fbpx
Wikipedia

Milanın beş günü

May 05, 2023

Milanın beş günü (it. Cinque giornate di Milano) — İtaliyanın birləşdirilməsi uğrunda müharibənin başlanğıcında Milanda baş verən 1848-ci il 18–22 mart hadisələri

Milanın beş günü
Avstriya-İtaliya müharibəsi
Cinque giornate di Milano

Baldassare Verrazzinin "Milanın beş günü" əsərindən bir epizod
Tarix 18-22 mart,1848-ci il
Yeri Milan,Lombardiya-Venesiya krallığı
Nəticəsi Milanlıların qələbəsi,Yozef Radetskinin Milandan geri çəkilməsi
Münaqişə tərəfləri

Milan üsyançıları

Avstriya imperiyası
Komandan(lar)

Karlo Kattaneo
Luici Torelle
Aqusto Anfossi  †
Luçano Manara

Yozef Radetski
Eduard Klam Qallas
Ferents Dyulay
Tərəflərin qüvvəsi

1700 nəfər barrikadalarda
Bunlardan 600-650 nəfəri odlu silahla silahlanmışdır

12 000—13 000
İtkilər

409-424 nəfər öldürüldü
43 qadın və uşaq daxil olmaqla 600-dən çox yaralı vardı.

181 nəfər öldürüldü
5 zabit daxil olmaqla 235 yaralı vardı
4 zabit daxil olmaqla 150-180 əsir götürüldü.
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

Risorcimento salnaməsindəki qəhrəmanlıq səhifələrini Şimali İtaliyada Avstriya hakimiyyətə qarşı mübarizə aparan Milan sakinləri hazırladılar. 24 fevralda Parisdə, onun ardınca Vyanada mart inqilabı baş verdi. Hərəkat indi İtaliyanın digər bölgələri ilə müqayisədə Lombardo-Venesiya bölgəsində daha şiddətli idi.

17 martda Milanda Vyanadakı inqilabdan xəbər tutulduqda, üsyan üçün onsuz da hər şey hazırlanmışdı. Lombardiya-Venesiya hökumətinin sədr müavini Qraf O'Donnellin, İmperatorun Vyana hadisələrindən sonra Lombardlara konstitusiya verəcəyi xəbəri ilə kütlənin qəzəbini yatırtmaq cəhdləri də boşa çıxdı. Milan küçələrində "sabah saat 3-də hər kəsin Qullar Xiyabanına çıxsın" başlıqlı anonim elan yayımlandı.

 
Milanın beş günü
(qravür,1872-ci il)

Martın 18-də Milan üsyançıları şəhərdə hakimiyyəti ələ keçirdilər. Bələdiyyə binası tutuldu və müvəqqəti hökumət rolunu oynayan hərbi məclis quruldu. Hətta uşaqların belə iştirak edə biləcəyi Milli Qvardiya yaradılmağa başlandı. Üsyana gənc respublikaçı, gizli inqilabi təşkilatın (1832) qurucusu — Cüzeppe Madzini rəhbərlik etdi.

Martın 19-da Milanın bütün küçələrində barrikadalar quruldu. 15.000 nəfərlik orduya sahib olan Avstriyanın hərbi lideri Yozef Radetski, bütün hərbi strategiya qaydalarına uyğun olaraq şəhəri əhatə edən qalaları işğal etdi. Milanın qiyamçı sakinlərinin silahları çox az idi və hər kəs gücünün yetdiyi qədəri ilə mübarizə aparırdı. Barrikadalarda qadınlar və uşaqlar qəhrəmanlıqla vuruşurdular.

20 və 21 mart tarixlərində Avstriya qoşunları şəhəri hər tərəfdən atəşə tutdular. Ətrafdan silahlı sakinlərin ayrı-ayrı dəstələri şəhər əhalisinə kömək etmək üçün gəlirdilər.

