Şuşada musiqi məktəbinin yaradıcısı məşhur musiqişünas Xarrat Qulu Məhəmməd oğlu idi. O, 1823-cü ildə Şuşada doğulub. Mir Möhsün Nəvvab təzkirəsində yazırdı: "Qulunun atası Məhəmməd İbrahim xan Cavanşir dövlətinin nağara çalanı olub. Mən onu görmüşəm. Eyş məclislərində nağara çalardı, oyunbaz idi, bazarda car çəkərdi. Ancaq oğlu Kərbəlayı Qulu Yusifi (şeir yazdığına görə - Yusifi onun təxəllüsü idi - Ə.Ç.) xoş görünüşlü bir kişi idi. Farsca savadı var idi... Məşğuliyyəti dülgərlik idi. Axır vaxtlar şəbihgərdanlıq edirdi (dini dramlarda rejissorluq)".
Firidun bəy Köçərli isə "Azərbaycan ədəbiyyatı" kitabında yazırdı: "Kərbəlayı Qulunun sənəti xarratlıq idi. Çox dəqiq və əhli-zövq, şirinkəlam bir şəxs idi ki, cümlə Şuşa əhli onu əziz, mehriban tutardı. Öz sənətində artıq məharəti olduğu kimi, elmi musiqidən də xəbərdar idi". Beləliklə, Qulu həm bacarıqlı xarrat, həm gözəl səsli muğam ustası, həm də istedadlı şair idi. Bu sənətkar hər üç sahədə uğurlar qazanmışdı. Yusifi təxəllüsü ilə əsasən həm dini mövzuda, həm də lirik aşiqanə şeirlər, həcvlər, mərsiyələr, qəzəllər yazardı. Onun müasirləri ilə şeirləşməsi də məlumdur.
Xarrat Qulunun təşkil etdiyi məktəbdə 70-ə qədər sazəndə fəaliyyət göstərirdi. O, bir müəllim kimi öz məktəbinə gözəl səsi olan gəncləri cəlb edərək onlara muğamatı oxumaq qaydalarını öyrədərdi. O zaman bu məktəb əslində dinə xidmət məqsədilə yaradılsa da, Azərbaycanda vokal və çalğı musiqisinin inkişafında mühüm rol oynadı. Danılmaz faktdır ki, Xarrat Qulunun musiqi məktəbi bir sıra ustad sənətkarların yetişməsinə səbəb olub. Azərbaycanın görkəmli xanəndələri Hacı Hüsü, Məşədi İsi, Şahnaz Abbas, Dəli İsmayıl, Bülbülcan, Keçəçi oğlu Məhəmməd, Cabbar Qaryağdıoğlu və məşhur tarzən Sadıqcan Xarrat Qulunun yetirmələridir. Xanəndəlik sənətinin inkişafı ilə əlaqədar olaraq Şuşada musiqinin nəzəri məsələlərinə dair əsərlər də yaranırdı. Bu sırada məşhur alim və şair Mir Möhsün Nəvvabın xidməti mütləq qeyd edilməlidir.
O dövrdə Şuşada məhərrəmlik təziyəsinin keçirilməsi xüsusi hazırlıqla qeyd edilirdi. Bu mərasimə demək olar ki, Şuşada çox ciddi hazırlaşardılar. Dini mərasim on gün davam edərdi. Bütün sənətkarlar, tacirlər öz emalatxana və dükanlarını bağlayaraq bu işə cəlb olunardı. Dini tamaşaların hazırlanmasında Xarrat Qulunun özü və şəyirdləri iştirak edərdi. Xüsusilə də o dövrdə Molla Pənah Vaqifin dini şeirləri oxunardı. Bu təziyə ilə əlaqədar bir çox maraqlı hadisə və rəvayətlər də bugünümüzə qədər gəlib çatıb. Əslində şəbihgərdanlığın xanəndəliyin inkişafına müəyyən təsiri olub. O səhnələri həm də ilk teatr tamaşaları da adlandırmaq olar. Xarrat Qulu adətən şəbih rollarını öz adamları arasında bölərdi. Bu barədə Firidun Şuşinski yazırdı: "Şümür rolunu oynamağa heç kəs razı olmazdı. Çünki Şuşada kim Yezid, Haris və Şümür rolunu oynasa, şəhər əhli həmin adamları bu adla çağırarmış. Təsadüfi deyildir ki, Şuşada Qurdlar məhəlləsində yaşayan Cavad kişiyə Yezid Cavad, Köçərli məhəlləsində yaşayan Sarı Bəşirə Haris Bəşir deyərdilər".
