəlif sərvətlər təklif edirdilər. Özünə məxsus üsul vasitəsi ilə qazılan buruqa düşüb qalan aləti çıxarmaq bacarığına malik olan M.A.Adigözəlov qazma işlərinin dayanmasından xilas edirdi, belə mütəxəssisləri tutucu usta adlandırırdılar. Neft ilə zəngin olan torpaqda yüksək təzyiqli neft qatlarını təyin etməyi bacaran ustaları hörmətlə "fontanmeyster" adlandırırdılar. Belə ki, bir uğurlu qazılmış neft fontanı vuran neft quyusu bir saat ərzində həmin quyunun sahibini milyonçu edirdi. Öz milyonlarını neft üzərində quran milli burjuaziya nümayəndələri bunları çox yaxşı bilirdilər. Onlar Musa Nağıyev,Hacı Zeynalabdin Tağıyev, Murtuza Muxtarov, Aşurbəyov Qardaşları, Şəmsi Əsədullayev, Zəfər və Qurban Babayev qardaşları, Qasım bəy Səlimbəyov və digərləri idi. Bir maraqlı faktı xatırlamaq istərdik ki, ən dövlətli milyonçulardan biri sayılan Ağa Musa Nağıyev dəfələrlə Adigözəlovu öz tərəfinə çəkməyə çalışırdı. Və bir gün öz faytonu ilə Nikolayvsk küçəsindən keçərkən, yol ilə gedən usta Məmmədhəsini görərək faytonu saxlamağa əmr edir. Ustanı öz faytonuna dəvət edərək onunla söhbət edir. Söhbət zamanı Ağa Musa Nağıyev deyir: "Usta Məmmədhəsən, gəl mənim mədənimdə işlə, bunun əvəzində sənə İçəri Şəhərdə hər kərpiçi qızıldan olan iki mərtəbəli imarət tikdirəcəm, amma mənim sənə bir xahişim var, gəl o dələduzlardan əl çək." Neft sənayeləri iflasa uğramış kəndlilərə çörək qazanmağa imkan verirdi. Bakı mədənlərinə bütün Çar İmpereyasından o cümlədən qonşu dövlətlərdən çox saylı işçi qüvvəsinin axını var idi. Mədənlərdə sadə təhlükəsizlik normalarının olmaması, 12–14 saat iş günü, bayram və istirahət günlərinin olmaması və şiddətli xəzri küləyi altında işləyən işçilərin bir çoxunun xəstələnməsinə, ömürlük şikəst qalmasına hətta ölümlə nəticələnməsinə səbəb olurdu. Buna görə hər bir mədən qəbiristanlığı mövcud idi. Həmin qəbirsitanlıqlarda qəbirlərin sayı yağışdan sonra göbələk kimi artırdı.

Mədənlərdə normal iş şəraitinin yaradılmasına atılan ilk cəhdlər mədən sahibləri və çar hökuməti tərəfindən müqavimətlə qarşılandı. Neft mədənlərində ədaləti bərpa etməyi çalışan hər bir kəsi polis idarələri izləyərək məsuliyyətə cəlb edirdi. 1904-cü ildə mədən sahibləri və fəhlələr bağlanmış ilk kollektiv saziş məcazi olaraq dünyada ilk "mazut konstitusiyası" adlandırıldı. Danışıqlarda və sazişin imzalanmasında Məmmədhəsən Adigözəlov fəal iştirak etmişdir. Bu fəhlələrin ilk hüquqi rəsmiləşdirilmiş qələbəsi idi. 1904-ci ildə Bibiheybət mədənlərində Məmmədhəsənin və Stalinin ilk görüşü tarixi əhəmiyyət daşıyır. Xanlar Səfərəliyev Bakıda Stalini müşahidə edən bir zaman usta Məmmədhəsənə dedi: "Bu gecə mən sizi mərkəzdən bir yoldaş ilə tanış edəcəm". Görüş alındı. Orta boylu, möhkəm bədənli, bığlı, üzü çopurlu bir insan əl uzadıb özünü təqdim etdi. Koba. O Məmməhəsənin inqilabı hərəkatı və ailə vəziyyəti ilə tanış olub, İvan Vatsiki və Xanlar Səfərəliyevi yanına dəvət edərək Məmmədhəsən Adigözəlovu partiyaya qəbul etmələrinə göstəriş verdi. Növbəti mərhələ 1906-ci ildə Balaxanıda Neft Sənayesinin Həmkarlar İttifaqının yaradılması