Azərbaycanca
සිංහල
Türkçe
Bu tipin nümayəndələri həm onurğalıların, həm də onurğasızların orqanizmlərində parazitlik edir. 1500-dən çox növü məlum olan mikrosporidilər hüceyrədaxili parazit həyat sürür. Ən geniş yayılmış mikrosporidilər bal arılarında ağ diareya yaradan Nosema apis və Nosema bombycis-dir.
| Mikrosporidilər | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Elmi təsnifat | ||||||||||||
| XƏTA: parent və rang parametrlərini doldurmaq lazımdır. ???: Mikrosporidilər | ||||||||||||
| Beynəlxalq elmi adı | ||||||||||||
| Microspora | ||||||||||||
| ||||||||||||
Quruluşu
Spor daxilində bir iki ədəd rüşeym və orqanel kompleksi olan ekstruziya aparatı yerləşir. Bu aparat sahibin hüceyrəsinin xarici qişasını dəlib onu yoluxdurmaq, rüşeymləri bilavasitə sitoplazmaya yeritmək üçündür. Hüceyrədə mikrosporidi proliferativ siklə (meroqon) məruz qalır. Sonda spor yaranır (sporoqon).
Həyat tərzi
ilk öncə balıq parazitin sporlarını udur. İlk infeksiya zədələnməsi mədə-bağırsaq traktının yuxarı hissəsinə təsadüf edir. Ona görə də ilk ksenomlar bağırsağın ilk şöbələrinə təsadüf edir. Parazitin sonrakı yayılması (böyrəklər, dalaq, yumurtalıq, göz, dərialtı birləşdirici toxumalar, üzmə qovuqcuğunun divarları və s.) immun sisteminin hüceyrələri vasitəsilə həyata keçir. Ksemonlar məhz bu yerlərdə yaranır.
Ksenom – parazitin təsirilə sahib orqanizminin daxilində baş vermiş proliferasiya nəticəsində öz strukturunu tamamilə dəyişmiş sahib orqanizminin hüceyrəsidir. Bu zaman hər iki komponent morfoloji və fizioloji cəhətdən sıx birləşərək sahibin orqanizmində müstəqil inkişaf edən unikal vəhdət yaradırlar. Makroskopik ksenomlar uzunluğu 1 mm-ə çatan ağ düyünlərə bənzəyib düyün topaları yaradır.
İnsan və heyvanların həyatında rolu
Bəzi mikrosporidilər (Multivalvulida, Bivalvulida) balıqların təhlükəli xəstəlik törədiciləridir. Balıqlar 150-dən çox mikrosporidinin (14 cins) sabibi qismində çıxış edir. Hüceyrədaxili obliqat parazitliyi şərtləndirən əsas səbəb onlarda mitoxondrinin və digər orqanellərin olmamasıdır. Ona görə də mikrosporidilər sahib hüceyrəsindən kənarda yalnız spor şəklində ola bilir. uğumayaqlılar və balıqlar arasında ən geniş yayılmış mikrosporidilərdən biri də Glugea anomala və Nucleospora secunda parazitləridir.
Glugea anomala (Moniez, 1887) üçiynəli (Gasterosteus aculeatus) və doqquziynəli tikanbalıqlarının (Pungitius pungitius) parazitləridir. Onlar həmçinin Nothobranchius eggersi, N. korthausae kimi notobranxiusları və s. balıq növlərini, bir sıra akvarium balıqlarını zədələyir.
İlk öncə balıq parazitin sporlarını udur. İlk infeksiya zədələnməsi mədə-bağırsaq traktının yuxarı hissəsinə təsadüf edir. Ona görə də ilk ksenomlar bağırsağın ilk şöbələrinə təsadüf edir. Parazitin sonrakı yayılması (böyrəklər, dalaq, yumurtalıq, göz, dərialtı birləşdirici toxumalar, üzmə qovuqcuğunun divarları və s.) immun sisteminin hüceyrələri vasitəsilə həyata keçir. Ksemonlar məhz bu yerlərdə yaranır. Mikrosporidilər ipəkqurdu və arı təsərrüfatlarına ciddi ziyan vurur. Belə ki onlar bal arılarında (Apis mellifera) və tut ipəkqurdunda (Bombyx mori) nozematoz epizootiyası yaradır, midiya (Mytilus edulus) və s. kimi bir sıra faydalı onurğasızların və bir sıra sənaye əhəmiyyətli balıqların kütləvi məhvinə səbəb olur.
