Azərbaycanda yerləşmiş geniş neft-qaz yığımları Məhsuldar qat çöküntüləri ilə əlaqədardır. Məhsuldar qat və onun analoqu olan Qırmızı qat çöküntüləri Paleogenin və Neogenin digər stratiqrafik vahidlərinə nəzərən dana böyük qalınlığa malikdir (4500–5000 m-ə qədər).
Litoloji tərkibi
Məhsuldar qatın kəsilişi aşağıdan yuxarıya iri qırıntılı materialın ardıcıl olaraq artdığı qumlu-gilli qumlu-gilli, bəzən kobud qırıntılı süxur lay və dəstələrin ritmik növbələşməsindən ibarət olan qalın kontinental-dəniz çöküntüləri kompleksindən ibarətdir.
Geoloji inkişaf tarixi
Pont əsrinin sonunda Paleoxəzərin səviyyəsinin kəskin enməsi nəticəsində məhsuldar qat hövzəsinin Şimal Paratetisdən tam təcrid olunmasına, Paleovolqa, Paleouzboy və Paleokür kimi çay sistemlərinin geniş inkişafına səbəb olmuşdur. Çöküntütoplanma prosesi müasir Cənub Xəzərin hüdudunda yerləşən təcrid olunmuş erkən pliosen hövzəsində və həmçinin bu hövzəyə tökülən çay arteriyalarında baş vermişdir. Məhsuldar qat tavanı və dabanının yaşı vulkan külü araqatlarına görə, uyğun olaraq, 3,2 və 6,0 mln. il hesablanmışdır. Qısa geoloji dövr ərzində böyük qalınlıqlı terrigen materialın toplanması Böyük və Kiçik Qafqazın inkişafı kimi baxılır.
Qalınlığı
Minimal qalınlıq Cənubi Xəzər meqaçökəkliyinin şimal-qərbində 500–700 m-dir. Maksimal qalınlıq isə cənub-şərqdə 3000–4500 m-ə qədər çatır.
Biofasial xüsusiyyətləri
Məhsuldar qat faunası (in situ): foraminiferlər — Ammonia beccarii (Linne), Elphidium macellum Ficht, Nonion sp., ostrakodlar — Leptocythere praebacuana Liv., Loxocjncha djaffarovi Schn. Iiocypris bradyi Sars. Məhsuldar qat çöküntüləri Abşeron yarımadasında, Abşeron və Bakı arxipelaqlarında, Ceyrankeçməz depressiyasında, Ələt tirəsində, Aşağı Kür depressiyasında və Xəzəryanı rayonda geniş yayılmışdır. Litoloji-mineraloji xüsusiyyətinə görə Məhsuldar qat çöküntülərinin Abşeron, Cənub Xəzər, Qobustan, Aşağı Kür, Xəzəryanı fatsial tipləri ayrılır. Azərbaycanın ən zəngin neft-qaz yataqları məhsuldar qat çöküntülərində yerləşir.
Öyrənilməsi
Məhsuldar qat çöküntüləri ilk dəfə N.N.Barbot-de Marni və S.Simonoviç (1891) tərəfindən Abşeron yarımadasının Binəqədi kəndi ətrafında ayrılmış və təsvir edilmişdir. Şeqren (1891) bu çöküntülərə "Balaxanı seriyası", P.Y.Valaroviç (1909) isə "Məhsuldar qat" adlandırmağı təklif etmişlər. M.V.Abramoviç (1912) məhsuldar qat aqçaqıl ilə spirialisüstü qatlar arasında olmasını müəyyən etmiş və onu 1-ci, 2-ci, 3-cü dəstəyə və alt şöbəyə bölməyi təklif etmişdir. N.İ.Uşeykin (1916) ilk dəfə olaraq, məhsuldar qat hazırda qəbul olunmuş sxemini vermişdir (yuxarıdan aşağıya): suraxanı, sabunçi, balaxanı və fasilə dəstələri, qırməkiüstü gilli, qırməkiüstü qumlu, qırməki, qırməkialtı dəstələr. Sonralar bu sxemə məhsuldar qat ən alt bölgüsü kimi "qala" lay dəstəsi (Qorin, Babazadə, 1936) əlavə edilmişdir.
