GÜVƏ YARPAQBÜKƏNİ lat.Choreutis nemorana (Hübner, 1799)-Mikrolepidopterlərin Choreutidae fəsiləsinə daxil olan Choreutis nemorana növünü ilk dəfə Hübner 1799-cu ildə Avropadan təsvir etmişdir.
Ch.nemorana Kanar adalarından Aralıq dənizi bölgələrinə, Şimali Afrikadan Asiyaya qədər bütün ərazilərdə rast gəlinir [1]. Avropada xüsusilə Avstriya, İsveç və cənubi Almaniyada daha çox ziyan vurur [2, 3]. Ilk dəfə İsveçdə 2005-ci ildə, Almaniyada və Avstriyada isə 2006-cı ildə qeydə alınıb və əncirin potensial ziyanvericisi hesab olunur [4]. Azərbaycanda Ch.nemorana üzərində mütamadi müşahidələr aparılmış və xüsusilə Bakı şəhərində, Abşeron yarımadasının Mərdəkan, Bilgəh, Kürdəxanı, Pirşağa, Buzovna və s. qəsəbələrində, eyni zamanda Lənkəran, Astara, Dəvəçi və Füzuli rayonlarında ziyanvericinin tırtıl, pup və yetkin mərhələləri qeydə alınmışdır (Məhərrəmova, 2012 ). Morfoloji xüsusiyyətləri: Ch.nemorana-nın yumurtaları 0.5 mm-dir, dəyırmıdır, qəhvəyi-ağ rəngdədir. Tırtılları yaşılımtıl-sarıdır, üzərində sıra ilə qara nöqtələr var, ölçüsü 18-20 mm-dir. Pupu barama işərisində yerləşir, tünd qəhvəyi rəngdədir və ölçüsü 10-12 mm-dir. Baramaları ağ rəngdədir ölçüsü pupdan xeyli böyükdür (şək.1, ç). Ch.nemorana baramanı özünəməxsus formada hörür. Belə ki, barama bir-birindən çox səliqə ilə ayrıla bilən 4 və ya 5 qatdan ibarət olur. Hər bir qat özlüyündə çox zərif hörülmüş və bir-birinin içərisinə yerləşdirilmiş baramalardan ibarətdir (şək.1, d). Ch.nemorana yetkin fərdləri ölçücə kiçik kəpənəklərdir, qanadları genişdir, açılmış halda ölçüsü 16–20 mm-dir (şək.1, e). Quruluşuna görə yarpaqbükənlərə bənzəyir, ancaq onlardan fərqli olaraq gündüz aktiv olurlar və qanadlarını sakit halda qatladıqda qanadları yarpaqbükənlərdə olduğu kimi evcik forması deyil, üstdən düz forma alır. Erkək və dişi fərdlər arasında cinsi dimorfizm mövcuddur – bu, dişilərin ölçülərinin və qarıncığının böyük olması ilə müşahidə olunur.
