Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Marduk heykəli — qədim Mesopotamiya sivilizasiyasının, xüsusilə də Babil şəhərinin dini və mədəni həyatında mühüm yer tutan abidə.
Əhəmiyyətinə görə heykəl bəzən Babil düşmənləri tərəfindən psixoloji müharibə aləti kimi istifadə olunurdu. Hetlər, Assurlar və Elamlar Babilə hücum etdikdə, şəhəri təkcə talan etməklə kifayətlənmir, həm də Mardukun heykəlini oğurlayırdılar. Bu isə Babildə dini ayinlərin keçirilməsini qeyri-mümkün edir, nəticədə şəhərdə həm dini, həm də siyasi böhran yaranırdı. Babil əhalisi isə heykəli oğurlayan hökmdarların daha sonra öz ailə üzvləri tərəfindən öldürülməsini təsadüf saymır, bunu Mardukun ilahi qəzəbi və cəzası kimi dəyərləndirirdi.
Tarixi
Marduk heykəlinin ilk dəfə oğurlanması, təxminən e.ə. 1595-ci ildə Het hökmdarı I Murşili Babil şəhərini taladıqda baş vermişdi. Bu hücum nəticəsində Babilin I sülaləsi süquta uğramış şəhər isə böyük dağıntılara məruz qalmışdı.
Babil sonradan Kassit sülaləsi dövründə yenidən qurulsa da Mardukun müqəddəs heykəli uzun müddət Hittit Krallığında saxlanılmışdı. Güman edilir ki, heykəl yalnız e.ə. 1344-cü illər ətrafında Hittit kralı I Şuppiluliuma tərəfindən siyasi münasibətləri yaxşılaşdırmaq məqsədilə Babilə geri qaytarılmışdır.
Heykəl Aşşur kralı I. Tukulti-Ninurta e.ə 1225-ci ildə Babili ələ keçirib qarət edəndə Assur şəhərinə aparılıb. Bu hadisədən sonra heykəlin aqibəti bir müddət qeyri-müəyyən qaldı. Lakin məlum olur ki, heykəl sonradan Babilə geri qaytarılmış və naməlum səbəblərdən yaxınlıqdakı Sippar şəhərinə köçürülüb.
Təxminən e.ə. 1150-ci ildə Sippar Elam hökmdarı I Şutruk-Nahuntenin rəhbərliyi ilə Elam ordusu tərəfindən talan edildikdən sonra Mardukun heykəli bir daha oğurlanaraq Elama aparılmışdı.
Babil kralı I Nabukadnəzar (Nebukadnezar) Elama qarşı yürüş təşkil etdikdən sonra heykəl yenidən ələ keçirilmiş və böyük ehtiramla Babilə qaytarılmışdı. Heykəlin geri qaytarılması şəhərdə böyük bir hadisə kimi qarşılanmış, bu münasibətlə bir neçə ədəbi əsər qələmə alınmışdı. Bu əsərlərdən birinin, çox güman ki, məşhur Babil yaradılış dastanı olan Enûma Elişin ilkin versiyası olduğu düşünülür.
Rolu və əhəmiyyəti
Babildə yaşayanlar "Asullḫi"ni həqiqi tanrı Marduk ilə birləşdirərək tanrını göylərdə deyil, şəhərin insanları arasında məbəddə yaşayan bir varlıq kimi qəbul etmişdilər. Buna görə də Marduk şəhərdə yaşayan bir dost və qoruyucu varlıq kimi görülürdü.
Hər il yazda Babildə keçirilən dini baxımdan önəmli olan 13 günlük festival zamanı Mardukun heykəli tapınaqdan çıxarılır və şəhər divarlarının kənarındakı daha kiçik bir binaya yerləşdirilmədən əvvəl şəhərdə gəzdirilirdi. Heykəl ənənəvi olaraq Babil krallarının tacqoyma mərasimlərində də yer alırdı və krallar yeni il bayramında tacını Mardukun "əlindən" alırdılar. Bu isə şəhərin qoruyucu tanrısının krallara hakimiyyət verdiyi anlamına gəlirdi.
Babilin düşmənləri heykəlin daşıdığı önəm səbəbilə onu tez-tez psixoloji müharibə vasitəsi kimi istifadə edirdilər. Xarici qüvvələr Babilə hücum etdikdə və ya şəhəri yağmaladıqda, heykəl adətən şəhərdən oğurlanırdı. Bu, qədim Mesopotamiyada məğlub edilmiş şəhərlərin gücünü zəiflətmək üçün geniş istifadə olunan bir taktika idi. Heykəlin yoxluğu insanların dostu və qoruyucusu olan həqiqi tanrının ayrılmasını simvollaşdırdığı üçün, bu cür hadisələr Babillilər üçün böyük çətinliklərə səbəb olurdu. Heykəlsiz yeni il bayramı keçirilməzdi və dini fəaliyyətlərin həyata keçirilməsi çətinləşirdi. Babillilər isə heykəlin şəhərdən ayrılmasının bir şəkildə öz-özünə baş verdiyinə inanırdılar. Onların inancına görə, heykəl səyahətə çıxmağa qərar verəndə, xarici qüvvələr tərəfindən oğurlanaraq bu həyata keçirilirdi. Heykəlin yoxluğu Babillilər üçün qarışıqlıq və çətinlik anlamına gəlirdi. Babillilər inanırdılar ki, heykəlin getdiyi hər yerə firavanlıq gətirir, buna görə də yad torpaqlarda heykələ sahib olmanın, xaricilərə fayda gətirəcəyinə inanırdılar.
