fbpx
Wikipedia

Litva tatarları

Oktyabr 13, 2022

Litva Tatarları, ən qədim milli azlıqlardan biri hesab edilən Litva Respublikasında və Litvanın tarixi torpaqlarında yaşayan bir etnik qrupdur.

Mənşəyi

Litva tatarları türk və monqol tayfalarının nəslindəndir. Onların əcdadları Qızıl və Böyük Orda (Volqaboyu), Krım xanlığından çıxmadırlar. Litva tatarları müxtəlif qruplara aid idilər və qıpçaq dialektlərində danışırdılar. Litva tatarları digər xalqların və dinlərin əhatə yaşadıqlarına görə 16-cı əsrdə öz ana dillərini itirməli olsalar da, onlar öz etnik mədəniyyətlərini, milli və dini mənsubiyyətlərini qoruyub saxlayıblar.


Litva tatarlarının əksəriyyəti sünni müsəlmanlardır. 1998-ci ildə Litva müsəlmanlarının mənəvi mərkəzi – müftiyət bərpa olunmuşdur. Litva tatarlarının məscidləri Nemejisdə və Qırx Tatar kəndində, Rayjyay və Kaunasda fəaliyyət göstərir1. Müharibədən əvvəl Litvada mövcud olmuş altı məsciddən ikisi dağıdılıb: Vilkavişk rayonunun Vinkşnupyay kəndində – İkinci Dünya müharibəsi zamanı və Vilnüsdə (Lukişkes) - Sovet dövründə. Müxtəlif dövrlərdə Böyük Litva Knyazlığında 60-a yaxın məscidin və ya Litva tatarlarının ibadət evlərinin mövcud olduğu təxmin edilir.

Litva ərazisində məskunlaşma

XIV əsrdə Böyük Litva Knyazlığı böyük bir ərazini tuturdu, buna görə də onun şərqdəki torpaqları tatar torpaqları ilə həmsərhəd idi və bu iki xalq arasında əlaqələrin inkişafına töhfə verirdi. Tatar xanlarının elçiləri o vaxtkı paytaxt Trakaya səyahət edirdilər. İlk tatarlar Böyük Litva Knyazlığına 1319-1320-ci illərdə əhl-səliblərlə döyüşlərdə müttəfiq qismində gələnlərdir.

Böyük Litva Knyazlığında tatarların ilk məskənlərinin əsasını Qızıl Ordadakı hökmranlığını bərpa etmək istəyən Toxtamış xanla birlikdə 1397-1398-ci illərdə Dnepr və Don çayları arasındakı çöllərə yürüş etdikdən sonra Böyük Vitautas qoymuşdur. Tatarlar daha sonra Trakay və ətraf ərazilərdə məskunlaşmışlar. Ən qədim qəsəbələr Voke çayı sahilində meydana gəlmişdir.

Tatarlar 15 iyul 1410-cu ildəki məşhur Gryunvald döyüşündə Litva knyazı Böyük Vitautasla birlikdə iştirak ediblər.

Krım xanlığı tatarlarının 1506-cı ildə orduya məğlub olduqları Kletsk döyüşündən sonra əsirlər şəhərlərdə, kəndlərdə və Ostrojski, Radvilov və digər zadəganların mülklərində yerləşdirilmişdi. XVII əsrdə tatar yaşayış məntəqələri Birjay knyazlığında yerləşirdi. Böyük (Volqaboyu) Ordanın sonuncu xanı Şeyx-Əhməd çoxsaylı məiyyəti ilə birlikdə Böyük Litva Knyazlığında 20 il diplomatik girov kimi yaşamışdır. O, 1527-ci ildə azad edilsə də, burada onun bəzi ailə üzvləri qalmaqda davam ediblər və bir neçə tatar knyaz nəslinin başlanğıcını qoyublar. XVI əsrin ortalarından gec olmayaraq, tatarlar Vilnüs ətrafındakı Lukişkes şəhərinə yerləşiblər.

Litvada tanınmış tatarlar əsasən zadəgan kəndlərində və xutorlarda yaşamışlar. Böyük Litva Knyazına məxsus tatarlar ondan vərəsəlik hüququ ilə torpaq alırdılar.