Bio-ekoloji xüsusiyyətləri
Ch.nemorana yetkin mərhələdə qışlayır. Tırtılları monofaq olub, yalnız əncir (Ficus carica L.(Moraceae)) bitkisi ilə qidalanır. Əsasən qulluq görməyən və tək-tək bitən ağaclara üstünlük verirlər. Tırtılları yarpağın üst səthində xüsusilə orta damar boyunca damarın sağ və sol tərəfini torla birləşdirir və orda həm yarpaq ayasının yaşıl kütləsi ilə qidalanır, həmin hissələri skeletləşdirir və həm də mudafiə olunur (şəkil 1, a,b). Tırtıllar çox aktiv və həssasdırlar. Adi halda çox sakit görünsələr də, onlara toxunduqda və ya bir təhlükə hiss etdikdə çox aktiv hərəkət edirlər. Tırtıllar narahat edildikdə yarpaq büküşündən çıxaraq özlərini qorumaq üçün ağızlarından ifraz etdikləri nazik torla aşağı sallanırlar. Tırtıllar bir yarpaqla damar boyu qidalandıqdan sonra digərinə keçirlər. Hər bir əncir yarpağında Ch.nemorana –nın bir ədəd tırtıl və ya pupuna rast gəlmək mümkündür. Ona görə də adətən yarpaqlar üzərində tırtılların qurduğu torlara və tora yapışmış ekskrementlərə rast gəlinsə də çox vaxt belə yarpaqların hamısında tırtıllar olmur. Tırtıllar əvvəlcə bitkinin gövdəsinə yaxın pöhrələrdəki cavan yarpaqlarla qidalanırlar. Onlar əvvəlcə yarpaq ayasının uc hissələrinə üstünlük verirlər ki, bu da yarpağın uc hissələrinin daha zərif olması ilə əlaqədardır. Daha sonra bu hissələrdə qida azlığı hiss etdikcə bitkinin yuxarı hissələrinə doğru hərəkət edirlər. Qidalanmasını başa vurmuş tırtıllar puplaşmaq üçün başqa yarpağa keçirlər. Tırtıllar əvvəlcə yarpağın uc hissəsini üst səthdən yarpağın əsasına doğru qatlayaraq torla möhkəm bağlayırlar və onun içərisində puplaşmaq üçün əvvəlcə barama hazırlayır, sonra barama içərisində puplaşırlar (şək.1, c). Ch.nemorana-nın potensial məhsuldarlığı laboratoriya şəraitində yetkin dişi fərdinin qarıncığının yarılıb yumurtaların sayılması usulu ilə müəyyənləşdirilmişdir. Məlum olmuşdur ki, imaqonun pupdan çıxdığı ilk günlərlə müqayisədə potensial məhsuldarlığı (300-360 yumurta) getdikcə artır (təxminən 7-8 gün sonra 430, 10 gün sonra isə 530-a qədər). Ədəbi mənbələrdə iqlim dəyişkənliyi ilə əlaqədar müxtəlif ərazilərdə Ch.nemorana-nın nəsillərinin sayı dəyişkən gostərilir: Silvestri hər nəslin 35-50 gün davam etdiyini; Picard kəpənəyin ildə 2 nəsil verdiyini və qış diapauzasına pup mərhələsində getdiyini; Kuznetsov isə onun Rusiyada və Mərkəzi Asiyada 3-4 nəsil verdiyini göstərir [2]. Azərbaycan şəraitində Ch.nemorana ildə iki nəsil verir. Təbiətdə ziyanvericinin tırtıl mərhələsinə iyun-sentyabr aylarında, pup mərhələsinə iyunun axırı-sentyabrda, yetkin mərhələyə isə iyulun axırında və oktyabrda rast gəlinib. Birinci nəslin yetkin fərdləri yayda – iyul ayında, ikinci nəslin yetkin fərdləri isə payızda – oktyabr ayında çıxır və qış diapauzasına gedir (Məhərrəmova, 2012 ).. İyulun sonunda təbiətdə ziyanvericinin pupları tırtıllara nisbətən çox olur və bəzi pupların açıq olması artıq yetkin fərdin çıxmasını göstərir. Avqustun sonu və sentyabrda Ch.nemorana-nın eyni vaxtda müxtəlif yaş tırtıllarına, pronimfa, pup və eləcə də imaqosuna rast gəlmək mümkündür. Sentyabrın axırında kütləvi puplaşma müşahidə edilmişdir. Oktyabrda imaqonun kütləvi uçuşu baş verir. Tədqiqat apardığımız ərazilər içərisində Ch.nemorana ən çox Mərdəkan dendrarisinin ərazisində, Kürdəxanı və Bilgəh qəsəbələrindəki əncir ağaclarına zərər vurmuşdur (Məhərrəmova, 2012 )..
