Birinci Triumvirat (e.ə. 60-53-cü illər) — Roma Respublikasının üç məşhur siyasətçisi, Qay Yuli Sezar, Qney Pompey və Mark Krass arasında yaradılmış qeyir-rəsmi ittifaqdır. Bu ittifaq sayəsində Qay Yuli Sezar İlliriya və Qalliyanı beş illiyinə idarə etmək imtiyazına sahib oldu və Qalliyanın İşğalına başlaya bildi. E.ə. 56-cı ildə Triumvirat Lukka Yığıncağında yeniləndi. Beləliklə, Sezar Qalliyanı, Pompey Hispaniyanı, Krass isə Suriyanı növbəti dəfə 5 illiyinə idarə etmək imtiyazı qazandı. I Triumvirat E.ə. 53-cü ildə Krassın ölümü ilə başa çatdı və Sezarla Pompeyi qarşı-qarşıya gəlməsinə səbəb oldu.
Triumviratın yaradılması haqqında açıqlamalar
Appianın versiyası
Appiana görə e.ə. 60-cı ildə Sezar Hispaniyadakı valiliyindən qayıtmışdı və oradakı qələbəlrinə görə triumf keçirtməklə mükafatlandırılmışdı. O bunu qeyd etmək üçün şəhər divarlarından çöldə hazırlaşırdı. Sezar həmçinin növbəti il seçiləcək konsulluğa namizəd olmaq fikrində idi. Lakin, namizədlər özlərini şəhərin içində nümayiş etdirməli idilər, Sezar isə hələ də hazırlıqlarını bitirməmişdi. Namizədin şəhərə daxil olub, triumf üçün geri qayıtması isə qeyri-qanuni idi. Sezar onun əvəzinə başqasının iştirakı üçün icazə istədi, ancaq bu da qanunlara zidd hesab olundu. Namizədliyi elan etmək üçün son gündə, Sezarın əleyhdarlarından olan Gənc Kato çıxışını edən vaxt, Sezar triumfdan imtina etdi və şəhərə daxil olaraq öz namizədliyini irəli sürdü. Həmin vaxt Pompey şərqdə Üçüncü Mitridat Savaşlarında əldə etdiyi yaşayış məntəqələrinin istifadəsi üçün Senatın təsdiqini ala bilməmişdi. Bir çox senator Pompeyə həsəd apardıqları üçün bu addımı atmışdı, onlardan biri də Lusi Lisini Lukull idi. Krass bu məsələdə Lukull ilə əlbir olmuşdu. Senatın bu hərəkətinə qəzəblənən Pompey Sezarla dostlaşdı və konsulluq üçün ona dəstək verəcəyinə söz verdi. Sezar sonra Krass və Pompey arasındakı münasibətləri düzəltdi və bu üç ən güclü adam maraqlarını birləşdirdi.
Plutarxın versiyası
Plutarx aydınlıq gətirir ki, zəfər qazananlar triumfa qədər şəhərdən kənarda, konsulluğa namizədlər isə şəhərdə olmalı idilər. Onun adından çıxış edən bir dostu vasitəsilə qiyabi qeydiyyatdan keçmə variantı rədd edildi və Sezar konsulluğa üstünlük verdi. Appian kimi, Plutarx da Katonun Sezarın ən sərt rəqibi olduğunu yazır. O, həm "Katonun Həyatı", həm də "Pompeyin Həyatı" kitablarında yazır ki aqrar qanun layihəsinin keçməməsindən sonra Pompey, plebey tribunlarından və gənc avantüristlərdən kömək istədi, onlardan ən pisi Publius Klodius Pulxer idi. "Sezarın Həyatı"nda o yazır ki, Sezar şəhərə daxil olduqdan az müddət sonra Krass və Pompeyi uzlaşdırmağa və konsulluq siyasətinə inandırmağa çalışırdı, çünki onlar ən nüfuzlu iki adam idi. Sezar onlara dedi ki, əgər üçünün də gücü onda birləşsə, hökumətin idarə formasını dəyişdirmək mümkün olar.