və Məmmədhəsən Adigözəlovun idarə heyətinin üzvü seçilməsi, 1907-ci il yanvarda isə daimi xəzinədarı seçilməsi oldu. Qeyd etmək lazımdır ki, bu ən iri Həmkərlar İttifaqı idi. İttifaq neftçıxarma, neftemalı və nəqliyyat strukturunu özündə cəmləşdirirdi. O vaxt Bibiheybət bölməsinin katibi Klim Varaşılov idi. O hər ay üzvlük haqqları qəbzləri Məmmədhəsən Adigözəlova verirdi. Məmmədhəsən Adigözəlov öz növbəsində qəbzləri Məmmədhəsən Fərəməzov adı altında qəbul edirdi, üzvlük haqqlarını isə bankda öz əsl soyadı altında saxlayırdı. Bu da ilk əvvəl çar posilinin diqqətini cəlb etmirdi. 1906-ci ildə Məmmədhəsən Adigözəlov Hümmət sosial demokratik partiyasına qəbul olur və müsəlman əhalisini partiyaya cəlb eləməsində, çar hökumətinin öz başnalığına son qoyulmasına və sosial ədalətin bərqərar olmasında fəal rol oynayır. Öz inqilabı fəaliyyətində o N.Nərimanov, Məhəmməd Əmin Rəsulzadə, İ.Stalin, A.Caparidze, K.E.Baraşılov, Səttarxan, M.B.Qasımov, X.Səfərəliyev, İ.Vatsek, S.M.Əfəndiyev, M.Əzizbəyov, A.Süleymanov (Tureçkiy), A.Tağızadə, S.Yaqubov, İ.Fioletov, B.Sərdarov, M.Məmmədyarov və başqaları kimi şəxsiyyətlərlə əməkdaşlıq edirdi. 1909-ci ildən başlayan axtarış nəticəsində Hümmət SDT-nın rəhbərləri nəzarət altına düşürlər. Qafqaz Müdafiə Xüsusi Tapşırıq məmur Rotmisterin imzası ilə qeyd olunur: "Təşkilat böyük deyil, 100 nəfərə qədər işçi çalışır, öz işlərini Bakı fəhlələri arasında aparırlar, mütəmadi olaraq müsəlman dilində vərəqələr buraxırlar. Persiya İnqilabı dövründə Hümmət komitəsi silahları və könülliləri Qafqazdan Persiyaya göndərirdilər. Hal-hazırda tamamilə müsəlman Bakı fəhlələri arasında təbliğat və təşviğat işləri aparır." Hümmət komitənin rəhbərləri – 6 nəfər sadalanır.

Nəşr olunmuş və yayılmış "Qudok" qəzeti və 1906-ci ildən "Bakinskiy Raboçiy" Neft Fəhlələrin İttifaq xəzinadarı Məmməhəsən Adıgözəlovun hər tərəfli yardımı ilə həyata keçirdi.

1918-ci ildə Məmmədhəsən Adıgözəlov Xırdalan Sovetinin Xalq Deputatların sədri, 1920–21-ci illərdə Xırdalan İnqilabı Sovetin sədri olmuşdur.
1920-ci ildə Binəqədi İcra Komitəsinin sədri olmuşdur. Bu illərdə Azərbaycanın görkəmli səxsiyyəti N.Nərimanov ilə dostluqları daha da möhkəmlənmişdir.

Sovet Hökuməti tərəfindən N.Nərimanov Moskvada fiziki məhv edildikdən sonra Azərbaycanda birinci katib M.C.Bağırovun mövqeyi ilə N.Nərimovun adına xalq düşməni və millətçi damğası vurulur.

Ona baxmayaraq ki, 1928-ci ildə ilk azərbaycanlı Mərkəzi İcrayə Komitəsinin qərarı ilə Məmmədhəsən Adıgözəlovu "Əmək Qəhrəmanı" fəxri adı verilir. Mir Cəfər Bağırov Məmmədhəsən Adigözəlovu Nərimançı, xalq düşməni və milliyətçi olmasında günahlandıraraq, onu güllələnmə ilə hədələyiridi. M.C.Bağırov Moksvada olarkən həmin siyahını Stalinə çatdırır və bütün adları Stalin ilə müzakirə edir. Məmmədhəsən Adigözəlov adını eşidən Stalin fikirə gedir tənbəkəni yandıraraq özünün Bakıda inqilabı hərəkətini və usta Məmmədhəsən ilə Ramanıda, Sabunçuda, Bibiheybetdə olan görüşlərini və öz əmri ilə onu partiyaya qəbul olunmağını xatırlayır. Stalin Mir Cəfərə baxaraq deyir: "Qocaya dəymə!".