Təbii düşmənləri
Azərbaycan şəraitində Ch.nemorana üzərində Popov P.F.-dən başqa heç bir tədqiqatçı iş aparmamışdır. (Məhərrəmova, 2012 ). Ilk dəfə Popov P.F. [6] əncir güvə-yarpaqbükəninin sayının azaldılmasında xeyirli həşəratlardan 5 növ parazitoid (Macrocentrus thoracicus Nees, Apanteles sp., A.longicauda W., Trissalcus djadetshko R., Cephalonomia culata K.), 7 növ yırtıcı (Nabis feroides R., Orius niger W., O.vicinus R., Deraeocoris screnus, Porficula auricularia L., Philanthus coronatus, Oplomerus sp.), 1 yırtıcı gənə (Phytoselus plumifer) və 1 patogen göbələkdən (Aspergilus flavus L.) ibarət təbii düşmənlərini tədqiq etmişdir. Bizim apardığımız tədqiqatlar nəticəsində Ch.nemorana güvə-yarpaqbükəninin təbiətdə 6 növ təbii düşməni olduğu müəyyən edilmişdir. Bunlardan 1 növü yırtıcı (Thomisus onustus), 5 növü (Horismenus specularis, Pediobius pyrgo, Brachymeria intermedia, Cadurcia casta, Scambus sp. ) isə parazitoiddir (şək.2).
ƏDƏBİYYAT
Alford David V. "Pests of fruit crops: a color handbook. Manson Publishing Ltd, London. ISBN 13:978-0-12-373676-5. 2007, 461 pp.
Gómez de Aizpúrua, C. 1997. Nota sobre Choreutis nemorana (HÜBNER, 1799) (Lep. Choreutidae), parásito de las higueras (Ficus carica)/ Bol. San. Veg. Plagas, Almansa, 110. 28040 Madrid, 23 (2): 1997, 237-240.
Christian, E., Deutsch, H. & P. Huemer (2008): Der Feigen-Spreizflügelfalter Choreutis nemorana (Hübner, 1799) setzt sich in Österreich fest (Lepidoptera: Choreutidae). Beiträge zur Entomofaunistik 9: 178-180
Попов П.Ф. Полезная энтомофауна инжира в Азербайджане. Материалы симпозиума полезные насекомые и их охрана в Азербайджане. 16 декабря 1982, Элм, Баку, 1983, с.52-53 (64 стр)
Harvey, P.R., Nellist, D.R. & Telfer, M.G. 2002. The Provisional atlas of British spiders. Biological Records Centre, on behalf of British Arachnological Society and JNCC.
Maharramova Sh.M. Role of parasitoid complex in control of Tortrix viridana (L.) (Lepidoptera, Tortricidae) // Türkiye 5. Biolojik mücadele konqresi 4-7 Eylul 2002, Ərzurum, Türkiye 2003, p.189-198
Зерова, М.Д., Котенко, А.Г., Серегина, Л.Я., Толканиц, В.И. Энтомофаги зеленой дубовой листовертки и непарного шелкопряда юго-запада европейской части СССР, Киев, Наукова Думка, 1989, 200 с.