Tatarlar hərbi mükəlləfiyyətlərini, eləcə də əlavə vəzifələri (poçt daşımaq, yollar salmaq, qarovul çəkmək) yerinə yetirməli idilər. Tatarlar, belə məlum olduğu kimi, torpağa sahib olmaq hüququna malik idilər, lakin siyasi hüquqları yox idi.

Tatarlar vergilərdən azad edilmişdilər, çünki onlata verilmiş torpağa görə hərbi mükəlləfiyyət çəkirdilər. Hərbi xidmətə getməyənlər can vergisi və dövlət üçün lazım olan vaxtda digər vergiləri ödəyirdilər. Yaxşı xidmətlərinə görə onları torpaq və malikanə ilə təltif edirdilər.

Tatarların əsas fəaliyyət növləri müharibə və diplomatik xidmət idi. Tatar icmasının ərazi inzibati-vergi vahidi horuqv idi, ona ulan (knyaz) rəhbərlik edirdi. Sonradan tatarların Böyük Litva Knyazlığının cəbhə qvardiyasının tərkibinə daxil olan (tatar alaylarını formalaşdıran) hərbi hissələr də ilk başda horuqv adlanırdılar.

Şəhərlərdə sıravi tatarlar bağçılıq, dəri emalı, atçılıq və arabaçılıqla məşğul idilər.

Tatarlar, Litva 1795-ci ildə Rusiya imperiyasının tərkibinə birləşdirildikdən sonra da öz hüquqlarını qoruyub saxlamışdılar. Zadəganlığını sübuta yetirən tatarlar hərbi və inzibati xidmətə gedirdilər, sübuta yetirməyənlər isə xutorlarda məskunlaşırdılar və can vergisi ödəyirdilər.

GDL tatarlarının əsas fəaliyyəti müharibə və diplomatik xidmət idi. Tərtər camaatının ərazi inzibati və vergi vahidi Ulonun (Dük) başçılıq etdiyi bir bayraq idi. Başlanğıcda, Tərtərlərin hərbi hissələrinə bayraqlar da deyildi və sonradan Litva Böyük Hersoqluğunun (qurulan Tərtər alayları) ön qvardiyasına qoşuldu. Şəhərlərdə nəcib tatarlar bağçılıq, dəricilik, atçılıq və nəqliyyatla məşğul olurdular.

Tatarlar, 1803-cü ilədək litvalıların və tatarların əlahiddə alayının mövcud olduğu Rusiya imperiyası ordusunda xidmət etmişlər. Tatarların bir qismi 1812-ci ildə Litvadakı Napoleon kampaniyasında, 1831 və 1863-cü il üsyanlarında iştirak etmiş, Litva milli azadlıq hərəkatını dəstəkləmişlər. XVII əsrin sonlarından XX əsrin ortalarına qədər 50 general – Litva tatarları müxtəlif ordularda - Böyük Litva Knyazlığı, Polşa Krallığı və Rusiya imperiyasının ordularında xidmət etmişlər.

İkinci vətənlərinə çevrilmiş ölkəyə sədaqətlərini nümayiş etdirərək, Litva tatarları istisnasız olaraq 1794, 1831 və 1864-cü il müharibələrində və üsyanlarında, həmçinin 1918-1920-ci illərdə Litvanın müstəqilliyi uğrunda mübarizədə iştirak etmişlər. Yüksək rütbəli Litva-Tatar zabiti polkovnik Aleksandr (Süleyman) Xaletskis dirçəlmiş Litva ordusunun banilərindən biri olmuşdur.

XX əsr

Vaxt keçdikcə Litva tatarlarının peşələri dəyişib. XIX əsrin sonu - XX əsrin əvvəllərində tatarlar arasında həkimlər, alimlər, rəssamlar və sərbəst peşələrin nümayəndələri meydana gəlib. Onlardan bəziləri dünyada geniş şöhrət qazanmağa müvəffəq olublar.

