Jan Talon (8 yanvar 1626 – 23 noyabr 1694) — Yeni Fransanın birinci intendantı. Talon 2 dəfə Kral XIV Lyudovik və onun naziri Jan Batist Kolbert tərəfindən Kanada, Akadiya və Nyufaundlendə ədalətin, ictimai asayişin, maliyyənin intendantı kimi xidmət etmək üçün təyin edilmişdir: 1665–1668 və 1670 −1672. Talon kaloniyanın iqtisadi əsasını kürk ticarətindən kənd təsərrüfatına dəyişdirməyə çalışdı, lakin daha çox əhali olmadan buna nail olmaq mümkün deyildi. Talon Yeni Fransaya 800-dən çox kralın qızları (filles du roi) kimi tanınan mühacirlər də daxil olmaqla mühacirlərin gəlməsini təşkil etdi. Onlar burada evlənmək üçün gələn gənc yetim qızlar idilər. Talon evlilik təqaüdləri və körpə mükafatları sayəsində əhalinin artımını canlandırdı. Evlənəndə və yenidən uşaq sahibi olanda cütlüklərə maliyyə kompensasiyası verilirdi. O pivə hazırlamaq üçün kətan və mayaotu kimi yeni məhsullar təqdim edərək, gəmiqayırma zavodu və odun sənayesi başladaraq, dağ-mədən sənayesini ruhlandıraraq Yeni Fransanın iqtisadiyyatını fərqliləşdirməyə çalışdı. Talon Kanadanın Kvebek şəhərində 1668-ci ildə "La Brasseries due Roy" adında ilk pivə zavodunu açdı. Talon həmçinin əhalini, kənd təsərrüfatı istehsalını və çiçəklənən koloniyanın özəl sektorunun artırmaq üzərində işləyirdi.
Jan Talon | |
---|---|
fr. Jean Talon | |
Doğum tarixi | |
Doğum yeri | Şalon-an-Şampan |
Vəfat tarixi | (68 yaşında) |
Vəfat yeri | Fransa |
Vikianbarda əlaqəli mediafayllar |
Zəif və yoxsul Yeni Fransa
Jan Talonun 1665-ci ildə fransız koloniyasına gəlişindən öncə tərəfindən qurulan və boyunca yerləşən koloniya, yarım əsrdən çox bir zamandır mövcud olmasına baxmayaraq zəif və kasıb vəziyyətdə idi. Yüksəlişdəki uğursuzluq bir neçə əsas amilə əsaslanır: ticarət kampaniyaları tərəfindən koloniyanın pis idarə edilməsi, Fransa hissəsindəki unutqanlıq və xodenosaune və vendat klanları arasındakı müharibələrin səbəb olduğu dəhşətlər.
Koloniyanın inkişafı ticarət kompaniyaları tərəfindən batırılmışdı, çünki kompaniyalar koloniyanın yaşamasından daha çox pulu və gəliri qiymətləndirirdilər. Hansı ki, həqiqətən fərqi yox idi, çünki sakinlərin çoxu coureur des bois idi və onlar özlərini müdafiə edə bilirdilər.
Kardinal Rişelye Fransada Yeni Fransanın işləri üzrə nazir idi. Əvvəlcə o koloniyanın əhalinin sayını artırmaq cəhdləri ilə koloniyada vəziyyətin yaxşılaşmasında maraqlı idi, amma o müvəffəqiyyətli olmadı. Daha sonra onun diqqəti Avropa siyasətinə yönəldi və Yeni Fransanın işləri göz ardı edildi. 25 ildir ki, kolonistlər ərazinin yerli sakinləri irokezlərə qarşı amansız müharibədə iştirakın nətəcələri ilə yaşayırdılar. Yeni Fransada "Xaudenosauneylə" döyüş üçün kifayət qədər hərbi güc yox idi. Koloniyanın deqradasiyasına başqa situasiyalar da əlavə olundu — Yeni Fransa liderləri arasındakı daxili çəkişmələr, Fransadan gələn mühacirlərin azlığı, zəif kənd təsərrüfatı və ölən kürk ticarəti. Yeni Fransanın kolonistləri, qubernator və yepiskop kömək üçün Fransaya müraciət etdi.
Yeni Fransanın qurtuluşu
Lyudovik və onun naziri Yeni Fransaya 1663-də yeni konstitusiya gətirməyi qərara aldı. 100 səhmdar kampaniyasının xartiyası 1647-də formalaşan Kvebekin köhnə şurasını ləğv etdi və Suveren şuranı yenidən təşkil etdi. Suveren şura qubernatordan, baş keşişdən (yepiskopdan), intendantdan, baş prokurordan (attorney), katibdən və beş məsləhətçidən ibarət idi. Onun funksiyalarına vətəndaş və cinayət işlərində ədalətin təşkili, asayiş, maliyyə, yol və ticarət məslələri daxil idi.