Məhərrəmova Ş.M. Choreutis nemorana (Hübner, [1799]) (Lepidoptera: Choreutidae) güvə-yarpaqbükənin Azərbaycanda bəzi bio-ekoloji xüsusiyyətləri və təbii düşmənləri // AMEA Zoologiya institutunun əsərləri c.30, N1, Бакы, Елм, 2012. s.115-121
İstinadlar
Maharramova Sh.M. Role of parasitoid complex in control of Tortrix viridana (L.) (Lepidoptera, Tortricidae) // Türkiye 5. Biolojik mücadele konqresi 4-7 Eylul 2002, Ərzurum, Türkiye 2003, p.189-198
Həmçinin bax
Choreutis nemorana [ölü keçid]
September 18, 2021
güvə, yarpaqbükəni, güvə, yarpaqbükəni, choreutis, nemorana, hübner, 1799, mikrolepidopterlərin, choreutidae, fəsiləsinə, daxil, olan, choreutis, nemorana, növünü, dəfə, hübner, 1799, ildə, avropadan, təsvir, etmişdir, choreutis, nemorana, hübner, 1799, choreu. GUVE YARPAQBUKENI lat Choreutis nemorana Hubner 1799 Mikrolepidopterlerin Choreutidae fesilesine daxil olan Choreutis nemorana novunu ilk defe Hubner 1799 cu ilde Avropadan tesvir etmisdir Choreutis nemorana Hubner 1799 Choreutis nemorana Hubner 1799 Elmi tesnifatXETA ranqi rang parametrinde taksonun ranqi gosterilmeyibAlemi HeyvanlarYarimalem EumetazoylarBolme IkitereflisimmetriyalilarYarimbolme IlkagizlilarRanqsiz EcdysozoaTip Bugumayaqlilar Choreutis nemorana Hubner 1799 Elmi adiChoreutis nemorana Hubner 1799 Seklin VikiAnbardaaxtarisiMundericat 1 Yayilmasi 2 Bio ekoloji xususiyyetleri 3 Tebii dusmenleri 4 EDEBIYYAT 5 Istinadlar 6 Hemcinin baxYayilmasi RedakteCh nemorana Kanar adalarindan Araliq denizi bolgelerine Simali Afrikadan Asiyaya qeder butun erazilerde rast gelinir 1 Avropada xususile Avstriya Isvec ve cenubi Almaniyada daha cox ziyan vurur 2 3 Ilk defe Isvecde 2005 ci ilde Almaniyada ve Avstriyada ise 2006 ci ilde qeyde alinib ve encirin potensial ziyanvericisi hesab olunur 4 Azerbaycanda Ch nemorana uzerinde mutamadi musahideler aparilmis ve xususile Baki seherinde Abseron yarimadasinin Merdekan Bilgeh Kurdexani Pirsaga Buzovna ve s qesebelerinde eyni zamanda Lenkeran Astara Deveci ve Fuzuli rayonlarinda ziyanvericinin tirtil pup ve yetkin merheleleri qeyde alinmisdir Meherremova 2012 Morfoloji xususiyyetleri Ch nemorana nin yumurtalari 0 5 mm dir deyirmidir qehveyi ag rengdedir Tirtillari yasilimtil saridir uzerinde sira ile qara noqteler var olcusu 18 20 mm dir Pupu barama iserisinde yerlesir tund qehveyi rengdedir ve olcusu 10 12 mm dir Baramalari ag rengdedir olcusu pupdan xeyli boyukdur sek 1 c Ch nemorana baramani ozunemexsus formada horur Bele ki barama bir birinden cox seliqe ile ayrila bilen 4 ve ya 5 qatdan ibaret olur Her bir qat ozluyunde cox zerif horulmus ve bir birinin icerisine yerlesdirilmis baramalardan ibaretdir sek 1 d Ch nemorana yetkin ferdleri olcuce kicik kepeneklerdir qanadlari genisdir acilmis halda olcusu 16 20 mm dir sek 1 e Qurulusuna gore yarpaqbukenlere benzeyir ancaq onlardan ferqli olaraq gunduz aktiv olurlar ve qanadlarini sakit halda qatladiqda qanadlari yarpaqbukenlerde oldugu kimi evcik formasi deyil ustden duz forma alir Erkek ve disi ferdler arasinda cinsi dimorfizm movcuddur bu disilerin olculerinin ve qarinciginin