Cənubi Xəzər meqaçökəkliyinin dərinlik quruluşu və neftlilik-qazlılığı — K.M.Kərimov, H.Ö.Vəliyev — BAKI-ELM-2003
İstinadlar
Avqust 03, 2021
pliosen, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, azərbaycanda, yerləşmiş, geniş, neft, yığımları, məhsuldar, çöküntüləri, ilə, əlaqədardır, məhsuldar, onun, analoqu, olan, qırmızı. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Azerbaycanda yerlesmis genis neft qaz yigimlari Mehsuldar qat cokuntuleri ile elaqedardir Mehsuldar qat ve onun analoqu olan Qirmizi qat cokuntuleri Paleogenin ve Neogenin diger stratiqrafik vahidlerine nezeren dana boyuk qalinliga malikdir 4500 5000 m e qeder Mundericat 1 Litoloji terkibi 2 Geoloji inkisaf tarixi 3 Qalinligi 4 Biofasial xususiyyetleri 5 Oyrenilmesi 6 Menbe 6 1 IstinadlarLitoloji terkibi RedakteMehsuldar qatin kesilisi asagidan yuxariya iri qirintili materialin ardicil olaraq artdigi qumlu gilli qumlu gilli bezen kobud qirintili suxur lay ve destelerin ritmik novbelesmesinden ibaret olan qalin kontinental deniz cokuntuleri kompleksinden ibaretdir Geoloji inkisaf tarixi RedaktePont esrinin sonunda Paleoxezerin seviyyesinin keskin enmesi neticesinde mehsuldar qat hovzesinin Simal Paratetisden tam tecrid olunmasina Paleovolqa Paleouzboy ve Paleokur kimi cay sistemlerinin genis inkisafina sebeb olmusdur Cokuntutoplanma prosesi muasir Cenub Xezerin hududunda yerlesen tecrid olunmus erken pliosen hovzesinde ve hemcinin bu hovzeye tokulen cay arteriyalarinda bas vermisdir Mehsuldar qat tavani ve dabaninin yasi vulkan kulu araqatlarina gore uygun olaraq 3 2 ve 6 0 mln il hesablanmisdir Qisa geoloji dovr erzinde boyuk qalinliqli terrigen materialin toplanmasi Boyuk ve Kicik Qafqazin inkisafi kimi baxilir Qalinligi RedakteMinimal qalinliq Cenubi Xezer meqacokekliyinin simal qerbinde 500 700 m dir Maksimal qalinliq ise cenub serqde 3000 4500 m e qeder catir Biofasial xususiyyetleri RedakteMehsuldar qat faunasi in situ foraminiferler Ammonia beccarii Linne Elphidium macellum Ficht Nonion sp ostrakodlar Leptocythere praebacuana Liv Loxocjncha djaffarovi Schn Iiocypris bradyi Sars Mehsuldar qat cokuntuleri Abseron yarimadasinda Abseron ve Baki arxipelaqlarinda Ceyrankecmez depressiyasinda Elet tiresinde Asagi Kur depressiyasinda ve Xezeryani rayonda genis yayilmisdir Litoloji mineraloji xususiyyetine gore Mehsuldar qat cokuntulerinin Abseron Cenub Xezer Qobustan Asagi Kur Xezeryani fatsial tipleri ayrilir Azerbaycanin en zengin neft qaz yataqlari mehsuldar qat cokuntulerinde yerlesir Oyrenilmesi RedakteMehsuldar qat cokuntuleri ilk defe N N Barbot de Marni ve S Simonovic 1891 terefinden Abseron yarimadasinin Bineqedi kendi etrafinda ayrilmis ve tesvir edilmisdir Seqren 1891 bu cokuntulere Balaxani seriyasi P Y Valarovic 1909 ise Mehsuldar qat adlandirmagi teklif etmisler M V Abramovic 1912 mehsuldar qat aqcaqil ile spirialisustu qatlar arasinda olmasini mueyyen etmis ve onu 1 ci 2 ci 3 cu desteye ve alt sobeye bolmeyi teklif etmisdir N I Useykin 1916 ilk defe olaraq mehsuldar qat hazirda qebul olunmus sxemini vermisdir yuxaridan asagiya suraxani sabunci balaxani ve fasile desteleri qirmekiustu gilli qirmekiustu qumlu qirmeki qirmekialti desteler Sonralar bu sxeme mehsuldar qat en alt bolgusu kimi qala lay destesi Qorin Babazade 1936 elave edilmisdir Mehsuldar Qat Ust sobe Suraxani lay destesiSabuncu lay destesiBalaxani lay destesiFasile lay destesiAlt sobe Qirmeki ustu gilli lay destesi QUG Qirmeki ustu qumlu lay destesi QUQ Qirmeki lay destesi QD Qirmeki alti lay destesi QAD Qala lay destesi QaD Menbe RedakteGeologiya terminlerinin izahli lugeti Baki Nafta Press 2006 679 Cenubi Xezer meqacokekliyinin derinlik qurulusu ve neftlilik qazliligi K M Kerimov H O Veliyev BAKI ELM 2003Istinadlar RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Alt pliosen amp oldid 6059538, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
