Meşə üzümü — Üzüm fəsiləsinin üzüm cinsindəndir. Üzüm cinsinin 70 növündən bir növünə – meşə üzümünə Azərbaycanda daha çox rast gəlinir. Yabanı meşə üzümü Qafqazda və Orta Asiyada da yayılmışdır. Yabanı meşə üzümünün müxtəlif formaları olduğundan bəzən ayrı-ayrı formalar növmüxtəlifliyi kimi təsvir olunur. Meşə üzümü üzümçülük rayonlarının meşələrində bitir. Lakin Amur üzüm isə mədəni üzümçülüyü olmayan Uzaq Şərqdə yayılmışdır.
Meşə üzümü iyun-iyulda çiçəkləyir. Meyvələri sentyabrda yetişir. Meşə üzümünün gilələri xırda, tünd bənövşəyi, qara, yaşıl rəngdə olur. Salxımları balaca olmaqla, çəkisi 40-60 qr-a qədərdir. Dadı turş və ya turşa-şirindir. Aşılayıcı maddəsi çox olduğundan gərdir. Tərkibində 10-13% şəkər, 1,2-2%-ə qədər üzvi turşu vardır. Şirəsinin çıxarı 54%-dir. Tumunda 8-20% yeməyə yararlı yağ olur. Qovurduqda qəhvə əvəzedicisi kimi istifadə edilir. Meşə üzümü təzə halda yeyilir, ondan şirə, şərab, nastoyka, sirkə, kisel, kompot, mürəbbə hazırlanır. Meşə üzümünü qurudurlar, bəzən qışa saxlamaq üçün şorbaya da qoyulur.
Xalq təbabətində meşə üzümündən ağ ciyər sətəlcəmində, öd kisəsində daş olduqda və mədənin selikli qişasının xroniki iltihabında istifadə edilir.
Vitis silvestris C. C. Gmel.
Kolvari liandır. Qabığı bozumtul-qonurdur, nazik
şırımlıdır.
Yarpaq
Yarpaqları növbəli düzülmüşdür, ümumi görünüşü dəyirmii, köndələn-oval və ya böyrəkşəkilli formadadır, uzunluğu 5-9 sm-dir, 3 (5) bölümlüdür və ya az kəsilmişdir, kənarları
qeyri-bərabər iti dişlidir, enli, bəzən dar, açıq saplağabənzər kəsilmiş parçalıdır. Yarpaqları çılpaq və ya yarpağın əsasən alt tərəfi cod və ya qarışıq tüklərdən ibarət torvari tüklərlə
örtülmüşdür.
Çiçək
Çiçəkləri ikievlidir. Çiçəkqrupu mürəkkəbdir, boşdur. Salxımları barvermə zaman yumşaq, şaxəli, əyilmiş formada olub, uzunluğu 10-15 sm-dir.
Meyvə
Giləmeyvələri qaramtıl-göy rəngdədir, şarşəkilli, göy, bəzən ağ ləkəlidir,diametri 6-8 (10) mm-dir, bərk dəricikli, lətli, adətən turş dadı olur. Giləmeyvənin toxumları 1-4 sayda olur,
xırdadır, yumurtaşəkillidir, boz-qırmızımtıl rəngdədir, uzunluğu 1 mm-ə qədər olan qısa buruncuqludur.
Çiçəkləməsi
May-İyun
Meyvə verməsi
Avqust-Sentyabr
Azərbaycanda yayılması
Samur-Şabran oval., BQ (Quba), Qobustan, BQ şərq, BQ qərb, Kür-Araz oval., KQ şimal, KQ cənub, KQ mərkəzi, Lənk. oval. Lənk. dağ. Ovalıqdan aşağı dağ qurşağına qədər, nadir hallarda orta dağ qurşağında.
Stаtusu
Аzərbаycаnın nаdir, rеlikt bitki növüdür.VU D2.
Bioloji xüsusiyyətləri
Mеşə üzümü sаrmаşаn və dırmаşаn bitkidir. Gövdəsinin rəngi bоzumtul olub nazik çıxıntılıdır. Yаrpаqlаrı sаdə, dilimlidir. Yarpaqların uzunluğu 5-8 sm ölçüsündə olur. Yarpaq saplaqlarının uzun-luğu 5-8 sm, tüklü və ya çılpaq olur. Yаrpаqlаr gövdə üzərində növbə ilə düzülmüşdür.Yаrpаqlаrının kənаrlаrı kоbud, iti dişlidir. Çiçəkləri bircinslidir. Çiçəkləri sаlхım çiçək qrupundа tоplаnmışdır. İki еvli bitkidir. May ayında çiçəkləyir və sentyabr ayında meyvəsi yetişir. Mеyvələri qаrаmtıl-bоz, bəzən ağ rəngində оlur. Təbiətdə tək və yа qruplаr hаlındа rаst gəlinir.
