Hüquq prinsipləri — hüquqi tənzimlənmənin məzmununu və istiqamətlərini müəyyən edən rəhbər qanunlardır.
Bir tərəfdən, müəyyən hüquq qanunlarını ifadə edirlər, digər tərəfdən, hüquqi tənzimləmə bütün sahələrində tətbiq olunan və bütün subyektlərə tətbiq olunan ən ümumi normaları təmsil edirlər. Bu normalar ya qanunda birbaşa ifadə olunur, ya da qanunların ümumi mənasından irəli gəlir.
Qanun prinsipləri qanunverici üçün istiqamətləndirici fikirlər kimi çıxış edərək, standartların təkmilləşdirilməsinin yollarını müəyyənləşdirir. Bunlar cəmiyyətin inkişafı və fəaliyyətinin əsas qanunları ilə hüquq sistemi arasındakı əlaqədir. Prinsiplər sayəsində hüquq sistemi bir insanın və cəmiyyətin ən vacib maraqlarına və ehtiyaclarına uyğunlaşır, onlarla uyğunlaşır.
Hüquq prinsipləri bütövlükdə qanuna xas olanlara (ümumi hüquqi), onun ayrı-ayrı sahələrinə (sənayesinə) və ya əlaqəli sahələr qrupuna (sektorlararası) bölünür. Məsələn, filial prinsipi cəza hüququnda cəzanın fərdiləşdirilməsi prinsipini, şöbələrarası prinsip mülki prosessual və cinayət-prosessual hüquqdakı rəqabət prinsipini özündə cəmləşdirir.
Hüquq prinsiplərinin növləri
Hüquq prinsipləri bir çox səbəbə görə təsnif edilə bilər. Ən vaciblərindən biri ictimai həyatın bu və ya digər sahəsidir. Bu əsasda iqtisadi, siyasi, sosial və mənəvi münasibətləri tənzimləyən hüquq prinsipləri fərqləndirilir.
Bütövlükdə hüquq sisteminin əsasının və ya onun ayrı-ayrı tənzimləyici qurumlarının hüquq prinsipləri olub olmamasından asılı olaraq, aşağıdakı qruplar fərqləndirilir:
Fərdi hüquqi institutların xarakterini əks etdirən ilkin prinsiplər. Alternativ dövlət qulluğu institutu, xidmətə bərabər çıxış prinsipləri ilə xarakterizə olunur.
İnterstitusional qaydalar. Onlar ümumiyyətlə iki və ya daha çox hüquq institutu üçün xarakterikdirlər. Zəmanətli əmək haqqı prinsipi əmək haqqı müəssisələrində, əmək müqavilələrində və s.
Hüquq sahələrinin böyük əksəriyyətində fəaliyyət göstərən və qanuni qüvvəsini hüquq təcrübəsinin əsas növlərinə qədər uzanan hər bir milli hüquq sistemi üçün ümumi prinsiplər. (Qanunvericilik, təfsir və s.)
Müəyyən bir hüquqi ailənin xüsusiyyətlərini əks etdirən prinsiplər. (Şəriətin aliliyi prinsipləri və s.).
Beynəlxalq hüququn prinsipləri. Bunlar bir neçə institut və hüquq qollarına bölünür. Bunlara güc tətbiq edilməməsi və güc təhdidləri, beynəlxalq mübahisələrin sülh yolu ilə həlli və s. Kimi prinsiplər daxildir.
Ümumi hüquq (ümumi), hüququn bütün sahələrinin ümumi hissəsini ifadə edir, dövlətin qanunverici və qanunverici fəaliyyət sahəsindəki ilkin prinsipləri təmsil edir.
Bu prinsiplərə aşağıdakılar daxildir, lakin bunlarla məhdudlaşmır:
Bir neçə sahələrarası (əlaqəli) hüquq sahələrinin məzmununda ümumi sahələrarası ifadə (məsələn, məhkəmə icraatının aşkarlığı prinsipi və ədalət mühakiməsinin həyata keçirilməsində rəqabət prinsipi cinayət proseduru və mülki prosessual hüquq kimi hüquq sahələri üçün ümumi).
Sektor müəyyən bir hüquq qolunun məzmununun əsasını təşkil edir və müəyyən bir hüquq qolunun xüsusiyyətlərini ifadə edir. Məsələn, mülki hüquq prinsipi rus dilində tam zərər prinsipidir, cinayət hüququ prinsipi cəzanın fərdiləşdirilməsi prinsipidir. Hüquq normaları ilə müqayisədə hüquq prinsipləri:
ən böyük sabitlik ilə xarakterizə olunur,
daha böyük hüquqi qüvvəyə malikdirlər
qanun qəbul etmə funksiyasını yerinə yetirmək,
hüquqi münasibətlərdəki boşluqları tənzimləmək.
