Giləhli məscidi və ya Gileyli məscidi — Şəki şəhərində yerləşən, XVIII əsrdə inşa edilmiş tarixi məsciddir. Gilək məscidi 1749-cu ildə Şəki xanı Hacı Çələbi xan tərəfindən tikdirilmişdir. 1805-ci ildə həmin məscidin yerində Hacı Şəmsəddin bəy yeni məscid tikdirir. Bundan sonra məscid xalq arasında "Hacı Şəmsəddin məy məscidi" adı ilə tanınmağa başlayır.
Məscidin inşası üçün Şəki şəhərinin şimal-şərq hissəsində çay sahilindəki dərin uçurumun yaxınlığı seçilmişdir. Gileyli məscidi həm planlaşdırma xüsusiyyətlərinə həm də daxili həcminin həllinə - çoxsaylı divar nişləri və divar səthinin polixrom işlənməsi – görə Şəkinin yaşayış tikililərinin memarlığına yaxındır.
Tarixi
Hacı Çələbi xanın 1749-cu ildə Nuxada tikdirdiyi məscidin kitabəsi': "Bu şərəfli məscidi Hacı Çələpi sultan ibn Qurban, Şəki hakimi, Şirvan əmiri, 1162-ci il Allahın mübarək ramazan ayı tarixində tikdirdi")
Gilək məscidi 1749-cu ildə Şəki xanı Hacı Çələbi xan tərəfindən tikdirilmişdir. 1805-ci ildə həmin məscidin yerində Hacı Şəmsəddin bəy yeni məscid tikdirir. Bundan sonra məscid xalq arasında "Hacı Şəmsəddin məy məscidi" adı ilə tanınmağa başlayır. XX əsrin 30-cu illərində evləri qəzalı vəziyyətə düşmüş bir ailə məscidin binasında məskunlaşdırılmışdır. Məscidin minarəsi zamanəmizədək gəlib çıxıb.
Vaxtilə, məscidin yaxınlığında qəbiristanlıq da olmuşdur. Lakin Qurcana çayı həmin qəbiristanlığı tamamilə yuyub yox etmişdir. Həmin qəbiristanlıqda mövcud olmuş bəzi baş daşıları hal-hazırda muzeylərdə saxlanılmaqdadır. O cümlədən, məscidi 1805-ci ildə bərpa etdirmiş Hacı Şəmsəddin bəyin baş daşısı da Şəki Tarix-Diyarşünaslıq muzeyində saxlanılır. Hacı Şəmsəddin bəy 1815-ci ildə vəfat etmiş və Gilək məscidinin yanındakı qəbristanlıqda dəfn edilmişdir.
Giləhli məscidi uzun müddət baxımsız qaldığından və qəza vəziyyətinə düşdüyündən onu bərpa etmək əvəzinə, SSRİ-i dönəmində məscid dağıdılmışdır.
Memarlıq xüsusiyyətləri
Məscidin inşası üçün Şəki şəhərinin şimal-şərq hissəsində çay sahilindəki dərin uçurumun yaxınlığı seçilmişdir. Gileyli məscidi həm planlaşdırma xüsusiyyətlərinə həm də daxili həcminin həllinə - çoxsaylı divar nişləri və divar səthinin polixrom işlənməsi – görə Şəkinin yaşayış tikililərinin memarlığına yaxındır.
Planda 6x12 metr ölçüyə malik düzbucaqlı formasına malik məscid binasının tavanını binanın mərkəzində yerləşdirilmi dörd taxta sütun saxlayır. Məscidin binası gil və saman qarışığından hazırlanmış çiy kərpic və çaydaşı qarışığından inşa edilmişdir. Divarlar xaricdən səliqə ilə suvanmış, daxildən isə suvanmış və rəngarəng rəsmlərlə bəzədilmişdir. Həmin rəngarəng rəsmlər abidənin əsas dəyərli elementləridir.