İnsan mikrosporidiozu xüsusilə təhlükəlidir. Adətən o, immun çatışmazlığı fonunda ağır və sürətlə inkişaf edən opportunistik xəstəliklər yaradır. Encephalitozoon, Enterocytozoon, Nosema, Pleistophora, Trachipleistophora, Vittaforma və s. nümayəndələr insan üçün patogen sayılan mikrosporidilərdir. VİÇ-infeksiyası dövrü Enterocytozoon bieneusi, Encephalitozoonintestinalis, Encephalitozoon hellem, Trachipleistophora hominis və Trachipleistophora anthropophtera kimi insan mikrosporidiozu törədiciləri təsvir edilmişdir. Sübut edilmişdir ki, dovşanlarda parazitlik edən Encephalitozoon cuniculimikrosporidisi normal immunkompetent insanları yoluxdurur. Yoluxmanın ən geniş yayılmış simptomu diareyadır.
Zərərverici həşəratlarda parazitlik edən mikrosporidilər kənd təsərrüfatı, tibb və veterianriyada effektiv bioloji mübarizə agentləridir. Bəzi ağcaqanad mikrosporidilərinin növləri onların sürfələrini öldürür, dişi fərdlərin nəslverməsini kəskin azaldır, malyariya plazmodilərinin inkişafını dayandırır. İlkin fazadaT. hominissporu öz daxilini zülal quruluşlu qütb borucuğu vasitəsilə sahib hüceyrəyə yeridir (inyeksiya edir). Bu birnüvəli sporoplazm sahib hüceyrənin yoluxmasının ilkin fazası hesab edilir. İnyeksiyadan sonra parazit (meront) böyüyür və sahib hüceyrənin daxilində proliferasiya edir. Meroqoniya parazitin həyat siklinin ikinci fazası sayılır. Sporların formalaşması (sporoqoniya) zamanı mikrosporidilərin sporlarının divarları yığılır və T. hominisproliferasiyanınnövbəti mərhələsinə keçir. Sonda yetkin sporlar sahib hüceyrənin daxilində formalaşır (5-ci mərhələ). Bu sporlar öz növbəsində öz qütb borucuqlarını sahib hüceyrədən çıxarır və qonşu hüceyrəni yoluxdurur.
Xəzər dənizində Glugea, Pleistephora cinslərinə aid 8 ixtioparazit mikrosporidia növü təyin edilmişdir . Yeni təsnifatlarda bu tip göbələklər aləminə aid edilir.
Xarici keçidlər
- Mikrosporidilər (Microspora) [ölü keçid]
- [2] [ölü keçid]
İstinadlar
- Mikrosporidilər (Microspora) [ölü keçid]
- [1] [ölü keçid]
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu tipin numayendeleri hem onurgalilarin hem de onurgasizlarin orqanizmlerinde parazitlik edir 1500 den cox novu melum olan mikrosporidiler huceyredaxili parazit heyat surur En genis yayilmis mikrosporidiler bal arilarinda ag diareya yaradan Nosema apis ve Nosema bombycis dir MikrosporidilerElmi tesnifatXETA parent ve rang parametrlerini doldurmaq lazimdir MikrosporidilerBeynelxalq elmi adiMicrosporaVikinovlerde sistematikaSekil axtarisiNCBI 6029EOL 5006395 99056FW QurulusuSpor daxilinde bir iki eded ruseym ve orqanel kompleksi olan ekstruziya aparati yerlesir Bu aparat sahibin huceyresinin xarici qisasini delib onu yoluxdurmaq ruseymleri bilavasite sitoplazmaya yeritmek ucundur Huceyrede mikrosporidi proliferativ sikle meroqon meruz qalir Sonda spor yaranir sporoqon Heyat terziilk once baliq parazitin sporlarini udur Ilk infeksiya zedelenmesi mede bagirsaq traktinin yuxari hissesine tesaduf edir Ona gore de ilk ksenomlar bagirsagin ilk sobelerine tesaduf edir Parazitin sonraki yayilmasi boyrekler dalaq yumurtaliq goz derialti birlesdirici toxumalar uzme qovuqcugunun divarlari ve s immun sisteminin huceyreleri vasitesile heyata kecir Ksemonlar mehz bu yerlerde yaranir Ksenom parazitin tesirile sahib orqanizminin daxilinde bas vermis proliferasiya neticesinde oz strukturunu tamamile deyismis sahib orqanizminin huceyresidir Bu zaman her iki komponent morfoloji ve fizioloji cehetden six birleserek sahibin orqanizminde musteqil inkisaf eden unikal vehdet