Bu səbəbdən də Xarrat Qulu əlacsız qalaraq bazarda kartof satan bir erməni kişisinə on manat qızıl pul verərək Şümürün rolunu oynamasına razılıq alıb. Xarrat Qulu onunla məşq edib və tapşırıb ki, səndən kim su istəsə verməyəcəksən. Erməni öz "rejissoru"nun tapşırığını yerinə yetirəcəyinə söz verib. Su istəyənlərə isə sonda belə deyib: "Mən sizə su verə bilmərəm. Xarrat Qulu pulumu kəsər". Tamaşaçılar da gülüşüb, şəbih də pozulub.
Kərbəlayı Xarrat Qulu 1883-cü ildə 60 yaşında Şuşada vəfat etmiş və orada da dəfn olunmuşdur. Onun ölümündən sonra Kor Xəlifə adlı bir musiqişünas onun yolunu davam etdirərək Şuşada musiqi məktəbi açıb. Kor Xəlifədən sonra isə məktəb öz fəaliyyətini dayandırıb. Buna baxmayaraq Azərbaycanın bir sıra şəhərlərində musiqi məclisləri, dərnəklər yaranmağa başlamışdır. Xarrat Qulunun musiqi məktəbindən Mir Möhsün Nəvvabın, Xurşudbanu Natəvanın məclislərindən sonra təkcə Şuşada deyil, Qarabağda, bütün Azərbaycanda silsilə şəklində məktəblər çoxaldı, mədəni həyatın inkişafı öz axarı ilə getməyə başladı. Bütün bunlara rəğmən Azərbaycan musiqi dünyasının ilk təməli məhz Şuşada qoyulub. Onun əsas yaradıcılarından biri də haqqında danışdığımız Xarrat Qulu olub.
...Üç sənətin bilicisi adlandırılan Xarrat Qulu ağacdan gözəl əşyalar, fiqurlar, qəlyanlar, müxtəlif milli musiqi alətlərinin əsas hissələrini düzəldərdi. Gözəl səsi vardı. Ona muğam ustası da deyərdilər. Neçə-neçə xanəndənin müəllimi olub. O, həm də istedadlı şair idi. Mir Möhsün Nəvvabın təzkirələrində rübailəri, qəzəlləri bizə yadigar qalıb. Eləcə də müasirləri olan şairlərlə apardığı deyişmənin də poetik mətni günümüzə gəlib çatıb. O, rübailərinin birində deyirdi:
Hər nakəsə veribdi xuda pulun ağını, Ancaq rəva görübdü bizə qəm qalağını. Küfr olmasa, bu qismətə mən bəhs eylərəm, Çün bilməyibdi xəlqə qismət səyağını.
Xarici keçidlər
Şair ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin.
Avqust 08, 2021
xarrat, qulu, kərbəlayı, qulu, kərbəlayı, məhəmmədəli, oğlu, pərinazzadə, 1823, 1883, şair, şuşada, aşura, məclislərinin, rejissoru, kərbəlayı, qulu, yusifikərbəlayı, qulu, kərbəlayı, məhəmmədəli, oğlu, pərinazzadədoğum, tarixi, 1823doğum, yeri, şuşa, rusiya, . Kerbelayi Qulu Kerbelayi Mehemmedeli oglu Perinazzade 1823 1883 ve ya Xarrat Qulu sair Susada Asura meclislerinin rejissoru Kerbelayi Qulu YusifiKerbelayi Qulu Kerbelayi Mehemmedeli oglu PerinazzadeDogum tarixi 1823Dogum yeri Susa Rusiya imperiyasiVefat tarixi 1883Vefat yeri Susa Rusiya imperiyasiFealiyyeti sairHeyati RedakteSusada musiqi mektebinin yaradicisi meshur musiqisunas Xarrat Qulu Mehemmed oglu idi O 1823 cu ilde Susada dogulub Mir Mohsun Nevvab tezkiresinde yazirdi Qulunun atasi Mehemmed Ibrahim xan Cavansir dovletinin nagara calani olub Men onu gormusem Eys meclislerinde nagara calardi oyunbaz idi bazarda car cekerdi Ancaq oglu Kerbelayi Qulu Yusifi seir yazdigina gore Yusifi onun texellusu idi E C xos gorunuslu bir kisi idi Farsca savadi var idi Mesguliyyeti dulgerlik idi Axir vaxtlar sebihgerdanliq edirdi dini dramlarda rejissorluq Firidun bey Kocerli ise Azerbaycan edebiyyati kitabinda yazirdi Kerbelayi Qulunun seneti xarratliq idi Cox deqiq ve ehli zovq sirinkelam bir sexs idi ki cumle Susa ehli onu eziz mehriban tutardi Oz senetinde artiq mehareti oldugu kimi elmi musiqiden de xeberdar idi Belelikle Qulu hem bacariqli xarrat hem gozel sesli mugam ustasi hem de istedadli sair idi Bu senetkar her uc sahede ugurlar qazanmisdi Yusifi texellusu ile esasen hem dini movzuda hem de lirik asiqane seirler hecvler mersiyeler qezeller yazardi Onun muasirleri ile seirlesmesi de melumdur Xarrat Qulunun teskil etdiyi mektebde 70 e qeder sazende fealiyyet gosterirdi O bir