Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Bu, , çünki hansısa məqalədən bu məqaləyə verilmiş keçid yoxdur. (dekabr 2023) |
Herat döyüşü — 9 avqust 1598-ci ildə Xorasan və Bəlx uğrunda Şeybani xanlığı arasında baş vermiş döyüşdür. Döyüş özbəklərin tam məğlubiyyəti ilə nəticələnmiş, nəticədə Səfəvi imperiyası Xorasandakı hakimiyyətini tam bərpa etmiş və regionu geri qaytarmışdır.
| Herat döyüşü (1578) | |||
|---|---|---|---|
| Səfəvi-Şeybani müharibələri | |||
| Tarix | 9 avqust 1598 | ||
| Yeri | Herat | ||
| Səbəbi | Xorasanı geri alma cəhdləri | ||
| Nəticəsi | Səfəvilərin qələbəsi | ||
| Ərazi dəyişikliyi | Xorasan bütünlüklə Səfəvi dövlətinin tərkibinə geri qaytarıldı. | ||
| Münaqişə tərəfləri | |||
| | |||
| Komandan(lar) | |||
| | |||
| Tərəflərin qüvvəsi | |||
| |||
Arxa plan
Şah Məhəmməd Xudabəndənin hakimiyyət dövründə Səfəvi imperiyası dərin daxili çalxantılar keçirməkdə idi. Şahın zəifliyinin də mühüm rol oynadığı bu qarışıqlıq dönəmində imperiya şərq və qərbdəki qonşularından hücumlara məruz qalmışdı. 1578-ci ildə Osmanlı imperiyasının Səfəvi imperiyasına müharibə elan etməsindən istifadə edən Şeybani dövləti də Səfəvilərə şərqdən hücum etdilər. Osmanlı-Şeybani ittifaqı Səfəvi imperiyasına iki cəbhədə müharibə aparmağa vadar edirdi. Qərbdə osmanlı imperiyasına qarşı məğlubiyyətdən sonra Şeybanilər sülaləsini əvəz edən Həştərxanilər sülaləsi Xorasana hücum edərək oranı ələ keçirdilər. Xorasan çox mühüm strateji mövqeyə sahib olmaqla birlikdə, ticarət yollarının üzərində yerləşirdi.
Şah Məhəmməd Xudabəndənin yerinə 1587-ci ildə gənc oğlu Şah Abbas çıxdı. O, öz qarşısına bütün itirlən torpaqları geri qaytarmaq vəzifəsini qoymuşdu. Osmanlı imperiyası ilə xoşagəlməz sülh imzalayan Şah Abbas bundan sonra aktiv ordu başda olmaqla islahatlara başladı və dövlətinin mərkəziləşdirilməsinə çalışdı.Səfəvi imperiyasının ən təhlükəli düşməninin onun qərb sərhədində olması faktına baxmayaraq, Şah Abbas onlarla hələ mübarizə aparmağın çox çətin olacağının fərqində idi. Buna görə də, o, ilk mərhələdə şərqdəki düşmənin hədəsini ortadan qaldırmağın daha məqsədəuyğun olacağı qərarına gəldi. 1597-ci ildə Şah Abbas özbəklər üzərinə yürüşə başladı. Xorasanın əsas şəhərlərinin bir çoxu ələ keçirildi. Məşhəd rahatlıqla Səfəvi ordusuna tabe etdirildi. Lakin özbək komandanı Din Məhəmməd sağ qurtularaq Herata qaçmağı bacardı. 9 avqust 1598-ci ildə Səfəvi ordusu Herata yaxınlaşdı.
Döyüş
Heratın qala divarlarının möhkəmlənliyini görən Şah Abbas qalanın mühasirəsinin çox uzun müddət davam edə biləcəyinin fərqində idi. Buna görə də, saxta geri çəkilmə taktikası işlədərək özbək qoşununu qaladan çıxmağa vadar edə bildi. Qaladan çıxan özbək qoşunu Səfəvi ordusu tərəfindən mühasirəyə alındı və darmadağın edildi. Döyüşdə özbək komandanı Din Məhəmməd yaralandı və geri çəkilmə yolunda öz döyüşçüləri tərəfindən qətlə yetirildi.