XX əsrin əvvəllərində tatar milli təşkilatları formalaşmağa başlamışdır. 1909-cu ildə Vilnüsdə Litva müsəlman icması yaradılmış, 1917-1923-cü illərdə isə (əvvəlcə Petroqradda, 1921-ci ildən isə Vilnüsdə) Polşa, Litva, Belarus və Ukrayna tatarlarının ittifaqı fəaliyyət göstərmişdir. 1923-1936-cı illərdə Litva Respublikasında Kaunas Tatar cəmiyyəti fəaliyyət göstərmişdir. 1925-1940-cı illərdə Polşanın işğal olunmuş Şərqi Litvada fəaliyyət göstərən Polşa-Tatar Mədəni Maarif İttifaqının filialı elmi, bədii və dini ədəbiyyat nəşr etdirmiş, 1934-1939-cu illərdə Vilnüsdə „Jiçe tatarske“ qəzeti buraxmışdır, 1929-1940-cı illərdə Vilnüsdə Tatar Milli Muzeyi, 1931-ci ildən Arxiv, 1934-cü ildən isə Gənclər Dərnəyi fəaliyyət göstərmişdir.

28 dekabr 1925-ci ildə Vilnüsdə müsəlman dini mərkəzinin - müftiyətin (müfti Y. Şinkyaviçyus), əsası qoyulmuşdur, 1936-cı ildə isə müsəlman dini etiqadının avtokefaliyası qanuniləşdirilmişdir. Tatarların əlahiddə hərbi hissəsi - Tatar eskadrilyası var idi (Vilnüsün 13-cu Ulan Polkuna daxil idi).

Litva Respublikasında müharibələrarası dövrdə təxminən min Litva tatarı yaşayırdı. Bu icmanın təxminən on min üzvü həmin dövrdə Litvadan kənarda – Polşada və Belarusda yaşayırdı.

Litvada onların mərkəzləri Kaunas və Rayjayda yerləşən iki prixodu var idi. 1930-cu ildə Litvanın müvəqqəti paytaxtı olan Kaunas şəhərində Gryunvald döyüşünün 520 illiyi münasibətilə yeni kərpicdən tikilmiş məscid istifadəyə verilmişdir, onun tikintisinə Litvanın o vaxtkı hökuməti tərəfindən əhəmiyyətli dəstək göstərilmişdir.

1939-cu ilin sonunda Litvada Kaunas, Rayjay (Alitus rayonu), Vinkşnupyay (Vilkavişk rayonu), Qırx Tatar və Nemejhis kəndində (hər ikisi Vilnüs rayonunda) müsəlman prixodları fəaliyyət göstərirdi Litva SSRİ 15 iyun 1940-cı ildə işğal olunandan sonra Tatar təşkilatları bağlanmışdır.

Bugünkü Litva

 
Oyma Məscidi. Alytus rayonu

1988-ci ildə Litva Tatarlarının Mədəniyyətinin Təşəkkülü Cəmiyyəti yaradılmışdır. Onun məqsədi Litva tatarlarının ictimai həyatının əlaqələndirilməsi, ibadət evlərinin bərpası və mədəniyyətin inkişafına qayğı göstərilməsindən ibarət idi. Hal-hazırda Litvada Litva tatarlarının 20-ə yaxın ictimai təşkilatı (birliyi) fəaliyyət göstərir.

1995-ci ildən Litva, rus və polyak dillərində "Litva tatarları" qəzeti nəşr olunur.


1996-cı ildə Litva Tatar Icmaları İttifaqı yaradılmışdır Onun fəaliyyətinə Litva tatarlarının mədəniyyətinin inkişafı, qavranılması və yayılması daxildir. İttifaq tədbirlər təşkil edir, Polşa və Belarusda Litva tatarlarının dövlət qurumları, özünüidarəetmə orqanları və qonşu təşkilatlarla, eləcə də Krım-Tatar Xalqı Məclisi (Milli Parlament) ilə əlaqələrini dəstəkləyir.

2009-cu ildə tarixi yaddaşın əbədiləşdirilməsi və irsin qorunması ilə məşğul olan Böyük Vitautasın Abidəsinin İnşası Fondu yaradılmışdır. Litvada Litva tatarları üçün bir neçə bazar günü məktəbləri açılmışdır.

2009 Tarixi yaddaşın anılması və irsin qorunması ilə məşğul olan Vytautas Böyük Anıt Tikinti Vəqfi 2006 -cı ildə yaradılmışdır. Litvada bir neçə Litva Tatar Bazar günü məktəbi var.

