Bu məqaləyə hansısa kateqoriya əlavə edilməmişdir. Məqaləyə əlavə edərək töhfə verə bilərsiz. |
Musiqidə ekspresionizm
Bu məqaləni lazımdır. |
Ekspressionizm fransız sözü olan “expressionnisme”dən götürülmüş, tərcümədə “ifadə” mənasını verir. XX əsrin əvvəllərində Avropa ədəbiyyatı və incəsənətində bədii cərəyandır. Xırda burjua təbəqələrinin insan həyatını və onun mənəvi aləmini eybəcərləşdirən ictimai ədalətsizliyə, müharibəyə qarşı anarxist-fərdiyyətçi etirazının ifadəsi kimi meydana gəlmiş, Birinci Dünya müharibəsindən sonra Almaniya və Avstriyada xüsusilə geniş yayılmışdı. Subyektiv idealizmə əsaslanan ekspressionizm nümayəndələri sənətkarın fərdi aləminin ifadəsini obyektiv varlığın real təsvirinə qarşı qoyurdular. Bu isə xarici aləmin, obrazların təhrif olunmasına, bədii forma eybəcərliyinə gətirib çıxarırdı. Poeziyada ekspressionizm (İ. Bexer, F. Varfel) mücərrəd obrazlar, sözlərin bəzən mənaca mahiyyətini itirməsi, dilin ifadəliliyinə həddindən artıq aludəçiliklə xarakterizə olunur. Nəsrdə (məs. Frans Kafkanın roman və hekayələri) əsasən ağlasığmaz təsvirlər, məntiqi əlaqəsi olmayan, yuxunu xatırladan hadisələrin təsviri əsas yer tutur. Cərəyan məşhur dramaturqlar V. Hazenklever, G. Kayzer, K. Şternheym, E. Toller və b.-nın yaradıcılığına böyük təsir göstərmişdir. Müxtəlif musiqişünaslar ekspressionizmi son dövr Maler simfoniyası, erkən dövr Bartekin yaradıcılığı, Ştrausun bəzi işlərini ekspressionizm kimi təsvir etmişdilər. Hər şeydən əvvəl bu termin Arnold Şönberqin başçılıq etdiyi Yeni Vyana Məktəbinin bəstəkarlarına aid edilir. Maraqlıdır ki, 1911-ci ildən A.Şönberq ekspressionist “Siniy Vsodnik” qrupunun ideoloqu V. Kondinski ilə yazışırdı. Onlar yalnız məktublaşmırdılar həm də müxtəlif şəkil və məqalələrlə bölüşürdülər. Hər iki ustadı mədəniyyətin sözlərlə ifadə edilə bilinməyəcək obyektiv zərurətdən gəlməsi anlamı birləşdirir. Ekspressionizm musiqidə dünya müharibəsi reallıqları ilə yüksək mənəvi istəklərin toqquşmasının nəticəsində yaranan dünyaya faciəvi baxışı təcəssüm etdirirdi. Onun təsiri zəmanənin böyük bəstəkarı olan K. Penderenskinin yaradıcılığında hiss olunur.
