fbpx
Wikipedia

Məğlubedilməz armada

Avqust 08, 2021

Məğlubedilməz armada (isp. Armada Invencible) yaxud Möhtəşəm və şərəfli armada (isp. Grande y Felicísima Armada) — ingilis-ispan (1587-1604) müharibəsi zamanı, ispanlar tərəfindən toplanan (130 gəmidən) ibarət nəhəng hərbi donanma. Armadanın yürüşü 1588 ilin may-sentyabr aylarında, Alonso Peres de Qusman, Medina-Sidoniya hersoqunun komandanlığı altında baş tutub. Məğlubedilməz armada, Çarlz Hovardın komandanlığı altında, kiçik holland və ingilis gəmilərindən ibarət donanma tərəfindən, Qravelin döyüşü ilə bitən bir neçə toqquşmada yüngülcə şilküt edilib. Bu döyüşlərdə seçilən “Yelizavetanın piratları”ndan biri - Frensis Dreyk idi. Döyüş iki həftə davam etdi. Armada yenidən qruplaşa bilməyərək, döyüşdən vaz keçərək, şimala tərəf getdi, bununla belə ingilis donanması, İngiltərənin şərq sahili boyunca məsafə saxlayaraq onu izləməyə davam edirdi. Ispaniya qayıdış ağır idi: Armada şimali Atlantika ilə getdi, İrlandiyanın qərb sahili boyunca. Güclü boran və ştormlar nəticəsində gəmilər bu adanın şimal və qərb sahilinə çırpıldı. Ekspedisiyada 60 gəmi itirildi(onlardan ancaq yeddisi-döyüş itkisi idi)

Məğlubedilməz armada

Armadanın yürüşünün məqsədi

Onilliklər boyu ingilis flibustyerləri ispan gəmilərini talayıb, dənizdə batırırdılar. Bundan başqa, ingilis kralıçası I Yelizaveta ispanlara qarşı holland üsyanını dəstəklədi. İspan kralı II Filipp katoliklərə onların protestantlarla mübarizəsində dəstək olmağı özünə borc bilirdi. Buna görə Yenilməz armadanın göyərtələrində 180 keşiş və ruhani da var idi. Hətta hər bir əskər və matros keşişin qarşısında tövbə və beyyət etməli idi. İspan kralının və onun təbəələrinin dini əhval-ruhiyəsi görkəmli yezuit Pedro de Ribadeneyranın sözlərində əks olunub: “Bizi, işini və müqqəddəs imanını qruduğumuz, Tanrının özü aparacaq, belə Kapitanla isə biz heç nədən qoxrmuruq”. İngilislər də öz növbələrində, İngiltərəyə dənizdən azad istifadə etmək imkanı aça biləcək və İspaniyanın Yeni Qitə ilə inhisarına son qoya biləcək, həlledici qələbəyə ümid edirdilər, eyni zamanda onlar protestant dünyagörüşün Avropada yayılmasını arzulayırdılar.

Yürüş planı

 
Məğlubedilməz armadanın hərəkat marşrutu

İspan kralı Armadaya, o vaxt İspaniyaya məxsus olan Hollandiyanın Flandriya əyalətində yerləşən, Parmalı hersoqun 30 minlik qoşunu ilə birləşmək üçün La Manşa yaxınlaşmağı əmr etdi. Bu birləşmiş qüvvələr La Manşı keçərək Esseks qraflığında yerə enməli və bundan sonra Londona marşla yürüş etməli idilər. Filip guman edirdi ki ingilis katolikləri öz protestant kraliçalarını tərk edib onun tərəfinə keçəcəklər. Ancaq ispanların planı sonacan düşünülməmiş və iki şərti nəzərə almamışdı: ingilis donanmasının gücünü və gəmiləri sahilə yan almağa və Parmalı hersoqun qoşunlarını bortlara almağa imkan verməyən dayazlığı. Armadaya İspaniyanın ən yaxşı admiralı hesab edilən, Santa-Kruzun markizi Alvaro de Bazan başçılıq etməli idi. O ideyanın müəllifi və ilk təşkilatçısı idi. Müasirlərin rəyinə görə əgər o doğrudan da donanmanı aparsaydı kampaniyanın nəticəsi başqa ola bilərdi. Lakin 1588 ilin fevralında 62 iki yaşlı don Alvaro ölür, onun yerinə isə Filip, Medina-Sidoniya hersoqu Alonso Peres de Qusmanı təyin edir. Hersoq dəniz işinə yaxşı bələb olmasa da təcrübəli kapitanlarla tez zamanda münasibət yarada bilən, yaxşı təşkilatçı idi. Birgə səylərlə onlar qüclü donanma yaratdılar, və onu lazımı olanla təchiz etdilər. Onlar dəqiqiliklə, çoxmillətli qoşunu birləşdirən, siqnallar sistemini və döyüş qaydasını tərtib etdilər.

