fbpx
Wikipedia

Hovard Ayken

Avqust 12, 2021

Hovard Ayken (8 mart 1900-1973) — ABŞ mühəndisi.

Həyatı

Hovard Ayken İndianapolisdə, İndiana ştatında böyüyüb (o, 1900-cü il 8 martda anadan olub). 8-ci sinifdən sonra o, işıqlandırma və istilik təchizatı şirkətində gecə operatoru işləmək məcburiyyətində qalmışdı, gündüzlər isə Arsenal texniki məktəbinə gedirdi. Məktəb rəhbərliyi gəncin bacarıqları ilə maraqlandı və ona imtahanları vaxtından əvvəl vermək üçün şərait yaratdılar. Sonra o, Viskonsin ştatı universitetinə daxil olur və eyni zamanda qaz şirkətində işləyir. 1923-cü ildə Ayken bakalavr dərəcəsini, gecə işi üçün isə qaz şirkətinin baş mühəndis vəzifəsini əldə edir.

10 il energetika mühəndisi işlədikdən sonra o, 1935-ci ildə Çikaqo universitetinə daxil olur, sonra isə Harvord universitetinin fizika üzrə aspirantı olur, 1939-cu ildə Aykenin Harvord universitetinin fizika şöbəsinə təqdim olunmuş "Enerjinin məkan keçiriciliyi nəzəriyyəsi" adlı doktorluq dissertasiyası analitik qeyri-xətti differensial bərabərliyi həll etməyin mümkünsüzlüyü haqqında məyus ifadələrlə boldur, adekvat olaraq tədqiq etdiyi məfhumu izah edərək deyir ki, hətta onların rəqəmsal həlli insan üçün əlçatmaz olan həcmdə hesablamalar tələb edir.

1937-ci ildə bu düşüncələr nəticəsində onun "Təklif edilən avtomatik hesablama maşını" adlı işi (o, bunu öz vəsaiti ilə çıxartmışdı) meydan gəldi. O, burda maşını kommutasiya lövhəsi şəklində izah edirdi, harda ki hesablayıcı maşının müxtəlif qovşaqları montaj olunub, belə ki kommutasiya lövhəsinin hər bir paneli ayrı-ayrı riyazi əməliyyatların icra edilməsi üçün nəzərdə tutulub.

Harvord o dövrdə "əsl" araşdırmalar mərkəzi idi, ona görə də Ayken özünə dəstək tapa bilmədi,əksinə rəqabət var idi. Çoxları inanmırdı ki, belə maşın yaratmaq olar. Onu yalnız astronom Şepli və biznes məktəbinin professoru Ted Braun dəstəkləyirdi. Ayken bu işə "Monro" firmasını, xüsusən də şəxsən baş mühəndis C.Çeyzi cəlb etməyə çalışırdı. İş Çeyzi maraqlandırsa da, rəhbərlik ideyanı praktik hesab etmədi və onun həyata keçirilməsindən imtina etdi.

Çeyz Aykenə IBM firmasına müraciət etməyi tövsiyə etdi, onun bu firmanın prezidenti Tomas Uatsonla tanışlığı belə oldu. 1939-cu ildə müqavilə bağlandı, hansı ki IBM firması ABŞ hərbi-dəniz müəssisəsinin maliyyə dəstəyi ilə Ayken maşınının yaradılmasını öhdəsinə götürdü. 7 il sonra, 1944-cü ildə "Mark-Q" adını almış maşın qurulmağa başladı. Maşında istifadə olunan rele, sayğaclar, əlaqələndirici qurğular, çap edən mexanizmlər, perfokart daxil etmək üçün qurğular o vaxt IBM firmasının istehsal etdiyi tabulyatorların standart hissələri idilər.

23 qiymətli onluq saylarla işləyən bu maşın toplama əməliyyatını 0,3 san, vurma əməliyyatını isə 3 saniyəyə yerinə yetirirdi və çox böyük ölçüsü var idi (uzunluq – 17.4 m, hündürlük – 2.5 m).

