fbpx
Wikipedia

Multiagent texnologiyası

Avqust 04, 2021

Multiagent texnologiyaları həm multiagent sistemlərin (MAS) işlənilməsi və istifadəsi, həm də multiagent idarəetmə başa düşülür. Multiagent sistem bir neçə agentlərin ünsiyyət edə biləcəyi, bir-birinə bəzi informasiya göndərə biləcəyi və qoyulan məsələni həll edə biləcəyi sistemdir.

Son zamanlar dinamik sistem şəbəkələrində paylanmış idarəetmə və qarşılıqlı əlaqə məsələlərinin həllində multiagent texnologiyasından istifadə edilir. Həmçinin, paylanmış informasiya sistemlərində informasiyanın avtomatik toplanması, süzülməsi, axtarışı məsələlərində multiagent texnologiyasından geniş istifadə edilir. Multiagent sistemləri müxtəlif sahələrdə: tanıma neyron şəbəkələrinin parametrlərinin avtomatik tənzilmlənməsi, formasiyaların idarə olunması, paylanmış sensor şəbəkələrində, rabitə şəbəkələrində yüklənmələrin idarə edilməsi, pilotsuz uçan aparatlar qrupunun qarşılıqlı əlaqəsinin yaradılması, peyklər qrupunun nisbi düzülüşü, mobil robotlar qrupunun hərəkətinin idarəedilməsi, enerji sistemlərinin sinxronlaşdırması və s. sahələrdə istifadə edilir.

Praktikada tez-tez müəyyən funksiyları paralel həyata keçirən paylanmış sistemlər istifadə edilir və onlar üçün məsələlər paketinin bir neçə hesablama axınları (qurğuları) arasında bölünməsi məsələsi aktualdır. Bu cür məsələlər təkcə hesablama şəbəkələrində deyil, həmçinin istehsal şəbəkələrində, xidmət şəbəkələrində, nəqliyyat və loqistik şəbəkələrdə və s. meydana çıxır. Məlum olur ki, əlaqəyə təbii məhdudiyyətlər olduqda, desentralizasiya edilmiş (paylanmış) strategiya bu cür məsələləri effektiv şəkildə həll edə bilər

Multiagent yanaşma

Multiagent yanaşmanın əsasında mobil proqram agent anlayışı durur və o müstəqil ixtsaslaşmış kompüter proqramı və ya süni intellektin elementi kimi yaradılır və fəaliyyət göstərir. Əvvəlcə, müvafiq informasiya texnologiyaları yaranana qədər “agent” insan idi və ona həm konkret funksiyaların yerinə yetirilməsi, həm də qərarların qəbul edilməsi üzrə səlahiyyətlər verilirdi. Birincisi, qeyri-kompüter multiagent sistemlərdə agentlər şirkətlərin əməkdaşlarından ibarət olur və onların adından və tapşırığına əsasən müəyyən məsələnin həlli zamanı öz aralarında qarşılıqlı əlaqədə olurdular, məsələn, alıcı və satıcı nümayəndələri ticarət şəbəkəsində və digər biznes növlərində. Bu sistemlər irsi olaraq “bürokratik” təşkilatın mərkəzləşdirilmiş idarəetmə, statik struktur və yüksək dərəcədə ixtisaslaşmış agent funksionallığı kimi xüsusiyyətləri özündə əks etdirir. Xüsusi ilə, baza agent (rezident) məsələ alırdı, onu dekompozisiya edirdi və altməsələləri digər agentlər arsında paylayırdı və bundan sonra nəticələri toplayır və qərar qəbul edirdi  bu zaman, adətən əksər agentlər sırf olaraq informasiyanın toplanması və çatdırılması ilə məşğul olurdu.

Mərkəzləşdirilmiş iyerarxiyaya maik belə sistemlərin əvəzinə paylanmış sistemlər gəldi və onlarda bilik və resurslar kifayət qədər “müstəqil” olan agentlər arasında paylanırdı, lakin kritik və ya konfliktli hallarda qərar qəbul edən ümumi idarəetmə və nəzarət orqanı qalırdı. Bu istiqamətdəki növbəti addım tamamilə desentralizasiya edilmiş sistem paradiqması oldu və onlarda idarəetmə ancaq agentlər arasında lokal qarşılıqlı əlaqə hesabına baş verir. Bu zaman agentin “ümumi” məsələnin hər hansı bir ayrı hissəsinin həllinə dar funksional oriyentasiyası yavaş-yavaş öz yerini universal bütövlüyə (avtonomluğa) verdi. Belə desentralizasiya edilmiş təşkilata misal kimi həşərat koloniyasını, məsələn, arı və ya qarışqa koloniyasını göstərmək olar.