Məmmədhəsən Stalin və Bağırovdan çox yaşayaraq 100-il ömr sürüb. 1960-ci ildə vəfat edib və öz vəsiyyəti ilə Xırdalan kənd qəbrisitanlığında torpağa tapşırılıb.

Məmmədhəsənin iki övladı var idi, böyük oğlu Əbdülrəhman 1911-ci il təvəllüdlü və qızı Mina xanım 1918-ci ildən idi. Hal-hazırda Xırdalan şəhərində Məmmədhəsən Adıgözəlovun tikdirdiyi və onun adını daşıyan Xırdalan şəhəri 4-saylı orta məktəb və onun adına küçə var.

Həmçinin bax

məmmədhəsən, adıgözəlov, məmmədhəsən, adıgözəl, oğlu, adıgözəlov, yüksək, ixtisaslı, neft, buruq, ustularından, biri, 1906, ildən, hümmət, sosial, demokratik, partiyasının, üzvü, neft, həmkarlar, ittifaqının, yaradıcılardan, biri, 1907, 1911, ilə, qədər, neft,. Memmedhesen Adigozel oglu Adigozelov yuksek ixtisasli ilk neft buruq ustularindan biri 1906 ci ilden Hummet Sosial Demokratik partiyasinin uzvu Neft Hemkarlar Ittifaqinin yaradicilardan biri 1907 1911 ci ile qeder Neft Hemkarlari Ittifaqinin xezinedari 1918 ci ilde Xirdalan Sovetinin Xalq Deputlarin sedri 1920 21 ci illerde Xirdalan Inqilabi Sovetin sedri Bineqedi Icraiyye Komitesi sedrinin muavini 1921 ci ilin sonundan sedri islemisdir Cenubi Qafqaz kommunist teskilatlarinin 3 cu ve AKP nin bir sira qurultayina numayende secilmisdir 1934 cu ilde Azerbaycan SSR MIK Reyaset heyetinin qerari ile ona Emek Qehremani adi verilmisdir Qirmizi emek bayragi ordeni ile teltif edilmisdir 1956 Memmedhesen AdigozelovDogum tarixi 23 iyun 1861Dogum yeri Xirdalan kendi Baki qezasi Baki quberniyasi Rusiya imperiyasiVefat tarixi iyul 1960 99 yasinda Fealiyyeti neft muhendisi d Mukafatlari 1956Heyati RedakteBir melumata gore o 23 iyun 1861 ci ilde Baki qezasin Xirdalan kendinde anadan olub diger melumata gore ise onun dogum tarixi 1860 ci il hesab olunur 1872 ci ilde neft quyularinin satin alinmasini legv eden car hokumeti torpaqlarin xerracda serbest alinmasi ve satilmasi ile evez etdi Bas vermis deyisiklik Abseron yarimadasinda neft sektorunun inkisafina ve bazar munasibetlerinin emele gelmesine sebeb oldu Agir kecen kend teserrufati heyatini 15 yasindan yuksek gelirli ve prespektivli olan neft senayesine deyisen Memmedhesen Adigozelov butun omrunu neft senayesine ve neft senayesinde calisan iscilerin menafelerinin mudafiesine hesr etdi Yeniyetme yaslarinda iken fiziki gostericilerine boyuna bacarigina ve ise olan hevesi ile secilirdi O dovrde pesekar buruq ustasi olmaq ucun en azi 25 il tecrube teleb olunurdu Bu 25 il erzinde mukemmel tecrube toplayib pesekar seviyyesine catmaq ucun neft seneyesinin muxtelif istiqametlerinde calismaq lazim idi O zaman bele inkisaf yolu kecmis mutexessisleri buruq ustalari barmaq ile saymaq olardi Bu cur mutexessisleri qizila beraber tuturdular Neft medenlerinin sahibleri heresi Adigozelovu oz medenlerine cekmek ucun muxtelif servetler teklif edirdiler Ozune mexsus usul vasitesi ile qazilan buruqa dusub qalan aleti cixarmaq bacarigina malik olan M A Adigozelov qazma islerinin dayanmasindan xilas edirdi bele mutexessisleri tutucu usta adlandirirdilar Neft ile zengin olan torpaqda yuksek tezyiqli neft qatlarini teyin etmeyi bacaran ustalari hormetle fontanmeyster