21 martda Radetzki barışıq təklif etdi. Milanlılar barışıqdan imtina etdilər. Sonra Radetzki 22 martda Milandan geri çəkilmək qərarını verdi. 15.000 nəfərlik ordu top atəşi altında geri çəkildi. Əhali onların yolunu kəsdi və onun ordusu ilə döyüşə girdilər. Ordunun özünün daxilində qiyam çıxdı və bir çox Avstriya əsgəri üsyançı xalqın tərəfinə keçdi. Radetzki ordusu, Venesiya ilə Lombardiya arasında uzanan: Mantua, Verona, Peskera del Qarda və Lenyaqo qalalarının dörd bürcündən ibarət Kvadrilateroyaya çətinliklə çatdı.

Beləliklə ilk qələbə qazanıldı. Milanlıların qəhrəmanlıq mübarizəsini yaxından izləyən Fridrix Engels, beş günlük Milan inqilabını "… 1848-ci ildəki bütün inqilabların ən şərəflisi …" deyə adlandırdı.

Sardiniya kralı Karl Albertin 1848-ci il 23 mart tarixli manifesti

  Lombardiya-Venesiya bölgəsinin xalqı! İtaliyanın taleyi həll olunur,taleh,bu mübarizədə uzun müddət tapdanan hüquqların qorxmaz müdafiəçilərinə üstünlük verir. Vətən sevgisi,əsrin ruhu,istəklərin ortaqlığı bizi dərhal birləşdirməyə məcbur edir ... Lombardiya və Venesiya xalqı! Möhtəşəm Milan şəhərinin azad edilməsini əvvəlcədən görəndə,qardaşın qardaşdan və bir-birindən gözlədiyi dəstəyi,sərhədinizdə artıq toplaşmış qoşunlarımızı indi sizə verərək,göstərə bilərik. Şübhəsiz,İtaliyaya müstəqilliyini təmin etmək imkanı verən tanrının və Roma papası IX Piyin köməyinə güvənərək ədalətli istəklərinizi dəstəkləyəcəyik. İtaliyanın birliyini nümayiş etdirmək üçün Lombardiya və Venesiya torpaqlarına daxil olan qoşunlarımızın üç rəngli İtalyan bayrağının üzərində Sardiniya gerbinin olmasını diləyirik.
"Nouveau recueil general de traits", 1854, t. XII, p. 432 (fransızca)
  

F. Orsini 1848-ci il avstriyalılara qarşı müharibənin başlanğıcında

Milandan inqilab xəbəri gələndə İtaliyanı alov bürüdü. "Müharibəyə! Düşərgəyə! " — hər tərəfdən belə fəryadlar eşidilirdi. Gənc qızlar sevgililərinin belinə qılınc bağladılar və Tanrının köməyi ilə yola saldılar, onların qalib gələcəklərinə inandılar. Gənclər mənfur avstriyalıları Alp dağlarından qovmaq üçün, iş yerlərini və rahat evlərini buraxıb, soydaşlarına köməyə getdilər. Ölkənin firavanlığı hər birinin ilk düşüncəsi idi. Zəngin insanın, aristokratın, sənətkarın, kasıbın və hətta ataların üzlərində ümid işığı parıldayırdı. Necə gözəl mənzərə idi! Əsrlər boyu köləlikdə qalan, hərbi elmləri bilməyən, parçalanmış, xaricilər tərəfindən xor görülən, bir zərbəylə zəncirlərini qıraraq xarici düşmən qarşısına atılan, daxili çəkişmələri unudaraq, ənənəvi qərəzləri tapdalayaraq, fəryadla müharibəyə tələsən ölkə: "Azadlıq, müstəqillik və birlik!" … Papa bu ümumi hərəkatda sakit qala bilmədi. Durando, Roma qoşunlarının baş komandanı təyin edildi və Papa ona xeyir-dua verdi. Dövlətin hər yerindən müntəzəm qruplar və könüllülər Avstriyalılarla görüşməyə getdi …

Filmdə

  • Beş gün[en]  / Le cinque giornate — rej. Dario Ardjento (İtaliya,1973)

