
Kitabxana menecmenti və ya Kitabxana işi (ing. Library management) — kitabxanaların fəaliyyəti ilə bağlı məsələlərə yönəlmiş, xüsusi bir sahəsi. Bu sahə təkcə gündəlik idarəetmə işlərini deyil, həm də intellektual azadlığın qorunması, maliyyə resurslarının toplanması və insan resurslarının idarə olunması kimi spesifik funksiyaları da əhatə edir. Kitabxana idarəçiliyi ilə bağlı problemlər çox vaxt qeyri-kommersiya təşkilatlarının idarə olunmasında rast gəlinən çətinliklərlə üst-üstə düşür.
Kitabxananın idarə edilməsində əsas funksiyalara kitabxananın bütün əməliyyatlarına nəzarət, büdcənin idarə olunması, yeni materialların alınması və mübadiləsi ilə bağlı razılaşmaların aparılması, fondun saxlanılması, ödənişlərin yığılması, tədbirlərin planlaşdırılması, vəsait toplanması və insan resurslarının təşkili daxildir.
Ümumi kitabxana quruluşu
| ]Fiziki materialların — məsələn, kitablar, dövri nəşrlər, filmlər və digər daşıyıcıların — saxlandığı əksər kitabxanalarda, axtarış və yerləşdirmə üçün Dyuinin Onluq Təsnifat Sistemi və ya onun müxtəlif versiyalarından istifadə olunur. Bu sistem kitabxanaçılar və istifadəçilər üçün müştərək informasiya strukturlarının formalaşmasına şərait yaradır. Bu strukturlar arasında ana kataloqlar, mövzu kataloqları, indekslər, unikal identifikatorlar və kitabxanada saxlanılan obyektlər (artefaktlar) yer alır. Ana kataloq istifadəçini aidiyyəti mövzu üzrə kataloqa yönəldir. Mövzu kataloqları isə eyni sahəyə aid materialları özündə birləşdirir. İndekslər adətən materialların müəllifinə, adına, mövzusuna və ya nəşriyyatına görə qruplaşdırılmasına imkan verir. Unikal identifikatorlar isə hər bir kitab və ya materialın kitabxanadakı yerini müəyyən edən simvol və ya kodlardır.
Kitabxana idarəçiliyinin digər mühüm sahələrindən biri də kitabxana binalarının planlaşdırılması və saxlanmasıdır. Müasir dövrdə istifadəçilərin dəyişən tələbləri nəzərə alınmaqla yeni kitabxanaların tikilməsi və ya mövcud binaların yenidən qurulması vacib hesab olunur. Uğurlu planlaşdırma düzgün zamanda, düzgün insan resursları ilə, düzgün məkanlarda fəaliyyətin təşkilini təmin etməlidir. Əməliyyat büdcəsinin dəstəklənməsi məqsədilə tez-tez donor yardımları və ianələr cəlb edilir. Bir çox kitabxana əlavə gəlir əldə etmək üçün kafelər, sərgi zonaları və ictimai tədbir sahələri yaradır.
Kitabxananın planlaşdırılması və saxlanması
| ]Yeni kitabxana binasının tikintisi üçün uyğun yerin seçilməsi, layihənin hazırlanması, inşa prosesinin təşkili və sonradan binanın texniki baxışla saxlanması idarəçilik üçün vacib mərhələlərdir. Bu işlər daxili xidmət heyəti və ya xarici texniki şirkətlərlə müqavilə əsasında həyata keçirilə bilər. Kitabxana rəhbərliyi həmçinin fövqəladə hallar üçün tədbirlər planı hazırlamalıdır. Burada yalnız kitabxananın təhlükəyə məruz qalması deyil, həm də fövqəladə vəziyyətdən sonra ictimai dəstək mərkəzi kimi fəaliyyəti də nəzərə alınır.