Litva tatarlarının folklorunun bərpası 1997-ci ildə ilk kollektiv olan "Aliyə"-nin yaradılması ilə təşəkkül tapmışdır. Vilnüsdə 2011-ci ildə Litva tatarlarının "İlsu" (Vətən) folklor ansamblı, 2018-ci ildə isə Litva tatarlarının və digər türk xalqlarının ənənəvi mədəniyyətini inkişaf etdirən və ictimaiyyətə təqdim edən "Əfsanə" folklor ansamblı yaradılmışdır.

Trakay Tarix Muzeyində Litva tatarlarına həsr olunmuş daimi ekspozisiya fəaliyyət göstərir.

Trakai Tarix Muzeyində Litva Tatarlarına həsr olunmuş daimi bir ekspozisiya var .

Kulinariya irsi

Litva tatarları öz kulinariya ənənələrini qoruyub saxlaya biliblər. Litvada və ölkədən kənarda ən məşhur yemək xaşxaş içlikli qat-qat "Şimtalapis" piroqudur. Həmçinin Litva tatarlarının qoyun və mal ətindən hazırlanan pelmenisi, ətli balqabaq piroqu (əvvəllər ənənəvi olaraq qaz ətindən istifadə edilirdi), ritual üçün hazırlanan kökə – cayma, şirin halva çox məşhurdur.

  • Matvey Sulkeviç - general-leytenant, Krım Demokratik Respublikasının Baş naziri, Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin Baş Qərargah Rəisi. Mixail Tuqan-Baranovski - Siyasi iqtisad üzrə dünya şöhrətli nəzəriyyəçi, professor. Olgerd və Leon Kriçinski qardaşları – hər ikisi hüquqşünas. Adas Yakubauskas - politoloq, Mikolas Ryomeris Universitetinin professoru, şair, Litva Sakinlərinin Soyqırımı və Müqaviməti Araşdırmaları Mərkəzinin Direktoru7.
  • Tamara Bayraşauskayte - tarixçi, Litva Tarixi İnstitutunun baş elmi işçisi və Vilnüs Universitetinin professoru8. Yuozas Vilçinskas - Böyük Britaniyanın Litva icmasının sədri. Albertas Xazbiyaviçyus - peşəkar sirk artisti, "Dzukiya" Sirk Studiyasının rəhbəri.

İstinadlar

  1. T. Bairašauskaitė, Lietuvos totoriai XIX amžiuje, Vilnius, 1996.
  2. "Totoriai Lietuvoje" 2021-03-28 at the Wayback Machine. Bernardinai.lt 2007-08-06. Tikrinta 2020-12-20.
  3. A. Jakubauskas, Lietuvos totoriai istorijoje ir kultūroje, Vilnius, 2009.
  4. "Arxivlənmiş surət". 2021-08-16 tarixində . İstifadə tarixi: 2021-08-16.

