Vikipediya azad ensiklopediya Koyro saram kor 고려사람 rus Корё сарам ümumi sayı500 000Yaşadığı ərazilərözbəkistan 174 200Ru

Vikipediya azad ensiklopediya Koyro saram kor 고려사람 rus Koryo saram Umumi sayi500 000Yasadigi erazilerOzbekistan 174 200Rusiya 153 156Qazaxistan 102 804Qirgizistan 17 094Ukrayna 12 711Turkmenistan 2 500Tacikistan 634Belarus 400Estoniya 208DiliRusca DiniSerqi Ortodoks Kilsesi Protestantliq Buddizm Roma Katolik kilsesi ve IslamDaxildirKoreyalilarEhate edirKecmis Sovet Sosialist Respublikalari Ittifaqinin torpaqlari ve hemin erazilere qonsu bolgeler Koyro saram kor 고려사람 rus Koryo saram Esas hissesi Rusiya Federasiyasinin Uzaq Serq federal dairesinde yasayan etnik koreyali toplum Koyro saramlar tarixen kecmis Sovet Sosialist Respublikalari Ittifaqinin muxtelif muttefiq dovletlerinde yasamisdilar 1937 ci ilde SSRI nin uzaq serq regionunda yasayan etnik koreyali ehali Orta Asiyaya kocmek mecburiyyetinde qaliblar Bir sira koyro saram mensubiyyetinde olan sexsler Koreyanin azadligi ucun mubarize aparmis ve hemin dovrde Yaponiyanin hakimiyyeti altinda olan vetenlerini azadliq mubarizesine qosulub Bu sexslere misal olaraq Honq Beom donu ve ya Conq Sanq Cini misal gostermek olar 1937 ci ilden etibaren koyro saramlar Sibir Ozbekistan Ukrayna Ozbekistan Tacikistan Estoniya ve Belarus kimi kecmis SSRI erazilerine sepelenibler Texminen 500 000 etnik koreyali hal hazirda kecmis Sovet Sosialist Respublikalari Ittifaqi erazisinde yasamaqdadir Rusiya Federasiyasinin cenubunda Volqoqrad etrafinda Uzaq Serq federal dairesinde Vladivostok etrafinda Qafqazda ve Ukraynanin cenubunda boyuk etnik koreya icmalari hele de movcuddur Hal hazirda koyro saramlar arasinda koreya dilinde danisan sexslerin sayi suretle azalmaqdadir Orta ve genc neslin cox kicik bir hissesi oz ana dillerini bilirler Dil baximindan assimilyasiya prosesi suretle getse de Koreya medeniyyetinin bezi elementlerini o cumleden Koreya adlarini qoruyub saxlamislar Koryo saram metbexi butun kecmis Sovet Sosialist Respublikalari Ittifaqi erazisinde populyarlasmis morkovka yemeyi indi de yerli erzaq magazalarinda genis sekilde satilmaqdadir Koryo saramlarin ehemiyyetli bir hissesi iqtisadi ve ya medeni sebeblere gore ya muveqqeti ya da daimi olaraq Cenubi Koreyaya kocub Rusiya Ukrayna muharibesi xususile 2022 ci ilin qisinda baslamis Rusiyanin Ukraynani isgali Ukraynada meskunlasmis bir nece min etnik koreyalini tehlukesizlik baximindan Cenubi Koreyaya kocmeye sovq etmisdir Saxalin adasinda adeten olaraq adlandirilan ayrica etnik Koreya icmasi da var Bezileri ozunu Koryo saram mensubiyyetinde oldugunu qebul etse de ekseriyyeti bununla razilasmir ve ayri icma olduqlarini ifade edirler Mense span Koyro saram adlandirmasinin nece yaranmasi ile bagli deqiq tesvir movcud deyil En real ehtimal kimi iki muxtelif sozun birlesmesinden emele gelen termin versiyasi istifade edilir Bele ki Koreya yarimadasinin tarixi adi olan Koryo ve sexs insanlar menasina gelen saram sozunun birlesmesi ile koryo saram ifadesi yaranib Sozun koreya dilinden olan tercumesi koreyali adam koreyali kisi kimi tercume edilmekdedir Koryo saram soz birlesmesindeki Koryo sozunun 4 esr boyunca movcud olmus tarixi Qoryo dovletinin adi ile bagli oldugu melumdur Sovet Koreyasi ifadesi de SSRI nin dagilmasindan evvel tez tez muxtelif nov edebiyyatlarda