muellim kimi oz mektebine gozel sesi olan gencleri celb ederek onlara mugamati oxumaq qaydalarini oyrederdi O zaman bu mekteb eslinde dine xidmet meqsedile yaradilsa da Azerbaycanda vokal ve calgi musiqisinin inkisafinda muhum rol oynadi Danilmaz faktdir ki Xarrat Qulunun musiqi mektebi bir sira ustad senetkarlarin yetismesine sebeb olub Azerbaycanin gorkemli xanendeleri Haci Husu Mesedi Isi Sahnaz Abbas Deli Ismayil Bulbulcan Kececi oglu Mehemmed Cabbar Qaryagdioglu ve meshur tarzen Sadiqcan Xarrat Qulunun yetirmeleridir Xanendelik senetinin inkisafi ile elaqedar olaraq Susada musiqinin nezeri meselelerine dair eserler de yaranirdi Bu sirada meshur alim ve sair Mir Mohsun Nevvabin xidmeti mutleq qeyd edilmelidir O dovrde Susada meherremlik teziyesinin kecirilmesi xususi hazirliqla qeyd edilirdi Bu merasime demek olar ki Susada cox ciddi hazirlasardilar Dini merasim on gun davam ederdi Butun senetkarlar tacirler oz emalatxana ve dukanlarini baglayaraq bu ise celb olunardi Dini tamasalarin hazirlanmasinda Xarrat Qulunun ozu ve seyirdleri istirak ederdi Xususile de o dovrde Molla Penah Vaqifin dini seirleri oxunardi Bu teziye ile elaqedar bir cox maraqli hadise ve revayetler de bugunumuze qeder gelib catib Eslinde sebihgerdanligin xanendeliyin inkisafina mueyyen tesiri olub O sehneleri hem de ilk teatr tamasalari da adlandirmaq olar Xarrat Qulu adeten sebih rollarini oz adamlari arasinda bolerdi Bu barede Firidun Susinski yazirdi Sumur rolunu oynamaga hec kes razi olmazdi Cunki Susada kim Yezid Haris ve Sumur rolunu oynasa seher ehli hemin adamlari bu adla cagirarmis Tesadufi deyildir ki Susada Qurdlar mehellesinde yasayan Cavad kisiye Yezid Cavad Kocerli mehellesinde yasayan Sari Besire Haris Besir deyerdiler Bu sebebden de Xarrat Qulu elacsiz qalaraq bazarda kartof satan bir ermeni kisisine on manat qizil pul vererek Sumurun rolunu oynamasina raziliq alib Xarrat Qulu onunla mesq edib ve tapsirib ki senden kim su istese vermeyeceksen Ermeni oz rejissoru nun tapsirigini yerine yetireceyine soz verib Su isteyenlere ise sonda bele deyib Men size su vere bilmerem Xarrat Qulu pulumu keser Tamasacilar da gulusub sebih de pozulub Kerbelayi Xarrat Qulu 1883 cu ilde 60 yasinda Susada vefat etmis ve orada da defn olunmusdur Onun olumunden sonra Kor Xelife adli bir musiqisunas onun yolunu davam etdirerek Susada musiqi mektebi acib Kor Xelifeden sonra ise mekteb oz fealiyyetini dayandirib Buna baxmayaraq Azerbaycanin bir sira seherlerinde musiqi meclisleri dernekler yaranmaga baslamisdir Xarrat Qulunun musiqi mektebinden Mir Mohsun Nevvabin Xursudbanu Natevanin meclislerinden sonra tekce Susada deyil Qarabagda butun Azerbaycanda silsile seklinde mektebler coxaldi medeni heyatin inkisafi oz axari ile getmeye basladi Butun bunlara regmen Azerbaycan musiqi dunyasinin ilk temeli mehz Susada qoyulub Onun esas yaradicilarindan biri de haqqinda danisdigimiz Xarrat Qulu olub Uc senetin bilicisi adlandirilan Xarrat Qulu agacdan gozel esyalar fiqurlar qelyanlar muxtelif milli musiqi aletlerinin esas hisselerini duzelderdi Gozel sesi vardi Ona mugam ustasi da deyerdiler Nece nece xanendenin muellimi olub O hem de istedadli sair idi Mir Mohsun Nevvabin tezkirelerinde rubaileri qezelleri bize yadigar qalib Elece de muasirleri olan sairlerle apardigi deyismenin de poetik metni gunumuze gelib catib O rubailerinin birinde deyirdi Her nakese veribdi xuda pulun agini Ancaq reva gorubdu bize qem qalagini Kufr olmasa bu qismete men behs eylerem Cun bilmeyibdi xelqe qismet seyagini Xarici kecidler Redakte Sair ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Xarrat Qulu amp oldid 5531519, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