Yaşayış mühiti
Subasar yerlərdə, çay kənarında, aran meşələrində lianlar kimi və kolluqlar arasında rast gəlinir.
Təsərrüfat əhəmiyyəti
Yetişmiş meyvələri yeməlidir. Yetişməmiş meyvələrindən ədviyyat kimi istifsdə etmək üçün marinad hazırlanır.
Ədəbiyyat
Деревья и кустарники СССР. т.4.1958;
Флора Азербайджана. т.6. 1955;
Красная Книга СССР. 1984;
Azərbaycanın “Qırmızı Kitabı”. 1989;
Azərbaycanın “Qırmızı” və “Yaşıl Кitabları”na tövsiyə olunan bitki və bitki formasiyaları. 1996 ; *Azərbaycan florasının konspekti. I-III cildlər. 2005; 2006; 2008;
Azərbaycanın nadir və nəsli kəsilməkdə olan oduncaqlı bitkilərinin in situ və ex situ şəraitində bioekoloji xüsusiyyətlərinin reproduksiyasının, reproduksiyasının və repatriasiyasının elmi əsasları, b.e.d. alimlik dərəcəsi almaq üçün dissertasiya. Bakı. 2011.
İstinadlar
Tofiq Məmmədov, Elman İsgəndər, Tariyel Talıbov. Azərbaycanın nadir ağac və kol bitkiləri. Bakı: Elm, 2014, 380 səh.
Ə-C.İ.Əhmədov, N.T.Əliyev. Meyvə və tərəvəzin əmtəəşünaslığı (Dərslik). — Bakı, 2009.
↑ Eldar Şükürov.İsmayıllı rayonu meşə bitkilərinin bələdçi kitabı,Bakı 2016
Fevral 18, 2022
meşə, üzümü, üzüm, fəsiləsinin, üzüm, cinsindəndir, üzüm, cinsinin, növündən, növünə, meşə, üzümünə, azərbaycanda, daha, çox, rast, gəlinir, yabanı, meşə, üzümü, qafqazda, orta, asiyada, yayılmışdır, yabanı, meşə, üzümünün, müxtəlif, formaları, olduğundan, bəz. Mese uzumu Uzum fesilesinin uzum cinsindendir Uzum cinsinin 70 novunden bir novune mese uzumune Azerbaycanda daha cox rast gelinir Yabani mese uzumu Qafqazda ve Orta Asiyada da yayilmisdir Yabani mese uzumunun muxtelif formalari oldugundan bezen ayri ayri formalar novmuxtelifliyi kimi tesvir olunur Mese uzumu uzumculuk rayonlarinin meselerinde bitir Lakin Amur uzum ise medeni uzumculuyu olmayan Uzaq Serqde yayilmisdir Vitis sylvestrisVitis sylvestrisElmi tesnifatAlemi BitkilerSobe OrtulutoxumlularSinif IkilepelilerYarimsinif RozidlerSira MurdarcaciceklilerFesile UzumkimilerNov Vitis sylvestrisElmi adiVitis sylvestrisVikinovlerdesistematikaSekilaxtarisiIPNI TPL Mese uzumu iyun iyulda cicekleyir Meyveleri sentyabrda yetisir Mese uzumunun gileleri xirda tund benovseyi qara yasil rengde olur Salximlari balaca olmaqla cekisi 40 60 qr a qederdir Dadi turs ve ya tursa sirindir Asilayici maddesi cox oldugundan gerdir Terkibinde 10 13 seker 1 2 2 e qeder uzvi tursu vardir Siresinin cixari 54 dir Tumunda 8 20 yemeye yararli yag olur Qovurduqda qehve evezedicisi kimi istifade edilir Mese uzumu teze halda yeyilir ondan sire serab nastoyka sirke kisel kompot murebbe hazirlanir Mese uzumunu qurudurlar bezen qisa saxlamaq ucun sorbaya da qoyulur Xalq tebabetinde mese uzumunden ag ciyer setelceminde od kisesinde das olduqda ve medenin selikli qisasinin xroniki iltihabinda istifade edilir 1 Vitis silvestris C C Gmel Kolvari liandir Qabigi bozumtul qonurdur naziksirimlidir Mundericat 1 Yarpaq 2 Cicek 3 Meyve 4 Ciceklemesi 5 Meyve vermesi 6 Azerbaycanda yayilmasi 7 Statusu 8 Bioloji xususiyyetleri 9 Yasayis muhiti 10 Teserrufat ehemiyyeti 11 Edebiyyat 12 Istinadlar 13 IstinadlarYarpaq