"Mark-1" yüksək iş qabiliyyəti (əgər bu termini maşına tətbiq etmək olarsa) və etibarlılığı ilə fərqlənirdi. Bu nəhəng hərbi dəniz donanmasının məxfi layihələrinin əsas hesablarını yerinə yetirərək fasiləsiz olaraq gündə 24 saat işləyirdi. İlk 3 ildəki işində "Mark-1" kompüterində 19 müxtəlif riyazi funksiyaların cədvəli (Bessel funksiyası, Henkel funksiyası, inteqral sinus və kosinus və s.) qurulmuşdu. Xətt tənliklərinin böyük sistemi ilə bağlı həllərlə əlaqədar Vasili Leontyev (sonralar Nobel mükafatı laureatı) "Mark-1" maşınının köməyi ilə çoxsaylı tədqiqatlar aparırdı.

Qeyd etmək lazımdır ki, 1944-cü ildə "Mark-1" müasir kompüterlərin xüsusiyyətlərinə malik idi, xüsusən də əməliyyatların yerinə yetirilməsində zaman bölgüsündə, bununla belə ayrı-ayrı qurğular arasında ziddiyyət yaranmırdı və proqramlaşdırmada alt proqramlar geniş istifadə olunurdu. Sonralar isə "əməliyyat yerinə yetirmək qollarının istənilənini seçmək yollarını təmin edən" qurğu da daxil edildi (yəni, şərti keçid əməliyyatı).

1947-ci ildə Aykenin laboratoriyasında o vaxtlar üçün qeyri-adi xüsusiyyəti olan yeni releli "Mark-1" maşını yaradıldı: o eyni zamanda 2 müxtəlif tapşırığı yerinə yetirə bilən bir və ya iki ayrı maşın kimi işləyirdi. Bir rejimdən digərinə keçid keçirici vasitəsilə baş tuturdu. Maşına üzən vergül daxil edilmişdi.

Son illər Hovard Aykeni qınayırdılar ki, o, öz kompüterlərinin layihələşdirilməsində elektromexaniki qurğulardan elektron qurğulara həvəssiz keçir. Bəlkə də ehtiyatla, gözləməklə: "Xeyr, mən bilirdim ki, bu yolla getmək lazımdır. Mən texnologiydan asılı olmaq istəmirdim, hələ yad və sınaqdan keçirilməmiş komponentlərin yeni tətbiqində etibarlılıq haqqında narahat olmaq istəmirdim. Digər layihələrin normal getdiyini və mühəndislərin texnologiya ilə işləməyi öyrəndiyini görən kimi elektronikaya keçdim". Bu, maşının üçüncü və dördüncü versiyası olan "Mark-I" və "Mark-IV"-ü yaratmaq ərəfəsində baş verdi. Ümumiyyətlə, geriyə baxdıqda aydın olur ki, elektron-vakuum texnologiyası əsasında olan kompüterlər daha etibarlı rele və yarımkeçirici texnologiyalara keçid idi. Aykeni bu planda ilk ixtiraçı saymaq olar.

"Mark-III" maşınının layihələşdirilməsinin başlanğıcı 1948-ci ilin yanvarına qeyd edilib və 1950-ci ildə yekunlaşıb. Onda saylar və əmrlər ikilik kodda təqdim olunurdu və səthi maqnitlə örtülmüş 9 ədəd alüminium barabanda saxlanılırdı.