1665-ci ildə kral Yeni Fransaya təlim keçmiş əsgər alayı, bir canişin, yeni qubernator, yeni intendant, mühacirlər, işçi və vəsait (sursat) göndərdi. 12 sentyabr 1665-ci ildə San-Sebastyan gəmisi Yeni Fransaya qoşunların baş komandanı Prouville de Tracy, qubernator Sieur de Courcelle və ədalətin, maliyyənin və asayişin intendantı Jan Talon ilə gəlmişdi.
Jan Talonun Yeni Fransaya missiyasında ona bələdçilik edən Kolbert tərəfindən uzun təlimat məktubu yazıldı. Kilsənin və dövlətin qarşılıqlı əlaqələrini ələ alan təlimatlar yaxın zamanda yaradılan Vest Hind kompaniyasına yardım məsələsini müzakirə etdi və irokezlərə qarşı müharibədə necə müvəffəqiyyətli olmağı nəzərdən keçirdi. Digər təlimatlar arasında bunlar yer aldı: Suveren şuranın əsasının qoyulması və ədalətin idarəsi; Koloniyanın məskunlaşması və əhaliyə daha çox diqqət yetirilməsi; ticarət və sənayenin inkişafının əhəmiyyəti; Kilsəni saxlamaq üçün 10-da bir vergi məsələsi; gəmiqayırma tərsanələrinin yaradılması; kənd təsərrüfatının inkişaf etdirilməsi.
Kolonizasiyanın, kənd təsərrüfatının, gəmiqayırmanın və ticarətin yüksəlişi
Treysi və Kursel irokezlərin hücumlarından koloniyanı müdafiə etməli idilər. Talon Yeni Fransaya gələndə onun ilk vəzifəsi qoşunu ərzaqla təmin etmək, döyüşdə qayğıya, tibbi diqqətə ehtiyacı olan əsgərlərə və işçilərə qayğı göstərmək idi.
Treysi, İrokezlərə qarşı uğurlu bir hücum başlatmış və koloniyaya sülh gətirərək qayda-qanun və harmoniyanı bərpa etmişdi. O, 28 avqust 1667-ci ildə Kanadanı tərk etdi, Kuesel qubernator oldu və Talon intendant kimi qaldı.
Talon sülhü bərpa etdikdən sonra kolonizasiya işlərini yerinə yetirə bildi. 1665-ci ildə növbəti ildə gələcək olan yeni mühacirlər üçün 40 evin tikilməsini həyata keçirmək üçün yezuitlərə verilən torpaqları geri aldı. Bu məskənlər, Bourq-Royal, Bourq-la-Reyn və Bour-Talon adlı üç qonşu kəndə toplandı.
Bu dövrün ən mühüm tarixi sənədlərindən bir Talon tərəfindən reallaşdırılmışdı. Koloniyanın ümumi əhalini siyahıya alması Yeni Fransanın koloniyası haqqında informasiyanı yığmaq üçün 1666–1667-ci il qışı ərzində keçirilmişdi. Bu bizim hər hansı bir qeydə (yazıya) malik olduğumuz birinci Kanada siyahıya almasıdır. Bu siyahıya almaya 1200 kişidən təşkil olunan kralın qoşununu daxil etmədi.
Talon məskunlaşma yerlərinin yaradılmasını yüksək təşkil etmişdi. Yeni kəndlər paytaxta daha yaxın qurulmuşdu, mühacirlər qarşılıqlı yardımı və müdafiəni təşkil etmək üçün mərkəzi bir nöqtədə cəmləşmişdilər. Uyğun olan evlər təzə gələnləri qəbul etməyə hazırlanmışdı. Talon bu evləri mühacirlərlə doldurmağa davam edirdi və hər kəndi dülgər, çəkməci (ayaqqabıcı), bənna kimi bacarıqlı sənətkarlala təmin etməyə çalışırdı. Talonun müstəmləkəçilik siyasəti əsgərlər və sakinlərə evlərin verilməsi idi. Onlar torpağa sahib oldular və kifayər qədər qida və lazımlı alətlər əldə etdilər. Onlara torpağın təmizlənməsi və ilk iki akrın becərilməsi üçün ödəniş ediləcəkdi. Öz növbəsində onlar 3 ya da 4 il ərzində daha 2 akr torpaq təmizləməli və hazırlamalı idilər, beləcə iki akr torpaq yeni gələnlərin növbəti hissəsinə verilə bilərdi.