adlandirirdilar Bele ki bir ugurlu qazilmis neft fontani vuran neft quyusu bir saat erzinde hemin quyunun sahibini milyoncu edirdi Oz milyonlarini neft uzerinde quran milli burjuaziya numayendeleri bunlari cox yaxsi bilirdiler Onlar Musa Nagiyev Haci Zeynalabdin Tagiyev Murtuza Muxtarov Asurbeyov Qardaslari Semsi Esedullayev Zefer ve Qurban Babayev qardaslari Qasim bey Selimbeyov ve digerleri idi Bir maraqli fakti xatirlamaq isterdik ki en dovletli milyonculardan biri sayilan Aga Musa Nagiyev defelerle Adigozelovu oz terefine cekmeye calisirdi Ve bir gun oz faytonu ile Nikolayvsk kucesinden kecerken yol ile geden usta Memmedhesini gorerek faytonu saxlamaga emr edir Ustani oz faytonuna devet ederek onunla sohbet edir Sohbet zamani Aga Musa Nagiyev deyir Usta Memmedhesen gel menim medenimde isle bunun evezinde sene Iceri Seherde her kerpici qizildan olan iki mertebeli imaret tikdirecem amma menim sene bir xahisim var gel o deleduzlardan el cek Neft senayeleri iflasa ugramis kendlilere corek qazanmaga imkan verirdi Baki medenlerine butun Car Impereyasindan o cumleden qonsu dovletlerden cox sayli isci quvvesinin axini var idi Medenlerde sade tehlukesizlik normalarinin olmamasi 12 14 saat is gunu bayram ve istirahet gunlerinin olmamasi ve siddetli xezri kuleyi altinda isleyen iscilerin bir coxunun xestelenmesine omurluk sikest qalmasina hetta olumle neticelenmesine sebeb olurdu Buna gore her bir meden qebiristanligi movcud idi Hemin qebirsitanliqlarda qebirlerin sayi yagisdan sonra gobelek kimi artirdi Medenlerde normal is seraitinin yaradilmasina atilan ilk cehdler meden sahibleri ve car hokumeti terefinden muqavimetle qarsilandi Neft medenlerinde edaleti berpa etmeyi calisan her bir kesi polis idareleri izleyerek mesuliyyete celb edirdi 1904 cu ilde meden sahibleri ve fehleler baglanmis ilk kollektiv sazis mecazi olaraq dunyada ilk mazut konstitusiyasi adlandirildi Danisiqlarda ve sazisin imzalanmasinda Memmedhesen Adigozelov feal istirak etmisdir Bu fehlelerin ilk huquqi resmilesdirilmis qelebesi idi 1904 ci ilde Bibiheybet medenlerinde Memmedhesenin ve Stalinin ilk gorusu tarixi ehemiyyet dasiyir Xanlar Sefereliyev Bakida Stalini musahide eden bir zaman usta Memmedhesene dedi Bu gece men sizi merkezden bir yoldas ile tanis edecem Gorus alindi Orta boylu mohkem bedenli bigli uzu copurlu bir insan el uzadib ozunu teqdim etdi Koba O Memmehesenin inqilabi herekati ve aile veziyyeti ile tanis olub Ivan Vatsiki ve Xanlar Sefereliyevi yanina devet ederek Memmedhesen Adigozelovu partiyaya qebul etmelerine gosteris verdi Novbeti merhele 1906 ci ilde Balaxanida Neft Senayesinin Hemkarlar Ittifaqinin yaradilmasi ve Memmedhesen Adigozelovun idare heyetinin uzvu secilmesi 1907 ci il yanvarda ise daimi xezinedari secilmesi oldu Qeyd etmek lazimdir ki bu en iri Hemkerlar Ittifaqi idi Ittifaq neftcixarma neftemali ve neqliyyat strukturunu ozunde cemlesdirirdi O vaxt Bibiheybet bolmesinin katibi Klim Varasilov idi O her ay uzvluk haqqlari qebzleri Memmedhesen Adigozelova verirdi Memmedhesen Adigozelov oz novbesinde qebzleri Memmedhesen Feremezov adi altinda qebul edirdi uzvluk