Harvordda Ayken tərəfindən hərbi hava qüvvələri üçün yaradılan son kompüter "Mark-IV" 1952-ci ildə başa çatdı. O zaman layihələşdirilən daha az etibarlı elektrostatik yaddaşlı maşınlardan fərqli olaraq "Mark-IV"-ün yaddaşı ixtiyari yolla maqnit nüvələrdə hərəkət edən 200 registrdən ibarət idi. Maşın, həmçinin 4000 16 dərəcəli say və 1000 əmr üçün maqnit barabanda ayrı sektorlu böyük həcmli yaddaşa malik idi. Maşında indeks registri və adi yazıya yaxın cəbr ifadələrində proqramların yazısı üçün xüsusi klaviaturalı şifrə açan qurğu tətbiq edilmişdi.

Proqramlaşdırmanın avtomatlaşdırılması işində böyük xidmətlər 1944-cü ildən 1949-cu ilədək Harvordda "Mark" maşını ilə işləyən Qreys Hopperə (ABŞ Hərbi Dəniz Qüvvələrinin kontr-admiralı) məxsusdur. İlk kompilyatorun (yeri gəlmişkən, "kompilyator" termini ilk dəfə Qreys Hopper tərəfindən daxil edilmişdir) və ilk proqramlaşdırma dilinin yaradılmasında olan töhfəsi danılmazdır, onun adı isə həmin dövrdə Hovard Ayken və onun kompüterləri ilə qırılmaz surətdə bağlıdır.

Son maşın layihələşdirilməsində Ayken kompüter sənaye istehsalında yaranan problemlərə diqqət yetirdi, nə vaxt ki, onlar artıq laboratoriya tədqiqatlarının predmeti olmurlar. Ona Klod Şennonun 1938-ci ildə çap olunan rele sxemi ilə bağlı işi yaxşı məlum idi, lakin 1949-cu ilə qədər Şennonun işinin elektron sxemlərin layihələşdirilməsində istifadə olunması haqqında heç bir məlumat yox idi. 1951-ci ildə Ayken həmkarları ilə birlikdə "Elektron hesablayıcı və idarəedici sxemlərin sintezi" adlı kitab çıxartdı.

Ön sözdə o yazırdı: "Laboratoriyada olduğu kimi, dərs sinfində də elektron idarəedici sxemlərin funksional xarakteristikasının adekvat riyazi metod araşdırmalarında olan çatışmazlıq bu sahənin sürətli inkişafı və bu sualla maraqlanan tələbələrin öyrədilməsində yeganə və ən ciddi maneə idi. Kommutasiya və idarəedici sistem nəzəriyyəsinin sonrakı sürətli inkişafı bu müşahidənin müdrikliyini təsdiqlədi.

1947/1948-ci dərs ilində Ayken birinci olaraq Harvordda rəqəmli hesablama qurğusunun layihələşdirilməsi haqqında kurs aparmağı təklif etdi. Bundan dərhal sonra rəqəmsal kompüterlərdə istifadə edilən texnologiyalara istiqamətləndirilmiş rəqəmsal sxemin analizi kursu aparıldı. Onun işi ərzində Harvord hesablayıcı texnikası sahəsində alim dərəcəsi mənimsəmiş ilk universitetlərdən biri oldu.

Ayken ən yaxşı anlamda istedadlı və ruhlandırıcı müəllim idi. Belə ki, Ayken iradəli, müstəqil, məqsədyönlü və inadlı olaraq vaxtını maksimum dərəcəd elmə, işə, dərsə ayıraraq tələbə və həmkarlarından da eynisini gözləyirdi, buna görə də nəticələr onun gözləntilərini də üstələyirdi. O, həddindən artıq aktiv adam idi. Onun izini elm və texnikanın bir çox sahələrində tapmaq olar, son patent isə onun ölümünə 1 il qalmış, 72 yaşı tamam olanda verildi.

Ömrünün son illərində o, Monsanto Chemical firmasında maqnit domenləri sahəsində tədqiqatlarla əlaqədar suallar üzrə məsləhətçi işləyirdi. 1973-cü il 14 martda Sant-Luisə, Monsanto firmasının ştab mənzilinə səyahət zamanı Hovard Ayken qəflətən infarktdan vəfat etdi.