Nəticə
Bu yürüşün uğurla nəticələnməsi ilə Səfəvi imperiyası sadəcə Xorasanı geri qaytarmadı, həm də şərqdəki əsas rəqibinə elə bir zərbə vurdu ki, şərq sərhədlərinin təhlükəsizliyini təmin edə bildi. Belə ki, özbək ordusuna 1598-ci il döyüşü ilə elə bir ağır zərbə vurulmuşdu ki, onlar bundan sonra uzun müddət qüvvələrini bərpa edib, Səfəvi imperiyası ilə açıq mübarizəyə girə bilmədilər. Şah Abbas yalnız çox əhəmiyyət verdiyi şərq sərhədlərinin təhlükəsizliyini təmin etdikdən sonra Osmanlı imperiyası ilə müharibə məsələsinə kökləndi və 1603-cü ildə bu müharibəyə başladı. Bu müharibə nəticəsində Osmanlı ordusu üzərində böyük zəfərlər qazanıldı.
Həmçinin bax
İstinadlar
- Əfəndiyev, 2007. səh. 173
- "Səfəvi-Osmanlı qarşıdurmasının yeni mərhələsi". Siyasət (az.). 3 sentyabr 2015. 15 iyul 2022 tarixində . İstifadə tarixi: 30 yanvar 2018.
- Bengio, Litvak, 2014. səh. 61
- Yaşar Yücel və Ali Sevim. . AKDTYKTTK Yayınları. 1991. səh. 21–23.
- Fəlsəfi. səh. 146
- Abbas I. Chicago: Encyclopedia Britannica. 2010. ISBN .
- AZƏRBAYCAN MiLLi ELMLƏR AKADEMiYASI,A. BAKIXANOV ADINA TARİX İNSTİTUTU. Azərbaycan tarixi.III cild.(XIII-XVIII əsrlər). Bakı: "Elm" nəşriyyatı. 2007. səh. 239. ISBN .
- Süleyman Əliyarlı. Azərbaycan tarixi uzaq keçmişdən 1870-ci illərə qədər. Bakı: Azərbaycan. 1996. səh. 405.
Mənbə
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Bu tenha meqaledir cunki hansisa meqaleden bu meqaleye verilmis kecid yoxdur Lutfen elaqeli meqalelerden bu sehifeye kecid vermeye calisin dekabr 2023 Herat doyusu 9 avqust 1598 ci ilde Xorasan ve Belx ugrunda Seybani xanligi arasinda bas vermis doyusdur Doyus ozbeklerin tam meglubiyyeti ile neticelenmis neticede Sefevi imperiyasi Xorasandaki hakimiyyetini tam berpa etmis ve regionu geri qaytarmisdir Herat doyusu 1578 Sefevi Seybani muharibeleriTarix 9 avqust 1598Yeri HeratSebebi Xorasani geri alma cehdleriNeticesi Sefevilerin qelebesiErazi deyisikliyi Xorasan butunlukle Sefevi dovletinin terkibine geri qaytarildi Munaqise terefleriSefeviler dovleti Seybani xanligiKomandan lar Sah I Abbas Tereflerin quvvesi10000 15000 20000Arxa planSah Mehemmed Xudabendenin hakimiyyet dovrunde Sefevi imperiyasi derin daxili calxantilar kecirmekde idi Sahin zeifliyinin de muhum rol oynadigi bu qarisiqliq doneminde imperiya serq ve qerbdeki qonsularindan hucumlara meruz qalmisdi 1578 ci ilde Osmanli imperiyasinin Sefevi imperiyasina muharibe elan etmesinden istifade eden Seybani dovleti de Sefevilere serqden hucum etdiler Osmanli Seybani ittifaqi Sefevi imperiyasina iki cebhede muharibe aparmaga vadar edirdi Qerbde osmanli imperiyasina qarsi meglubiyyetden sonra Seybaniler sulalesini evez eden Hesterxaniler sulalesi Xorasana hucum ederek orani ele kecirdiler Xorasan cox muhum strateji movqeye sahib olmaqla birlikde ticaret yollarinin uzerinde yerlesirdi Sah