Təşkilatçılıq

Donanmanın tərkibinə 130 gəmi, 2 430 top, 30 500 adam, onlardan 18 973 əskər, 8500 matros, 2088 avar çəkən qul, 1389 zabit, zadəgan, keşiş və həkim daxil idi. Donanmanın əsas qüvvələri 6 eskadraya bölünmüşdü:"Portuqaliya"(Xuan de Rekaldo), “Hipuskoa”(Miqel de Okendo), “Andalusiya”(Pedro de Valdes),”Levant”(Martin de Bertendona). Armadaya həmçin daxil idi: 4 neapolitan qaleası -635 adam, 20 top, bir çox kəşfiyat və xəbər xidməti üçün yüngül gəmi(Antonio de Mendosa), təchizat və ehtiyat gəmiləri(Xuan Homes de Medina). Ərzaq ehtiyatı million qalet təşkil edirdi, 600 000 funt duzlu balıq və duzlu ət, 40 000 funt düyü, 300 000 funt pendir, 40 000 qallon zeytun yağı, 14 000 çəllək çaxır, 6000 kisə paxla. Sursat: 500 000 barıt doldurması, 124 000 top gülləsi.

Yürüşün başlanğıcı

29 may 1588 ildə Armada Lissabon limanından çıxdı. Ama ştorm onu, İspaniyanın şimal-qərbində yerləşən La Korunya limanına girməyə məcbur etdi. Orada ispanlar gəmilərini təmir etdilər və eytiyatlarını təzələdilər. Ehtiyatların çatışmazlığından və dənizçilərin arasında yayılan xəstəliklərdən ciddi narahat olan Medina –Sidoniya hersoqu krala məktubunda tədbirin uğurlu olmayacağı barədə öz şübhələrini açıq bildirdi. Lakin Filip admiralın plana uyğun hərəkət etməsinə təkid edirdi. Və budur, Lissabon limanından çıxmasından ancaq iki ay sonra, nəhəng və astagəl donanma La Manşa çatdı.