boyuk olmasi ile musahide olunur Bio ekoloji xususiyyetleri RedakteCh nemorana yetkin merhelede qislayir Tirtillari monofaq olub yalniz encir Ficus carica L Moraceae bitkisi ile qidalanir Esasen qulluq gormeyen ve tek tek biten agaclara ustunluk verirler Tirtillari yarpagin ust sethinde xususile orta damar boyunca damarin sag ve sol terefini torla birlesdirir ve orda hem yarpaq ayasinin yasil kutlesi ile qidalanir hemin hisseleri skeletlesdirir ve hem de mudafie olunur sekil 1 a b Tirtillar cox aktiv ve hessasdirlar Adi halda cox sakit gorunseler de onlara toxunduqda ve ya bir tehluke hiss etdikde cox aktiv hereket edirler Tirtillar narahat edildikde yarpaq bukusunden cixaraq ozlerini qorumaq ucun agizlarindan ifraz etdikleri nazik torla asagi sallanirlar Tirtillar bir yarpaqla damar boyu qidalandiqdan sonra digerine kecirler Her bir encir yarpaginda Ch nemorana nin bir eded tirtil ve ya pupuna rast gelmek mumkundur Ona gore de adeten yarpaqlar uzerinde tirtillarin qurdugu torlara ve tora yapismis ekskrementlere rast gelinse de cox vaxt bele yarpaqlarin hamisinda tirtillar olmur Tirtillar evvelce bitkinin govdesine yaxin pohrelerdeki cavan yarpaqlarla qidalanirlar Onlar evvelce yarpaq ayasinin uc hisselerine ustunluk verirler ki bu da yarpagin uc hisselerinin daha zerif olmasi ile elaqedardir Daha sonra bu hisselerde qida azligi hiss etdikce bitkinin yuxari hisselerine dogru hereket edirler Qidalanmasini basa vurmus tirtillar puplasmaq ucun basqa yarpaga kecirler Tirtillar evvelce yarpagin uc hissesini ust sethden yarpagin esasina dogru qatlayaraq torla mohkem baglayirlar ve onun icerisinde puplasmaq ucun evvelce barama hazirlayir sonra barama icerisinde puplasirlar sek 1 c Ch nemorana nin potensial mehsuldarligi laboratoriya seraitinde yetkin disi ferdinin qarinciginin yarilib yumurtalarin sayilmasi usulu ile mueyyenlesdirilmisdir Melum olmusdur ki imaqonun pupdan cixdigi ilk gunlerle muqayisede potensial mehsuldarligi 300 360 yumurta getdikce artir texminen 7 8 gun sonra 430 10 gun sonra ise 530 a qeder Edebi menbelerde iqlim deyiskenliyi ile elaqedar muxtelif erazilerde Ch nemorana nin nesillerinin sayi deyisken gosterilir Silvestri her neslin 35 50 gun davam etdiyini Picard kepeneyin ilde 2 nesil verdiyini ve qis diapauzasina pup merhelesinde getdiyini Kuznetsov ise onun Rusiyada ve Merkezi Asiyada 3 4 nesil verdiyini gosterir 2 Azerbaycan seraitinde Ch nemorana ilde iki nesil verir Tebietde ziyanvericinin tirtil merhelesine iyun sentyabr aylarinda pup merhelesine iyunun axiri sentyabrda yetkin merheleye ise iyulun axirinda ve oktyabrda rast gelinib Birinci neslin yetkin ferdleri yayda iyul ayinda ikinci neslin yetkin ferdleri ise payizda oktyabr ayinda cixir ve qis diapauzasina gedir Meherremova 2012 Iyulun sonunda tebietde ziyanvericinin puplari tirtillara nisbeten cox olur ve bezi puplarin aciq olmasi artiq yetkin ferdin cixmasini gosterir Avqustun sonu ve sentyabrda Ch nemorana nin eyni vaxtda muxtelif yas tirtillarina pronimfa pup ve elece de imaqosuna rast gelmek mumkundur Sentyabrin axirinda kutlevi puplasma musahide