Talonun müvəffəqiyyətli müstəmləkələşdirmə siyasəti altında ölkənin məskunlaşdırılması sürətlə inkişaf etdi. 1668-ci ildə keçirilmiş siyahıyaalma da olduqca qənaətbəxş rəqəmlər verildi. 1667-ci ildə 11,448 akr (4,663 hektar) torpaq becərilmişdisə, bu rəqəm bir il sonra 15,649 akr (6,333 hektar) olmuşdu.
Talon ictimai mallar üçün böyük səy göstərdi. Kənd təsərrüfatını yüksəldilməsi baxımından o buğda becərilməsinə təkan vermək üçün 1668-ci ildə St. Çarlz çayı yaxınlığında pivə zavodu inşa etdi. Bundan başqa cod parçanın istehasalı üçün koloniyada çətənəyə yüksək ehtiyac duyulurdu. Çətənə istehsalını artırmaq üçün sap monopoliyası yaratdı. O bazarlardakı bütün sapı tutdu və bilirdi ki, sapı əldə etmək üçün çətənə ilə mübadilə etməli idilər.
Talonun gəmiqayırma sənayesinə girişimi sayəsində ticarət yüksəldi. Gəmiqayırmanın inkişafı ilə Vest Hind adaları və Fransa ilə koloniyanın ticarətini genişləndirmək fikrində idi. O, həmçinin St. Lawrence çayı boyunca balıqçılıq sənayesinin inkişafını da təşviq etdi.
O koloniyanın əhalisini daha da artıq üçün evliliyin artırılması və uşaq sahibi olmaq üçün müxtəlif siyasətlər başlatdı. Evlənən gənc qadınlara intendant ev əşyaları və ərzaq almaq üçün 50 livr verirdi. Kralın fərmanına görə 20 yaşından tez evlənən hər gənc oğlana kralın hədiyyəsi adlanan 20 livr verilirdi. 1665–1668-ci illərdə imkansız gənc qadınların nikahını dəstəkləmək üçün 6000 livr və 4 kaptanın, 3 leytenantın, 5 gizirin və bir neçə zabitin evlənməsi və yerləşməsi üçün daha 6000 livr istifadə edildi. Bundan əlavə 10 uşaq sahibi olan ailəyə illik 300 livr təqaüd, 12 uşaqla birlikdə isə 400 livr verilirdi.
Koloniyada yaşayan qadın və kişilərin sayını tənzimləmək üçün və daha çox nikahlar üçün Fransadan Kanadaya aparılan qızlar diqqətlə seçilirdi. Onların bəziləri xeyriyyə müəssisələrində kralın himayəsi altında böyüyən yetimlər idi. Onlar kralın qızları adlandırılırdılar. Qızların qalanları isə dürüst ailələrə məxsus idi. Onları valideynləri könüllü olaraq yeni ölkəyə göndərirdilər. Çünki yeni ölkə qızlarını hər şeylə yaxşı təmin edəcəkdi. Bu gənc qızlara Kandaya gələndə bəziləri dərhal evləndirildi, bəziləri də bir müddətliyinə yaxşı ailələrdə yerləşdirildi.
Talonun gərgin səyləri əhalinin artımına böyük təkan verdi. 1665-də 3215 mühacir və 533 ailə var idi. Üç ildən sonra əhalinin nüfuzu 6282 mühacirdən və 1139 ailədən ibarət oldu. Jan Talon iqtisadi və siyasi sistemin əsaslarını qoymaq və ticarət, sənayeni inkişaf etdirmək üçün inadla çalışırdı.
İnzibatçılığın və daxili nizamın təminatı
Talon əsas hökumət binalarını dizayn etmişdi, xüsusilə də ədalətin təşkilinə diqqət vermək üçün sarayı. Talon vəzifəsi sayəsində bir sıra hüquqlara malik idi. Vətəndaş məsələlərində bütöv yurisdiksiya ilə tək hökm vermək və s. Talon ədaləti hamı üçün əlçatan etmək istəyirdi. O, 3 səviyyəli sistem təklif etdi. Yerli hakimlər tərəfindən qəbul edilən qərarlara müraciətlər (apellyasiyalar) Kvebekdə dörd hakim tərəfindən qəbul edilə bilər. Son müraciətlər məhkəmə kimi fəaliyyət göstərən Suveren Şurasına verilirdi. 1669-cu ildə Talonun yazdığı memorandumda bunlar vardı: Ədalət ilk növbədə hakimlər tərəfindən həyata keçirilir; sonra Kvebek və Trua Rivierin yurisdiksiyalarının hər birində kompaniya tərəfindən təşkil edilmiş vətəndaş və cinayət işləri üzrə leytenant; və ən önəmlisi Suveren şura tərəfindən, hansı ki, bu son instansiyadır və bütün işləri həll edir (qərar verir). Talon məhkəmədən başqa bir nizam metodu qurmağa cəhd göstərdi. O, həmçinin torpağın qeydiyyatının ədalətli sistemini tətbiq etdi.