La Manş savaşı

 
Məğlubedilməz armadanın məğlub edilməsi

İspan donanması ingilis Plimut qraflığının cənub-qərbinə yaxınlaşanda onu artıq ingilis hərbi gəmiləri gözləyirdi. Tərəflərin ancaq konstruksiya ilə seçilən eyni sayda gəmiləri vardı. İspan donanması hündür bortlu çoxlu sayda az uzaqlığa atəş açan kiçik topları olan gəmilərdən ibarət idilər. Onlar, burunlarında və kormalarında ağır qullələri olan, abordaj döyüşünə uyğunlaşdırılan üzən qalalara bənzəyirdilər. İngilis gəmiləri daha alçaq və çevik idi. Bundan başqa onlar çox sayda uzaqvuran toplarla təchiz olunmuşdular. İngilislər düşmənə yaxınlaşmadan, onu uzaqdan məhv etməyi düşünürdülər.30 iyulda Armada ingilis sahilləri qarşısında idi və postlar ingilis komandanlığını xəbərdar etdilər. İlk toqquşma günorta 31 iyulda Plimut meridianında baş verdi. Lord-admiral öz şəxsi pinasını ispan donanmasının mərkəzinə, ispan flaqmanına çağırış etmək üçün, göndərdi. Ama ingilislər yanılaraq, Alonso de Levianın qaleonu La Pata Santa Mariya Encoronadanı flaqman sandılar. Buna baxmayaraq ilk atəş açılmışdı, və Medina Sidoniya, daha səhv buraxmamaq üçün San Martində admiral ştandartını qaldırdı. İngilis donanmasının manevr bacarığını və artelleriya gücünü nəzərə alaraq, ispan admiralı daha yaxşı müdafiə üçün, öz donanmasını, cinahlarda ən uzaqvuran topları olan ən güclü hərbi gəmilərini yerləşdirdiyi aypara şəklində düzdü. Bundan başqa, “yanğın- söndürən komanda” rolunu Rekaldenin komandanlığı altında ən yaxşı gəmilərdən ibarət “avanqarda” (faktiki olaraq aryerqarda) həvalə edərək, onu düşmənə daha yaxın yerləşdirdi. Düşmənin hansı tərəfədən yaxınlaşmasına baxmayaraq, bu dəstə ona qarşı çevrilib hucumu dəf edə bilərdi. Qalan donanmaya sıranı saxlamaq və qarşılıqlı yardımı itirməmək tapşırıldı.Öz manevrlik üstünlüyündən istifadə edən ingilislər, ən əvvəldən Armadaya qarşı küləkdən effektiv istifadə etməyi bacardılar. Özlərinə sərf edən mövqedən onlar istədikləri an hucum edir ya da hucumdan yayınırdılar. Qərb küləklərinin üstün olduğu şəraitdə, bu o demək idi ki onlar ispanları onların La Manş boyu hərəkətini izləyirdilər və onları hucumları ilə narahat edirdilər. Ancaq ispanların müdafiə qaydasını pozmaq uzun müddət mümkün olmurdu. Bütün La Manş boyu hər iki donanma atışırdı və bir neçə kiçik döyüş keçirdi. Plimutun ardınca avqustun 1 də Start –Poynt toqquşması, sonra 2 avqustda Portlend-bill və 3-4 avqustda Vayt adasında. İspanların tutduğu müdafiə mövqeyi özünü doğrultdu: ingilislər öz uzaqvuran topları ilə bir dənə də ispan gəmisini batıra bilmədilər. Lakin ciddi olaraq zədələnmiş Nuestra Senora del Rosario sıradan çıxdı və avqustun 1 də Dreyk tərəfindən tutuldu. Eyni hal ilə hərəkətsiz hala gətirilən San Salvador qarşılaşdı, ispanlar onu tərk etdilər, və avqustun 2 də onu Hokkinsin eskadrası tutdu. İngilis kapitanları, nəyin bahasına olursa olsun, düşmənin döyüş qaydasını pozmağı və ona atəş məsafəsinə qədər yaxınlaşmağı qərara aldılar. Onlar buna avqustun 7 də Kale də nail oldular. Medina-Sidoniya komandanlığın əmrlərindən yayınmadı və Armadanı Parmalı hersoqun və onun qoşunlarının görüşünə yolladı. Parmalı hersoqda cavab gözləyərək Medina-Sidoniya, donanmaya Fransa sahillərinin yaxınlığında Kaledə lövbər salmağı əmr etdi. Lövbər atmış ispan gəmilərinin müdafiəsiz vəziyətindən istifadə edən ingilislər Armadanın üzərinə partladıcı və yanacaqla dolu yandırılmış 8 brandera göndərdilər. İspan kapitanlarının əksəriyəti lövbərləri qırıb təhlükədən qaçmaq istəyirdilər. Sonra qüclü külək və axın onları şimala doğru apardı. Parmalı hersoqla görüş yerinə onlar artıq qayıda bilmədilər. Səhər açılanda həlledici döyüş baş verdi. İngilislər yaxın məsafədən ispan gəmilərini atəşə tuturdular. Ən azından üçü batırılmışdı, çoxusu isə zədələnmişdi. İspanların yetərincə sursatı olmadığından onlar düşmən qarşısında aciz qalmışdılar. Güclü ştorma görə ingilislər öz hucumlarını dayandırdılar. Ertəsi günün səhəri sursatı tükənmkdə olan Armada yenə aypara şəklində düzüldü və döyüşə hazırlaşdı. İngilislər atəş açmağa başlamamış, güclü külək və dəniz axını ispan gəmilərini Hollandiyanın Zellandiya əyalətinin qumlu sahillərinə tərəf aparmağa başladı. San ki fəlakət qaçılmaz idi. Lakin külək öz istiqamətini dəyişdi və Armadanı şimala təhlükəli sahillərdən uzağa aparmağa başladı. Geriyə Kaleyə yolu ingilis donanması kəsmişdi, küləklər isə zədəli ispan gəmilərini şimala aparırdı. Medina-Sidoniya hersoquna sağ qalmış insanları və gəmiləri xilas etmək üçün kampaniyaya son qoymaqdan başqa heç nə qalmırdı. O İspaniyaya dolayı yolla, Şotlandiya və İrlandiyanı şimaldan dövrə vuraraq qayıtmağa qərara gəldi.