Oktyabr 13, 2022
litva, tatarları, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, litva, tatarları, qədim, milli, azlıqlardan, biri, hesab, edilən, litva, respublikasında, litvanın, tarixi, torpaqlarında. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Litva Tatarlari en qedim milli azliqlardan biri hesab edilen Litva Respublikasinda ve Litvanin tarixi torpaqlarinda yasayan bir etnik qrupdur Mundericat 1 Menseyi 2 Litva erazisinde meskunlasma 3 XX esr 4 Bugunku Litva 5 Kulinariya irsi 6 IstinadlarMenseyi RedakteLitva tatarlari turk ve monqol tayfalarinin neslindendir Onlarin ecdadlari Qizil ve Boyuk Orda Volqaboyu Krim xanligindan cixmadirlar Litva tatarlari muxtelif qruplara aid idiler ve qipcaq dialektlerinde danisirdilar Litva tatarlari diger xalqlarin ve dinlerin ehate yasadiqlarina gore 16 ci esrde oz ana dillerini itirmeli olsalar da onlar oz etnik medeniyyetlerini milli ve dini mensubiyyetlerini qoruyub saxlayiblar Litva tatarlarinin ekseriyyeti sunni muselmanlardir 1998 ci ilde Litva muselmanlarinin menevi merkezi muftiyet berpa olunmusdur Litva tatarlarinin mescidleri Nemejisde ve Qirx Tatar kendinde Rayjyay ve Kaunasda fealiyyet gosterir1 Muharibeden evvel Litvada movcud olmus alti mescidden ikisi dagidilib Vilkavisk rayonunun Vinksnupyay kendinde Ikinci Dunya muharibesi zamani ve Vilnusde Lukiskes Sovet dovrunde Muxtelif dovrlerde Boyuk Litva Knyazliginda 60 a yaxin mescidin ve ya Litva tatarlarinin ibadet evlerinin movcud oldugu texmin edilir Litva erazisinde meskunlasma RedakteXIV esrde Boyuk Litva Knyazligi boyuk bir erazini tuturdu buna gore de onun serqdeki torpaqlari tatar torpaqlari ile hemserhed idi ve bu iki xalq arasinda elaqelerin inkisafina tohfe verirdi Tatar xanlarinin elcileri o vaxtki paytaxt Trakaya seyahet edirdiler Ilk tatarlar Boyuk Litva Knyazligina 1319 1320 ci illerde ehl seliblerle doyuslerde muttefiq qisminde gelenlerdir Boyuk Litva Knyazliginda tatarlarin ilk meskenlerinin esasini Qizil Ordadaki hokmranligini berpa etmek isteyen Toxtamis xanla birlikde 1397 1398 ci illerde Dnepr ve Don caylari arasindaki collere yurus etdikden sonra Boyuk Vitautas qoymusdur Tatarlar daha sonra Trakay ve etraf erazilerde meskunlasmislar En qedim qesebeler Voke cayi sahilinde meydana gelmisdir Tatarlar 15 iyul 1410 cu ildeki meshur Gryunvald doyusunde Litva knyazi Boyuk Vitautasla birlikde istirak edibler Krim xanligi tatarlarinin 1506 ci ilde orduya meglub olduqlari Kletsk doyusunden sonra esirler seherlerde kendlerde ve Ostrojski Radvilov ve diger zadeganlarin mulklerinde yerlesdirilmisdi XVII esrde tatar yasayis menteqeleri Birjay knyazliginda yerlesirdi Boyuk Volqaboyu Ordanin sonuncu xani Seyx Ehmed coxsayli meiyyeti ile birlikde Boyuk Litva Knyazliginda 20 il diplomatik girov kimi yasamisdir O 1527 ci ilde azad edilse de burada onun bezi aile uzvleri qalmaqda davam edibler ve bir nece tatar knyaz neslinin baslangicini qoyublar XVI esrin ortalarindan gec olmayaraq tatarlar Vilnus etrafindaki Lukiskes seherine yerlesibler Litvada taninmis tatarlar esasen zadegan kendlerinde ve xutorlarda yasamislar Boyuk Litva Knyazina mexsus tatarlar ondan vereselik huququ ile torpaq alirdilar Tatarlar herbi mukellefiyyetlerini elece de elave vezifeleri poct dasimaq yollar salmaq qarovul cekmek yerine yetirmeli idiler Tatarlar bele melum oldugu kimi torpaga sahib olmaq huququna malik idiler lakin siyasi huquqlari yox idi Tatarlar vergilerden azad edilmisdiler cunki onlata verilmis torpaga gore herbi mukellefiyyet cekirdiler Herbi xidmete getmeyenler can vergisi ve dovlet ucun lazim olan vaxtda diger vergileri odeyirdiler Yaxsi xidmetlerine gore onlari