Multiagent texnologiyasının mahiyyəti məsələlərin prisipial olaraq yeni həll üsulundan ibarətdir. Problemin ən yaxşı həllini tapmağa imkan verən dəqiq müəyyən olunmuş (determenik) alqoritmin axtarılmasından ibarət olan klassik üsuldan fərqli olaraq, multiagent texnologiyarda həll avtomatik olaraq çoxlu sayda müstəqil, müəyyən məqsədə yönəldilmiş proqram modulların  agentlərin qarşılıqlı əlaqəsi nəticəsində alınır.

Çox zaman məsələlərin həllinin klassik üsulları ya real həyata tətbiq edilə bilmir ya da onlar böyük həcmdə hesablamalar tələb edir və yaxud tamamailə yoxdur. Şəkil 41-də proqram təminatının qurulmasının iki sxemi müqayisədə göstərilmişdir: ənənəvi və multiagent sistemi əsasında. MAS-da hər bir mahiyyətə uyğun proqram agenti qoyulur və onun maraqlarını təmsil edir.

Məsələ bundadır ki, insana intellektin olması xasdır və bu onu ciddi şəkildə qoyulmuş proqram əsasında fəaliyyət göstərən kompüterdən fərqləndirir. İntellkt insana mürəkkəb şəraitdə istiqamətlənməyə, qetri-dədiq qoyulmuş məsələləri həll etməyə, dəyişən şəraitə adaptasiya etməyə imkan verir. Qeyri-müəyyənlik o zaman baş verir ki, alterntivlər toplusu mövcuddur və uzun müddət keçdikdən sonra variantlardan hansının yaxşı olacağını demək mümkün deyil.

Multiagent sistemlər

Süni multiagent sistemlərin modellərinin qurulması və praktikada istifadəsinin başlanğıcı 1960-cı ildə qoyulmuşdur. Əsas kimi süni intellekt (Artificial Intelligence), paralel hesablama (Parallel Computing), məsələlərin paylanmış həlli (Distributed Problem Solving) kimi sahələrdəki inkişaf götürülmüşdür. Multiagent sistemlər sadalanan sahələrin qabaqcıl nailiyyətlərini özünə inteqrasiya etmək üçün real imkanlara malikdir və prinsipial olaraq yeni keyfiyyətlər nümayiş etdidirir. Hal-hazırda MAS süni intellekt sahəsinin ən dinamik inkişaf edən və perspektivli istiqamətlərindən biridir.

MAS adətən aşağıdakı əsas komponentlərdən ibarət olur:

  • təşkilati vahidlər çoxluğu  obyektlər altçoxluğunu manipulyasiya edən agetlər altçoxluğundan ibarətdir;
  • məsələlər çoxluğu;
  • mühit, yəni agentlərin və obyektlərin mövcud olduğu müəyyən fəza;
  • agentlər arasındakı münsibətlər çoxluğu;
  • agentlərin hərəkətləri çoxluğu (məsələn, obyektlər üzərində əməliyyatlar).

Ənənəvi sistemlərdə qərar qəbul etmə sxemində dəyişikliklər edilməsi mürəkkəb və çətin məsələdir və yüksən ixtisaslı mütəxəssislərin olmasını tələb edir. Bu, belə sistemlərin yaradılmasını və istifadəsini həddindən artıq baha edir. Beləliklə, müasir zamanın aktual problemlərindən biri informasiyanın həcminin və sistemin təsvirinin çətinliyinin artmasından ibarətdir.

Bu cür problemlərin həlli üçün multiagent texnologiyaları tətbiq edilir və son zamanlar həm tətbiqi və sistem proqramlaşdırmaya, həm də süni intellekt və paylanmış intellktual sistemlərin tədqiqi kimi sahələrə adaptasiya edilmişdir. Bununla belə, hər bir xüsusi halda anlayışa müxtəlif mənalar verilir.