Qayıdış

Armadanın evə qayıdışı da asan olmadı. Təchizat və eytiyatlar tükənmişdi, çəlləklər axırdı, su çatmırdı. İngilislərlə döyüşlərdə bir çox gəmi ciddi zədələnmişdi və güclə suda qalırdılar. İrlandiyanın şimal-qərb sahillərində donanma iki həftəlik güclü ştorma düşdü, bu zaman bir çox gəmi itkin düşdü ya da qayalara çırpılaraq dağıldı. Nəticədə, sentyabrın 23 Armadanın ilk gəmiləri, uzun sürən sınaqlardan sonra İspaniyanın şimalındakı Santanderaya çatdılar. Geriyə (130gəmidən), ancaq 60 qayıtdı; insan itkisi kimi ekipajların 1/3 dən ¾ qədər i göstərilir. Minlərlə insan batdı. Çoxusu yaralardan və xəstəliklərdən həlak oldu. Hətta vətənə qayıdanlar üçün də sınaqlar bitmədi. “Yenilməz armadanın” məğlubiyəti kitabında deyilir ki, artıq İspan limanında lövbər salan “gəmilərin ekipajları hərfi mənanda, yemək çatışmazlığına görə, acından ölürdülər”. Həmin kitabda deyilir ki, İspan limanı olan Laredoda gəminin biri dayaz yerə ona görə oturdu ki, çünki “sağ qalmış dənizçilərin, yelkənləri endirməyə və lövbər salmağa taqəti qalmamışdır”.

Əhəmiyyəti

İspaniya ağır itkilərə məruz qaldı. Lakin bu dərhal İspaniyanın dənizdə heqemoniyasının sonu olmadı: bütünlüklə 16 əsrin 90 illəri, sanki laxlamaqda olan mövqelərinin, İspaniya tərəfindən uğurlu müdafiəsi kimi səciyələnir. İngilislərin İspaniya sahillərinə “simmetrik cavab” kimi göndərdiyi “Ingilis Armadası"nın yürüşü,(1589) sarsıdıcı məğlubiyətlə nəticələndi, iki ildən sonra isə ispan donanması ingilis donanmasını Atlantik okeanda bir neçə dəfə məğlubiyətə uğratdı. Əlbəttə bu qələbələr Armadanın məğlubiyətinin yerini doldura bilməzdi. İspanlar Armadanın məğlubiyətindən dəsr çıxararaq, yöndəmsiz və ağır gəmilərdən, yüngül və uzaqvuran toplarla təchiz olunmuş gəmilərin xeyrinə, imtina etdilər. Buna baxmayaraq Armadanın uğursuzluğu İngiltərədə katolosizmin bərpasına və bununla sonuncunun bu və ya digər dərəcədə İspaniyanın xarici siyasət çevrəsinə cəlb olunacağna olan ümidləri birdəfəlik olaraq bastırdı. İngiltərə üçün Armadanın məğlubiyyəti sonrakı “dənizlər hakimi” statusuna birinci addım idi. Protestantlar bunu tanrının iradəsinin ifadəsi kimi qələmə verirdilər və bu eyni zamanda katolik Habsburqların Avropada olan ekspansiyasının sonunun başlanğıcı oldu.

