fbpx
Wikipedia

Fotojurnalistika

Fotojurnalistika — yeni bir xəbər hekayəsini anlatmaq üçün şəkillərdən istifadə edən jurnalistikanın xüsusi bölməsi. İndiki dövrdə terminin adətən yalnız hərəkətsiz təsvirlərə istinad etdiyi başa düşülür, lakin bəzi hallarda bu termin həmçinin teleradio jurnalistikasında istifadə olunan videoya da aid edilir. Fotojurnalistika fotoqrafiyanın bu sahəyə yaxın olan digər qollarından sərt bir etik çərçivəylə işin dürüst, qərəzsiz olmasını tələb etməsi və hekayəni ciddi jurnalistika şərtləri daxilində anlatması ilə fərqlənir. Fotojurnalistlər xəbər mediasına töhfə verən şəkillər yaradır və cəmiyyətlərin bir-biri ilə əlaqə yaratmalarına kömək edir. Onlar ətraflarında baş verən hadisələrdən daim və tez bir şəkildə xəbərdar olmalıdırlar. Fotojurnalistlər xəbərləri həm dolğun, həm də əyləncəli şəkildə və yaradıcı formatda çatdırırlar.

İdman fotojurnalistləri "Indianapolis Motor Speedway" yarışında.

Bir yazıçı kimi, fotojurnalist də müxbirdir, ancaq çox vaxt sərt maneələrlə üzləşərkən o, ani qərarlar qəbul etməli və foto avadanlıqları daşımalıdır.

Tarixi

Müharibə fotoqrafiyasının yaranması

 
Sen-Mor şəhərində barrikadalar (1848), qəzet hekayəsini təsvir etmək üçün istifadə olunan ilk şəkil

Xəbər hekayələrini fotoşəkillərlə təsvir etmək təcrübəsi 19-cu əsrin ortalarında çap və fotoqrafiyada baş verən yeniliklərlə mümkün oldu. 1806-cı ildə "The Times" qəzetində çap olunmuş Lord Horatsio Nelsonun dəfn mərasimi kimi ilkin təsvirlər qəzetlərdə meydana çıxsa da, ilk həftəlik illustrasiyalı qəzet 1842-ci ildə çap edilmiş "Illustrated London News" (ILN) idi. Burada təsvirlər oyularaq çap edilmişdi.

Bir qəzet hekayəsinin illüstrasiyasında istifadə edilən ilk fotoşəkil, 25 iyun 1848-ci “İyun günləri” qiyamında çəkilmiş Parisdəki barrikadaların təsviri idi; foto 1–8 iyul 1848-ci il tarixlərində "L'Ilustration" qəzetində oyma vasitəsilə həkk olunaraq mətbuata çıxmışdır.

Krım müharibəsi zamanı ILN Rocer Fentonun çəkdiyi müharibə şəkillərini çap edərək erkən fotojurnalistikanın meydana gəlməsinə təşəbbüs göstərdi. Fenton ilk rəsmi müharibə fotoqrafı idi. Onun işinə müharibənin qoşunlar üzərindəki təsirlərini, döyüşlərin baş verdiyi mənzərələrin görüntülərini, hərəkətlərin nümunəvi təsvirlərini və komandirlərin portretlərini sənədləşdirmək daxil idi və bu da müasir fotojurnalistika üçün bünövrə rolunu oynamışdır. Müharibənin digər fotoqraflarına Uilyam Simpson və Karol Satmari də aiddir. Eynilə, Metyu Bredinin ABŞ-da vətəndaş müharibəsi zamanı çəkdiyi fotoşəkillər "Harper’s Weekly" qəzetinsə dərc edilməzdən əvvəl həkk olundu. O cümlədən qatar qəzaları və şəhər yanğınlarının da baş verdiyi bu fəlakət elə ilk günlərdə illüstrasiyalı qəzetlər üçün populyar bir mövzu idi.