Zalın divarları gəc məhlulu ilə üzlənmiş, suvaq qatı üzərində həndəsi və nəbati naxışlar çəkilmiş və sonradan həmin naxışlar rəngarəng boyalarla rənglənmişdir. Daxili divarların səthi kəmərlər vasitəsiylə bir neçə hissəyə bölünmüşdür: döşəmədən 1.5 metr hündürlüyə kimi divarlar gil-saman qarışı ilə suvanmış və nazik gəc məhlulu ilə üzlənmişdir. Bu panellərdən yuxarıda oxvari çoxpilləli nişlər kəməri gedir. Həmin kəmər həndəsi və nəbati naxışlarla doldurulmuşdur. Nişlərin yuxarısında bitki naxışlı nazik lent yerləşir, onun üstündə isə ərəb əlifbası ilə yazı lenti keçir. Salamzadə 35 Bütün bu kompozisiya həndəsi naxışlarla bəzədilmiş bardür kəməri ilə tamamlanır.
Cənub-şərq divarının mərkəzində stalaktitlər, naxışlar və yazılarla zəngin bəzədilmiş oxvari biçimli mehrab yerləşir. Mehrabın yanlarında da çoxpilləli oxvari nişlər vardır.
Minarəsi
Giləhli məscidinin minarəsi bu günə kimi gəlib çatmışdır. Qülləyə qədər 13,5 metr olan minarə yüksəklikdə yerləşdiyindən ərazi buradan çox gözəl görünür. Məscidə üfüqi istiqamətdə söykənən istinad divarı onun möhkəmliyini və dayanıqlığını daha da artırır. Onun istinad divarının qurtaracağına qədər olan hissəsi daşla, ondan yuxarı hissəsi isə bişmiş qırmızı kərpiclə hörülmüşdür. Müəzzinlər üçün nəzərdə tutulan və minarəni tamamlayan sahəyə qalxmaqdan ötrü istinad divarının üzərində iyidmidən artıq daş pilləkən hörülmüş, yağışdan, qardan, çovğundan və günəşdən qorunmaq məqsədi ilə kənarına taxta vurulmuş. Üstü örtülmşdür. Buraya işıq düşmək üçün kiçik pəncərələr də qoyulmuşdur. Pilləkənin qurtaracağında minarəyə daxil olmaq üçün tağlı qapı vardır.
İstinadlar
Kitabə 20-ci əsrin əvvəllərində Gilək məscidinin yaxınlığında, torpaq altından tapılmış və həmin məscidin yaxınlığında bulağın üstünə pərçim edilmişdir. 1936-cı ildə "А.А.Алескерзаде" onu görmüş və foto-şəklini çəkdirmişdir və daha sonra bu kitabə barədə elmi xəbər yaymışdır (Изв.АзФАН.№1.1943, с.67). Sonralar da həmin xəbər və foto-şəkil bir neçə dəfə elmi nəşrlərdə dərc olunmuşdur. Burada isə Meşədixanım Nemətin 2001-ci ildə nəşr olunmuş kitabına istinad edilir (М.С.Неймат. Корпус эпиграфических памятников Aзербайджана, т.2, 295, Баку, 2001). Kitab müəllif tərəfindən şəxsən bizə həfiyyə edilmişdir. Onu da əlavə edək ki kitabənin sonrakı taleyi məlum deyil və hal-hazırda itmiş hesab oluna bilər; belə ki o 1936-cı ildəki yerində deyil və hansısa muzeydə saxlanılması da qeyri-məlumdur. .