yaradirlar Makroskopik ksenomlar uzunlugu 1 mm e catan ag duyunlere benzeyib duyun topalari yaradir Insan ve heyvanlarin heyatinda roluBezi mikrosporidiler Multivalvulida Bivalvulida baliqlarin tehlukeli xestelik toredicileridir Baliqlar 150 den cox mikrosporidinin 14 cins sabibi qisminde cixis edir Huceyredaxili obliqat parazitliyi sertlendiren esas sebeb onlarda mitoxondrinin ve diger orqanellerin olmamasidir Ona gore de mikrosporidiler sahib huceyresinden kenarda yalniz spor seklinde ola bilir ugumayaqlilar ve baliqlar arasinda en genis yayilmis mikrosporidilerden biri de Glugea anomala ve Nucleospora secunda parazitleridir Glugea anomala Moniez 1887 uciyneli Gasterosteus aculeatus ve doqquziyneli tikanbaliqlarinin Pungitius pungitius parazitleridir Onlar hemcinin Nothobranchius eggersi N korthausae kimi notobranxiuslari ve s baliq novlerini bir sira akvarium baliqlarini zedeleyir Ilk once baliq parazitin sporlarini udur Ilk infeksiya zedelenmesi mede bagirsaq traktinin yuxari hissesine tesaduf edir Ona gore de ilk ksenomlar bagirsagin ilk sobelerine tesaduf edir Parazitin sonraki yayilmasi boyrekler dalaq yumurtaliq goz derialti birlesdirici toxumalar uzme qovuqcugunun divarlari ve s immun sisteminin huceyreleri vasitesile heyata kecir Ksemonlar mehz bu yerlerde yaranir Mikrosporidiler ipekqurdu ve ari teserrufatlarina ciddi ziyan vurur Bele ki onlar bal arilarinda Apis mellifera ve tut ipekqurdunda Bombyx mori nozematoz epizootiyasi yaradir midiya Mytilus edulus ve s kimi bir sira faydali onurgasizlarin ve bir sira senaye ehemiyyetli baliqlarin kutlevi mehvine sebeb olur Insan mikrosporidiozu xususile tehlukelidir Adeten o immun catismazligi fonunda agir ve suretle inkisaf eden opportunistik xestelikler yaradir Encephalitozoon Enterocytozoon Nosema Pleistophora Trachipleistophora Vittaforma ve s numayendeler insan ucun patogen sayilan mikrosporidilerdir VIC infeksiyasi dovru Enterocytozoon bieneusi Encephalitozoonintestinalis Encephalitozoon hellem Trachipleistophora hominis ve Trachipleistophora anthropophtera kimi insan mikrosporidiozu toredicileri tesvir edilmisdir Subut edilmisdir ki dovsanlarda parazitlik eden Encephalitozoon cuniculimikrosporidisi normal immunkompetent insanlari yoluxdurur Yoluxmanin en genis yayilmis simptomu diareyadir Zererverici heseratlarda parazitlik eden mikrosporidiler kend teserrufati tibb ve veterianriyada effektiv bioloji mubarize agentleridir Bezi agcaqanad mikrosporidilerinin novleri onlarin surfelerini oldurur disi ferdlerin neslvermesini keskin azaldir malyariya plazmodilerinin inkisafini dayandirir Ilkin fazadaT hominissporu oz daxilini zulal quruluslu qutb borucugu vasitesile sahib huceyreye yeridir inyeksiya edir Bu birnuveli sporoplazm sahib huceyrenin yoluxmasinin ilkin fazasi hesab edilir Inyeksiyadan sonra parazit meront boyuyur ve sahib huceyrenin daxilinde proliferasiya edir Meroqoniya parazitin heyat siklinin ikinci fazasi sayilir Sporlarin formalasmasi sporoqoniya zamani mikrosporidilerin sporlarinin divarlari yigilir ve T hominisproliferasiyaninnovbeti merhelesine kecir Sonda yetkin sporlar sahib huceyrenin daxilinde formalasir 5 ci merhele Bu sporlar oz novbesinde oz qutb borucuqlarini sahib huceyreden cixarir ve qonsu huceyreni yoluxdurur Xezer denizinde Glugea Pleistephora cinslerine aid 8 ixtioparazit mikrosporidia novu teyin edilmisdir Yeni tesnifatlarda bu tip gobelekler alemine aid edilir Xarici kecidlerMikrosporidiler Microspora olu kecid 2 olu kecid IstinadlarMikrosporidiler Microspora olu kecid 1 olu kecid