O zaman Suveren şura icracı, qanunverici, ədalətin məhkəməsi və müxtəlif komissiyalar kimi fəaliyyət göstərmişdir. Talon rəhbərliyi altında Suveren şura tərəfindən müəyyən edilmiş ən mühüm qanunlardan biri də spirtli içkinin idxalı və pivəbişirmə sənayesi yaradılması ilə bağlı idi. Fərmanda deyilirdi ki, əxlaqsızlığa Fransada külli miqdarda idxal edilən spirtli içkilər səbəb olmuşdur. Talon fikirləşirdi ki, koloniyada pivə zavodlarının tikilməsi spirtli içkidən həddindən çox istifadə problemini həll edəcək. Pivə zavodları həmçinin buğda istehsalı ilə koloniyanın kənd təsərrüfatını da dəstəkləyəcək. 1667-ci ildə Talondan ilhamlanmış Suveren şura ticarətin xüsusi imtiyazının təminatı üçün kanadalıların şirkətinin yaradılması haqqında məsələni müzakirə etdi. Xartiya Vest-hind şirkətinə ticarət inhisarçılığını verdi. 1668-ci ildə Suveren şura Kolbertə ticarətinin azadlığı üçün məktub göndərdi. Kolonistlər lazımlı mallarda yüksək qiymətlərdən və çatışmazlıqdan zərər çəkirdilər. Bu koloniya üçün zərərli idi.
Spirtli içkilərinin satışı həmişə yerli amerikalılara koloniyada qadağan edilmişdi. 1657-ci ildə bu qadağa yenilənmişdi və kral Dövlət şurasının fərmanına uyğun olaraq təsdiqlənmişdi. 1663-cü ildə Suveren şura birbaşa və ya dolayı yolla konyakın yerli amerikalılara satışını və verilməsini qadağan edən qanunu təsis etdi. Başlanğıcda Jan Talon Suveren şuranın qərarlarını dəstəkləyirdi. O, sonradan spirtli içkinin qadağan edilməsini bir səhv olaraq düşünməyə başladı — koloniyanın ticarətinə və ilərləməsinə və yerli amerikalı qəbilələr üzərindəki Fransız təsirinə zərər verdi.
İqlim sərt idi və bu Talonun sağlamlığına pis təsir göstərirdi. Talon onu Fransaya qaytarmağı iki dəfə xahiş etdi. O, ailəsinə qayğı göstərməli idi və çətinliklərdən qurtulmaq istəyirdi. Lyudovik XIV ona Fransaya qayıtmağa icazə verdi və Klod de Buteru onun vəzifələrini öz üzərinə götürdü. Talon 1668-ci ilin noyabrında Kvebeki tərk etdi.
Yeni Fransaya qayıdış
Fransaya qayıdan Jan Talon Kanada koloniyasını dəstəkləməyə davam etdi. Kral və Kolber Kanada koloniyasının möhkəmlənməsi üçün onun planlarını həvəslə qəbul etdilər. Qoşunlar, işçilər, qadınlar, mühacirlər və vəsaitlər Talon təkliflərinə cavab olaraq göndərildi. Talonun Fransada qalışı qısa oldu. 10 may 1669-cu ildə kral Kanadaya qayıtmaq üçün Talonun yeni komissiyasını imzaladı. 18 avqustda o 1 il 9 ay Yeni Fransadakı yoxluğundan sonra yenidən Kvebekə gəldi.
Yeni Fransanın intendantı kimi 2-ci dövründə daha çox koloniyanın xarici işlərinə diqqətini cəmləşdirdi. O şimal, cənub və qərb istiqamətində Fransanın təsirini genişləndirmək istədi. 10 oktyabr 1670-ci ildə o krala yazdı: "Mənim gəlişimdən bəri Kanadanı daha çox tədqiq etmək üçün qətiyyətli adamlar göndərdim, bəzilərini qərbə, şimal-qərbə, başqalarını isə cənuba, cənub qərbə". Onun tədqiqat və kəşf etmə siyasəti Fransanın şan-şöhrətini artırmağa, ticarəti inkişaf etdirməyə istiqamətlənmişdi və buna görə də, Kanadanın gələcəkdəki böyükülüyünə yol açırdı. Ayrıca, Akadiyanın inkişafı vasitəsilə, o Yeni İngiltərə ilə sərhəd və şimal qəbilələri ilə ittifaqı Kanadanı gücləndirməyə çalışdı. Con gölündən Mistassini gölünə qədər və Hudson körfəzinə uzanan geniş sahələr ticarət fürsətləri yaratdı.
Kralın Dövlət şurasının sərəncamına əsasən Talon qrant kimi çoxlu sayda senyor torpaqlar vermişdi.