Musiqidə ekspressionizm cərəyanının nümayəndələri: Bella Bartok (1881-1945) – Macar bəstəkarı, pianisti, musiqişünas və folklorşünasıdır. Dahi bəstəkar, pianoçu və Macarıstan, Rumıniya, Slovakiya, Serbiya, Bolqarıstan, Ukrayna, Xorvatiya, Türkiya və ərəb ölkələri folklorunun ən tanınmış araşdırıcısıdır (3 marka və bir blok). Onun musiqi yaradıcılığı folklorun ən əski və dərin qatlarından qidalanan qeyri-adi melodika və ritmlə seçilir. Bela Bartokun bir sıra əsərləri, o cümlədə «9 sehrli maral» kantatasının klavirı (blok) və «Göysaqqallı hersoq» operası macar markalarında öz əksini tapmışlar. «Ağacdan düzəldilmiş şahzadə» baletindən səhnə isə Monqolustan miniatüründə öz əksini tapıb. Alban Berq (1885-1935) – Avstriya bəstəkarıdır. Musiqidə ekspressionizm və Yeni Vyana Məktəbinin tanınmış nümayəndəsidir. 1904-1910-cu ilə kimi A.Şönberqdən dərs alıb. A. Berqə dünya şöhrəti gətirən “Voççek” operası olub. Bu operanı o, bir neçə il ərzində yazmış və 1922-ci ildə tamamlayıb. Opera sonralar bir neçə dilə tərcümə olunub. Anton Veberin (1883-1945) - Avstriya bəstəkarı, Teni Vyana Məktəbinin nümayəndələrindən biridir. 1904-1908-ci illərə kimi A. Şönberqdən dərs alıb, bu onun bir şəxsiyyət və musiqiçi kimi yetişməsinə kömək edib. A. Şönberqin sinfində A. Berq ilə tanış olur və onun ən yaxın dostu olur. A. Şönberqin davamçısıdır. Öz əsərlərində Dadakafoniya və Seriya texnikasından istifadə edib. Vebern yaradıcılığı müharibədən sonrakı avanqard musiqiçilərə öz böyük təsirini göstərmişdir. Viktor Ulman (1898-1944) – Yəhudi mənşəli Avstriya bəstəkarıdır. A.Şömberqin tələbəsi – Yozef Polnauredan musiqi dərsləri alıb, Şönberq ailəsi ilə yaxın olub. Onun musiqisinə A. Şönberq və A.Berqin təsiri olmuşdur. 1935-ci ildən sonra özünü ifadəli şəkildə espressionist fikirlərini yazıb, ümumiyyətlə 40-dan çox işi var. Arnold Frans Valter Şönberq (1874-1951) - Avstriyalı və amerikalı bəstəkar, pedaqoq, musiqişünas, dirijor. Musiqidəki ekspressionizmin görkəmli nümayəndəsi, Yeni Vyana Məktəbinin banisi, dodekafoniya (12 tonluq) və seriyalı texnika kimi musiqi texnikalarının müəllifidir. Arnold Şönberq 13 sentyabr 1874-cü ildə Vyanada dünyaya gəlib. 8 yaşında skripkada çalmağı öyrənəndən sonra musiqi bəstələməyə başlayıb. Musiqi sahəsindəki nəzəri biliklərinin əksəriyyətinə heç kimin köməkliyi olmadan təkbaşına yiyələnib. 1894-cü ildə özündən 3 yaş böyük bəstəkar Aleksandr fon Semlinskidən kontrapunkt dərsləri alıb. 1901-1903-cü illərdə Berlində orkestr drijoru işləyib. 1904-cü ildən də Vyanada müəllimlik etməyə başlayıb. Anton Vebern, Alban Berq onun tələbələri olublar. 1919-cu ildə yeni-yeni musiqi yaratmaq üçün ətrafına musiqiçiləri toplayıb. Onların konsertləri tənqidçilər tərəfindən ciddi tənqidlətə tuş gəlib. Bu konsertlərdə əl çalmaq və onları yayımlamaq qadağan edilib. 1925-ci ildə Şönberq pedaqoji fəaliyyətini davam etdirmək üçün Berlinə qayıdıb. Yəhudi olduğu üçün 1933-cü ildə faşistlərin təqibi ilə üzləşib. 1898-ci ildə xristianlığı qəbul etməsinə baxmayaraq yəhudi kimi Parisə sürgün edilib. Bundan sonra yenidən yəhudiliyə qayıdıb. 1934-cü ildə ABŞ-a köçüb və soyadını Şönberqdən Şöenberqə dəyişib. 13 iyul 1951-ci ildə Los-Ancelesdə vəfat edib. Şönberq demək olar ki, musiqinin bütün növlərinə müraciət etmişdir (kantata, ballada, pyes, kvartet, kvintet, serenada, suita, satira, variasiya, konsert və s.). Rixard Ştraus (1864-1949)- Romantizmin sonlarımnda olan Alman bəstəkarı, Alman espressionizminin, simfonizminin görkəmli nümayəndəsidir. Xüsusi ilə onun simfonik poema və operaları məşhurdur, tanınmış drijordur. 