Agentlər

Agent xarici mühitdə yerləşdirilmiş və onunla qarşılıqlı əlaqədə olmağa qadir olan, qarşıya qoyulan məqsədə çatmaq üçün müəyyən rasional hərəkətləri həyata keçirən ağıllı varlıqdır. İntellekual agent aşagıdakı xüsusiyyətlərə malik olan agentdir:

  • reaktivlik (reactivity)  agent xarici mühiti hiss edir və onda baş verən dəyişikliklərə reaksiya verir, məqsədə çatmaq üçün əməliyyatlar həyata keçirir;
  • proaktivlik (pro-activeness)  agent məqsədlərə nail olmağa yönəlmiş hərəkətləri etməklə, təşəbbüs göstərməklə, məqsədlərlə idarə olunan hərəkətləri göstərir;
  • sosiallıq (social ability)  agent məqsədə çatmaq üçün xarici mühititn digər varlıqları ilə (digər agentlərlə, insanlarla və s.) qarşılıqlı əlaqədə olur.

Sistemlər yaradılarkən ilk iki xüsusiyyətlərdən hər birinə çox asanlıqla nail olunur. Əsas çətinlik sistemdə hər iki xüsusiyyətin lazımi nisbətlərdə birləşdirilməsidir. Əgər agent xarici mühitdə baş verən dəyişikliklərə reaksiya vermədən məqsədə çatmaq ssenarisinə sərt şəkildə əməl edirsə və plana dəyişikliklərin edilməsinin lazım olduğunu görmək qabiliyətinə malik deyilsə, onda o, o qədər də effektiv olmayacaq. Lakin hərəkətlər məqsədyönlü şəkildə planlaşdırılmadan, xaricdən gələn stimullara ancaq reaksiya ilə məhdudlaşarsa, onda qeyri-effektiv olacaq. Sosiallıq xüsusiyyətinə nail olmaq da asan deyil. Sosiallıq sadəcə verilənlər mübadiləsi deyil. Kommunikasiyadan başqa, sosial davranışa digər varlıqlarla əməkdaşlıq da daxil olmalıdır. Əməkdaşlıq məqsədin ayrı-ayrı varlıqlar arasında bölünməsi, birgə planlaşdırma və ümümi məqsədə çatmaq üçün hərəkətlərin koordinasiyasından ibarətdir. Sosial davranış heç olmasa agentin digər varlıqların məqsədləri və bu məqsədlərə çatmaq üçün planları haqqında təsəffürün olmasını nəzərdə tutur.

Bu gün agent texnologiyaları müxtəlif növ agentlər, onların davranış modelləri və xüsusiyyətlərini, müasir tələblərə uyğun arxitekturalar və komponentlər təklif edir. Agentlər arasında qarşılıqlı əlaqənin təşkilinin əsas forması əməkdaşlıqdır. Əməkdaşlıq ortaq məqsədə çatmaq üçün qüvvələrin birləşdirilməsi və eyni zamanda agentlər arasında funksiyaların, rolların və vəzifələrin bölüşdürülməsi ilə xarakterizə olunur. Ümumi halda, əməkdaşlığın düsturunu belə ifadə etmək olar: əməkdaşlıq = fəaliyyətin koordinasiyası + münaqişələrin həlli. Koordinasiya dedikdə adətən hərəkətlər arasındakı assıllığın idarə edilməsidir. Süni agentlər arasındakı kommunikasiya seçilmiş protokoldan asılıdır və protokol vacib və düzgün məlumatların sintezi qaydaları çoxluğunu müəyyən edir. Ümumi məqsədə çatmaq üçün əməkdaşlıq edən agentlərdən ibarət qrupların fundamental xüsusiyyətləri sosial strukturun olması və rolların agentlər arasında paylanmasıdır.

Agentin arxitekturunun əsası kontekst və ya onun yerinə yetirildiyi server mühitindən ibarətdir. Hər bir agent daimi identifikatora  ada malikdir. Server mühitində təkcə ilkin agent deyil, həmçinin onun surəti yerinə yetirilə bilər. Agentlər müstəqil olaraq öz surətlərini yarada və işin yerinə yetirilməsi üçün onları müxtəlif serverlərə göndərə bilərlər. Agent növbəti serverə çatdıqda, onun kodu və verilənləri yeni kontekstə keçirilir və əvvəlki yerindən silinir. Agent yeni kontekstdə qadağan olmayan hər şeyi edə bilər. Kontekstdə iş başa çatdıqda, agent özünü digər kontekstə və ya göndərənin ünvanına göndərə bilər. Agentlər həmçinin özləri və ya serverin əmri ilə sönə (“ölə”) bilərlər və bundan sonra server onları kontekstdən saxlanılması üçün ayrılmış xüsusi yerə daşıyır.