Miras
Jan Talon siyasətini həyata keçirməklə yoxsulluqdan koloniyanı xilas etdi, kənd təsərrüfatını, müstəmləkələşdirməni, ticarəti, sənayeni və dəniz tikintisini inkişaf etdirdi. O ədalət və hökumətin əsasını möhkəmlətdi. Gələcəyə güclü bir baxışa malik olaraq, o Yeni Fransanın gələcəkdəki genişlənməsi və böyüməsi yolunu hazırladı.
Jan Talon 1672-ci ildə Kanadanı tərk etdi. Daha sonra o d'Orsenvilem qrafı oldu və Mariemon qalasının kapitanı təyin edildi. Son olaraq o kral kabinetinin katibi vəzifəsinə təyin edilmişdi.
Jan Talon 24 noyabr 1694-cü ildə 68 yaşında vəfat etdi.
İstinadlar
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Jan Talon 8 yanvar 1626 23 noyabr 1694 Yeni Fransanin birinci intendanti Talon 2 defe Kral XIV Lyudovik ve onun naziri Jan Batist Kolbert terefinden Kanada Akadiya ve Nyufaundlende edaletin ictimai asayisin maliyyenin intendanti kimi xidmet etmek ucun teyin edilmisdir 1665 1668 ve 1670 1672 Talon kaloniyanin iqtisadi esasini kurk ticaretinden kend teserrufatina deyisdirmeye calisdi lakin daha cox ehali olmadan buna nail olmaq mumkun deyildi Talon Yeni Fransaya 800 den cox kralin qizlari filles du roi kimi taninan muhacirler de daxil olmaqla muhacirlerin gelmesini teskil etdi Onlar burada evlenmek ucun gelen genc yetim qizlar idiler Talon evlilik teqaudleri ve korpe mukafatlari sayesinde ehalinin artimini canlandirdi Evlenende ve yeniden usaq sahibi olanda cutluklere maliyye kompensasiyasi verilirdi O pive hazirlamaq ucun ketan ve mayaotu kimi yeni mehsullar teqdim ederek gemiqayirma zavodu ve odun senayesi basladaraq dag meden senayesini ruhlandiraraq Yeni Fransanin iqtisadiyyatini ferqlilesdirmeye calisdi Talon Kanadanin Kvebek seherinde 1668 ci ilde La Brasseries due Roy adinda ilk pive zavodunu acdi Talon hemcinin ehalini kend teserrufati istehsalini ve ciceklenen koloniyanin ozel sektorunun artirmaq uzerinde isleyirdi Jan Talonfr Jean TalonDogum tarixi 8 yanvar 1626Dogum yeri Salon an SampanVefat tarixi 23 noyabr 1694 68 yasinda Vefat yeri Fransa Vikianbarda elaqeli mediafayllarZeif ve yoxsul Yeni FransaJan Talonun 1665 ci ilde fransiz koloniyasina gelisinden once terefinden qurulan ve boyunca yerlesen koloniya yarim esrden cox bir zamandir movcud olmasina baxmayaraq zeif ve kasib veziyyetde idi Yukselisdeki ugursuzluq bir nece esas amile esaslanir ticaret kampaniyalari terefinden koloniyanin pis idare edilmesi Fransa hissesindeki unutqanliq ve xodenosaune ve vendat klanlari arasindaki muharibelerin sebeb oldugu dehsetler Koloniyanin inkisafi ticaret kompaniyalari terefinden batirilmisdi cunki kompaniyalar koloniyanin yasamasindan daha cox pulu ve geliri qiymetlendirirdiler Hansi ki heqiqeten ferqi yox idi cunki sakinlerin coxu coureur des bois idi ve onlar ozlerini mudafie ede bilirdiler Kardinal Riselye Fransada Yeni Fransanin isleri uzre nazir idi Evvelce o koloniyanin ehalinin sayini artirmaq cehdleri ile koloniyada veziyyetin yaxsilasmasinda maraqli idi amma o muveffeqiyyetli olmadi Daha sonra onun diqqeti Avropa siyasetine yoneldi ve Yeni Fransanin isleri goz ardi edildi 25 ildir ki kolonistler erazinin yerli sakinleri irokezlere qarsi amansiz muharibede istirakin neteceleri ile yasayirdilar Yeni Fransada Xaudenosauneyle doyus ucun kifayet qeder herbi guc yox idi Koloniyanin deqradasiyasina basqa situasiyalar da elave olundu Yeni Fransa liderleri arasindaki daxili cekismeler Fransadan gelen muhacirlerin azligi zeif kend teserrufati ve olen kurk ticareti Yeni Fransanin kolonistleri qubernator ve yepiskop komek ucun Fransaya muraciet etdi Yeni Fransanin qurtulusuLyudovik ve onun naziri Yeni