15 opera, 2 balet, 10 simfonik poema muəllifidir. Əsərlərində antik ədəbiyyata müraciət etmişdir. Xans Eysler (1898-1962) – Alman ekspressionist bəstəkar və ictimai xadim, Alman İncəsənət Akademiyasının üzvü, Alman Demokratik Respublikası himnin müəllifidir. Əsərləri opera “İohannest Faust” (1953), Kiçik simfoniya (1932), solist və xorun iştirakı ilə 10 hissəli Alman simfoniyası (1937), simfonik suita (1933), fortepiano və skripka üçün sonata, kavartet. Beləliklə, eskpressionizm musiqidə Yeni Vyana Məktəbinin bəstəkarlarının, hər şeydən əvvəl onun yaradıcısı Arnold Şömberq və onun tələbələri Alban Berq, Anton Vebern yaradıcılığında ən yüksək zirvəyə çatmışdır.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Bu meqaleye hansisa kateqoriya elave edilmemisdir Meqaleye kateqoriyalar elave ederek tohfe vere bilersiz Musiqide ekspresionizm Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Ekspressionizm fransiz sozu olan expressionnisme den goturulmus tercumede ifade menasini verir XX esrin evvellerinde Avropa edebiyyati ve incesenetinde bedii cereyandir Xirda burjua tebeqelerinin insan heyatini ve onun menevi alemini eybecerlesdiren ictimai edaletsizliye muharibeye qarsi anarxist ferdiyyetci etirazinin ifadesi kimi meydana gelmis Birinci Dunya muharibesinden sonra Almaniya ve Avstriyada xususile genis yayilmisdi Subyektiv idealizme esaslanan ekspressionizm numayendeleri senetkarin ferdi aleminin ifadesini obyektiv varligin real tesvirine qarsi qoyurdular Bu ise xarici alemin obrazlarin tehrif olunmasina bedii forma eybecerliyine getirib cixarirdi Poeziyada ekspressionizm I Bexer F Varfel mucerred obrazlar sozlerin bezen menaca mahiyyetini itirmesi dilin ifadeliliyine heddinden artiq aludecilikle xarakterize olunur Nesrde mes Frans Kafkanin roman ve hekayeleri esasen aglasigmaz tesvirler mentiqi elaqesi olmayan yuxunu xatirladan hadiselerin tesviri esas yer tutur Cereyan meshur dramaturqlar V Hazenklever G Kayzer K Sternheym E Toller ve b nin yaradiciligina boyuk tesir gostermisdir Muxtelif musiqisunaslar ekspressionizmi son dovr Maler simfoniyasi erken dovr Bartekin yaradiciligi Strausun bezi islerini ekspressionizm kimi tesvir etmisdiler Her seyden evvel bu termin Arnold Sonberqin basciliq etdiyi Yeni Vyana Mektebinin bestekarlarina aid edilir Maraqlidir ki 1911 ci ilden A Sonberq ekspressionist Siniy Vsodnik qrupunun ideoloqu V Kondinski ile yazisirdi Onlar yalniz mektublasmirdilar hem de muxtelif sekil ve meqalelerle bolusurduler Her iki ustadi medeniyyetin sozlerle ifade edile bilinmeyecek obyektiv zeruretden gelmesi anlami birlesdirir Ekspressionizm musiqide dunya muharibesi realliqlari ile yuksek menevi isteklerin toqqusmasinin neticesinde yaranan dunyaya facievi baxisi tecessum etdirirdi Onun tesiri zemanenin boyuk bestekari olan K Penderenskinin yaradiciliginda hiss olunur Musiqide ekspressionizm cereyaninin numayendeleri Bella Bartok 1881 1945 Macar bestekari pianisti musiqisunas ve folklorsunasidir Dahi bestekar pianocu ve Macaristan Ruminiya Slovakiya Serbiya Bolqaristan Ukrayna Xorvatiya Turkiya ve ereb olkeleri folklorunun en taninmis arasdiricisidir 3 marka ve bir blok Onun musiqi yaradiciligi folklorun en eski ve derin qatlarindan qidalanan qeyri adi melodika ve ritmle secilir Bela Bartokun bir sira eserleri o cumlede 9 sehrli maral kantatasinin klaviri blok ve Goysaqqalli hersoq operasi macar markalarinda oz eksini tapmislar Agacdan duzeldilmis sahzade baletinden sehne ise Monqolustan miniaturunde