İstinadlar

  • История Средних Веков. Москва Просвещение 1986 səh.435-436

Avqust 08, 2021
məğlubedilməz, armada, armada, invencible, yaxud, möhtəşəm, şərəfli, armada, grande, felicísima, armada, ingilis, ispan, 1587, 1604, müharibəsi, zamanı, ispanlar, tərəfindən, toplanan, gəmidən, ibarət, nəhəng, hərbi, donanma, armadanın, yürüşü, 1588, ilin, sen. Meglubedilmez armada isp Armada Invencible yaxud Mohtesem ve serefli armada isp Grande y Felicisima Armada ingilis ispan 1587 1604 muharibesi zamani ispanlar terefinden toplanan 130 gemiden ibaret neheng herbi donanma Armadanin yurusu 1588 ilin may sentyabr aylarinda Alonso Peres de Qusman Medina Sidoniya hersoqunun komandanligi altinda bas tutub Meglubedilmez armada Carlz Hovardin komandanligi altinda kicik holland ve ingilis gemilerinden ibaret donanma terefinden Qravelin doyusu ile biten bir nece toqqusmada yungulce silkut edilib Bu doyuslerde secilen Yelizavetanin piratlari ndan biri Frensis Dreyk idi Doyus iki hefte davam etdi Armada yeniden qruplasa bilmeyerek doyusden vaz kecerek simala teref getdi bununla bele ingilis donanmasi Ingilterenin serq sahili boyunca mesafe saxlayaraq onu izlemeye davam edirdi Ispaniya qayidis agir idi Armada simali Atlantika ile getdi Irlandiyanin qerb sahili boyunca Guclu boran ve stormlar neticesinde gemiler bu adanin simal ve qerb sahiline cirpildi Ekspedisiyada 60 gemi itirildi onlardan ancaq yeddisi doyus itkisi idi Meglubedilmez armada Mundericat 1 Armadanin yurusunun meqsedi 2 Yurus plani 3 Teskilatciliq 4 Yurusun baslangici 5 La Mans savasi 6 Qayidis 7 Ehemiyyeti 8 IstinadlarArmadanin yurusunun meqsedi RedakteOnillikler boyu ingilis flibustyerleri ispan gemilerini talayib denizde batirirdilar Bundan basqa ingilis kralicasi I Yelizaveta ispanlara qarsi holland usyanini destekledi Ispan krali II Filipp katoliklere onlarin protestantlarla mubarizesinde destek olmagi ozune borc bilirdi Buna gore Yenilmez armadanin goyertelerinde 180 kesis ve ruhani da var idi Hetta her bir esker ve matros kesisin qarsisinda tovbe ve beyyet etmeli idi Ispan kralinin ve onun tebeelerinin dini ehval ruhiyesi gorkemli yezuit Pedro de Ribadeneyranin sozlerinde eks olunub Bizi isini ve muqqeddes imanini qrudugumuz Tanrinin ozu aparacaq bele Kapitanla ise biz hec neden qoxrmuruq Ingilisler de oz novbelerinde Ingiltereye denizden azad istifade etmek imkani aca bilecek ve Ispaniyanin Yeni Qite ile inhisarina son qoya bilecek helledici qelebeye umid edirdiler eyni zamanda onlar protestant dunyagorusun Avropada yayilmasini arzulayirdilar Yurus plani Redakte Meglubedilmez armadanin herekat marsrutu Ispan krali Armadaya o vaxt Ispaniyaya mexsus olan Hollandiyanin Flandriya eyaletinde yerlesen Parmali hersoqun 30 minlik qosunu ile birlesmek ucun La Mansa yaxinlasmagi emr etdi Bu birlesmis quvveler La Mansi kecerek Esseks qrafliginda yere enmeli ve bundan sonra Londona marsla yurus etmeli idiler Filip guman edirdi ki ingilis katolikleri oz protestant kralicalarini terk edib onun terefine kececekler Ancaq ispanlarin plani sonacan dusunulmemis