isledilmisdir Ruslar zaman zaman koyro saramlari ifade etmek ucun koreytsy rus korejcy sozunden istifade edirler ve bu zaman burada sohbetin Simali Koreya Cenubi Koreyada yasayan koreyalilardanmi yoxsa koyro saramlardanmi getdiyi tam melum olmur Koreya dilinde Koryo saram termini adeten Qoryo sulalesinden olan tarixi sexsiyyetlere istinad etmek ucun istifade olunur Tarixi span Rusiyanin Uzaq Serqine ve Sibire immiqrasiya span Rusiya imperiyasinin Naxodka seherinde yerli koreyali aileye mexsus ev 1893 XIX esrin evvellerinde Koreya yarimadasinda Coson kralligi tenezzulu bas vermisdir Ekin saheleri tamamile varli elitanin elinde cemlesmisdi ve yoxsul kendliler sag qalmaqda ve qida tapmaqda cetinlik cekirdiler Bu dovrde sag qalmaq meqsedile yarimadani terk eden koreyalilar Rusiya imperiyasina dogru uz tutmaga baslamisdir Cinle serheddin Tzin sulalesi sulalesi terefinden qapadilmasindan sonra koreyalilarin imperiyaya axinlarinda ciddi artim musahide olunmusdur Rusiya imperiyasi daxilinde qeydiyyata alinmis ve imperiyanin ilk koreyali vetendaslari hesab olunan 5 310 neferden ibaret 761 aile eslinde Tzin sulalesine mexsus erazilerde meskunlasmisdilar Bele ki hemin eraziler 1860 ci ilde imzalanmis Pekin muqavilesi neticesinde Rusiya imperiyasinin nezareti altina kecmisdir Bir cox kendli yeni heyat qurmaq ucun Sibirde meskunlasmaq qerari vermisdi ve sonradan hemin eraziye kocmusduler Rus menbelerine gore 1863 cu ilde Novqorod korfezi yaxinligindaki Posyet adli kicik seherde 13 koreyali aile yasamaqda idi Koreyalilarin sayi zaman Primorsk diyarinda artmaga baslamisdir 1869 cu ile qeder koreyalilar sozugeden diyarin umumi ehalisinin 20 ni teskil edirdiler xettinin tikintisi basa catmazdan evvel Rusiya imperiyasinin Uzaq Serq eyaletlerinde koreyalilarin sayi ruslarin sayindan daha cox idi Yerli qubernatorlarda oz novbesinde koreyalilari vetendasliga kecmeye tesviq edirdiler Hal hazirda Yehudi Muxtar Vilayetinin inzibati serhedleri daxilinde yerlesen Blaqoslovennoe kendinin esasi 1870 ci ilde koreyalilar terefinden qoyulmusdur Zolotoy Roq buxtasi yaxinliginda ruslarin Koreyskaya slabodka rus Korejskaya slobodka olaraq adlandirdiqlari bir basqa yasayis menteqesi ise Vladivostok seher adminstrasiyasi terefinden resmen taninmis ve qeydiyyata alinmisdir Rus dilinden tercumede koreya kendi menasini veren hemin yasayis menteqesini yerli koreyalilar Gaecheok ri kor 開拓里 개척리 formasinda adlandirmisdir 1897 ci il Rusiya Imperiyasinda kecirilmis ehalinin umumi siyahiyaalinmasinin neticelerine esasen imperiya erazisinde 26 005 nefer ana dili kimi koreya dilinden istifade etmekde idi Siyahiyaalinmanin neticelerine gore 16 225 kisi ve 9 780 koreyali qadin imperiya erazisinin muxtelif kend qesebe ve seherlerinde yasayirdilar Vladivostok yaxinliginda yerlesen etnik koreya anklavi ve kendi kor 신한촌 1 Mart Herekatinin ildonumu ile bagli teskil edilmis etirazlar Koreyanin Yaponiya imperiyasi terefinden isgal altinda saxlanilmasina oz etirazini bildiren 2 min nefere yaxin etnik koreyali yurus mitinqlerine qatilmisdir Etirazlar Yaponiya imperiyasinin Vladivostokda yerlesen konsullugu terefinden yaxindan izlenilmisdir XX esrin evvellerinde hem Rusiya imperiyasi hem de Koreya Yaponiya imperiyasi ile munaqiseye girmek mecburiyyetinde qaldi 1905 ci ilde basa catan Rus yapon muharibesinde yaponlarin qalib