ABŞ-də bu sahədə fəaliyyət göstərən aparıcı təşkilatlardan biri Kitabxana Rəhbərliyi və İdarəetmə Assosiasiyası (ing. Library Leadership and Management Association – LLAMA) olmuşdur. Bu təşkilat kitabxana rəhbərləri üçün vebinarlar, konfranslar və nəşrlər təşkil edir. 2020-ci ildə LLAMA ALA-nın digər iki bölməsi ilə birləşərək Core: Leadership, Infrastructure, Futures adlı qurumu yaratmışdır. Sahədə aparıcı elmi nəşrlərdən biri isə 1980-ci ildən nəşr olunan və hal-hazırda Routledge tərəfindən ildə səkkiz dəfə çap edilən Journal of Library Administration jurnalidir.
Kitabxana idarəçiliyi, həm idarəetmə sahəsi kimi, həm də informasiya cəmiyyətində mədəniyyətin və təhsilin inkişafında əvəzsiz rol oynayır. O, həmçinin kitabxana və informasiya elmi ilə sıx şəkildə əlaqəlidir.
İstinadlar
| ]- Sharma, C. K.; Singh, Kiran, Library Management, 2005, ISBN
- McClure, C. R. "LIBRARY MANAGERS: Can They Manage? Will They Lead?". Library Journal. 1980: 2391.
- "The Journal of Library Administration". 9 sentyabr 2015 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 7 noyabr 2013.
- Hawthorne, P. "Succession Planning and Management: A Key Leadership Responsibility Emerges". Texas Library Journal. 87 (1). 2011: 8–12.
- Pautz, Hartwig. "Income generation in public libraries: potentials and pitfalls". Library Review. 63 (8/9): 568.
- Moran, B.; Stueart, R.; Morner, C. Library and Information Center Management. California: Libraries Unlimited. 2013. ISBN .
- "Disaster planning". Australian Library and Information Association. 18 iyun 2025 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 18 iyun 2025.
Xarici keçidlər
| ]- American Library Association, What Library Managers Need to Know
- Library Instruction for Teachers, Blog by Michael Lorenzen
- Library Leadership & Management Association
- Library Management
- RFID based Library Management Software, LIBSYS Press Release
- UNESCO Adult Learning Documentation and Information Network, Managing A Library PDF
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Vikipediya azad ensiklopediya Birminhem Kitabxanasinin interyeri Boyuk Britaniya Kitabxana menecmenti ve ya Kitabxana isi ing Library management kitabxanalarin fealiyyeti ile bagli meselelere yonelmis xususi bir sahesi Bu sahe tekce gundelik idareetme islerini deyil hem de intellektual azadligin qorunmasi maliyye resurslarinin toplanmasi ve insan resurslarinin idare olunmasi kimi spesifik funksiyalari da ehate edir Kitabxana idareciliyi ile bagli problemler cox vaxt qeyri kommersiya teskilatlarinin idare olunmasinda rast gelinen cetinliklerle ust uste dusur Kitabxananin idare edilmesinde esas funksiyalara kitabxananin butun emeliyyatlarina nezaret budcenin idare olunmasi yeni materiallarin alinmasi ve mubadilesi ile bagli razilasmalarin aparilmasi fondun saxlanilmasi odenislerin yigilmasi tedbirlerin planlasdirilmasi vesait toplanmasi ve insan resurslarinin teskili daxildir Umumi kitabxana qurulusu span Fiziki materiallarin meselen kitablar dovri nesrler filmler ve diger dasiyicilarin saxlandigi ekser kitabxanalarda axtaris ve yerlesdirme ucun Dyuinin Onluq Tesnifat Sistemi ve ya onun muxtelif versiyalarindan istifade olunur Bu sistem kitabxanacilar ve istifadeciler ucun musterek informasiya strukturlarinin formalasmasina serait yaradir Bu strukturlar arasinda ana kataloqlar movzu kataloqlari indeksler unikal identifikatorlar ve kitabxanada saxlanilan obyektler artefaktlar yer alir Ana kataloq istifadecini aidiyyeti movzu uzre kataloqa yoneldir Movzu kataloqlari ise eyni saheye aid materiallari ozunde birlesdirir Indeksler adeten materiallarin muellifine adina movzusuna ve ya nesriyyatina gore qruplasdirilmasina imkan verir Unikal