Genişlənməsi

 
"Sürünənlər". London, 1876–1877-ci il. Con Tomsonun "Londonda küçə həyatı" adlı sənədli fotoqrafiya albomundan foto.
Rocer Fenton tərəfindən çəkilmiş "Ölüm kölgəsi vadisi" fotoşəklinin versiyaları. Top mərmiləri ilə və onlar olmadan

Təsvirlərin qəzetlərdə çap edilməsi bu dövrdə təsadüfən baş verən bir hal olaraq qalırdı. Fotoşəkillər özlüyündə bir məlumat çatdırma vasitəsindən daha çox mətni inkişaf etdirmək üçün istifadə edilirdi. Bu, 1870-ci illərin sonlarında fotojurnalistikanın öncüllərindən biri olan Con Tomsonun əməyi ilə dəyişməyə başladı. O, radikal jurnalist Adolf Smit ilə əməkdaşlıq edərək 1876–1877-ci illərdə Londonda aylıq "Street Life" jurnalını nəşr etməyə başladı. Layihədə Londondakı küçə insanlarının həyatı fotoşəkillərdə və mətnlərdə sənədləşdirilmiş və beləliklə, sosial sənədli fotoqrafiyanın fotojurnalistikanın bir forması kimi əsası qoyulmuşdur. Mətnə əlavə olaraq istifadə edilən görüntülərin əvəzinə, fotoşəkilləri çap olunmuş sözlərlə uğurla birləşdirərək fotoşəkillərin istifadəsini məlumatların yayılması üçün əsas vasitə kimi qabaqcıl etdi.

4 mart 1880-ci ildə "Daily Graphic" ilk dəfə bir xəbər fotoşəkilinin nöqtəli təsviretmənin köməyi ilə (həkk olunmuşun əvəzinə) reproduksiyasını nəşr etdi.

Fotoqraf Kamillus Sidney Flay 1886-cı ilin mart ayında General Corc Krukun apaçi lideri Ceronimonun təslim şərtlərini müzakirə edəcəyi barədə xəbər aldıqda avadanlıqlarını götürdü və hərbi kolona qoşuldu. O, burada 15 görüntü qeydə almağı bacardı. Onun 25 və 26 mart tarixlərində çəkdiyi Ceronimo və digər azad apaçilərin fotoşəkilləri, Amerika hindularının ABŞ ilə müharibə edərkən çəkilən və yeganə bilinən fotoşəkillərdir. Flay kompozisiyasını inkişaf etdirmək üçün subyektlərindən baş və bədənlərini hərəkət etdirərək poz vermələrini istədi. Məşhur jurnal "Harper's Weekly" 1886-cı il aprelin 24-ü üçün olan buraxılışında onun fotoşəkillərindən altısını nəşr etdi.

1887-ci ildə Yakob Riis kimi jurnalistlərə qeyri-rəsmi mövzuları qapalı məkanda çəkməyə imkan verən fləş toz ixtira edildi və bu, böyük diqqət çəkən "Digər yarım necə yaşayır?" əsərinin meydana gəlməsinə səbəb oldu. 1897-ci ilə qədər maksimum sürətiylə işləyən çap mətbəələrində yarımton fotoların artırılması mümkün idi.

Fransada "Rol", "Branger" və "Chusseau-Flaviens" kimi agentliklər vaxtaşırı yeni illüstrasiyaya olan tələbatı ödəmək üçün dünyanın hər tərəfindən fotoşəkilləri sindikatlaşdırırdı. Bu yeniliklərə baxmayaraq, yenə də bəzi məhdudiyyətlər qalırdı və 1897–1927-ci illərdəki sensasiya doğuran qəzet və jurnal hekayələrinin çoxu oymalarla təsvir olunurdu. 1921-ci ildə fototeleqraf şəkillərin xəbərin özünün səyahət edə biləcəyi qədər tez bir zamanda ötürülməsini mümkün etdi.

Qızıl əsr

 
"Berliner Illustrirte Zeitung" jurnalı modern fotojurnalistikanın əsasını qoydu və başqa jurnallar da bundan ilhamlandılar. Jurnalın 26 avqust 1936-cı il tarixli nəşrinin örtük şəkli. "Fransisko Franko və Emilio Mola arasında görüş".

"Fotojurnalistikanın qızıl əsri" əksər hallarda təxminən 1930–1950-ci illər hesab olunur. Bu, 1925-ci ildə kompakt ticari 35 mm-lik "Leica" kamerasının inkişafı və 1927–1930-cu illərdə fotojurnalistlərə şəkil çəkməkdə doğru elastikliyə imkan verən ilk fləş lampaların nəticəsində mümkün oldu.

 
Doroteya Lanc tərəfindən çəkilmiş "Miqrant ana" adlı fotoşəkildə Böyük böhranın təsirləri təsvir olunur. FTA (Federal Təhlükəsizlik Agentliyi) əlavə bir neçə fotojurnalisti də böhranın fotoşəkillərini çəkmək üçün işə qəbul etmişdi.