Fransaya 1663 de yeni konstitusiya getirmeyi qerara aldi 100 sehmdar kampaniyasinin xartiyasi 1647 de formalasan Kvebekin kohne surasini legv etdi ve Suveren surani yeniden teskil etdi Suveren sura qubernatordan bas kesisden yepiskopdan intendantdan bas prokurordan attorney katibden ve bes meslehetciden ibaret idi Onun funksiyalarina vetendas ve cinayet islerinde edaletin teskili asayis maliyye yol ve ticaret mesleleri daxil idi 1665 ci ilde kral Yeni Fransaya telim kecmis esger alayi bir canisin yeni qubernator yeni intendant muhacirler isci ve vesait sursat gonderdi 12 sentyabr 1665 ci ilde San Sebastyan gemisi Yeni Fransaya qosunlarin bas komandani Prouville de Tracy qubernator Sieur de Courcelle ve edaletin maliyyenin ve asayisin intendanti Jan Talon ile gelmisdi Jan Talonun Yeni Fransaya missiyasinda ona beledcilik eden Kolbert terefinden uzun telimat mektubu yazildi Kilsenin ve dovletin qarsiliqli elaqelerini ele alan telimatlar yaxin zamanda yaradilan Vest Hind kompaniyasina yardim meselesini muzakire etdi ve irokezlere qarsi muharibede nece muveffeqiyyetli olmagi nezerden kecirdi Diger telimatlar arasinda bunlar yer aldi Suveren suranin esasinin qoyulmasi ve edaletin idaresi Koloniyanin meskunlasmasi ve ehaliye daha cox diqqet yetirilmesi ticaret ve senayenin inkisafinin ehemiyyeti Kilseni saxlamaq ucun 10 da bir vergi meselesi gemiqayirma tersanelerinin yaradilmasi kend teserrufatinin inkisaf etdirilmesi Kolonizasiyanin kend teserrufatinin gemiqayirmanin ve ticaretin yukselisiTreysi ve Kursel irokezlerin hucumlarindan koloniyani mudafie etmeli idiler Talon Yeni Fransaya gelende onun ilk vezifesi qosunu erzaqla temin etmek doyusde qaygiya tibbi diqqete ehtiyaci olan esgerlere ve iscilere qaygi gostermek idi Treysi Irokezlere qarsi ugurlu bir hucum baslatmis ve koloniyaya sulh getirerek qayda qanun ve harmoniyani berpa etmisdi O 28 avqust 1667 ci ilde Kanadani terk etdi Kuesel qubernator oldu ve Talon intendant kimi qaldi Talon sulhu berpa etdikden sonra kolonizasiya islerini yerine yetire bildi 1665 ci ilde novbeti ilde gelecek olan yeni muhacirler ucun 40 evin tikilmesini heyata kecirmek ucun yezuitlere verilen torpaqlari geri aldi Bu meskenler Bourq Royal Bourq la Reyn ve Bour Talon adli uc qonsu kende toplandi Bu dovrun en muhum tarixi senedlerinden bir Talon terefinden reallasdirilmisdi Koloniyanin umumi ehalini siyahiya almasi Yeni Fransanin koloniyasi haqqinda informasiyani yigmaq ucun 1666 1667 ci il qisi erzinde kecirilmisdi Bu bizim her hansi bir qeyde yaziya malik oldugumuz birinci Kanada siyahiya almasidir Bu siyahiya almaya 1200 kisiden teskil olunan kralin qosununu daxil etmedi Talon meskunlasma yerlerinin yaradilmasini yuksek teskil etmisdi Yeni kendler paytaxta daha yaxin qurulmusdu muhacirler qarsiliqli yardimi ve mudafieni teskil etmek ucun merkezi bir noqtede cemlesmisdiler Uygun olan evler teze gelenleri qebul etmeye hazirlanmisdi Talon bu evleri muhacirlerle doldurmaga davam edirdi ve her kendi dulger cekmeci ayaqqabici benna kimi bacariqli senetkarlala temin etmeye calisirdi Talonun mustemlekecilik siyaseti esgerler ve sakinlere evlerin verilmesi idi Onlar torpaga sahib oldular ve kifayer qeder qida ve lazimli aletler elde etdiler Onlara torpagin temizlenmesi ve ilk iki akrin becerilmesi ucun odenis edilecekdi Oz novbesinde onlar 3 ya da 4 il erzinde daha 2 akr torpaq temizlemeli ve hazirlamali idiler belece iki akr torpaq yeni gelenlerin novbeti hissesine verile bilerdi Talonun muveffeqiyyetli mustemlekelesdirme siyaseti altinda olkenin meskunlasdirilmasi suretle inkisaf etdi 1668 ci ilde kecirilmis