Onun tədqiqatlarının və müəllimlik fəaliyyətinin nəticələri bir çox illər idarə etdiyi "Kompüter laboratoriyaları əməyində", bir çox jurnal nəşrlərində və ABŞ Hərbi Dəniz Donanması və Hərbi Hava Qüvvələrinin hesabatlarında, atom energetikası komissiyasında, telefon laboratoriyasında, Amerika qaz assosasiyasında və digər təşkilatlarda əks edilmişdir.

Hovard Aykenin nailiyyətləri bütün dünyada qəbul olunub və bunu onun layiq görüldüyü mükafatlar da təsdiq edir. 1946-cı ildə hesablayıcı maşınlar üzrə ilk Komitet təsis ediləndə Ayken Corc Stibits və Con fon Neymanla birgə oranın ilk üzvlərindən oldu.

O, Amerika radiomühəndisləri elm və incəsənət institutunun üzvü idi; Ayken görkəmli xidmətlərinə görə Hərbi Dəniz Flotunun və xüsusi vətəndaş xidmətlərinə görə Hərbi Hava Qüvvələrinin mükafatlarına layiq görülmüşdü; Viskonsin universiteti ona böyük peşəkar xidmətlərinə görə diplom təqdim etmişdi; Belçika onu tac Ordeninin zabit xaçı ilə təltif etmişdi; Fransa onu şərəf Legionunun cəngavəri adlandırmışdı. Ona Darmştatda Almaniya ali texniki məktəbinin fəxri dərəcəsi, İspaniyada Ali məclisin elmi araşdırmalar üzrə fəxri dərəcəsi, İsveçdə Mühəndislik akademiyasının üzvü adları verilmişdi.

Humbolt Dövlət Universitetinin riyaziyyat professoru, Smitson Dövlət muzeyinin kompüter texnikası tarixi layihəsinin baş eksperti Henri Tromp yazırdı: "Mən əminəm ki, Ayken kompüter əsrinin ilk xəbərvericilərindən idi. Onun şəxsi keyfiyyətləri 40-50-ci illərdə onunla çalışan əməkdaşlara böyük təsir göstərmişdi".