gelmesinden sonra 1907 ci ilde imperiya daxilinde ilk defe olaraq koreyalilar eleyhine qanun qebul edilmisdir Bele ki hemin qanuna esasen koreyali fermerlere mexsus olan torpaq saheleri musadire edilmeli ve koreyali iscilerin emek fealiyyetlerine son verilmeli idi Rusiya imperiyasi hemin qanunu yaponlara meglub olan zaman imzalanan muqavilede ohdelik kimi oz uzerine goturmusdu Yaponiya imperiyasinin Rusiya imperiyasi daxilinde yasayan koreyalilara qarsi apardigi siyasete baxmayaraq Rusiyada yasayan koreyalilarin sayinda azalma yox artim musahide olundu XX esrin evvellerinde daha yaxsi heyat yasamaq meqsedile yarimadanin muxtelif bolgelerinde yasayan koreyalilar desteler sekilinde Rusiyaya kocduler 1914 cu ilde Rusiya imperiyasinda aparilmis novbeti ehalinin umumi siyahiyaalinmasinin neticelerine gore reyi sorusulan sexslerden 64 309 neferi ozunu koreyali kimi teqdim etmisdi ve bu sexslerden 20 109 neferi ise tam huququlu Rusiya imperiyasinin vetendasi huququ dasimaqda idi 1917 ci ilin oktyabr ayinda bas vermis oktyabr inqilabi ve sonraki 4 il erzinde davam etmis vetendas muharibesi bele koreyalilarin Rusiyaya axin etmesinin qarsisini almamisdir 1910 cu ilden etibaren Yaponiyanin hakimiyyeti altinda olan Koreyada yapon zulmunun guclenmesi bir cox insanin mecbur sekilde Rusiyaya kocmeye sovq etmisdir 1919 cu ilde tarixe 1 Mart Herekati olaraq dusmus ve yerli koreyalilarin yapon isgalina qarsi cixdigi mitinqlerden sonra da ehemiyyetli koc dalgasi bas vermisdir Vladivostok yaxinliginda yerlesen koreyalilar terefinden azerb Yeni Koreya olaraq adlandirilan kend zamanla Koreyada davam eden yapon isgalina qarsi mubarize ve koordinasiya merkezine cevirilmisdir Koreya yarimadasindan qacmaq mecburiyyetinde qalmis siyasi ve herbi liderler yarimdadada yaponlara qarsi aparilan xalq muqavimetini bu kendden idare edirdiler 1920 ci ilin 4 aprel tarixinde hemin kende hucum eden yapon herbi birlesmeleri kendi tamamile dagitdi ve yuzlerle koreyali muhaciri qetle yetirmisdir 1923 cu ilin melumatina esasen Sovet Sosialist Respublikalari Ittifaqi erazisinde 106 817 nefer koreyali vetendas yasamaqda idi 1924 cu ilde SSRI rehberliyi imperiya daxilinde yasayan koreyali vetendaslarin Koreya yarimadasina gedis gelislerini mehdudlasdirmaq ve yarimadadan yeni muhacirlerin gelisini qadagan etmek meqsedile bir sira tedbirler icra etmisdir Planlasdirilan tedbirler 1931 ci ile qeder tam ugur qazana bilmedi ve hemin tarixden sonra da Koreya yarimadasindan butun nov miqrasiyalar dayandirildi ve SSRI daxilinde yasayan koreyalilardan sovet vetendasligina kecmekleri teleb edildi SSRI terefinden aparilan yerlilesme siyaseti neticesinde 105 kend sovetinde etnik koreyalilarin teskil etdiyi yasayis menteqeleri yaradilmisdir Koreyalilardan teskil edilmis Poyst Koreya Milli Rayonu SSRI de koreyalilar ucun yaradilmis en yuksek dereceli inzibati vahid olmusdur ve burada demek olar ki butun fealiyyet koreya dilinde teskil edilirdi Sovet Sosialist Respublikalari Ittifaqi daxilinde yasayan koreyalilarin oz dillerini ve adetlerini qorumaq ve yasamaq ucun butun serait yaradilmisdir Bele ki SSRI daxilinde bir cox resmi koreya menseli qurum o cumleden 380 koreya dilinde tehsil veren orta mekteb iki muellim kolleci bir pedaqoji mekteb uc xestexana bir teatr alti jurnal ve yeddi qezet fealiyyet gostermisdir SSRI de Koreya