torpaq ve malikane ile teltif edirdiler Tatarlarin esas fealiyyet novleri muharibe ve diplomatik xidmet idi Tatar icmasinin erazi inzibati vergi vahidi horuqv idi ona ulan knyaz rehberlik edirdi Sonradan tatarlarin Boyuk Litva Knyazliginin cebhe qvardiyasinin terkibine daxil olan tatar alaylarini formalasdiran herbi hisseler de ilk basda horuqv adlanirdilar Seherlerde siravi tatarlar bagciliq deri emali atciliq ve arabaciliqla mesgul idiler Tatarlar Litva 1795 ci ilde Rusiya imperiyasinin terkibine birlesdirildikden sonra da oz huquqlarini qoruyub saxlamisdilar Zadeganligini subuta yetiren tatarlar herbi ve inzibati xidmete gedirdiler subuta yetirmeyenler ise xutorlarda meskunlasirdilar ve can vergisi odeyirdiler GDL tatarlarinin esas fealiyyeti muharibe ve diplomatik xidmet idi Terter camaatinin erazi inzibati ve vergi vahidi Ulonun Duk basciliq etdiyi bir bayraq idi Baslangicda Terterlerin herbi hisselerine bayraqlar da deyildi ve sonradan Litva Boyuk Hersoqlugunun qurulan Terter alaylari on qvardiyasina qosuldu Seherlerde necib tatarlar bagciliq dericilik atciliq ve neqliyyatla mesgul olurdular Tatarlar 1803 cu iledek litvalilarin ve tatarlarin elahidde alayinin movcud oldugu Rusiya imperiyasi ordusunda xidmet etmisler Tatarlarin bir qismi 1812 ci ilde Litvadaki Napoleon kampaniyasinda 1831 ve 1863 cu il usyanlarinda istirak etmis Litva milli azadliq herekatini desteklemisler XVII esrin sonlarindan XX esrin ortalarina qeder 50 general Litva tatarlari muxtelif ordularda Boyuk Litva Knyazligi Polsa Kralligi ve Rusiya imperiyasinin ordularinda xidmet etmisler Ikinci vetenlerine cevrilmis olkeye sedaqetlerini numayis etdirerek Litva tatarlari istisnasiz olaraq 1794 1831 ve 1864 cu il muharibelerinde ve usyanlarinda 1 hemcinin 1918 1920 ci illerde Litvanin musteqilliyi ugrunda mubarizede istirak etmisler 2 Yuksek rutbeli Litva Tatar zabiti polkovnik Aleksandr Suleyman Xaletskis dircelmis Litva ordusunun banilerinden biri olmusdur 3 XX esr RedakteVaxt kecdikce Litva tatarlarinin peseleri deyisib XIX esrin sonu XX esrin evvellerinde tatarlar arasinda hekimler alimler ressamlar ve serbest peselerin numayendeleri meydana gelib Onlardan bezileri dunyada genis sohret qazanmaga muveffeq olublar XX esrin evvellerinde tatar milli teskilatlari formalasmaga baslamisdir 1909 cu ilde Vilnusde Litva muselman icmasi yaradilmis 1917 1923 cu illerde ise evvelce Petroqradda 1921 ci ilden ise Vilnusde Polsa Litva Belarus ve Ukrayna tatarlarinin ittifaqi fealiyyet gostermisdir 1923 1936 ci illerde Litva Respublikasinda Kaunas Tatar cemiyyeti fealiyyet gostermisdir 1925 1940 ci illerde Polsanin isgal olunmus Serqi Litvada fealiyyet gosteren Polsa Tatar Medeni Maarif Ittifaqinin filiali elmi bedii ve dini edebiyyat nesr etdirmis 1934 1939 cu illerde Vilnusde Jice tatarske qezeti buraxmisdir 1929 1940 ci illerde Vilnusde Tatar Milli Muzeyi 1931 ci ilden Arxiv 1934 cu ilden ise Gencler Derneyi fealiyyet gostermisdir 28 dekabr 1925 ci ilde Vilnusde muselman dini merkezinin muftiyetin mufti Y Sinkyavicyus esasi qoyulmusdur 1936 ci ilde ise muselman dini etiqadinin avtokefaliyasi qanunilesdirilmisdir Tatarlarin elahidde herbi hissesi Tatar eskadrilyasi var idi Vilnusun 13 cu Ulan Polkuna daxil idi Litva Respublikasinda muharibelerarasi dovrde texminen min Litva tatari yasayirdi Bu icmanin texminen on min uzvu hemin dovrde Litvadan kenarda Polsada ve Belarusda yasayirdi Litvada onlarin merkezleri Kaunas ve Rayjayda yerlesen iki prixodu var idi 1930 cu ilde Litvanin muveqqeti paytaxti olan Kaunas seherinde Gryunvald doyusunun 520 illiyi munasibetile yeni kerpicden tikilmis mescid istifadeye verilmisdir