İstinadlar

Həmçinin bax

Xarici keçidlər

Azərbaycan dilində

Rus dilində

  • Говард Айкен

İngilis dilində

  • IEEE Biography

Avqust 12, 2021
hovard, ayken, məqaləni, vikiləşdirmək, lazımdır, lütfən, məqaləni, ümumvikipediya, redaktə, qaydalarına, uyğun, şəkildə, tərtib, edin, mart, 1900, 1973, abş, mühəndisi, mündəricat, həyatı, istinadlar, həmçinin, xarici, keçidlərhəyatı, redaktə, indianapolisdə,. Bu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Hovard Ayken 8 mart 1900 1973 ABS muhendisi Mundericat 1 Heyati 2 Istinadlar 3 Hemcinin bax 4 Xarici kecidlerHeyati RedakteHovard Ayken Indianapolisde Indiana statinda boyuyub o 1900 cu il 8 martda anadan olub 8 ci sinifden sonra o isiqlandirma ve istilik techizati sirketinde gece operatoru islemek mecburiyyetinde qalmisdi gunduzler ise Arsenal texniki mektebine gedirdi Mekteb rehberliyi gencin bacariqlari ile maraqlandi ve ona imtahanlari vaxtindan evvel vermek ucun serait yaratdilar Sonra o Viskonsin stati universitetine daxil olur ve eyni zamanda qaz sirketinde isleyir 1923 cu ilde Ayken bakalavr derecesini gece isi ucun ise qaz sirketinin bas muhendis vezifesini elde edir 10 il energetika muhendisi isledikden sonra o 1935 ci ilde Cikaqo universitetine daxil olur sonra ise Harvord universitetinin fizika uzre aspiranti olur 1939 cu ilde Aykenin Harvord universitetinin fizika sobesine teqdim olunmus Enerjinin mekan keciriciliyi nezeriyyesi adli doktorluq dissertasiyasi analitik qeyri xetti differensial beraberliyi hell etmeyin mumkunsuzluyu haqqinda meyus ifadelerle boldur adekvat olaraq tedqiq etdiyi mefhumu izah ederek deyir ki hetta onlarin reqemsal helli insan ucun elcatmaz olan hecmde hesablamalar teleb edir 1937 ci ilde bu dusunceler neticesinde onun Teklif edilen avtomatik hesablama masini adli isi o bunu oz vesaiti ile cixartmisdi meydan geldi O burda masini kommutasiya lovhesi seklinde izah edirdi harda ki hesablayici masinin muxtelif qovsaqlari montaj olunub bele ki kommutasiya lovhesinin her bir paneli ayri ayri riyazi emeliyyatlarin icra edilmesi ucun nezerde tutulub Harvord o dovrde esl arasdirmalar merkezi idi ona gore de Ayken ozune destek tapa bilmedi eksine reqabet var idi Coxlari inanmirdi ki bele masin yaratmaq olar Onu yalniz astronom Sepli ve biznes mektebinin professoru Ted Braun destekleyirdi Ayken bu ise Monro firmasini xususen de sexsen bas muhendis C Ceyzi celb etmeye calisirdi Is Ceyzi maraqlandirsa da rehberlik ideyani praktik hesab etmedi ve onun heyata kecirilmesinden imtina etdi Ceyz Aykene IBM firmasina muraciet etmeyi tovsiye etdi onun bu firmanin prezidenti Tomas Uatsonla tanisligi bele oldu 1939 cu ilde muqavile baglandi hansi ki IBM firmasi ABS herbi deniz muessisesinin maliyye desteyi ile Ayken masininin yaradilmasini ohdesine goturdu 7 il sonra 1944 cu ilde Mark Q adini almis masin qurulmaga basladi Masinda istifade olunan rele saygaclar elaqelendirici qurgular cap eden mexanizmler perfokart daxil etmek ucun qurgular o vaxt IBM firmasinin istehsal etdiyi tabulyatorlarin standart hisseleri idiler 23 qiymetli onluq saylarla isleyen bu masin toplama emeliyyatini 0 3 san vurma emeliyyatini ise 3 saniyeye yerine yetirirdi ve cox boyuk olcusu var idi uzunluq 17 4 m hundurluk 2 5 m Mark 1 yuksek is qabiliyyeti eger bu termini masina tetbiq etmek olarsa ve etibarliligi ile ferqlenirdi Bu neheng herbi deniz donanmasinin mexfi layihelerinin esas hesablarini yerine yetirerek fasilesiz olaraq gunde 24 saat