ve iki serti nezere almamisdi ingilis donanmasinin gucunu ve gemileri sahile yan almaga ve Parmali hersoqun qosunlarini bortlara almaga imkan vermeyen dayazligi Armadaya Ispaniyanin en yaxsi admirali hesab edilen Santa Kruzun markizi Alvaro de Bazan basciliq etmeli idi O ideyanin muellifi ve ilk teskilatcisi idi Muasirlerin reyine gore eger o dogrudan da donanmani aparsaydi kampaniyanin neticesi basqa ola bilerdi Lakin 1588 ilin fevralinda 62 iki yasli don Alvaro olur onun yerine ise Filip Medina Sidoniya hersoqu Alonso Peres de Qusmani teyin edir Hersoq deniz isine yaxsi beleb olmasa da tecrubeli kapitanlarla tez zamanda munasibet yarada bilen yaxsi teskilatci idi Birge seylerle onlar quclu donanma yaratdilar ve onu lazimi olanla techiz etdiler Onlar deqiqilikle coxmilletli qosunu birlesdiren siqnallar sistemini ve doyus qaydasini tertib etdiler Teskilatciliq RedakteDonanmanin terkibine 130 gemi 2 430 top 30 500 adam onlardan 18 973 esker 8500 matros 2088 avar ceken qul 1389 zabit zadegan kesis ve hekim daxil idi Donanmanin esas quvveleri 6 eskadraya bolunmusdu Portuqaliya Xuan de Rekaldo Hipuskoa Miqel de Okendo Andalusiya Pedro de Valdes Levant Martin de Bertendona Armadaya hemcin daxil idi 4 neapolitan qaleasi 635 adam 20 top bir cox kesfiyat ve xeber xidmeti ucun yungul gemi Antonio de Mendosa techizat ve ehtiyat gemileri Xuan Homes de Medina Erzaq ehtiyati million qalet teskil edirdi 600 000 funt duzlu baliq ve duzlu et 40 000 funt duyu 300 000 funt pendir 40 000 qallon zeytun yagi 14 000 cellek caxir 6000 kise paxla Sursat 500 000 barit doldurmasi 124 000 top gullesi Yurusun baslangici Redakte29 may 1588 ilde Armada Lissabon limanindan cixdi Ama storm onu Ispaniyanin simal qerbinde yerlesen La Korunya limanina girmeye mecbur etdi Orada ispanlar gemilerini temir etdiler ve eytiyatlarini tezelediler Ehtiyatlarin catismazligindan ve denizcilerin arasinda yayilan xesteliklerden ciddi narahat olan Medina Sidoniya hersoqu krala mektubunda tedbirin ugurlu olmayacagi barede oz subhelerini aciq bildirdi Lakin Filip admiralin plana uygun hereket etmesine tekid edirdi Ve budur Lissabon limanindan cixmasindan ancaq iki ay sonra neheng ve astagel donanma La Mansa catdi La Mans savasi Redakte Meglubedilmez armadanin meglub edilmesi Ispan donanmasi ingilis Plimut qrafliginin cenub qerbine yaxinlasanda onu artiq ingilis herbi gemileri gozleyirdi Tereflerin ancaq konstruksiya ile secilen eyni sayda gemileri vardi Ispan donanmasi hundur bortlu coxlu sayda az uzaqliga ates acan kicik toplari olan gemilerden ibaret idiler Onlar burunlarinda ve kormalarinda agir qulleleri olan abordaj doyusune uygunlasdirilan uzen qalalara benzeyirdiler Ingilis gemileri daha alcaq ve cevik idi Bundan basqa onlar cox sayda uzaqvuran toplarla techiz olunmusdular Ingilisler dusmene yaxinlasmadan onu uzaqdan mehv etmeyi dusunurduler 30 iyulda Armada ingilis sahilleri qarsisinda idi ve postlar ingilis komandanligini xeberdar etdiler Ilk toqqusma gunorta 31 iyulda Plimut meridianinda bas verdi Lord admiral oz sexsi pinasini