Mehemmed Xudabendenin yerine 1587 ci ilde genc oglu Sah Abbas cixdi O oz qarsisina butun itirlen torpaqlari geri qaytarmaq vezifesini qoymusdu Osmanli imperiyasi ile xosagelmez sulh imzalayan Sah Abbas bundan sonra aktiv ordu basda olmaqla islahatlara basladi ve dovletinin merkezilesdirilmesine calisdi Sefevi imperiyasinin en tehlukeli dusmeninin onun qerb serhedinde olmasi faktina baxmayaraq Sah Abbas onlarla hele mubarize aparmagin cox cetin olacaginin ferqinde idi Buna gore de o ilk merhelede serqdeki dusmenin hedesini ortadan qaldirmagin daha meqsedeuygun olacagi qerarina geldi 1597 ci ilde Sah Abbas ozbekler uzerine yuruse basladi Xorasanin esas seherlerinin bir coxu ele kecirildi Meshed rahatliqla Sefevi ordusuna tabe etdirildi Lakin ozbek komandani Din Mehemmed sag qurtularaq Herata qacmagi bacardi 9 avqust 1598 ci ilde Sefevi ordusu Herata yaxinlasdi DoyusHeratin qala divarlarinin mohkemlenliyini goren Sah Abbas qalanin muhasiresinin cox uzun muddet davam ede bileceyinin ferqinde idi Buna gore de saxta geri cekilme taktikasi islederek ozbek qosununu qaladan cixmaga vadar ede bildi Qaladan cixan ozbek qosunu Sefevi ordusu terefinden muhasireye alindi ve darmadagin edildi Doyusde ozbek komandani Din Mehemmed yaralandi ve geri cekilme yolunda oz doyusculeri terefinden qetle yetirildi NeticeBu yurusun ugurla neticelenmesi ile Sefevi imperiyasi sadece Xorasani geri qaytarmadi hem de serqdeki esas reqibine ele bir zerbe vurdu ki serq serhedlerinin tehlukesizliyini temin ede bildi Bele ki ozbek ordusuna 1598 ci il doyusu ile ele bir agir zerbe vurulmusdu ki onlar bundan sonra uzun muddet quvvelerini berpa edib Sefevi imperiyasi ile aciq mubarizeye gire bilmediler Sah Abbas yalniz cox ehemiyyet verdiyi serq serhedlerinin tehlukesizliyini temin etdikden sonra Osmanli imperiyasi ile muharibe meselesine koklendi ve 1603 cu ilde bu muharibeye basladi Bu muharibe neticesinde Osmanli ordusu uzerinde boyuk zeferler qazanildi Hemcinin baxOzbeklerin Xorasana yurusu 1578 Sefevi Seybani muharibesiIstinadlarEfendiyev 2007 seh 173 Sefevi Osmanli qarsidurmasinin yeni merhelesi Siyaset az 3 sentyabr 2015 15 iyul 2022 tarixinde Istifade tarixi 30 yanvar 2018 Bengio Litvak 2014 seh 61 Yasar Yucel ve Ali Sevim AKDTYKTTK Yayinlari 1991 seh 21 23 Felsefi seh 146 Abbas I Chicago Encyclopedia Britannica 2010 ISBN 978 1 59339 837 8 AZERBAYCAN MiLLi ELMLER AKADEMiYASI A BAKIXANOV ADINA TARIX INSTITUTU Azerbaycan tarixi III cild XIII XVIII esrler Baki Elm nesriyyati 2007 seh 239 ISBN 978 9952 448 39 9 Suleyman Eliyarli Azerbaycan tarixi uzaq kecmisden 1870 ci illere qeder Baki Azerbaycan 1996 seh 405 MenbeOqtay Efendiyev Azerbaycan Sefeviler dovleti Baki Serq Qerb 2007 407 ISBN 978 9952 34 101 0 Ofra Bengio Meir Litvak Epilogue The Sunni Shi i paradox New York Palgrave Macmillan 2014 ISBN 9780230120921