isleyirdi Ilk 3 ildeki isinde Mark 1 komputerinde 19 muxtelif riyazi funksiyalarin cedveli Bessel funksiyasi Henkel funksiyasi inteqral sinus ve kosinus ve s qurulmusdu Xett tenliklerinin boyuk sistemi ile bagli hellerle elaqedar Vasili Leontyev sonralar Nobel mukafati laureati Mark 1 masininin komeyi ile coxsayli tedqiqatlar aparirdi Qeyd etmek lazimdir ki 1944 cu ilde Mark 1 muasir komputerlerin xususiyyetlerine malik idi xususen de emeliyyatlarin yerine yetirilmesinde zaman bolgusunde bununla bele ayri ayri qurgular arasinda ziddiyyet yaranmirdi ve proqramlasdirmada alt proqramlar genis istifade olunurdu Sonralar ise emeliyyat yerine yetirmek qollarinin istenilenini secmek yollarini temin eden qurgu da daxil edildi yeni serti kecid emeliyyati 1947 ci ilde Aykenin laboratoriyasinda o vaxtlar ucun qeyri adi xususiyyeti olan yeni releli Mark 1 masini yaradildi o eyni zamanda 2 muxtelif tapsirigi yerine yetire bilen bir ve ya iki ayri masin kimi isleyirdi Bir rejimden digerine kecid kecirici vasitesile bas tuturdu Masina uzen vergul daxil edilmisdi Son iller Hovard Aykeni qinayirdilar ki o oz komputerlerinin layihelesdirilmesinde elektromexaniki qurgulardan elektron qurgulara hevessiz kecir Belke de ehtiyatla gozlemekle Xeyr men bilirdim ki bu yolla getmek lazimdir Men texnologiydan asili olmaq istemirdim hele yad ve sinaqdan kecirilmemis komponentlerin yeni tetbiqinde etibarliliq haqqinda narahat olmaq istemirdim Diger layihelerin normal getdiyini ve muhendislerin texnologiya ile islemeyi oyrendiyini goren kimi elektronikaya kecdim Bu masinin ucuncu ve dorduncu versiyasi olan Mark I ve Mark IV u yaratmaq erefesinde bas verdi Umumiyyetle geriye baxdiqda aydin olur ki elektron vakuum texnologiyasi esasinda olan komputerler daha etibarli rele ve yarimkecirici texnologiyalara kecid idi Aykeni bu planda ilk ixtiraci saymaq olar Mark III masininin layihelesdirilmesinin baslangici 1948 ci ilin yanvarina qeyd edilib ve 1950 ci ilde yekunlasib Onda saylar ve emrler ikilik kodda teqdim olunurdu ve sethi maqnitle ortulmus 9 eded aluminium barabanda saxlanilirdi Harvordda Ayken terefinden herbi hava quvveleri ucun yaradilan son komputer Mark IV 1952 ci ilde basa catdi O zaman layihelesdirilen daha az etibarli elektrostatik yaddasli masinlardan ferqli olaraq Mark IV un yaddasi ixtiyari yolla maqnit nuvelerde hereket eden 200 registrden ibaret idi Masin hemcinin 4000 16 dereceli say ve 1000 emr ucun maqnit barabanda ayri sektorlu boyuk hecmli yaddasa malik idi Masinda indeks registri ve adi yaziya yaxin cebr ifadelerinde proqramlarin yazisi ucun xususi klaviaturali sifre acan qurgu tetbiq edilmisdi Proqramlasdirmanin avtomatlasdirilmasi isinde boyuk xidmetler 1944 cu ilden 1949 cu iledek Harvordda Mark masini ile isleyen Qreys Hoppere ABS Herbi Deniz Quvvelerinin kontr admirali mexsusdur Ilk kompilyatorun yeri gelmisken kompilyator termini ilk defe Qreys Hopper terefinden daxil edilmisdir ve ilk proqramlasdirma dilinin yaradilmasinda olan tohfesi danilmazdir onun adi ise hemin dovrde Hovard Ayken ve onun komputerleri ile qirilmaz suretde baglidir Son masin layihelesdirilmesinde Ayken komputer senaye istehsalinda yaranan problemlere diqqet yetirdi ne vaxt ki onlar artiq laboratoriya tedqiqatlarinin predmeti olmurlar Ona Klod Sennonun 1938 ci ilde cap olunan rele sxemi ile bagli isi yaxsi melum idi lakin 1949 cu ile qeder Sennonun isinin elektron sxemlerin layihelesdirilmesinde istifade olunmasi