dilinde cap edilen en boyuk qezet olan Vanguard tiraji hefteici 10 min nusxeden cox olmaqla cap edilirdi 1937 ci ilde SSRI de aparilmis ehalinin umumi siyahiyaalinmasinin neticelerine gore imperiyada 168 259 nefer koreyali yasamaqda idi Bununla bele SSRI nin uzaq serq bolgesindeki memurlar koreyalilarin Yaponiya imperiyasi ile mumkun elaqelerinin olduqlarina ve koreyalilarla yaponlarin qohumluq elaqelerine subhe ile yanasirdilar ki bu da tezlikle butun deportasiya edilmesine zemin yaradacaqdi 1930 cu illerden etibaren SSRI ile Yaponiya imperiyasi arasinda aparilan muharibeler Koreya yarimadasinin yapon isgali atlinda olmasi ve SSRI de yasayan bir cox koreyalinin oz ana vetenleri ile mutamadi elaqe saxlamasi gedib gelmesi 1937 ci ilde Sovet Sosialist Respublikalari Ittifaqinda yasayan koreyalilara olan munasibeti keskin ve menfi formada deyismesine sebeb oldu Orta Asiyaya deportasiya span 1937 ci ilde NKVD in gosterisi ile SSRI nin Uzaq Serq regionundan deportasiya edilmis koyro saramlarin Ozbekistan Sovet Sosialist Respublikasinin erazisinde yerlesen kolxozda islemesi 1937 ci ilin yayi 1937 ci ilde NKVD terefinden SSRI de yasayan 172 min nefere yaxin etnik koreyalinin Qazaxistan SSR ve Ozbekistan SSR in ehalisi olmayan erazilerine mecburi kocurulmesi barede qerar qebul edilmisdir Qerarin sovet lideri Iosif Stalinin ve Sovet Ittifaqi Xalq Komissarlari Sovetinin sedri Vyaceslav Molotovun gosterisi ile verildiyi melumdur Koryro saramlarin kocurulmesini teskil etmek meqsedile 124 yuk qatari ayrilmis ve onlar yasadiqlari erazilerden 6 400 km mesafede uzaq Orta Asiya erazilerine surgun edilmisdiler Deportasiyanin sebebi yapon casuslugunun Uzaq Serq diyarina nufuz etmesini dayandirmaq idi cunki koreyalilar o zaman Sovet Ittifaqinin dusmeni olan Yaponiya Imperiyasinin tebeeleri idiler lakin tarixciler bunu Stalinin serhedlerin temizlenmesi siyasetinin bir hissesi hesab edirler Ehali statistikasina esaslanan hesablamalar gosterir ki deportasiya edilmis 40 000 e qeder koreyali acliq mehdudiyyetlere meruz qalma ve surgunde yeni muhite uygunlasmaqda cetinlik cekerek helak olmusdur Nikita Xrussov 1953 cu ilde Sovet Ittifaqinin yeni Birinci katibi olduqdan ve prosesini heyata kecirdikden sonra Stalinin etnik deportasiyasini pisledi lakin bu surgun edilmis milletler arasinda sovet koreyalilarinin adini cekmedi Surgun edilen koreyalilar Qazax ve Ozbek cemiyyetine inteqrasiya ederek Orta Asiyada yasamaga davam etdiler lakin yeni nesiller tedricen oz medeniyyetlerini ve dillerini itirdiler Koyro saramlar deportasiya edilmis yeni erazilerinde suvarma islerine ve celtik teserrufatlarinda agir emeye celb edilmekle heyatda qalmagi bacardilar ve 3 ilden sonra demek olar ki onlar evvelki heyatlarina yaxin bir heyat seraitlerini ozleri ucun yeniden yaratdilar Bu dovrde bas vermis hadiseler deportasiya edilmis koreyalilar arasinda vahid sexsiyyetin formalasmasina sebeb olmusdur 1939 cu ilde qebul edilmis bir basqa qerara esasen SSRI erazisinde koreya dilinin esas tedris dili kimi istifade edilmesi qadagan edildi Koyro saramlar esas tedris dili kimi yalniz rus dilinden istifade ede bilerdiler koreya dili ise ikinci dil kimi tedris olunurdu 1945 ci ilde SSRI ni etnik koreyalilarin yasadigi butun yasayis menteqelerinde koreya dilinin ikinci tedris dili kimi bele tedris edilmesi qadagan