oz eksini tapib Alban Berq 1885 1935 Avstriya bestekaridir Musiqide ekspressionizm ve Yeni Vyana Mektebinin taninmis numayendesidir 1904 1910 cu ile kimi A Sonberqden ders alib A Berqe dunya sohreti getiren Voccek operasi olub Bu operani o bir nece il erzinde yazmis ve 1922 ci ilde tamamlayib Opera sonralar bir nece dile tercume olunub Anton Veberin 1883 1945 Avstriya bestekari Teni Vyana Mektebinin numayendelerinden biridir 1904 1908 ci illere kimi A Sonberqden ders alib bu onun bir sexsiyyet ve musiqici kimi yetismesine komek edib A Sonberqin sinfinde A Berq ile tanis olur ve onun en yaxin dostu olur A Sonberqin davamcisidir Oz eserlerinde Dadakafoniya ve Seriya texnikasindan istifade edib Vebern yaradiciligi muharibeden sonraki avanqard musiqicilere oz boyuk tesirini gostermisdir Viktor Ulman 1898 1944 Yehudi menseli Avstriya bestekaridir A Somberqin telebesi Yozef Polnauredan musiqi dersleri alib Sonberq ailesi ile yaxin olub Onun musiqisine A Sonberq ve A Berqin tesiri olmusdur 1935 ci ilden sonra ozunu ifadeli sekilde espressionist fikirlerini yazib umumiyyetle 40 dan cox isi var Arnold Frans Valter Sonberq 1874 1951 Avstriyali ve amerikali bestekar pedaqoq musiqisunas dirijor Musiqideki ekspressionizmin gorkemli numayendesi Yeni Vyana Mektebinin banisi dodekafoniya 12 tonluq ve seriyali texnika kimi musiqi texnikalarinin muellifidir Arnold Sonberq 13 sentyabr 1874 cu ilde Vyanada dunyaya gelib 8 yasinda skripkada calmagi oyrenenden sonra musiqi bestelemeye baslayib Musiqi sahesindeki nezeri biliklerinin ekseriyyetine hec kimin komekliyi olmadan tekbasina yiyelenib 1894 cu ilde ozunden 3 yas boyuk bestekar Aleksandr fon Semlinskiden kontrapunkt dersleri alib 1901 1903 cu illerde Berlinde orkestr drijoru isleyib 1904 cu ilden de Vyanada muellimlik etmeye baslayib Anton Vebern Alban Berq onun telebeleri olublar 1919 cu ilde yeni yeni musiqi yaratmaq ucun etrafina musiqicileri toplayib Onlarin konsertleri tenqidciler terefinden ciddi tenqidlete tus gelib Bu konsertlerde el calmaq ve onlari yayimlamaq qadagan edilib 1925 ci ilde Sonberq pedaqoji fealiyyetini davam etdirmek ucun Berline qayidib Yehudi oldugu ucun 1933 cu ilde fasistlerin teqibi ile uzlesib 1898 ci ilde xristianligi qebul etmesine baxmayaraq yehudi kimi Parise surgun edilib Bundan sonra yeniden yehudiliye qayidib 1934 cu ilde ABS a kocub ve soyadini Sonberqden Soenberqe deyisib 13 iyul 1951 ci ilde Los Ancelesde vefat edib Sonberq demek olar ki musiqinin butun novlerine muraciet etmisdir kantata ballada pyes kvartet kvintet serenada suita satira variasiya konsert ve s Rixard Straus 1864 1949 Romantizmin sonlarimnda olan Alman bestekari Alman espressionizminin simfonizminin gorkemli numayendesidir Xususi ile onun simfonik poema ve operalari meshurdur taninmis drijordur 15 opera 2 balet 10 simfonik poema muellifidir Eserlerinde antik edebiyyata muraciet etmisdir Xans Eysler 1898 1962 Alman ekspressionist bestekar ve ictimai xadim Alman Incesenet Akademiyasinin uzvu Alman Demokratik Respublikasi himnin muellifidir Eserleri opera Iohannest Faust 1953 Kicik simfoniya 1932 solist ve xorun istiraki ile 10 hisseli Alman simfoniyasi 1937 simfonik suita 1933 fortepiano ve skripka ucun sonata kavartet Belelikle eskpressionizm musiqide Yeni Vyana Mektebinin bestekarlarinin her seyden evvel onun yaradicisi Arnold Somberq ve onun telebeleri Alban Berq Anton Vebern yaradiciliginda en yuksek zirveye catmisdir Gizli kateqoriyalar Vikipediya Kateqoriyasiz meqalelerVikipediya Vikilesdirilecek meqaleler