Triumviratın sonu
E.ə. 54-cü ildə Sezar Qalliyada, Krass isə Parfiyada hərbi səfərdə idi. Pompey triumviratın Romada qalan yeganə üzvü idi. Kato triumviratın əsas rəqibi idi və həmin il praetor seçilmişdi. Kato respublikadakı rüşvətxorluğu araşdırmaq üçün senatorlardan seçki təşviqatı xərcləri barədə hesabatı məhkəməyə təqdim etməyi tələb etdi. Bu həm seçilənləri, həm də pul alan əhalini hiddətləndirdi. Məhkəmə iclası zamanı Kato izdihamın hücumuna məruz qaldı, lakin çıxışı narahatlıqla da olsa sona çatdıra bildi. Kato daha sonra onu məşhur edəcək seçki təcrübəsi ilə bağlı bir razılaşma əldə etdi və sonra qanun pozuntularına qarşı seçkiləri izləmə hüququ əldə etdi. Pompey bunu gücünün azaldılması hesab etdi və tərəfdarlarını Katoya qarşı topladı. Buraya yenidən Pompeyin qatılan Klodius da daxil idi. E.ə. 54-cü ili Sentyabrında Sezarın qızı, Pompeyin həyat yoldaşı Yuliya doğuşdan bir neçə gün sonra vəfat etdi. Plutarx yazır ki, Sezar bu hadisənin Pompeylə yaxşı münasibətlərinin sonu olduğunu hiss etmişdi. Krassın Parfiyaya hərbi səfəri də xeyli çətin keçirdi. E.ə. 53cü ilin may ayında Krass Roma və Parfiya qoşunları arasında baş tutan Karr döyüşündə öldürüldü. Bu hadisə Birinci Triumviratın sonunu gətirdi. Növbəti illər respublikanın bu iki ən güclü şəxsi arasında Qədim Roma vətəndaş müharibəsi ilə keçdi.
Mənbə
Əsas mənbələr
Appian, The Civil Wars, Digireads.com, 2014;
Cassius Dio, Roman History, Vol. 3 (Loeb Classical Library), Loeb, 1989
Plutarch, Lives of the noble Grecians and Romans (Complete and Unabridged), Benediction Classics, 2015,
Suetonius, The Twelve Caesars, Penguin Classics, revised edition, 2007;
Köməkçi mənbələr
Boak, Arthur E.R. (1925). History of Rome to 565 A.D., New York: Macmillan
Boatwright, Mary T.; Daniel J. Gargola & Richard J. A. Talbert (2004). The Romans: From Village to Empire, Oxford University Press.
Mitchell, T. N., Cicero, Pompey, and the Rise of the First Triumvirate, Traditio, Vol. 29 (1973), pp. 1–26.
Tatum, J. W., The final Crisis (69–44), in Rosenstein, n., Morstein-Marx, R., A Companion to The Roman Republic (Blackwell Companions to the Ancient World), Wiley-Blackwell, 2010.
Toynbee, Arnold Joseph (2014). "Julius Caesar (Roman ruler): The first triumvirate and the conquest of Gaul," and "Julius Caesar (Roman ruler): Antecedents and outcome of the civil war of 49–45 bcd," at Encyclopædia Britannica (online).
September 02, 2021
triumvirat, birinci, triumvirat, illər, roma, respublikasının, üç, məşhur, siyasətçisi, yuli, sezar, qney, pompey, mark, krass, arasında, yaradılmış, qeyir, rəsmi, ittifaqdır, ittifaq, sayəsində, yuli, sezar, illiriya, qalliyanı, beş, illiyinə, idarə, etmək, i. Birinci Triumvirat e e 60 53 cu iller Roma Respublikasinin uc meshur siyasetcisi Qay Yuli Sezar Qney Pompey ve Mark Krass arasinda yaradilmis qeyir resmi ittifaqdir Bu ittifaq sayesinde Qay Yuli Sezar Illiriya ve Qalliyani bes illiyine idare etmek imtiyazina sahib oldu ve Qalliyanin Isgalina baslaya bildi E e 56 ci ilde Triumvirat Lukka Yigincaginda yenilendi Belelikle Sezar Qalliyani Pompey Hispaniyani Krass ise Suriyani novbeti defe 5 illiyine idare etmek imtiyazi qazandi I Triumvirat E e 53 cu ilde Krassin olumu ile basa catdi ve Sezarla Pompeyi qarsi qarsiya gelmesine sebeb oldu Mundericat 1 Triumviratin yaradilmasi haqqinda aciqlamalar 1 1 Appianin versiyasi 1 2 Plutarxin versiyasi 2 Triumviratin sonu 3 Menbe 3 1 Esas menbeler 3 2 Komekci menbelerTriumviratin yaradilmasi haqqinda aciqlamalar RedakteAppianin versiyasi Redakte Appiana gore e e 60 ci ilde Sezar Hispaniyadaki valiliyinden qayitmisdi ve oradaki qelebelrine gore triumf kecirtmekle mukafatlandirilmisdi O bunu qeyd etmek ucun seher divarlarindan colde hazirlasirdi Sezar hemcinin novbeti il secilecek konsulluga namized olmaq fikrinde idi Lakin namizedler ozlerini seherin icinde numayis etdirmeli idiler Sezar ise hele de hazirliqlarini bitirmemisdi Namizedin sehere daxil olub triumf ucun geri qayitmasi ise qeyri qanuni idi Sezar onun evezine basqasinin istiraki ucun icaze