identifikatorlar ise her bir kitab ve ya materialin kitabxanadaki yerini mueyyen eden simvol ve ya kodlardir Kitabxana idareciliyinin diger muhum sahelerinden biri de kitabxana binalarinin planlasdirilmasi ve saxlanmasidir Muasir dovrde istifadecilerin deyisen telebleri nezere alinmaqla yeni kitabxanalarin tikilmesi ve ya movcud binalarin yeniden qurulmasi vacib hesab olunur Ugurlu planlasdirma duzgun zamanda duzgun insan resurslari ile duzgun mekanlarda fealiyyetin teskilini temin etmelidir Emeliyyat budcesinin desteklenmesi meqsedile tez tez donor yardimlari ve ianeler celb edilir Bir cox kitabxana elave gelir elde etmek ucun kafeler sergi zonalari ve ictimai tedbir saheleri yaradir Kitabxananin planlasdirilmasi ve saxlanmasi span Yeni kitabxana binasinin tikintisi ucun uygun yerin secilmesi layihenin hazirlanmasi insa prosesinin teskili ve sonradan binanin texniki baxisla saxlanmasi idarecilik ucun vacib merhelelerdir Bu isler daxili xidmet heyeti ve ya xarici texniki sirketlerle muqavile esasinda heyata kecirile biler Kitabxana rehberliyi hemcinin fovqelade hallar ucun tedbirler plani hazirlamalidir Burada yalniz kitabxananin tehlukeye meruz qalmasi deyil hem de fovqelade veziyyetden sonra ictimai destek merkezi kimi fealiyyeti de nezere alinir ABS de bu sahede fealiyyet gosteren aparici teskilatlardan biri Kitabxana Rehberliyi ve Idareetme Assosiasiyasi ing Library Leadership and Management Association LLAMA olmusdur Bu teskilat kitabxana rehberleri ucun vebinarlar konfranslar ve nesrler teskil edir 2020 ci ilde LLAMA ALA nin diger iki bolmesi ile birleserek Core Leadership Infrastructure Futures adli qurumu yaratmisdir Sahede aparici elmi nesrlerden biri ise 1980 ci ilden nesr olunan ve hal hazirda Routledge terefinden ilde sekkiz defe cap edilen Journal of Library Administration jurnalidir Kitabxana idareciliyi hem idareetme sahesi kimi hem de informasiya cemiyyetinde medeniyyetin ve tehsilin inkisafinda evezsiz rol oynayir O hemcinin kitabxana ve informasiya elmi ile six sekilde elaqelidir Istinadlar span Sharma C K Singh Kiran Library Management 2005 ISBN 978 81 269 0452 5 McClure C R LIBRARY MANAGERS Can They Manage Will They Lead Library Journal 1980 2391 The Journal of Library Administration 9 sentyabr 2015 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 7 noyabr 2013 Hawthorne P Succession Planning and Management A Key Leadership Responsibility Emerges Texas Library Journal 87 1 2011 8 12 Pautz Hartwig Income generation in public libraries potentials and pitfalls Library Review 63 8 9 568 Moran B Stueart R Morner C Library and Information Center Management California Libraries Unlimited 2013 ISBN 978 1 59884 989 9 Disaster planning Australian Library and Information Association 18 iyun 2025 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 18 iyun 2025 Xarici kecidler span American Library Association What Library Managers Need to Know Library Instruction for Teachers Blog by Michael Lorenzen Library Leadership amp Management Association Library Management RFID based Library Management Software LIBSYS Press Release UNESCO Adult Learning Documentation and Information Network Managing A Library PDF Normativ yoxlamaBNF 119655220 GND 4132641 6 LCCN sh85076655 Microsoft 2775918691 NKC ph136926 ph222840 Kitabxanalar ve kitabxanasunasliqKitabxana novleriArxiv Elektron Tibbi Milli Prezident Azerbaycan Sexsi Ictimai KuceKitabxanacilarin novleriKitabxanasunasliqKitabxanaciliq ve informasiya Arxivsunasliq kataloq Elektron resurslarin idare edilmesi Melumat savadliligi Kitabxana isiTarixKitabxanalarin tarixiSiyahilarolcusune gore mehv edilmisKateqoriya Kitabxanalar Kateqoriya Kitabxana isi Commons Kateqoriya Kitabxana isi