ispan donanmasinin merkezine ispan flaqmanina cagiris etmek ucun gonderdi Ama ingilisler yanilaraq Alonso de Levianin qaleonu La Pata Santa Mariya Encoronadani flaqman sandilar Buna baxmayaraq ilk ates acilmisdi ve Medina Sidoniya daha sehv buraxmamaq ucun San Martinde admiral standartini qaldirdi Ingilis donanmasinin manevr bacarigini ve artelleriya gucunu nezere alaraq ispan admirali daha yaxsi mudafie ucun oz donanmasini cinahlarda en uzaqvuran toplari olan en guclu herbi gemilerini yerlesdirdiyi aypara seklinde duzdu Bundan basqa yangin sonduren komanda rolunu Rekaldenin komandanligi altinda en yaxsi gemilerden ibaret avanqarda faktiki olaraq aryerqarda hevale ederek onu dusmene daha yaxin yerlesdirdi Dusmenin hansi terefeden yaxinlasmasina baxmayaraq bu deste ona qarsi cevrilib hucumu def ede bilerdi Qalan donanmaya sirani saxlamaq ve qarsiliqli yardimi itirmemek tapsirildi Oz manevrlik ustunluyunden istifade eden ingilisler en evvelden Armadaya qarsi kulekden effektiv istifade etmeyi bacardilar Ozlerine serf eden movqeden onlar istedikleri an hucum edir ya da hucumdan yayinirdilar Qerb kuleklerinin ustun oldugu seraitde bu o demek idi ki onlar ispanlari onlarin La Mans boyu hereketini izleyirdiler ve onlari hucumlari ile narahat edirdiler Ancaq ispanlarin mudafie qaydasini pozmaq uzun muddet mumkun olmurdu Butun La Mans boyu her iki donanma atisirdi ve bir nece kicik doyus kecirdi Plimutun ardinca avqustun 1 de Start Poynt toqqusmasi sonra 2 avqustda Portlend bill ve 3 4 avqustda Vayt adasinda Ispanlarin tutdugu mudafie movqeyi ozunu dogrultdu ingilisler oz uzaqvuran toplari ile bir dene de ispan gemisini batira bilmediler Lakin ciddi olaraq zedelenmis Nuestra Senora del Rosario siradan cixdi ve avqustun 1 de Dreyk terefinden tutuldu Eyni hal ile hereketsiz hala getirilen San Salvador qarsilasdi ispanlar onu terk etdiler ve avqustun 2 de onu Hokkinsin eskadrasi tutdu Ingilis kapitanlari neyin bahasina olursa olsun dusmenin doyus qaydasini pozmagi ve ona ates mesafesine qeder yaxinlasmagi qerara aldilar Onlar buna avqustun 7 de Kale de nail oldular Medina Sidoniya komandanligin emrlerinden yayinmadi ve Armadani Parmali hersoqun ve onun qosunlarinin gorusune yolladi Parmali hersoqda cavab gozleyerek Medina Sidoniya donanmaya Fransa sahillerinin yaxinliginda Kalede lovber salmagi emr etdi Lovber atmis ispan gemilerinin mudafiesiz veziyetinden istifade eden ingilisler Armadanin uzerine partladici ve yanacaqla dolu yandirilmis 8 brandera gonderdiler Ispan kapitanlarinin ekseriyeti lovberleri qirib tehlukeden qacmaq isteyirdiler Sonra quclu kulek ve axin onlari simala dogru apardi Parmali hersoqla gorus yerine onlar artiq qayida bilmediler Seher acilanda helledici doyus bas verdi Ingilisler yaxin mesafeden ispan gemilerini atese tuturdular En azindan ucu batirilmisdi coxusu ise zedelenmisdi Ispanlarin yeterince sursati olmadigindan onlar dusmen qarsisinda aciz qalmisdilar Guclu storma gore ingilisler oz hucumlarini dayandirdilar Ertesi gunun seheri sursati tukenmkde olan Armada yene aypara