Hicri 1162-ci ilin ramazan ayının 1-i miladi 1749-cu ilin 15 avqustuna təsadüf edir.
giləhli, məscidi, gileyli, məscidi, şəki, şəhərində, yerləşən, xviii, əsrdə, inşa, edilmiş, tarixi, məsciddir, gilək, məscidi, 1749, ildə, şəki, xanı, hacı, çələbi, tərəfindən, tikdirilmişdir, 1805, ildə, həmin, məscidin, yerində, hacı, şəmsəddin, bəy, yeni, m. Gilehli mescidi ve ya Gileyli mescidi Seki seherinde yerlesen XVIII esrde insa edilmis tarixi mesciddir Gilek mescidi 1749 cu ilde Seki xani Haci Celebi xan terefinden tikdirilmisdir 1805 ci ilde hemin mescidin yerinde Haci Semseddin bey yeni mescid tikdirir Bundan sonra mescid xalq arasinda Haci Semseddin mey mescidi adi ile taninmaga baslayir Gilehli mescidi40 21 57 sm e 49 49 58 s u Olke Azerbaycan AzerbaycanSeher SekiYerlesir SekiAidiyyati Yuxari Bas Dovlet Tarix Memarliq QoruguTikilme tarixi 1749Veziyyeti berpa olunubUNESCO Umumdunya IrsiResmi adi Historic Centre of Sheki with the Khan s PalaceTipiMedeniKriteriyaii vTeyin edilib2019Istinad nom 1549DovletAzerbaycanRegionAvropaAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 328KateqoriyaMescidEhemiyyetiOlke ehemiyyetliGilehli mescidiMescidin insasi ucun Seki seherinin simal serq hissesinde cay sahilindeki derin ucurumun yaxinligi secilmisdir Gileyli mescidi hem planlasdirma xususiyyetlerine hem de daxili hecminin helline coxsayli divar nisleri ve divar sethinin polixrom islenmesi gore Sekinin yasayis tikililerinin memarligina yaxindir Mundericat 1 Tarixi 2 Memarliq xususiyyetleri 2 1 Minaresi 3 Istinadlar 4 Edebiyyat 5 Hemcinin baxTarixi Redakte Haci Celebi xanin 1749 cu ilde Nuxada tikdirdiyi mescidin kitabesi 1 Bu serefli mescidi Haci Celepi sultan ibn Qurban Seki hakimi Sirvan emiri 1162 ci il Allahin mubarek ramazan ayi tarixinde tikdirdi 2 Gilek mescidi 1749 cu ilde Seki xani Haci Celebi xan terefinden tikdirilmisdir 1805 ci ilde hemin mescidin yerinde Haci Semseddin bey yeni mescid tikdirir Bundan sonra mescid xalq arasinda Haci Semseddin mey mescidi adi ile taninmaga baslayir XX esrin 30 cu illerinde evleri qezali veziyyete dusmus bir aile mescidin binasinda meskunlasdirilmisdir Mescidin minaresi zamanemizedek gelib cixib Vaxtile mescidin yaxinliginda qebiristanliq da olmusdur Lakin Qurcana cayi hemin qebiristanligi tamamile yuyub yox etmisdir Hemin qebiristanliqda movcud olmus bezi bas dasilari hal hazirda muzeylerde saxlanilmaqdadir O cumleden mescidi 1805 ci ilde berpa etdirmis Haci Semseddin beyin bas dasisi da Seki Tarix Diyarsunasliq muzeyinde saxlanilir Haci Semseddin bey 1815 ci ilde vefat etmis ve Gilek mescidinin yanindaki qebristanliqda defn edilmisdir Gilehli mescidi uzun muddet baximsiz qaldigindan ve qeza veziyyetine dusduyunden onu berpa etmek evezine SSRI i doneminde mescid dagidilmisdir Memarliq xususiyyetleri RedakteMescidin insasi ucun Seki seherinin simal serq hissesinde cay sahilindeki derin ucurumun yaxinligi secilmisdir Gileyli mescidi hem planlasdirma xususiyyetlerine hem de daxili hecminin helline coxsayli divar nisleri ve divar sethinin polixrom islenmesi gore Sekinin yasayis tikililerinin memarligina yaxindir 3 Planda 6x12 metr olcuye malik duzbucaqli formasina malik mescid binasinin