Hekayələr danışmaq üçün mətndən daha çox fotoqrafiyadan istifadə edən yeni bir jurnal və qəzet üslubu meydana gəldi. "Berliner Illustrirte Zeitung" illüstrasiyalı xəbər jurnalının formatını ilk dəfə tətbiq edənlərdən biri oldu. 1901-ci ildən başlayaraq jurnal inqilabi bir yenilik edərək fotoşəkilləri jurnalın içərisində çap etməyə başladı. Növbəti onilliklərdə o, müasir xəbər jurnalının prototipinə çevrildi.

Daha sonra jurnal foto-essenin meydana gəlməsinə təkan verdi və o, həmçinin şəkillər üçün ixtisaslaşmış heyətə və istehsal bölməsinə sahib idi. Bundan əlavə jurnal həm də foto-kitabxanasını qoruyub saxlayırdı. O, həmçinin yeni və daha kiçik kameralarla çəkilən səmimi fotoşəkillərin istifadəsini də tanıtdı. Jurnal uzun müddət fotoşəkillərdən istifadə edərək hekayə danışa biləcək müxbirləri – xüsusən, qabaqcıl idman və ilk kadr fotoqraflarından olan Martin Munkaçi və fotojurnalistikanın qurucularından biri olan Erix Salomonu – axtardı və nəhayət, tapmağı bacardı.

Eranın başqa jurnallarına "Arbeiter-Illustrierte-Zeitung", "Vu", "Life", "Look", "Picture Post" və başqaları aid idi. Eranın qəzetlərinə "The Daily Mirror" və "The New York Daily News" qəzetlərini misal göstərmək olar. Bunlardan əlavə, eranın məşhur fotoqraflarına Robert Kapa, Alfred Eyzenştadt, Marqaret Burk Vayt, Uilyam Onegin Smit və başqaları aiddir.

 
Fotojurnalistlər Liverpulda təşkil olunmuş "Əmək partiyası konfransı"nda. 2016-cı il.

Anri Kartye-Bresson bəzi insanlar tərəfindən müasir fotojurnalistikanın atası hesab edilir. Halbuki, bu ləqəb 1930-cu illərdə çəkdiyi siyasi xadimlərin səmimi şəkilləri fotoqrafiyada yenilik yaradan Erix Salomon kimi digər müxtəlif fotoqraflara da şamil edilmişdir.

Məsələn, Aqusti Sentellesin fotojurnalistikası 1930-cu illərin sonlarında İspaniyada vətəndaş müharibəsi zamanı Respublikaçı tərəfin təbliğat səylərində mühüm rol oynadı.

ABŞ jurnalisti Yulien Brayan 1939-cu ilin sentyabrında İkinci Dünya müharibəsinin başlağıcında Nasist Almaniyasının ağır bombardmanına məruz qalan Polşadakı vəziyyətin fotolarını və filmini çəkdi. O həmçinin, rəngli fotoqrafiyada da qabaqcıl işçi idi.

Həmçinin, əsgər Toni Vakkaro da İkinci Dünya müharibəsinin ən öncül fotoqraflarından biri olaraq tanınır. Onun sadə "Argus C3" kamerası ilə qeydə aldığı Kapanın ispan əsgərinin vurulması zamanı çəkdiyi fotoşəkilə bənzər görüntülər müharibənin ən dəhşətli anlarını təsvir edirdi. Kapa özü "D günü" əməliyyatında Omaha çimərliyində idi və buna görə də o, qarşıdurmanın ən mühüm görüntülərini çəkməyi bacarmışdı. Vakkaro həmçinin, öz görüntülərini əsgər dəbilqələrində inkişaf etdirməsi və 1944-cü ildə bir kamera mağazasının dağıntılarından tapdığı kimyəvi maddələrdən istifadə etməsi ilə də məşhurdur.

1947-ci ildə bir neçə məşhur fotoqraf "Maqnum Foto" adında beynəlxalq foto kooperativini qurdu. 1989-cu ildə "Corbis Corporation" və 1995-ci ildə "Getty Images" agentliklərinin əsası qoyuldu. Güclü görüntülərə malik bu kitabxanalar hal-hazırda fotoşəkillərə və digər təsvirlərə hüquqlar satır.

Zəifləməsi

"Fotojurnalistikanın qızıl əsri" 1970-ci illərdə bir çox foto-jurnalların nəşrini dayandırması ilə sona çatdı. Onlar reklam gəlirləri məsələsində böyük dövriyyə və yüksək xərcləri davam etdirmək üçün digər media ilə rəqabət edə bilmədiklərini müşahidə etdilər. Buna baxmayaraq həmin jurnallar foto-esse məsələsində və təsvirlərin gücü barədə jurnalistikaya çox şey öyrətdi.