siyahiyaalma da olduqca qenaetbexs reqemler verildi 1667 ci ilde 11 448 akr 4 663 hektar torpaq becerilmisdise bu reqem bir il sonra 15 649 akr 6 333 hektar olmusdu Talon ictimai mallar ucun boyuk sey gosterdi Kend teserrufatini yukseldilmesi baximindan o bugda becerilmesine tekan vermek ucun 1668 ci ilde St Carlz cayi yaxinliginda pive zavodu insa etdi Bundan basqa cod parcanin istehasali ucun koloniyada ceteneye yuksek ehtiyac duyulurdu Cetene istehsalini artirmaq ucun sap monopoliyasi yaratdi O bazarlardaki butun sapi tutdu ve bilirdi ki sapi elde etmek ucun cetene ile mubadile etmeli idiler Talonun gemiqayirma senayesine girisimi sayesinde ticaret yukseldi Gemiqayirmanin inkisafi ile Vest Hind adalari ve Fransa ile koloniyanin ticaretini genislendirmek fikrinde idi O hemcinin St Lawrence cayi boyunca baliqciliq senayesinin inkisafini da tesviq etdi O koloniyanin ehalisini daha da artiq ucun evliliyin artirilmasi ve usaq sahibi olmaq ucun muxtelif siyasetler baslatdi Evlenen genc qadinlara intendant ev esyalari ve erzaq almaq ucun 50 livr verirdi Kralin fermanina gore 20 yasindan tez evlenen her genc oglana kralin hediyyesi adlanan 20 livr verilirdi 1665 1668 ci illerde imkansiz genc qadinlarin nikahini desteklemek ucun 6000 livr ve 4 kaptanin 3 leytenantin 5 gizirin ve bir nece zabitin evlenmesi ve yerlesmesi ucun daha 6000 livr istifade edildi Bundan elave 10 usaq sahibi olan aileye illik 300 livr teqaud 12 usaqla birlikde ise 400 livr verilirdi Koloniyada yasayan qadin ve kisilerin sayini tenzimlemek ucun ve daha cox nikahlar ucun Fransadan Kanadaya aparilan qizlar diqqetle secilirdi Onlarin bezileri xeyriyye muessiselerinde kralin himayesi altinda boyuyen yetimler idi Onlar kralin qizlari adlandirilirdilar Qizlarin qalanlari ise durust ailelere mexsus idi Onlari valideynleri konullu olaraq yeni olkeye gonderirdiler Cunki yeni olke qizlarini her seyle yaxsi temin edecekdi Bu genc qizlara Kandaya gelende bezileri derhal evlendirildi bezileri de bir muddetliyine yaxsi ailelerde yerlesdirildi Talonun gergin seyleri ehalinin artimina boyuk tekan verdi 1665 de 3215 muhacir ve 533 aile var idi Uc ilden sonra ehalinin nufuzu 6282 muhacirden ve 1139 aileden ibaret oldu Jan Talon iqtisadi ve siyasi sistemin esaslarini qoymaq ve ticaret senayeni inkisaf etdirmek ucun inadla calisirdi Inzibatciligin ve daxili nizamin teminatiTalon esas hokumet binalarini dizayn etmisdi xususile de edaletin teskiline diqqet vermek ucun sarayi Talon vezifesi sayesinde bir sira huquqlara malik idi Vetendas meselelerinde butov yurisdiksiya ile tek hokm vermek ve s Talon edaleti hami ucun elcatan etmek isteyirdi O 3 seviyyeli sistem teklif etdi Yerli hakimler terefinden qebul edilen qerarlara muracietler apellyasiyalar Kvebekde dord hakim terefinden qebul edile biler Son muracietler mehkeme kimi fealiyyet gosteren Suveren Surasina verilirdi 1669 cu ilde Talonun yazdigi memorandumda bunlar vardi Edalet ilk novbede hakimler terefinden heyata kecirilir sonra Kvebek ve Trua Rivierin yurisdiksiyalarinin her birinde kompaniya terefinden teskil edilmis vetendas ve cinayet isleri uzre leytenant ve en onemlisi Suveren sura terefinden hansi ki bu son instansiyadir ve butun isleri hell edir qerar verir Talon mehkemeden basqa bir nizam metodu qurmaga cehd gosterdi O hemcinin torpagin qeydiyyatinin edaletli sistemini tetbiq etdi O zaman Suveren sura icraci qanunverici edaletin mehkemesi ve muxtelif komissiyalar kimi fealiyyet gostermisdir Talon rehberliyi altinda Suveren sura terefinden mueyyen edilmis en muhum qanunlardan biri de spirtli ickinin idxali ve pivebisirme