İstinadlar

  1. Berkeley, George F.-H. Italy in the Making January 1st 1848 to November 16th 1848. Cambridge. 1940.
  2. Stillman, William James. The union of Italy, 1815-1895. Cambridge. 1898.
  3. ↑ Ginsborg, Paul. Daniele Manin and the Venetian revolution of 1848-49. Bristol. 1979.
  4. Maurice, Charles Edmund. The revolutionary movement of 1848-9 in Italy, Austria Hungary, and Germany. New York. 1887.
  5. American Bibliographical Center. Historical abstracts: Volume 42, Issues 3-4. Santa Barbara. 1991.
  6. ↑ Rüstow, Wilhelm. Der italienische Krieg von 1848 und 1849. Zürich. 1862.
  7. ↑ Whyte, Arthur James Beresford. The political life and letters of Cavour, 1848-1861. Santa Barbra. 1975.
  8. Svoboda, Johann. Die Zöglinge der Wiener-Neustädter Militär-Akademie. Wien. 1870.
  9. de Marguerittes, Julie. Italy and the War of 1859. Philadelphia. 1859.
  10. ↑ Chapman, Tim. The risorgimento: Italy 1815-71. Penrith. 2008.
  11. Stearns, Peter N. 1848: the revolutionary tide in Europe. New York. 1974.
  12. Whittam, John. Politics of the Italian Army, 1861-1918. London. 1977.
  13. ↑ Wilhelm Meyer-Ott, Wilhelm Rüstow. Die Kriegerischen Ereignisse in Italien in den Jahren 1848 und 1849. Zürich. 1850.
  14. Апеннинский полуостров в 1848–1849 гг. 2012-07-07 at the Wayback Machine История Мира. Глава 12. Борьба за объединение Италии.
  15. 1848 ГОД В РОССИИ. (Хронологическая канва) 2014-05-22 at the Wayback Machine. Eastview Universal Databases. Источник: Istoricheskii' zhurnal, No. 3, March 1938, page(s): 65–72. Автор: М. АХУН
  16. Феличе Орсини. Воспоминания. М. — Л., 1934, стр. 110–111.

Ədəbiyyat

  1. Киселева В. И. Хрестоматия по истории международных отношений. М., 1963.
  2. Невлер (Вилин) В. К истории воссоединения Италии. М., 1936.
  3. Феличе Орсини. Воспоминания. М. — Л., 1934.
  4. Сказкин С. Д. Объединение Италии. 100 лет борьбы за независимость и демократию. М. 1963.
  5. Энгельс, Кельнская газета об Италии, Сочинения Маркса и Энгельса, т. VI, стр. 259
  6. Кривогуз М. И. Новая история стран Европы и Америки. М., 2002.
  Vikianbarda Milanın beş günü ilə əlaqəli mediafayllar var.