seklinde duzuldu ve doyuse hazirlasdi Ingilisler ates acmaga baslamamis guclu kulek ve deniz axini ispan gemilerini Hollandiyanin Zellandiya eyaletinin qumlu sahillerine teref aparmaga basladi San ki felaket qacilmaz idi Lakin kulek oz istiqametini deyisdi ve Armadani simala tehlukeli sahillerden uzaga aparmaga basladi Geriye Kaleye yolu ingilis donanmasi kesmisdi kulekler ise zedeli ispan gemilerini simala aparirdi Medina Sidoniya hersoquna sag qalmis insanlari ve gemileri xilas etmek ucun kampaniyaya son qoymaqdan basqa hec ne qalmirdi O Ispaniyaya dolayi yolla Sotlandiya ve Irlandiyani simaldan dovre vuraraq qayitmaga qerara geldi Qayidis RedakteArmadanin eve qayidisi da asan olmadi Techizat ve eytiyatlar tukenmisdi cellekler axirdi su catmirdi Ingilislerle doyuslerde bir cox gemi ciddi zedelenmisdi ve gucle suda qalirdilar Irlandiyanin simal qerb sahillerinde donanma iki heftelik guclu storma dusdu bu zaman bir cox gemi itkin dusdu ya da qayalara cirpilaraq dagildi Neticede sentyabrin 23 Armadanin ilk gemileri uzun suren sinaqlardan sonra Ispaniyanin simalindaki Santanderaya catdilar Geriye 130gemiden ancaq 60 qayitdi insan itkisi kimi ekipajlarin 1 3 den qeder i gosterilir Minlerle insan batdi Coxusu yaralardan ve xesteliklerden helak oldu Hetta vetene qayidanlar ucun de sinaqlar bitmedi Yenilmez armadanin meglubiyeti kitabinda deyilir ki artiq Ispan limaninda lovber salan gemilerin ekipajlari herfi menanda yemek catismazligina gore acindan olurduler Hemin kitabda deyilir ki Ispan limani olan Laredoda geminin biri dayaz yere ona gore oturdu ki cunki sag qalmis denizcilerin yelkenleri endirmeye ve lovber salmaga taqeti qalmamisdir Ehemiyyeti RedakteIspaniya agir itkilere meruz qaldi Lakin bu derhal Ispaniyanin denizde heqemoniyasinin sonu olmadi butunlukle 16 esrin 90 illeri sanki laxlamaqda olan movqelerinin Ispaniya terefinden ugurlu mudafiesi kimi seciyelenir Ingilislerin Ispaniya sahillerine simmetrik cavab kimi gonderdiyi Ingilis Armadasi nin yurusu 1589 sarsidici meglubiyetle neticelendi iki ilden sonra ise ispan donanmasi ingilis donanmasini Atlantik okeanda bir nece defe meglubiyete ugratdi Elbette bu qelebeler Armadanin meglubiyetinin yerini doldura bilmezdi Ispanlar Armadanin meglubiyetinden desr cixararaq yondemsiz ve agir gemilerden yungul ve uzaqvuran toplarla techiz olunmus gemilerin xeyrine imtina etdiler Buna baxmayaraq Armadanin ugursuzlugu Ingilterede katolosizmin berpasina ve bununla sonuncunun bu ve ya diger derecede Ispaniyanin xarici siyaset cevresine celb olunacagna olan umidleri birdefelik olaraq bastirdi Ingiltere ucun Armadanin meglubiyyeti sonraki denizler hakimi statusuna birinci addim idi Protestantlar bunu tanrinin iradesinin ifadesi kimi qeleme verirdiler ve bu eyni zamanda katolik Habsburqlarin Avropada olan ekspansiyasinin sonunun baslangici oldu Istinadlar RedakteIstoriya Srednih Vekov Moskva Prosveshenie 1986 seh 435 436Menbe https az wikipedia org w index php title Meglubedilmez armada amp oldid 5965754, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.