Bununla birlikdə, 1970-ci illərin sonlarından bəri fotojurnalistika və sənədli fotoqrafiya sənət qalereyalarında incəsənət fotoqrafiyası ilə yanaşı yer tutur. Luk Delaye, Manuel Rivera-Ortiz və "VII Photo Agency" təşkilatının üzvləri qalereyalarda və muzeylərdə müntəzəm olaraq sərgi nümayiş etdirənlər arasındadır.

Müasir fotojurnalistika

XX əsrin ilk iyirmi illiyi müasir fotojurnalistikanın başlanğıcı hesab olunur. Fotojurnalistika 1920-ci illərdə müasir çap texnologiyaları, "Rolleiflex" kameraları, "Contax" və ilk "Leica" kinokamerasına görə bütün ölkələrdə inkişaf etdi. "Leica" daha əvvəlki növlər ilə müqayisədə daha həssas idi.

Fransada Jak Anri Lartiq, Andre Kertes və Brassai kimi fotoqraflar məşhurlaşdı. Almaniyada isə Erix Salomon, Feliks H. Men, Tim N. Gidal, Volfqanq Veber, Ayzensted və Martin Munkaçi daha çox tanınırdı. Helen Levit və Liset Model isə ABŞ-da işləyirdi. 1905-ci ildən başlayaraq amerikalı Levis Hayn sistemli şəkildə zavodlardakı immiqrant və işçilərin şəkillərini çəkmiş və növbəti ildə isə uşaq əməyi haqqında sənədli filmlər çəkmişdir. Onun çəkdiyi filmlər uşaq əməyi ilə bağlı aktın qəbul edilməsinə öz töhfəsini verdi. Beləliklə, fotoqrafiya ilk dəfə sosial müzakirə mövzusu oldu və sosiologiya onu sənədləşdirici vasitə kimi istifadə etməyə başladı. 1910-cu ildə amerikan şirkəti "Underwood & Underwood" zəka fotoqrafiyası sahəsinə daxil oldu və ilk əvvəl stereofotoların yaradılması ilə məşğul oldu. Nyu-Yorkda yaşayan Vici şəhərin gecə həyatını, cinayətlərini, gecə içkilərini və ehtiraslı sevgililərini filmlərində sənədləşdirdi. O, bu məsələdə polislərlə olan əlaqələrindən istifadə etdi. Cinayət zamanı o, polislərlə birgə və ya onlardan əvvəl hadisə yerinə gələr, bir neçə şəkil çəkər və səhər bunları qəzetlərə satardı.

Rusiya və sonrakı SSRİ-də işləmiş Maks Alpert, Aleksandr Rodçenko, Boris İqnatoviç, Georgi Petrusov, İvan Şagin və Arkadi Şayxet 1917-ci ildən sonra proqramlaşdırılmış, mərkəzdən idarə olunan didaktik şəkildə quraşdırılmış təbliğatın vasitəçilərinə çevrilmişdilər.

Peşəkar ingilis fotoqraf və səyahətçi Herbert Pontinq 1912-ci ilin yanvarında Robert Falkon Skottun Antarktidaya ekspedisiyası zamanı bir neçə reportaj fotoları çəkmişdi. Bu, 1910–1913-cü illər arasında cənub qütbünə tərəf baş tutmuş Britaniya Terra Nova Ekspedisiyası idi. O, Antarktida ekspedisiyasını tamamlamağı bacaran ilk peşəkar fotoqraflardan biri olmuşdur.

1920–1930-cu illərin jurnalistika fotoqrafiyası, həmçinin sosial fotoqrafiya hesab olunur. O zamanlar fotoqrafiya totalitar rejimlər üçün (kommunizmnasizm) hakimiyyət və təbliğat silahı olmuşdur. İncəsənətin inkişafı dayandı, incəsənətdəki yeni təcrübələr arzuolunmaz nəticə verirdi və azad nitq, demək olar ki, qeyri-mümkün idi. Yeni istiqamətlərin inkişafı üçün çalışan rəhbərlər ölkəni tərk edirdi. Totalitar rejimlər fotoqrafiyadan istifadə edərək cəmiyyətin inamını sarsıtdı. Hitlerin "Mein Kampf" (azərb. Mənim mübarizəm‎) kitabında qeyd etdikləri Avropanın hər yerində dəhşətli hadisələrdən xəbər verirdi. 1933-cü ildən bəri Almaniyada nasistlər bütövlükdə mətbuat və fotojurnalistikanı öz nəzarətləri altına almış və sistemli şəkildə bundan istifadə etmişdilər.