Yuxarıda göstərilənlərə əsasən deyə bilərik ki, hüquq prinsipləri mövcud hüquq normalar sisteminin əsasını təşkil edir və mövcud qanun normaları olmadan da qanunun aliliyini qoruyub saxlamağa imkan verir. Hüquq prinsiplərinin növləri:
İcra həcmindən asılı olaraq: ümumi (ədalət prinsipi), sektorlararası, sektoral, institusional və ya fərdi hüquqi təşkilatlar. Təqdim etmə üsullarından asılı olaraq: birbaşa və ya dolayı olaraq müəyyən bir normativ aktda təsdiqlənmişdir. Məzmunun təbiətinə görə: ümumi sosial, xüsusi hüquqi (yalnız qanuna xas olan). Prinsiplər aşağıdakı funksiyaları yerinə yetirir:
sistemləşdirmə - onların əsasında bu və ya digər sistemlər, filiallar, hüquq institutları formalaşır. Bunlar müxtəlif hüquq normaları ilə digər qanuni tələblər arasında əhəmiyyətli, sabit, zəruri bir əlaqə təmin edir və qanunvermə prosesində və hüquq normalarının sistemləşdirilməsində, təfsirində və həyata keçirilməsində vacib bir təlimat rolunu oynayır.
Qanunvericilik - bunlar hüquq normalarının vahid bir şəkildə formalaşdırılmasını təmin edir, qanunverici üçün ideya kimi çıxış edərək hüquq normalarının təkmilləşdirilməsinin yollarını müəyyənləşdirir.
Tənzimləyici - hüquq normalarının tətbiqinə istiqamət verir, müəyyən bir məhkəmə işinin həllinin ümumi xəttini göstərirlər.
İnteqrativ - cəmiyyətin inkişafı və fəaliyyətinin əsas qanunları ilə hüquq sistemi arasında əlaqə.
İstinadlar
"ТЕОРИЯ ПРАВОВОЙ СИСТЕМЫ ОБЩЕСТВА Карташов В. Н. Учебник" (rus). urait.ru. İstifadə tarixi: 2019-11-12.
Ədəbiyyat
Лазарев В. В., Липень С. В. Теория государства и права. М.: Спарк. 2000.
Скурко Е. В. Принципы права. М., 2008.
Карташов, В. Н. Теория правовой системы общества : учебник для бакалавриата и магистратуры / В. Н. Карташов. — Москва : Издательство Юрайт, 2019. — 283 с. — (Бакалавр и магистр. Академический курс).
Avqust 25, 2021
hüquq, prinsipləri, hüquqi, tənzimlənmənin, məzmununu, istiqamətlərini, müəyyən, edən, rəhbər, qanunlardır, tərəfdən, müəyyən, hüquq, qanunlarını, ifadə, edirlər, digər, tərəfdən, hüquqi, tənzimləmə, bütün, sahələrində, tətbiq, olunan, bütün, subyektlərə, tətb. Huquq prinsipleri huquqi tenzimlenmenin mezmununu ve istiqametlerini mueyyen eden rehber qanunlardir Bir terefden mueyyen huquq qanunlarini ifade edirler diger terefden huquqi tenzimleme butun sahelerinde tetbiq olunan ve butun subyektlere tetbiq olunan en umumi normalari temsil edirler Bu normalar ya qanunda birbasa ifade olunur ya da qanunlarin umumi menasindan ireli gelir Qanun prinsipleri qanunverici ucun istiqametlendirici fikirler kimi cixis ederek standartlarin tekmillesdirilmesinin yollarini mueyyenlesdirir Bunlar cemiyyetin inkisafi ve fealiyyetinin esas qanunlari ile huquq sistemi arasindaki elaqedir Prinsipler sayesinde huquq sistemi bir insanin ve cemiyyetin en vacib maraqlarina ve ehtiyaclarina uygunlasir onlarla uygunlasir Huquq prinsipleri butovlukde qanuna xas olanlara umumi huquqi onun ayri ayri sahelerine senayesine ve ya elaqeli saheler qrupuna sektorlararasi bolunur Meselen filial prinsipi ceza huququnda cezanin ferdilesdirilmesi prinsipini sobelerarasi prinsip mulki prosessual ve cinayet prosessual huquqdaki reqabet prinsipini ozunde cemlesdirir Huquq prinsiplerinin novleri RedakteHuquq prinsipleri bir cox sebebe gore tesnif edile biler En vaciblerinden biri ictimai heyatin bu ve ya diger sahesidir Bu esasda iqtisadi siyasi sosial ve menevi munasibetleri tenzimleyen huquq prinsipleri ferqlendirilir Butovlukde huquq sisteminin esasinin ve ya onun ayri ayri tenzimleyici qurumlarinin huquq prinsipleri olub olmamasindan asili olaraq asagidaki qruplar ferqlendirilir Ferdi huquqi institutlarin xarakterini eks etdiren ilkin prinsipler Alternativ dovlet qullugu institutu xidmete beraber