senayesi yaradilmasi ile bagli idi Fermanda deyilirdi ki exlaqsizliga Fransada kulli miqdarda idxal edilen spirtli ickiler sebeb olmusdur Talon fikirlesirdi ki koloniyada pive zavodlarinin tikilmesi spirtli ickiden heddinden cox istifade problemini hell edecek Pive zavodlari hemcinin bugda istehsali ile koloniyanin kend teserrufatini da destekleyecek 1667 ci ilde Talondan ilhamlanmis Suveren sura ticaretin xususi imtiyazinin teminati ucun kanadalilarin sirketinin yaradilmasi haqqinda meseleni muzakire etdi Xartiya Vest hind sirketine ticaret inhisarciligini verdi 1668 ci ilde Suveren sura Kolberte ticaretinin azadligi ucun mektub gonderdi Kolonistler lazimli mallarda yuksek qiymetlerden ve catismazliqdan zerer cekirdiler Bu koloniya ucun zererli idi Spirtli ickilerinin satisi hemise yerli amerikalilara koloniyada qadagan edilmisdi 1657 ci ilde bu qadaga yenilenmisdi ve kral Dovlet surasinin fermanina uygun olaraq tesdiqlenmisdi 1663 cu ilde Suveren sura birbasa ve ya dolayi yolla konyakin yerli amerikalilara satisini ve verilmesini qadagan eden qanunu tesis etdi Baslangicda Jan Talon Suveren suranin qerarlarini destekleyirdi O sonradan spirtli ickinin qadagan edilmesini bir sehv olaraq dusunmeye basladi koloniyanin ticaretine ve ilerlemesine ve yerli amerikali qebileler uzerindeki Fransiz tesirine zerer verdi Iqlim sert idi ve bu Talonun saglamligina pis tesir gosterirdi Talon onu Fransaya qaytarmagi iki defe xahis etdi O ailesine qaygi gostermeli idi ve cetinliklerden qurtulmaq isteyirdi Lyudovik XIV ona Fransaya qayitmaga icaze verdi ve Klod de Buteru onun vezifelerini oz uzerine goturdu Talon 1668 ci ilin noyabrinda Kvebeki terk etdi Yeni Fransaya qayidisFransaya qayidan Jan Talon Kanada koloniyasini desteklemeye davam etdi Kral ve Kolber Kanada koloniyasinin mohkemlenmesi ucun onun planlarini hevesle qebul etdiler Qosunlar isciler qadinlar muhacirler ve vesaitler Talon tekliflerine cavab olaraq gonderildi Talonun Fransada qalisi qisa oldu 10 may 1669 cu ilde kral Kanadaya qayitmaq ucun Talonun yeni komissiyasini imzaladi 18 avqustda o 1 il 9 ay Yeni Fransadaki yoxlugundan sonra yeniden Kvebeke geldi Yeni Fransanin intendanti kimi 2 ci dovrunde daha cox koloniyanin xarici islerine diqqetini cemlesdirdi O simal cenub ve qerb istiqametinde Fransanin tesirini genislendirmek istedi 10 oktyabr 1670 ci ilde o krala yazdi Menim gelisimden beri Kanadani daha cox tedqiq etmek ucun qetiyyetli adamlar gonderdim bezilerini qerbe simal qerbe basqalarini ise cenuba cenub qerbe Onun tedqiqat ve kesf etme siyaseti Fransanin san sohretini artirmaga ticareti inkisaf etdirmeye istiqametlenmisdi ve buna gore de Kanadanin gelecekdeki boyukuluyune yol acirdi Ayrica Akadiyanin inkisafi vasitesile o Yeni Ingiltere ile serhed ve simal qebileleri ile ittifaqi Kanadani guclendirmeye calisdi Con golunden Mistassini golune qeder ve Hudson korfezine uzanan genis saheler ticaret fursetleri yaratdi Kralin Dovlet surasinin serencamina esasen Talon qrant kimi coxlu sayda senyor torpaqlar vermisdi MirasJan Talon siyasetini heyata kecirmekle yoxsulluqdan koloniyani xilas etdi kend teserrufatini mustemlekelesdirmeni ticareti senayeni ve deniz tikintisini inkisaf etdirdi O edalet ve hokumetin esasini mohkemletdi Geleceye guclu bir baxisa malik olaraq o Yeni Fransanin gelecekdeki genislenmesi ve boyumesi yolunu hazirladi Jan Talon 1672 ci ilde Kanadani terk etdi Daha sonra o d Orsenvilem qrafi oldu ve Mariemon qalasinin kapitani teyin edildi Son olaraq o kral kabinetinin katibi vezifesine teyin edilmisdi Jan Talon 24 noyabr 1694 cu ilde 68 yasinda vefat etdi Istinadlar