May 05, 2023
milanın, beş, günü, cinque, giornate, milano, italiyanın, birləşdirilməsi, uğrunda, müharibənin, başlanğıcında, milanda, baş, verən, 1848, mart, hadisələriavstriya, italiya, müharibəsicinque, giornate, milanobaldassare, verrazzinin, əsərindən, epizodtarix, mar. Milanin bes gunu it Cinque giornate di Milano Italiyanin birlesdirilmesi ugrunda muharibenin baslangicinda Milanda bas veren 1848 ci il 18 22 mart hadiseleriMilanin bes gunuAvstriya Italiya muharibesiCinque giornate di MilanoBaldassare Verrazzinin Milanin bes gunu eserinden bir epizodTarix 18 22 mart 1848 ci ilYeri Milan Lombardiya Venesiya kralligiNeticesi Milanlilarin qelebesi Yozef Radetskinin Milandan geri cekilmesiMunaqise terefleriMilan usyancilari Avstriya imperiyasi 1 Komandan lar Karlo KattaneoLuici TorelleAqusto Anfossi Lucano Manara 2 3 4 5 Yozef RadetskiEduard Klam QallasFerents Dyulay 6 7 8 9 Tereflerin quvvesi1700 nefer barrikadalarda 10 Bunlardan 600 650 neferi odlu silahla silahlanmisdir 10 11 12 000 13 000 7 12 Itkiler409 424 nefer olduruldu 3 6 43 qadin ve usaq daxil olmaqla 600 den cox yarali vardi 6 181 nefer olduruldu 13 5 zabit daxil olmaqla 235 yarali vardi 6 4 zabit daxil olmaqla 150 180 esir goturuldu 13 Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 2 Sardiniya krali Karl Albertin 1848 ci il 23 mart tarixli manifesti 3 F Orsini 1848 ci il avstriyalilara qarsi muharibenin baslangicinda 4 Filmde 5 Istinadlar 6 EdebiyyatTarixi RedakteRisorcimento salnamesindeki qehremanliq sehifelerini Simali Italiyada Avstriya hakimiyyete qarsi mubarize aparan Milan sakinleri hazirladilar 14 24 fevralda Parisde onun ardinca Vyanada mart inqilabi bas verdi Herekat indi Italiyanin diger bolgeleri ile muqayisede Lombardo Venesiya bolgesinde daha siddetli idi 17 martda Milanda Vyanadaki inqilabdan xeber tutulduqda usyan ucun onsuz da her sey hazirlanmisdi Lombardiya Venesiya hokumetinin sedr muavini Qraf O Donnellin Imperatorun Vyana hadiselerinden sonra Lombardlara konstitusiya vereceyi xeberi ile kutlenin qezebini yatirtmaq cehdleri de bosa cixdi Milan kucelerinde sabah saat 3 de her kesin Qullar Xiyabanina cixsin basliqli anonim elan yayimlandi Milanin bes gunu qravur 1872 ci il Martin 18 de Milan usyancilari seherde hakimiyyeti ele kecirdiler Belediyye binasi tutuldu ve muveqqeti hokumet rolunu oynayan herbi meclis quruldu Hetta usaqlarin bele istirak ede bileceyi Milli Qvardiya yaradilmaga baslandi Usyana genc respublikaci gizli inqilabi teskilatin 1832 qurucusu Cuzeppe Madzini rehberlik etdi Martin 19 da Milanin butun kucelerinde barrikadalar quruldu 15 000 neferlik orduya sahib olan Avstriyanin herbi lideri Yozef Radetski butun herbi strategiya qaydalarina uygun olaraq seheri ehate eden qalalari isgal etdi Milanin qiyamci sakinlerinin silahlari cox az idi ve her kes gucunun yetdiyi qederi ile mubarize aparirdi Barrikadalarda qadinlar ve usaqlar qehremanliqla vurusurdular 20 ve 21 mart tarixlerinde Avstriya qosunlari seheri her terefden atese tutdular Etrafdan silahli sakinlerin ayri ayri desteleri seher ehalisine komek etmek ucun gelirdiler 21 martda Radetzki barisiq teklif etdi Milanlilar barisiqdan imtina etdiler Sonra Radetzki 22 martda Milandan geri cekilmek qerarini verdi 15 000 neferlik ordu top atesi altinda geri cekildi Ehali onlarin yolunu kesdi ve onun ordusu ile doyuse girdiler Ordunun ozunun daxilinde qiyam cixdi ve bir cox Avstriya esgeri usyanci xalqin terefine kecdi Radetzki ordusu Venesiya ile Lombardiya arasinda uzanan Mantua Verona Peskera del Qarda ve Lenyaqo qalalarinin dord burcunden ibaret Kvadrilateroyaya cetinlikle catdi Belelikle ilk qelebe qazanildi Milanlilarin qehremanliq mubarizesini yaxindan izleyen Fridrix Engels bes gunluk Milan inqilabini 1848 ci ildeki butun inqilablarin en sereflisi deye adlandirdi 15 Sardiniya krali Karl Albertin 1848 ci il 23 mart tarixli manifesti Redakte Lombardiya Venesiya bolgesinin xalqi Italiyanin taleyi hell olunur taleh bu mubarizede uzun muddet tapdanan huquqlarin