edilmisdir Oktyabrda imaqonun kutlevi ucusu bas verir Tedqiqat apardigimiz eraziler icerisinde Ch nemorana en cox Merdekan dendrarisinin erazisinde Kurdexani ve Bilgeh qesebelerindeki encir agaclarina zerer vurmusdur Meherremova 2012 Tebii dusmenleri RedakteAzerbaycan seraitinde Ch nemorana uzerinde Popov P F den basqa hec bir tedqiqatci is aparmamisdir Meherremova 2012 Ilk defe Popov P F 6 encir guve yarpaqbukeninin sayinin azaldilmasinda xeyirli heseratlardan 5 nov parazitoid Macrocentrus thoracicus Nees Apanteles sp A longicauda W Trissalcus djadetshko R Cephalonomia culata K 7 nov yirtici Nabis feroides R Orius niger W O vicinus R Deraeocoris screnus Porficula auricularia L Philanthus coronatus Oplomerus sp 1 yirtici gene Phytoselus plumifer ve 1 patogen gobelekden Aspergilus flavus L ibaret tebii dusmenlerini tedqiq etmisdir 1 Bizim apardigimiz tedqiqatlar neticesinde Ch nemorana guve yarpaqbukeninin tebietde 6 nov tebii dusmeni oldugu mueyyen edilmisdir Bunlardan 1 novu yirtici Thomisus onustus 5 novu Horismenus specularis Pediobius pyrgo Brachymeria intermedia Cadurcia casta Scambus sp ise parazitoiddir sek 2 EDEBIYYAT RedakteAlford David V Pests of fruit crops a color handbook Manson Publishing Ltd London ISBN 13 978 0 12 373676 5 2007 461 pp Gomez de Aizpurua C 1997 Nota sobre Choreutis nemorana HUBNER 1799 Lep Choreutidae parasito de las higueras Ficus carica Bol San Veg Plagas Almansa 110 28040 Madrid 23 2 1997 237 240 http www lepiforum de cgi bin lepiwiki pl Choreutis Nemorana Christian E Deutsch H amp P Huemer 2008 Der Feigen Spreizflugelfalter Choreutis nemorana Hubner 1799 setzt sich in Osterreich fest Lepidoptera Choreutidae Beitrage zur Entomofaunistik 9 178 180 http www lepiforum de cgibin lepiwiki pl Choreutis Nemorana olu kecid Popov P F Poleznaya entomofauna inzhira v Azerbajdzhane Materialy simpoziuma poleznye nasekomye i ih ohrana v Azerbajdzhane 16 dekabrya 1982 Elm Baku 1983 s 52 53 64 str Harvey P R Nellist D R amp Telfer M G 2002 The Provisional atlas of British spiders Biological Records Centre on behalf of British Arachnological Society and JNCC Maharramova Sh M Role of parasitoid complex in control of Tortrix viridana L Lepidoptera Tortricidae Turkiye 5 Biolojik mucadele konqresi 4 7 Eylul 2002 Erzurum Turkiye 2003 p 189 198 Zerova M D Kotenko A G Seregina L Ya Tolkanic V I Entomofagi zelenoj dubovoj listovertki i neparnogo shelkopryada yugo zapada evropejskoj chasti SSSR Kiev Naukova Dumka 1989 200 s Meherremova S M Choreutis nemorana Hubner 1799 Lepidoptera Choreutidae guve yarpaqbukenin Azerbaycanda bezi bio ekoloji xususiyyetleri ve tebii dusmenleri AMEA Zoologiya institutunun eserleri c 30 N1 Baky Elm 2012 s 115 121Istinadlar Redakte Maharramova Sh M Role of parasitoid complex in control of Tortrix viridana L Lepidoptera Tortricidae Turkiye 5 Biolojik mucadele konqresi 4 7 Eylul 2002 Erzurum Turkiye 2003 p 189 198Hemcinin bax RedakteChoreutis nemorana olu kecid Menbe https az wikipedia org w index php title Guve yarpaqbukeni amp oldid 5729159, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