Ədəbiyyat

Şıxəliyev R.H. "Şəbəkə texnologiyaları. Mühazirələr kursu" Dərslik. Bakı: “İnformasiya Texnologiyaları” nəşriyyatı, 2017, 143 səh.

Avqust 04, 2021
multiagent, texnologiyası, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, multiagent, texnologiyaları, həm, multiagent, sistemlərin, işlənilməsi, istifadəsi, həm, multiagent, idarəetmə, . Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Multiagent texnologiyalari hem multiagent sistemlerin MAS islenilmesi ve istifadesi hem de multiagent idareetme basa dusulur Multiagent sistem bir nece agentlerin unsiyyet ede bileceyi bir birine bezi informasiya gondere bileceyi ve qoyulan meseleni hell ede bileceyi sistemdir Son zamanlar dinamik sistem sebekelerinde paylanmis idareetme ve qarsiliqli elaqe meselelerinin hellinde multiagent texnologiyasindan istifade edilir Hemcinin paylanmis informasiya sistemlerinde informasiyanin avtomatik toplanmasi suzulmesi axtarisi meselelerinde multiagent texnologiyasindan genis istifade edilir Multiagent sistemleri muxtelif sahelerde tanima neyron sebekelerinin parametrlerinin avtomatik tenzilmlenmesi formasiyalarin idare olunmasi paylanmis sensor sebekelerinde rabite sebekelerinde yuklenmelerin idare edilmesi pilotsuz ucan aparatlar qrupunun qarsiliqli elaqesinin yaradilmasi peykler qrupunun nisbi duzulusu mobil robotlar qrupunun hereketinin idareedilmesi enerji sistemlerinin sinxronlasdirmasi ve s sahelerde istifade edilir Praktikada tez tez mueyyen funksiylari paralel heyata keciren paylanmis sistemler istifade edilir ve onlar ucun meseleler paketinin bir nece hesablama axinlari qurgulari arasinda bolunmesi meselesi aktualdir Bu cur meseleler tekce hesablama sebekelerinde deyil hemcinin istehsal sebekelerinde xidmet sebekelerinde neqliyyat ve loqistik sebekelerde ve s meydana cixir Melum olur ki elaqeye tebii mehdudiyyetler olduqda desentralizasiya edilmis paylanmis strategiya bu cur meseleleri effektiv sekilde hell ede biler Mundericat 1 Multiagent yanasma 2 Multiagent sistemler 3 Agentler 4 EdebiyyatMultiagent yanasma RedakteMultiagent yanasmanin esasinda mobil proqram agent anlayisi durur ve o musteqil ixtsaslasmis komputer proqrami ve ya suni intellektin elementi kimi yaradilir ve fealiyyet gosterir Evvelce muvafiq informasiya texnologiyalari yaranana qeder agent insan idi ve ona hem konkret funksiyalarin yerine yetirilmesi hem de qerarlarin qebul edilmesi uzre selahiyyetler verilirdi Birincisi qeyri komputer multiagent sistemlerde agentler sirketlerin emekdaslarindan ibaret olur ve onlarin adindan ve tapsirigina esasen mueyyen meselenin helli zamani oz aralarinda qarsiliqli elaqede olurdular meselen alici ve satici numayendeleri ticaret sebekesinde ve diger biznes novlerinde Bu sistemler irsi olaraq burokratik teskilatin merkezlesdirilmis idareetme statik struktur ve yuksek derecede ixtisaslasmis agent funksionalligi kimi xususiyyetleri ozunde eks etdirir Xususi ile baza agent rezident mesele alirdi onu dekompozisiya edirdi ve altmeseleleri diger agentler arsinda paylayirdi ve bundan sonra neticeleri toplayir ve qerar qebul edirdi bu zaman adeten ekser agentler sirf olaraq informasiyanin toplanmasi ve catdirilmasi ile mesgul olurdu Merkezlesdirilmis iyerarxiyaya maik bele sistemlerin evezine paylanmis sistemler geldi ve onlarda bilik ve resurslar kifayet qeder musteqil olan agentler arasinda paylanirdi lakin kritik ve ya konfliktli hallarda qerar qebul eden umumi idareetme ve nezaret orqani qalirdi Bu istiqametdeki novbeti addim