onun tikintisine Litvanin o vaxtki hokumeti terefinden ehemiyyetli destek gosterilmisdir 1939 cu ilin sonunda Litvada Kaunas Rayjay Alitus rayonu Vinksnupyay Vilkavisk rayonu Qirx Tatar ve Nemejhis kendinde her ikisi Vilnus rayonunda muselman prixodlari fealiyyet gosterirdi Litva SSRI 15 iyun 1940 ci ilde isgal olunandan sonra Tatar teskilatlari baglanmisdir Bugunku Litva Redakte Oyma Mescidi Alytus rayonu 1988 ci ilde Litva Tatarlarinin Medeniyyetinin Tesekkulu Cemiyyeti yaradilmisdir Onun meqsedi Litva tatarlarinin ictimai heyatinin elaqelendirilmesi ibadet evlerinin berpasi ve medeniyyetin inkisafina qaygi gosterilmesinden ibaret idi Hal hazirda Litvada Litva tatarlarinin 20 e yaxin ictimai teskilati birliyi fealiyyet gosterir 1995 ci ilden Litva rus ve polyak dillerinde Litva tatarlari qezeti nesr olunur 1996 ci ilde Litva Tatar Icmalari Ittifaqi yaradilmisdir Onun fealiyyetine Litva tatarlarinin medeniyyetinin inkisafi qavranilmasi ve yayilmasi daxildir Ittifaq tedbirler teskil edir Polsa ve Belarusda Litva tatarlarinin dovlet qurumlari ozunuidareetme orqanlari ve qonsu teskilatlarla elece de Krim Tatar Xalqi Meclisi Milli Parlament ile elaqelerini destekleyir 2009 cu ilde tarixi yaddasin ebedilesdirilmesi ve irsin qorunmasi ile mesgul olan Boyuk Vitautasin Abidesinin Insasi Fondu yaradilmisdir Litvada Litva tatarlari ucun bir nece bazar gunu mektebleri acilmisdir 2009 Tarixi yaddasin anilmasi ve irsin qorunmasi ile mesgul olan Vytautas Boyuk Anit Tikinti Veqfi 2006 ci ilde yaradilmisdir Litvada bir nece Litva Tatar Bazar gunu mektebi var Litva tatarlarinin folklorunun berpasi 1997 ci ilde ilk kollektiv olan Aliye nin yaradilmasi ile tesekkul tapmisdir Vilnusde 2011 ci ilde Litva tatarlarinin Ilsu Veten folklor ansambli 2018 ci ilde ise Litva tatarlarinin ve diger turk xalqlarinin enenevi medeniyyetini inkisaf etdiren ve ictimaiyyete teqdim eden Efsane folklor ansambli yaradilmisdir Trakay Tarix Muzeyinde Litva tatarlarina hesr olunmus daimi ekspozisiya fealiyyet gosterir Trakai Tarix Muzeyinde Litva Tatarlarina hesr olunmus daimi bir ekspozisiya var 4 Kulinariya irsi RedakteLitva tatarlari oz kulinariya enenelerini qoruyub saxlaya bilibler Litvada ve olkeden kenarda en meshur yemek xasxas iclikli qat qat Simtalapis piroqudur Hemcinin Litva tatarlarinin qoyun ve mal etinden hazirlanan pelmenisi etli balqabaq piroqu evveller enenevi olaraq qaz etinden istifade edilirdi ritual ucun hazirlanan koke cayma sirin halva cox meshurdur Matvey Sulkevic general leytenant Krim Demokratik Respublikasinin Bas naziri Azerbaycan Silahli Quvvelerinin Bas Qerargah Reisi Mixail Tuqan Baranovski Siyasi iqtisad uzre dunya sohretli nezeriyyeci professor Olgerd ve Leon Kricinski qardaslari her ikisi huquqsunas Adas Yakubauskas politoloq Mikolas Ryomeris Universitetinin professoru sair Litva Sakinlerinin Soyqirimi ve Muqavimeti Arasdirmalari Merkezinin Direktoru7 Tamara Bayrasauskayte tarixci Litva Tarixi Institutunun bas elmi iscisi ve Vilnus Universitetinin professoru8 Yuozas Vilcinskas Boyuk Britaniyanin Litva icmasinin sedri Albertas Xazbiyavicyus pesekar sirk artisti Dzukiya Sirk Studiyasinin rehberi Istinadlar Redakte T Bairasauskaite Lietuvos totoriai XIX amziuje Vilnius 1996 Totoriai Lietuvoje Arxivlesdirilib 2021 03 28 at the Wayback Machine Bernardinai lt 2007 08 06 Tikrinta 2020 12 20 A Jakubauskas Lietuvos totoriai istorijoje ir kulturoje Vilnius 2009 Arxivlenmis suret 2021 08 16 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2021 08 16 Menbe https az wikipedia org w index php title Litva tatarlari amp oldid 6667140, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.