tavanini binanin merkezinde yerlesdirilmi dord taxta sutun saxlayir Mescidin binasi gil ve saman qarisigindan hazirlanmis ciy kerpic ve caydasi qarisigindan insa edilmisdir Divarlar xaricden seliqe ile suvanmis daxilden ise suvanmis ve rengareng resmlerle bezedilmisdir 3 Hemin rengareng resmler abidenin esas deyerli elementleridir Zalin divarlari gec mehlulu ile uzlenmis suvaq qati uzerinde hendesi ve nebati naxislar cekilmis ve sonradan hemin naxislar rengareng boyalarla renglenmisdir 3 Daxili divarlarin sethi kemerler vasitesiyle bir nece hisseye bolunmusdur dosemeden 1 5 metr hundurluye kimi divarlar gil saman qarisi ile suvanmis ve nazik gec mehlulu ile uzlenmisdir Bu panellerden yuxarida oxvari coxpilleli nisler kemeri gedir Hemin kemer hendesi ve nebati naxislarla doldurulmusdur 4 Nislerin yuxarisinda bitki naxisli nazik lent yerlesir onun ustunde ise ereb elifbasi ile yazi lenti kecir Salamzade 35 Butun bu kompozisiya hendesi naxislarla bezedilmis bardur kemeri ile tamamlanir 4 Cenub serq divarinin merkezinde stalaktitler naxislar ve yazilarla zengin bezedilmis oxvari bicimli mehrab yerlesir 4 Mehrabin yanlarinda da coxpilleli oxvari nisler vardir 4 Minaresi Redakte Gilehli mescidinin minaresi bu gune kimi gelib catmisdir Qulleye qeder 13 5 metr olan minare yukseklikde yerlesdiyinden erazi buradan cox gozel gorunur Mescide ufuqi istiqametde soykenen istinad divari onun mohkemliyini ve dayaniqligini daha da artirir Onun istinad divarinin qurtaracagina qeder olan hissesi dasla ondan yuxari hissesi ise bismis qirmizi kerpicle horulmusdur Muezzinler ucun nezerde tutulan ve minareni tamamlayan saheye qalxmaqdan otru istinad divarinin uzerinde iyidmiden artiq das pilleken horulmus yagisdan qardan covgundan ve gunesden qorunmaq meqsedi ile kenarina taxta vurulmus Ustu ortulmsdur Buraya isiq dusmek ucun kicik pencereler de qoyulmusdur Pillekenin qurtaracaginda minareye daxil olmaq ucun tagli qapi vardir Istinadlar Redakte Kitabe 20 ci esrin evvellerinde Gilek mescidinin yaxinliginda torpaq altindan tapilmis ve hemin mescidin yaxinliginda bulagin ustune percim edilmisdir 1936 ci ilde A A Aleskerzade onu gormus ve foto seklini cekdirmisdir ve daha sonra bu kitabe barede elmi xeber yaymisdir Izv AzFAN 1 1943 s 67 Sonralar da hemin xeber ve foto sekil bir nece defe elmi nesrlerde derc olunmusdur Burada ise Mesedixanim Nemetin 2001 ci ilde nesr olunmus kitabina istinad edilir M S Nejmat Korpus epigraficheskih pamyatnikov Azerbajdzhana t 2 295 Baku 2001 Kitab muellif terefinden sexsen bize hefiyye edilmisdir Onu da elave edek ki kitabenin sonraki taleyi melum deyil ve hal hazirda itmis hesab oluna biler bele ki o 1936 ci ildeki yerinde deyil ve hansisa muzeyde saxlanilmasi da qeyri melumdur Hicri 1162 ci ilin ramazan ayinin 1 i miladi 1749 cu ilin 15 avqustuna tesaduf edir 1 2 3 Salamzade 1964 seh 34 1 2 3 4 Salamzade 1964 seh 35Edebiyyat RedakteSalamzade A 1964 Arhitektura Azerbajdana XVI XIX vv Baku Izdatelstvo Akademii nauk Azerbajdzhanskoj SSR Hemcinin bax RedakteArran memarliq mektebiMenbe https az wikipedia org w index php title Gilehli mescidi amp oldid 5971206, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}