edilmisdir Koreya dilinde nesr edilen yeddi qezetden her birininin fealiyyetine son verilmis yalniz kommunizm mezmunlu xeberler ve melumatlar hazirlayan Lenin Kici adli qezetin fealiyyetine sonradan icaze verilmisdir Lenin Kici qezeti bu gun adi altinda Qazaxistanin Almati seherinde nesr edilmekdedir 2 000 tirajla cap edilir 1937 ci ilde bas vermis Sovet Ittifaqinda koreyalilarin deportasiyasi koreya dilinin tedrisden zamanla ikinci dile cevrilmesi ve sonradan qadagan edilmesi kimi faktorlar koyro saramlar arasinda koreya dilinden istifadenin keskin formada azalmasina ve dilin itmesine sebeb olmusdur Qlasnost dovrune qeder Sovet Ittifaqinda koreyalilarin deportasiyasi meselesi haqqinda aciq formada danismaga ve muzakire aparmaga icaze verilmirdi Istinadlar span Opublikovany dannye ob etnicheskom sostave naseleniya Uzbekistana 20 avqust 2021 23 avqust 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2 may 2024 Vserossijskaya perepis naseleniya 2010 Nacionalnyj sostav naseleniya RF 2010 23 dekabr 2021 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2 may 2024 Republic of Kazakhstan population by ethnic origin in 2020 Statistics Committee of Ministry of National Economy of Republic of Kazakhstan Total population by nationality Open Data Statistics of the Kyrgyz Republic www stat kg 16 iyun 2017 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2 may 2024 seukrayinskij perepis naselennya 2001 Rezultati Nacionalnij sklad naselennya movni oznaki gromadyanstvo Rozpodil naselennya za nacionalnistyu ta ridnoyu movoyu korejci www 2001 ukrcensus gov ua 18 may 2015 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2 may 2024 今話題のニュース配信サービス 24 iyun 2016 tarixinde arxivlesdirilib Archived copy PDF stat tj 16 yanvar 2013 tarixinde orijinalindan PDF arxivlesdirilib Istifade tarixi 30 iyun 2022 NACIONALNYJ STATISTIChESKIJ KOMITET RESPUBLIKI BELARUS PDF rus seh 32 3 fevral 2021 tarixinde arxivlesdirilib PDF Istifade tarixi 2 may 2024 POPULATION 31 DECEMBER 2021 by Year Ethnic nationality Place of residence and Sex 11 iyun 2019 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2 may 2024 Schlyter 2004 Footnote 10 Ukrainian Refugees of Korean Descent Seek Fresh Start in South Korea Asia Pacific Foundation of Canada ingilis 28 mart 2023 7 oktyabr 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 oktyabr 2023 Rinna Anthony A Land They Never Knew Ethnic Koreans From Ukraine Seeking Help in the ROK Sino NK ingilis 17 avqust 2022 13 oktyabr 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 8 oktyabr 2023 Pohl 1999 seh 18 See for instance the Koryo saram category on the Korean wikipedia Lee 2000 seh 7 Pohl 1999 seh 9 블라디보스토크의 한인마을은 왜 신한촌이라고 불리게 되었을까 Encyclopedia of Overseas Korean Culture 4 oktyabr 2023 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 6 may 2024 Lee 2000 seh 8 Pohl 1999 seh 10 Russian Census 1897 Lee 2000 seh 14 Lee 2000 seh 15 Pohl 1999 seh 13 14 Lee 2000 seh 141 Pohl 1999 seh 11 Pohl 1999 seh 15 Kateqoriyalar Qazaxistanda yasayan etnik qruplarQirgizistanda yasayan etnik qruplarRusiyada yasayan etnik qruplarTacikistanda yasayan etnik qruplarTurkmenistanda yasayan etnik qruplarUkraynada yasayan etnik qruplarOzbekistanda yasayan etnik qruplarBelarusda yasayan etnik qruplarEstoniyada yasayan etnik qruplarAsiyada yasayan etnik qruplarKoryo saram icmasi