cixis prinsipleri ile xarakterize olunur Interstitusional qaydalar Onlar umumiyyetle iki ve ya daha cox huquq institutu ucun xarakterikdirler Zemanetli emek haqqi prinsipi emek haqqi muessiselerinde emek muqavilelerinde ve s Huquq sahelerinin boyuk ekseriyyetinde fealiyyet gosteren ve qanuni quvvesini huquq tecrubesinin esas novlerine qeder uzanan her bir milli huquq sistemi ucun umumi prinsipler Qanunvericilik tefsir ve s Mueyyen bir huquqi ailenin xususiyyetlerini eks etdiren prinsipler Serietin aliliyi prinsipleri ve s Beynelxalq huququn prinsipleri Bunlar bir nece institut ve huquq qollarina bolunur Bunlara guc tetbiq edilmemesi ve guc tehdidleri beynelxalq mubahiselerin sulh yolu ile helli ve s Kimi prinsipler daxildir 1 Umumi huquq umumi huququn butun sahelerinin umumi hissesini ifade edir dovletin qanunverici ve qanunverici fealiyyet sahesindeki ilkin prinsipleri temsil edir Bu prinsiplere asagidakilar daxildir lakin bunlarla mehdudlasmir qanunun aliliyi qanunilik haminin qanun qarsisinda beraberliyi beraberlik ferdin ve dovletin qarsiliqli mesuliyyeti gunah olduqda mesuliyyetBir nece sahelerarasi elaqeli huquq sahelerinin mezmununda umumi sahelerarasi ifade meselen mehkeme icraatinin askarligi prinsipi ve edalet muhakimesinin heyata kecirilmesinde reqabet prinsipi cinayet proseduru ve mulki prosessual huquq kimi huquq saheleri ucun umumi Sektor mueyyen bir huquq qolunun mezmununun esasini teskil edir ve mueyyen bir huquq qolunun xususiyyetlerini ifade edir Meselen mulki huquq prinsipi rus dilinde tam zerer prinsipidir cinayet huququ prinsipi cezanin ferdilesdirilmesi prinsipidir Huquq normalari ile muqayisede huquq prinsipleri en boyuk sabitlik ile xarakterize olunur daha boyuk huquqi quvveye malikdirler qanun qebul etme funksiyasini yerine yetirmek huquqi munasibetlerdeki bosluqlari tenzimlemek Yuxarida gosterilenlere esasen deye bilerik ki huquq prinsipleri movcud huquq normalar sisteminin esasini teskil edir ve movcud qanun normalari olmadan da qanunun aliliyini qoruyub saxlamaga imkan verir Huquq prinsiplerinin novleri Icra hecminden asili olaraq umumi edalet prinsipi sektorlararasi sektoral institusional ve ya ferdi huquqi teskilatlar Teqdim etme usullarindan asili olaraq birbasa ve ya dolayi olaraq mueyyen bir normativ aktda tesdiqlenmisdir Mezmunun tebietine gore umumi sosial xususi huquqi yalniz qanuna xas olan Prinsipler asagidaki funksiyalari yerine yetirir sistemlesdirme onlarin esasinda bu ve ya diger sistemler filiallar huquq institutlari formalasir Bunlar muxtelif huquq normalari ile diger qanuni telebler arasinda ehemiyyetli sabit zeruri bir elaqe temin edir ve qanunverme prosesinde ve huquq normalarinin sistemlesdirilmesinde tefsirinde ve heyata kecirilmesinde vacib bir telimat rolunu oynayir Qanunvericilik bunlar huquq normalarinin vahid bir sekilde formalasdirilmasini temin edir qanunverici ucun ideya kimi cixis ederek huquq normalarinin tekmillesdirilmesinin yollarini mueyyenlesdirir Tenzimleyici huquq normalarinin tetbiqine istiqamet verir mueyyen bir mehkeme isinin hellinin umumi xettini gosterirler Inteqrativ cemiyyetin inkisafi ve fealiyyetinin esas qanunlari ile huquq sistemi arasinda elaqe Istinadlar Redakte TEORIYa PRAVOVOJ SISTEMY OBShESTVA Kartashov V N Uchebnik rus urait ru Istifade tarixi 2019 11 12 Edebiyyat RedakteLazarev V V Lipen S V Teoriya gosudarstva i prava M Spark 2000 Skurko E V Principy prava M 2008 Kartashov V N Teoriya pravovoj sistemy obshestva uchebnik dlya bakalavriata i magistratury V N Kartashov Moskva Izdatelstvo Yurajt 2019 283 s Bakalavr i magistr Akademicheskij kurs Menbe https az wikipedia org w index php title Huquq prinsipleri amp oldid 5216387, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