haqqlarini ise bankda oz esl soyadi altinda saxlayirdi Bu da ilk evvel car posilinin diqqetini celb etmirdi 1906 ci ilde Memmedhesen Adigozelov Hummet sosial demokratik partiyasina qebul olur ve muselman ehalisini partiyaya celb elemesinde car hokumetinin oz basnaligina son qoyulmasina ve sosial edaletin berqerar olmasinda feal rol oynayir Oz inqilabi fealiyyetinde o N Nerimanov Mehemmed Emin Resulzade I Stalin A Caparidze K E Barasilov Settarxan M B Qasimov X Sefereliyev I Vatsek S M Efendiyev M Ezizbeyov A Suleymanov Tureckiy A Tagizade S Yaqubov I Fioletov B Serdarov M Memmedyarov ve basqalari kimi sexsiyyetlerle emekdasliq edirdi 1909 ci ilden baslayan axtaris neticesinde Hummet SDT nin rehberleri nezaret altina dusurler Qafqaz Mudafie Xususi Tapsiriq memur Rotmisterin imzasi ile qeyd olunur Teskilat boyuk deyil 100 nefere qeder isci calisir oz islerini Baki fehleleri arasinda aparirlar mutemadi olaraq muselman dilinde vereqeler buraxirlar Persiya Inqilabi dovrunde Hummet komitesi silahlari ve konullileri Qafqazdan Persiyaya gonderirdiler Hal hazirda tamamile muselman Baki fehleleri arasinda tebligat ve tesvigat isleri aparir Hummet komitenin rehberleri 6 nefer sadalanir Nesr olunmus ve yayilmis Qudok qezeti ve 1906 ci ilden Bakinskiy Rabociy Neft Fehlelerin Ittifaq xezinadari Memmehesen Adigozelovun her terefli yardimi ile heyata kecirdi 1918 ci ilde Memmedhesen Adigozelov Xirdalan Sovetinin Xalq Deputatlarin sedri 1920 21 ci illerde Xirdalan Inqilabi Sovetin sedri olmusdur 1920 ci ilde Bineqedi Icra Komitesinin sedri olmusdur Bu illerde Azerbaycanin gorkemli sexsiyyeti N Nerimanov ile dostluqlari daha da mohkemlenmisdir Sovet Hokumeti terefinden N Nerimanov Moskvada fiziki mehv edildikden sonra Azerbaycanda birinci katib M C Bagirovun movqeyi ile N Nerimovun adina xalq dusmeni ve milletci damgasi vurulur Ona baxmayaraq ki 1928 ci ilde ilk azerbaycanli Merkezi Icraye Komitesinin qerari ile Memmedhesen Adigozelovu Emek Qehremani fexri adi verilir Mir Cefer Bagirov Memmedhesen Adigozelovu Nerimanci xalq dusmeni ve milliyetci olmasinda gunahlandiraraq onu gullelenme ile hedeleyiridi M C Bagirov Moksvada olarken hemin siyahini Staline catdirir ve butun adlari Stalin ile muzakire edir Memmedhesen Adigozelov adini esiden Stalin fikire gedir tenbekeni yandiraraq ozunun Bakida inqilabi hereketini ve usta Memmedhesen ile Ramanida Sabuncuda Bibiheybetde olan goruslerini ve oz emri ile onu partiyaya qebul olunmagini xatirlayir Stalin Mir Cefere baxaraq deyir Qocaya deyme Memmedhesen Stalin ve Bagirovdan cox yasayaraq 100 il omr surub 1960 ci ilde vefat edib ve oz vesiyyeti ile Xirdalan kend qebrisitanliginda torpaga tapsirilib Memmedhesenin iki ovladi var idi boyuk oglu Ebdulrehman 1911 ci il tevelludlu ve qizi Mina xanim 1918 ci ilden idi Hal hazirda Xirdalan seherinde Memmedhesen Adigozelovun tikdirdiyi ve onun adini dasiyan Xirdalan seheri 4 sayli orta mekteb ve onun adina kuce var Hemcinin bax RedakteEbdulrehman Adigozelov Menbe https az wikipedia org w index php title Memmedhesen Adigozelov amp oldid 6241020, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.