istedi ancaq bu da qanunlara zidd hesab olundu Namizedliyi elan etmek ucun son gunde Sezarin eleyhdarlarindan olan Genc Kato cixisini eden vaxt Sezar triumfdan imtina etdi ve sehere daxil olaraq oz namizedliyini ireli surdu Hemin vaxt Pompey serqde Ucuncu Mitridat Savaslarinda elde etdiyi yasayis menteqelerinin istifadesi ucun Senatin tesdiqini ala bilmemisdi Bir cox senator Pompeye hesed apardiqlari ucun bu addimi atmisdi onlardan biri de Lusi Lisini Lukull idi Krass bu meselede Lukull ile elbir olmusdu Senatin bu hereketine qezeblenen Pompey Sezarla dostlasdi ve konsulluq ucun ona destek vereceyine soz verdi Sezar sonra Krass ve Pompey arasindaki munasibetleri duzeltdi ve bu uc en guclu adam maraqlarini birlesdirdi Plutarxin versiyasi Redakte Plutarx aydinliq getirir ki zefer qazananlar triumfa qeder seherden kenarda konsulluga namizedler ise seherde olmali idiler Onun adindan cixis eden bir dostu vasitesile qiyabi qeydiyyatdan kecme varianti redd edildi ve Sezar konsulluga ustunluk verdi Appian kimi Plutarx da Katonun Sezarin en sert reqibi oldugunu yazir O hem Katonun Heyati hem de Pompeyin Heyati kitablarinda yazir ki aqrar qanun layihesinin kecmemesinden sonra Pompey plebey tribunlarindan ve genc avanturistlerden komek istedi onlardan en pisi Publius Klodius Pulxer idi Sezarin Heyati nda o yazir ki Sezar sehere daxil olduqdan az muddet sonra Krass ve Pompeyi uzlasdirmaga ve konsulluq siyasetine inandirmaga calisirdi cunki onlar en nufuzlu iki adam idi Sezar onlara dedi ki eger ucunun de gucu onda birlesse hokumetin idare formasini deyisdirmek mumkun olar Triumviratin sonu RedakteE e 54 cu ilde Sezar Qalliyada Krass ise Parfiyada herbi seferde idi Pompey triumviratin Romada qalan yegane uzvu idi Kato triumviratin esas reqibi idi ve hemin il praetor secilmisdi Kato respublikadaki rusvetxorlugu arasdirmaq ucun senatorlardan secki tesviqati xercleri barede hesabati mehkemeye teqdim etmeyi teleb etdi Bu hem secilenleri hem de pul alan ehalini hiddetlendirdi Mehkeme iclasi zamani Kato izdihamin hucumuna meruz qaldi lakin cixisi narahatliqla da olsa sona catdira bildi Kato daha sonra onu meshur edecek secki tecrubesi ile bagli bir razilasma elde etdi ve sonra qanun pozuntularina qarsi seckileri izleme huququ elde etdi Pompey bunu gucunun azaldilmasi hesab etdi ve terefdarlarini Katoya qarsi topladi Buraya yeniden Pompeyin qatilan Klodius da daxil idi E e 54 cu ili Sentyabrinda Sezarin qizi Pompeyin heyat yoldasi Yuliya dogusdan bir nece gun sonra vefat etdi Plutarx yazir ki Sezar bu hadisenin Pompeyle yaxsi munasibetlerinin sonu oldugunu hiss etmisdi Krassin Parfiyaya herbi seferi de xeyli cetin kecirdi E e 53cu ilin may ayinda Krass Roma ve Parfiya qosunlari arasinda bas tutan Karr doyusunde olduruldu Bu hadise Birinci Triumviratin sonunu getirdi Novbeti iller respublikanin bu iki en guclu sexsi arasinda Qedim Roma vetendas muharibesi ile kecdi Menbe RedakteEsas menbeler Redakte Appian The Civil Wars Digireads com 2014 Cassius Dio Roman History Vol 3 Loeb Classical Library Loeb 1989 Plutarch Lives of the noble Grecians and Romans Complete and Unabridged Benediction Classics 2015 Suetonius The Twelve Caesars Penguin Classics revised edition 2007 Komekci menbeler Redakte Boak Arthur E R 1925 History of Rome to 565 A D New York Macmillan Boatwright Mary T Daniel J Gargola amp Richard J A Talbert 2004 The Romans From Village to Empire Oxford University Press Mitchell T N Cicero Pompey and the Rise of the First Triumvirate Traditio Vol 29 1973 pp 1 26 Tatum J W The final Crisis 69 44 in Rosenstein n Morstein Marx R A Companion to The Roman Republic Blackwell Companions to the Ancient World Wiley Blackwell 2010 Toynbee Arnold Joseph 2014 Julius Caesar Roman ruler The first triumvirate and the conquest of Gaul and Julius Caesar Roman ruler Antecedents and outcome of the civil war of 49 45 bcd at Encyclopaedia Britannica online Menbe https az wikipedia org w index php title I Triumvirat amp oldid 5100341, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