tamamile desentralizasiya edilmis sistem paradiqmasi oldu ve onlarda idareetme ancaq agentler arasinda lokal qarsiliqli elaqe hesabina bas verir Bu zaman agentin umumi meselenin her hansi bir ayri hissesinin helline dar funksional oriyentasiyasi yavas yavas oz yerini universal butovluye avtonomluga verdi Bele desentralizasiya edilmis teskilata misal kimi heserat koloniyasini meselen ari ve ya qarisqa koloniyasini gostermek olar Multiagent texnologiyasinin mahiyyeti meselelerin prisipial olaraq yeni hell usulundan ibaretdir Problemin en yaxsi hellini tapmaga imkan veren deqiq mueyyen olunmus determenik alqoritmin axtarilmasindan ibaret olan klassik usuldan ferqli olaraq multiagent texnologiyarda hell avtomatik olaraq coxlu sayda musteqil mueyyen meqsede yoneldilmis proqram modullarin agentlerin qarsiliqli elaqesi neticesinde alinir Cox zaman meselelerin hellinin klassik usullari ya real heyata tetbiq edile bilmir ya da onlar boyuk hecmde hesablamalar teleb edir ve yaxud tamamaile yoxdur Sekil 41 de proqram teminatinin qurulmasinin iki sxemi muqayisede gosterilmisdir enenevi ve multiagent sistemi esasinda MAS da her bir mahiyyete uygun proqram agenti qoyulur ve onun maraqlarini temsil edir Mesele bundadir ki insana intellektin olmasi xasdir ve bu onu ciddi sekilde qoyulmus proqram esasinda fealiyyet gosteren komputerden ferqlendirir Intellkt insana murekkeb seraitde istiqametlenmeye qetri dediq qoyulmus meseleleri hell etmeye deyisen seraite adaptasiya etmeye imkan verir Qeyri mueyyenlik o zaman bas verir ki alterntivler toplusu movcuddur ve uzun muddet kecdikden sonra variantlardan hansinin yaxsi olacagini demek mumkun deyil Multiagent sistemler RedakteSuni multiagent sistemlerin modellerinin qurulmasi ve praktikada istifadesinin baslangici 1960 ci ilde qoyulmusdur Esas kimi suni intellekt Artificial Intelligence paralel hesablama Parallel Computing meselelerin paylanmis helli Distributed Problem Solving kimi sahelerdeki inkisaf goturulmusdur Multiagent sistemler sadalanan sahelerin qabaqcil nailiyyetlerini ozune inteqrasiya etmek ucun real imkanlara malikdir ve prinsipial olaraq yeni keyfiyyetler numayis etdidirir Hal hazirda MAS suni intellekt sahesinin en dinamik inkisaf eden ve perspektivli istiqametlerinden biridir MAS adeten asagidaki esas komponentlerden ibaret olur teskilati vahidler coxlugu obyektler altcoxlugunu manipulyasiya eden agetler altcoxlugundan ibaretdir meseleler coxlugu muhit yeni agentlerin ve obyektlerin movcud oldugu mueyyen feza agentler arasindaki munsibetler coxlugu agentlerin hereketleri coxlugu meselen obyektler uzerinde emeliyyatlar Enenevi sistemlerde qerar qebul etme sxeminde deyisiklikler edilmesi murekkeb ve cetin meseledir ve yuksen ixtisasli mutexessislerin olmasini teleb edir Bu bele sistemlerin yaradilmasini ve istifadesini heddinden artiq baha edir Belelikle muasir zamanin aktual problemlerinden biri informasiyanin hecminin ve sistemin tesvirinin cetinliyinin artmasindan ibaretdir Bu cur problemlerin helli ucun multiagent texnologiyalari tetbiq edilir ve son zamanlar hem tetbiqi ve sistem proqramlasdirmaya hem de suni intellekt ve paylanmis intellktual sistemlerin tedqiqi kimi sahelere adaptasiya edilmisdir Bununla bele her bir xususi halda anlayisa muxtelif menalar verilir Agentler RedakteAgent xarici muhitde yerlesdirilmis ve onunla qarsiliqli elaqede olmaga qadir olan qarsiya qoyulan meqsede catmaq ucun mueyyen rasional hereketleri heyata keciren agilli varliqdir Intellekual agent