haqqinda hec bir melumat yox idi 1951 ci ilde Ayken hemkarlari ile birlikde Elektron hesablayici ve idareedici sxemlerin sintezi adli kitab cixartdi On sozde o yazirdi Laboratoriyada oldugu kimi ders sinfinde de elektron idareedici sxemlerin funksional xarakteristikasinin adekvat riyazi metod arasdirmalarinda olan catismazliq bu sahenin suretli inkisafi ve bu sualla maraqlanan telebelerin oyredilmesinde yegane ve en ciddi manee idi Kommutasiya ve idareedici sistem nezeriyyesinin sonraki suretli inkisafi bu musahidenin mudrikliyini tesdiqledi 1947 1948 ci ders ilinde Ayken birinci olaraq Harvordda reqemli hesablama qurgusunun layihelesdirilmesi haqqinda kurs aparmagi teklif etdi Bundan derhal sonra reqemsal komputerlerde istifade edilen texnologiyalara istiqametlendirilmis reqemsal sxemin analizi kursu aparildi Onun isi erzinde Harvord hesablayici texnikasi sahesinde alim derecesi menimsemis ilk universitetlerden biri oldu Ayken en yaxsi anlamda istedadli ve ruhlandirici muellim idi Bele ki Ayken iradeli musteqil meqsedyonlu ve inadli olaraq vaxtini maksimum dereced elme ise derse ayiraraq telebe ve hemkarlarindan da eynisini gozleyirdi buna gore de neticeler onun gozlentilerini de usteleyirdi O heddinden artiq aktiv adam idi Onun izini elm ve texnikanin bir cox sahelerinde tapmaq olar son patent ise onun olumune 1 il qalmis 72 yasi tamam olanda verildi Omrunun son illerinde o Monsanto Chemical firmasinda maqnit domenleri sahesinde tedqiqatlarla elaqedar suallar uzre meslehetci isleyirdi 1973 cu il 14 martda Sant Luise Monsanto firmasinin stab menziline seyahet zamani Hovard Ayken qefleten infarktdan vefat etdi Onun tedqiqatlarinin ve muellimlik fealiyyetinin neticeleri bir cox iller idare etdiyi Komputer laboratoriyalari emeyinde bir cox jurnal nesrlerinde ve ABS Herbi Deniz Donanmasi ve Herbi Hava Quvvelerinin hesabatlarinda atom energetikasi komissiyasinda telefon laboratoriyasinda Amerika qaz assosasiyasinda ve diger teskilatlarda eks edilmisdir Hovard Aykenin nailiyyetleri butun dunyada qebul olunub ve bunu onun layiq gorulduyu mukafatlar da tesdiq edir 1946 ci ilde hesablayici masinlar uzre ilk Komitet tesis edilende Ayken Corc Stibits ve Con fon Neymanla birge oranin ilk uzvlerinden oldu O Amerika radiomuhendisleri elm ve incesenet institutunun uzvu idi Ayken gorkemli xidmetlerine gore Herbi Deniz Flotunun ve xususi vetendas xidmetlerine gore Herbi Hava Quvvelerinin mukafatlarina layiq gorulmusdu Viskonsin universiteti ona boyuk pesekar xidmetlerine gore diplom teqdim etmisdi Belcika onu tac Ordeninin zabit xaci ile teltif etmisdi Fransa onu seref Legionunun cengaveri adlandirmisdi Ona Darmstatda Almaniya ali texniki mektebinin fexri derecesi Ispaniyada Ali meclisin elmi arasdirmalar uzre fexri derecesi Isvecde Muhendislik akademiyasinin uzvu adlari verilmisdi Humbolt Dovlet Universitetinin riyaziyyat professoru Smitson Dovlet muzeyinin komputer texnikasi tarixi layihesinin bas eksperti Henri Tromp yazirdi Men eminem ki Ayken komputer esrinin ilk xebervericilerinden idi Onun sexsi keyfiyyetleri 40 50 ci illerde onunla calisan emekdaslara boyuk tesir gostermisdi Istinadlar RedakteHemcinin bax RedakteXarici kecidler RedakteAzerbaycan dilinde Hovard Ayken Arxivlesdirilib 2012 03 13 at the Wayback MachineRus dilinde Govard AjkenIngilis dilinde IEEE BiographyMenbe https az wikipedia org w index php title Hovard Ayken amp oldid 5730148, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.