RedakteYarpaqlari novbeli duzulmusdur umumi gorunusu deyirmii kondelen oval ve ya boyreksekilli formadadir uzunlugu 5 9 sm dir 3 5 bolumludur ve ya az kesilmisdir kenarlariqeyri beraber iti dislidir enli bezen dar aciq saplagabenzer kesilmis parcalidir Yarpaqlari cilpaq ve ya yarpagin esasen alt terefi cod ve ya qarisiq tuklerden ibaret torvari tuklerleortulmusdur 2 Cicek RedakteCicekleri ikievlidir Cicekqrupu murekkebdir bosdur Salximlari barverme zaman yumsaq saxeli eyilmis formada olub uzunlugu 10 15 sm dir 2 Meyve RedakteGilemeyveleri qaramtil goy rengdedir sarsekilli goy bezen ag lekelidir diametri 6 8 10 mm dir berk dericikli letli adeten turs dadi olur Gilemeyvenin toxumlari 1 4 sayda olur xirdadir yumurtasekillidir boz qirmizimtil rengdedir uzunlugu 1 mm e qeder olan qisa buruncuqludur 2 Ciceklemesi RedakteMay Iyun 2 Meyve vermesi RedakteAvqust Sentyabr 2 Azerbaycanda yayilmasi RedakteSamur Sabran oval BQ Quba Qobustan BQ serq BQ qerb Kur Araz oval KQ simal KQ cenub KQ merkezi Lenk oval Lenk dag Ovaliqdan asagi dag qursagina qeder nadir hallarda orta dag qursaginda 2 Statusu RedakteAzerbaycanin nadir relikt bitki novudur VU D2 Bioloji xususiyyetleri RedakteMese uzumu sarmasan ve dirmasan bitkidir Govdesinin rengi bozumtul olub nazik cixintilidir Yarpaqlari sade dilimlidir Yarpaqlarin uzunlugu 5 8 sm olcusunde olur Yarpaq saplaqlarinin uzun lugu 5 8 sm tuklu ve ya cilpaq olur Yarpaqlar govde uzerinde novbe ile duzulmusdur Yarpaqlarinin kenarlari kobud iti dislidir Cicekleri bircinslidir Cicekleri salhim cicek qrupunda toplanmisdir Iki evli bitkidir May ayinda cicekleyir ve sentyabr ayinda meyvesi yetisir Meyveleri qaramtil boz bezen ag renginde olur Tebietde tek ve ya qruplar halinda rast gelinir Yasayis muhiti RedakteSubasar yerlerde cay kenarinda aran meselerinde lianlar kimi ve kolluqlar arasinda rast gelinir 2 Teserrufat ehemiyyeti RedakteYetismis meyveleri yemelidir Yetismemis meyvelerinden edviyyat kimi istifsde etmek ucun marinad hazirlanir 2 Edebiyyat RedakteDerevya i kustarniki SSSR t 4 1958 Flora Azerbajdzhana t 6 1955 Krasnaya Kniga SSSR 1984 Azerbaycanin Qirmizi Kitabi 1989 Azerbaycanin Qirmizi ve Yasil Kitablari na tovsiye olunan bitki ve bitki formasiyalari 1996 Azerbaycan florasinin konspekti I III cildler 2005 2006 2008 Azerbaycanin nadir ve nesli kesilmekde olan oduncaqli bitkilerinin in situ ve ex situ seraitinde bioekoloji xususiyyetlerinin reproduksiyasinin reproduksiyasinin ve repatriasiyasinin elmi esaslari b e d alimlik derecesi almaq ucun dissertasiya Baki 2011 Istinadlar RedakteTofiq Memmedov Elman Isgender Tariyel Talibov Azerbaycanin nadir agac ve kol bitkileri Baki Elm 2014 380 seh http dendrologiya az page id 112 Arxivlesdirilib 2019 11 17 at the Wayback MachineIstinadlar Redakte E C I Ehmedov N T Eliyev Meyve ve terevezin emteesunasligi Derslik Baki 2009 1 2 3 4 5 6 7 8 Eldar Sukurov Ismayilli rayonu mese bitkilerinin beledci kitabi Baki 2016 Menbe https az wikipedia org w index php title Mese uzumu amp oldid 6022005, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