asagidaki xususiyyetlere malik olan agentdir reaktivlik reactivity agent xarici muhiti hiss edir ve onda bas veren deyisikliklere reaksiya verir meqsede catmaq ucun emeliyyatlar heyata kecirir proaktivlik pro activeness agent meqsedlere nail olmaga yonelmis hereketleri etmekle tesebbus gostermekle meqsedlerle idare olunan hereketleri gosterir sosialliq social ability agent meqsede catmaq ucun xarici muhititn diger varliqlari ile diger agentlerle insanlarla ve s qarsiliqli elaqede olur Sistemler yaradilarken ilk iki xususiyyetlerden her birine cox asanliqla nail olunur Esas cetinlik sistemde her iki xususiyyetin lazimi nisbetlerde birlesdirilmesidir Eger agent xarici muhitde bas veren deyisikliklere reaksiya vermeden meqsede catmaq ssenarisine sert sekilde emel edirse ve plana deyisikliklerin edilmesinin lazim oldugunu gormek qabiliyetine malik deyilse onda o o qeder de effektiv olmayacaq Lakin hereketler meqsedyonlu sekilde planlasdirilmadan xaricden gelen stimullara ancaq reaksiya ile mehdudlasarsa onda qeyri effektiv olacaq Sosialliq xususiyyetine nail olmaq da asan deyil Sosialliq sadece verilenler mubadilesi deyil Kommunikasiyadan basqa sosial davranisa diger varliqlarla emekdasliq da daxil olmalidir Emekdasliq meqsedin ayri ayri varliqlar arasinda bolunmesi birge planlasdirma ve umumi meqsede catmaq ucun hereketlerin koordinasiyasindan ibaretdir Sosial davranis hec olmasa agentin diger varliqlarin meqsedleri ve bu meqsedlere catmaq ucun planlari haqqinda teseffurun olmasini nezerde tutur Bu gun agent texnologiyalari muxtelif nov agentler onlarin davranis modelleri ve xususiyyetlerini muasir teleblere uygun arxitekturalar ve komponentler teklif edir Agentler arasinda qarsiliqli elaqenin teskilinin esas formasi emekdasliqdir Emekdasliq ortaq meqsede catmaq ucun quvvelerin birlesdirilmesi ve eyni zamanda agentler arasinda funksiyalarin rollarin ve vezifelerin bolusdurulmesi ile xarakterize olunur Umumi halda emekdasligin dusturunu bele ifade etmek olar emekdasliq fealiyyetin koordinasiyasi munaqiselerin helli Koordinasiya dedikde adeten hereketler arasindaki assilligin idare edilmesidir Suni agentler arasindaki kommunikasiya secilmis protokoldan asilidir ve protokol vacib ve duzgun melumatlarin sintezi qaydalari coxlugunu mueyyen edir Umumi meqsede catmaq ucun emekdasliq eden agentlerden ibaret qruplarin fundamental xususiyyetleri sosial strukturun olmasi ve rollarin agentler arasinda paylanmasidir Agentin arxitekturunun esasi kontekst ve ya onun yerine yetirildiyi server muhitinden ibaretdir Her bir agent daimi identifikatora ada malikdir Server muhitinde tekce ilkin agent deyil hemcinin onun sureti yerine yetirile biler Agentler musteqil olaraq oz suretlerini yarada ve isin yerine yetirilmesi ucun onlari muxtelif serverlere gondere bilerler Agent novbeti servere catdiqda onun kodu ve verilenleri yeni kontekste kecirilir ve evvelki yerinden silinir Agent yeni kontekstde qadagan olmayan her seyi ede biler Kontekstde is basa catdiqda agent ozunu diger kontekste ve ya gonderenin unvanina gondere biler Agentler hemcinin ozleri ve ya serverin emri ile sone ole bilerler ve bundan sonra server onlari kontekstden saxlanilmasi ucun ayrilmis xususi yere dasiyir Edebiyyat RedakteSixeliyev R H Sebeke texnologiyalari Muhazireler kursu Derslik Baki Informasiya Texnologiyalari nesriyyati 2017 143 seh Menbe https az wikipedia org w index php title Multiagent texnologiyasi amp oldid 4979686, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.