qorxmaz mudafiecilerine ustunluk verir Veten sevgisi esrin ruhu isteklerin ortaqligi bizi derhal birlesdirmeye mecbur edir Lombardiya ve Venesiya xalqi Mohtesem Milan seherinin azad edilmesini evvelceden gorende qardasin qardasdan ve bir birinden gozlediyi desteyi serhedinizde artiq toplasmis qosunlarimizi indi size vererek gostere bilerik Subhesiz Italiyaya musteqilliyini temin etmek imkani veren tanrinin ve Roma papasi IX Piyin komeyine guvenerek edaletli isteklerinizi destekleyeceyik Italiyanin birliyini numayis etdirmek ucun Lombardiya ve Venesiya torpaqlarina daxil olan qosunlarimizin uc rengli Italyan bayraginin uzerinde Sardiniya gerbinin olmasini dileyirik Nouveau recueil general de traits 1854 t XII p 432 fransizca F Orsini 1848 ci il avstriyalilara qarsi muharibenin baslangicinda RedakteMilandan inqilab xeberi gelende Italiyani alov burudu Muharibeye Dusergeye her terefden bele feryadlar esidilirdi Genc qizlar sevgililerinin beline qilinc bagladilar ve Tanrinin komeyi ile yola saldilar onlarin qalib geleceklerine inandilar Gencler menfur avstriyalilari Alp daglarindan qovmaq ucun is yerlerini ve rahat evlerini buraxib soydaslarina komeye getdiler Olkenin firavanligi her birinin ilk dusuncesi idi Zengin insanin aristokratin senetkarin kasibin ve hetta atalarin uzlerinde umid isigi parildayirdi Nece gozel menzere idi Esrler boyu kolelikde qalan herbi elmleri bilmeyen parcalanmis xariciler terefinden xor gorulen bir zerbeyle zencirlerini qiraraq xarici dusmen qarsisina atilan daxili cekismeleri unudaraq enenevi qerezleri tapdalayaraq feryadla muharibeye telesen olke Azadliq musteqillik ve birlik Papa bu umumi herekatda sakit qala bilmedi Durando Roma qosunlarinin bas komandani teyin edildi ve Papa ona xeyir dua verdi Dovletin her yerinden muntezem qruplar ve konulluler Avstriyalilarla gorusmeye getdi 16 Filmde RedakteBes gun en Le cinque giornate rej Dario Ardjento Italiya 1973 Istinadlar Redakte Berkeley George F H Italy in the Making January 1st 1848 to November 16th 1848 Cambridge 1940 Stillman William James The union of Italy 1815 1895 Cambridge 1898 1 2 Ginsborg Paul Daniele Manin and the Venetian revolution of 1848 49 Bristol 1979 Maurice Charles Edmund The revolutionary movement of 1848 9 in Italy Austria Hungary and Germany New York 1887 American Bibliographical Center Historical abstracts Volume 42 Issues 3 4 Santa Barbara 1991 1 2 3 4 Rustow Wilhelm Der italienische Krieg von 1848 und 1849 Zurich 1862 1 2 Whyte Arthur James Beresford The political life and letters of Cavour 1848 1861 Santa Barbra 1975 Svoboda Johann Die Zoglinge der Wiener Neustadter Militar Akademie Wien 1870 de Marguerittes Julie Italy and the War of 1859 Philadelphia 1859 1 2 Chapman Tim The risorgimento Italy 1815 71 Penrith 2008 Stearns Peter N 1848 the revolutionary tide in Europe New York 1974 Whittam John Politics of the Italian Army 1861 1918 London 1977 1 2 Wilhelm Meyer Ott Wilhelm Rustow Die Kriegerischen Ereignisse in Italien in den Jahren 1848 und 1849 Zurich 1850 Apenninskij poluostrov v 1848 1849 gg Arxivlesdirilib 2012 07 07 at the Wayback Machine Istoriya Mira Glava 12 Borba za obedinenie Italii 1848 GOD V ROSSII Hronologicheskaya kanva Arxivlesdirilib 2014 05 22 at the Wayback Machine Eastview Universal Databases Istochnik Istoricheskii zhurnal No 3 March 1938 page s 65 72 Avtor M AHUN Feliche Orsini Vospominaniya M L 1934 str 110 111 Edebiyyat RedakteKiseleva V I Hrestomatiya po istorii mezhdunarodnyh otnoshenij M 1963 Nevler Vilin V K istorii vossoedineniya Italii M 1936 Feliche Orsini Vospominaniya M L 1934 Skazkin S D Obedinenie Italii 100 let borby za nezavisimost i demokratiyu M 1963 Engels Kelnskaya gazeta ob Italii Sochineniya Marksa i Engelsa t VI str 259 Krivoguz M I Novaya istoriya stran Evropy i Ameriki M 2002 Vikianbarda Milanin bes gunu ile elaqeli mediafayllar var Menbe https az wikipedia org w index php title Milanin bes gunu amp oldid 6669521, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.