İstinadlar
- https://tr.wikipedia.org/wiki/Marduk_Heykeli#cite_note-3
- "The Marduk Prophecy - Ancient History Encyclopedia".
- https://tr.wikipedia.org/wiki/I._Tukulti-Ninurta
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Marduk heykeli qedim Mesopotamiya sivilizasiyasinin xususile de Babil seherinin dini ve medeni heyatinda muhum yer tutan abide Marduk heykeli Ehemiyyetine gore heykel bezen Babil dusmenleri terefinden psixoloji muharibe aleti kimi istifade olunurdu Hetler Assurlar ve Elamlar Babile hucum etdikde seheri tekce talan etmekle kifayetlenmir hem de Mardukun heykelini ogurlayirdilar Bu ise Babilde dini ayinlerin kecirilmesini qeyri mumkun edir neticede seherde hem dini hem de siyasi bohran yaranirdi Babil ehalisi ise heykeli ogurlayan hokmdarlarin daha sonra oz aile uzvleri terefinden oldurulmesini tesaduf saymir bunu Mardukun ilahi qezebi ve cezasi kimi deyerlendirirdi TarixiMarduk heykelinin ilk defe ogurlanmasi texminen e e 1595 ci ilde Het hokmdari I Mursili Babil seherini taladiqda bas vermisdi Bu hucum neticesinde Babilin I sulalesi suquta ugramis seher ise boyuk dagintilara meruz qalmisdi Babil sonradan Kassit sulalesi dovrunde yeniden qurulsa da Mardukun muqeddes heykeli uzun muddet Hittit Kralliginda saxlanilmisdi Guman edilir ki heykel yalniz e e 1344 cu iller etrafinda Hittit krali I Suppiluliuma terefinden siyasi munasibetleri yaxsilasdirmaq meqsedile Babile geri qaytarilmisdir Heykel Assur krali I Tukulti Ninurta e e 1225 ci ilde Babili ele kecirib qaret edende Assur seherine aparilib Bu hadiseden sonra heykelin aqibeti bir muddet qeyri mueyyen qaldi Lakin melum olur ki heykel sonradan Babile geri qaytarilmis ve namelum sebeblerden yaxinliqdaki Sippar seherine kocurulub Texminen e e 1150 ci ilde Sippar Elam hokmdari I Sutruk Nahuntenin rehberliyi ile Elam ordusu terefinden talan edildikden sonra Mardukun heykeli bir daha ogurlanaraq Elama aparilmisdi Babil krali I Nabukadnezar Nebukadnezar Elama qarsi yurus teskil etdikden sonra heykel yeniden ele kecirilmis ve boyuk ehtiramla Babile qaytarilmisdi Heykelin geri qaytarilmasi seherde boyuk bir hadise kimi qarsilanmis bu munasibetle bir nece edebi eser qeleme alinmisdi Bu eserlerden birinin cox guman ki meshur Babil yaradilis dastani olan Enuma Elisin ilkin versiyasi oldugu dusunulur Rolu ve ehemiyyetiBabilde yasayanlar Asullḫi ni heqiqi tanri Marduk ile birlesdirerek tanrini goylerde deyil seherin insanlari arasinda mebedde yasayan bir varliq kimi qebul etmisdiler Buna gore de Marduk seherde yasayan bir dost ve qoruyucu varliq kimi gorulurdu Her il yazda Babilde kecirilen dini baximdan onemli olan 13 gunluk festival zamani Mardukun heykeli tapinaqdan cixarilir ve seher divarlarinin kenarindaki daha kicik bir binaya yerlesdirilmeden evvel seherde gezdirilirdi Heykel enenevi olaraq Babil krallarinin tacqoyma merasimlerinde de yer alirdi ve krallar yeni il bayraminda tacini Mardukun elinden alirdilar Bu ise seherin qoruyucu tanrisinin krallara hakimiyyet verdiyi anlamina gelirdi Babilin dusmenleri heykelin dasidigi onem sebebile onu tez tez psixoloji muharibe vasitesi kimi istifade edirdiler Xarici quvveler Babile hucum etdikde ve ya seheri yagmaladiqda heykel adeten seherden ogurlanirdi Bu qedim Mesopotamiyada meglub edilmis seherlerin gucunu zeifletmek ucun genis istifade olunan bir taktika idi Heykelin yoxlugu insanlarin dostu ve qoruyucusu olan heqiqi tanrinin ayrilmasini simvollasdirdigi ucun bu cur hadiseler Babilliler ucun boyuk cetinliklere sebeb olurdu Heykelsiz yeni il bayrami kecirilmezdi ve dini fealiyyetlerin heyata kecirilmesi cetinlesirdi Babilliler ise heykelin seherden ayrilmasinin bir sekilde oz ozune bas verdiyine inanirdilar Onlarin inancina gore heykel seyahete cixmaga qerar verende xarici quvveler terefinden ogurlanaraq bu heyata kecirilirdi Heykelin yoxlugu Babilliler ucun qarisiqliq ve cetinlik anlamina gelirdi Babilliler inanirdilar ki heykelin getdiyi her yere firavanliq getirir buna gore de yad torpaqlarda heykele sahib olmanin xaricilere fayda getireceyine inanirdilar Istinadlarhttps tr wikipedia org wiki Marduk Heykeli cite note 3 The Marduk Prophecy Ancient History Encyclopedia https tr wikipedia org wiki I Tukulti Ninurta