Rumın fotoqraf İosif Berman (1892–1941) 1920–1923-cü illər arasında Ruminiyadakı bir qəzet üçün İstanbulda müxbir işləmişdir. Rumıniyaya qayıtdıqdan sonra onun fotoları bütün əsas rumın qəzetlərində nəşr olunmuşdur.

Lubomır Linhar, Karel Teyqeş, Rudolf Kon, Karel Kasparik, Oldrix Straka və başqaları Çexiyada sosial fotoqrafiya sərgiləri təşkil edirdi. 1927–1928-ci illərdə Yosef Sudek Müqəddəs Vit kafedralının tikintisinin başa çatmasını sənədləşdirdi. O, 1928-ci ildə — İlk Çexslovakiya Respublikasının əsasının qoyulmasının onilliyində Müqəddəs Vit adlanan on beş orijinal fotodan ibarət albom nəşr etdi. Slovakiyada isə İrena Blühova, Karol Aufrixt, İlya Yosef Marko, Sergey Protopopov, Barbora Zigmondiyova, Franso Kollar fotoqrafiya xronikasına daxil oldular. Bu şəxslərdən əlavə, Bill Brandt İngiltərədə, Con Hartfayld və Auqust Sander isə Almaniyada fotojurnalist kimi fəaliyyət göstərmişdir.

Müharidən əvvəlki siyasi cəhətdən qeyri-stabil Avropada filmlər kimi fotoqrafiya da mühüm yönləndirici rolunu oynamışdır. Faşist İtaliyası və Nasist Almaniyasında bu işlərlə məşğul olanlar, əsasən, diktatorların ideallarını irəli çəkmək məqsədi güdürdü. (məsələn, Leni Rifenştal)

1960-cı illərin ikinci yarısından sonra, halbuki gələcək üçün daha optimist olan humanizm müharibə və münaqişələrin təsiri fotoqrafiyadan çıxarıldı. Vyetnam müharibəsi bütün dünyanı sarsıtdı: fotoqrafiya ölümsüzləşdi, daha kobud hal aldı və insanları oyandırmağa xidmət göstərdi.

1970-ci illərin əvvəllərində üç fotoqraf Con Mayerovit, Stiven Şor və Uilyam Eqleston rəng materiallarını yalnızca reportajlarda yox, həmçinin incəsənət fotoqrafiyasında istifadə edən ilk gənc sənətkar qrupu oldular. Hətta Uilyam Eqleston Nyu-Yorkda yerləşən Müasir İncəsənət Muzeyi tarixində rəngli fotoları nümayiş etdirən ilk fotoqraf olmuşdur.

Peşəkar təşkilatlar

Danimarka Mətbuat Fotoqrafları Birliyi (Pressefotografforbundet) dünyada qəzet fotoqrafları üçün ilk milli təşkilat idi. O, 1912-ci ildə Danimarkanın Kopenhagen şəhərində altı mətbuat fotoqrafı tərəfindən təsis edilmişdir və bu gün təşkilatın 800-dən çox üzvü vardır.

Milli Mətbuat Fotoqrafları Birliyi (MMFB) 1946-cı ildə ABŞ-da təsis edilmişdir və təxminən 10.000 üzvü vardır. Dünyadakı digər belə təşkilatlara 1984-cü ildə qurulan, 2003-cü ildə yenidən fəaliyyətə başlayan, hazırda təxminən 450 üzvü olan Britaniyalı Mətbuat Fotoqrafları Birliyi (BMFB), HonKonq Mətbuat Fotoqrafları Birliyi (1989), Şimali İrlandiya Mətbuat Fotoqrafları Birliyi (2000), Pressfotografernas Klubb (İsveç, 1930) və PK — Pressefotografenes Klubb (Norveç) aiddir.

"Magnum Photos" 1947-ci ildə Robert Kapa, Devid Seymur, Anri Kartye-Bresson, Corc Rocer, Uilyam Vandivert, Rita Vandivert və Mariya Esner tərəfindən qurulmuşdur. Bu, dünyadakı ilk foto kooperativlərdən biri olmaqla yanaşı bütün dünyada öz üzvləri tərəfindən idarə olunması ilə tanınır.

"VII Photo Agency" 2001-ci ilin sentyabr ayında təsis edilmiş və adını orijinal yeddi qurucudan, yəni Aleksandra Bulat, Ron Haviv, Harri Nayt, Antonin Kratoçvil, Kristofer Morris, Ceyms Naçvey və Con Stanmeyer almışdır. Bu günlərdə agentliyin bir mentor proqramı ilə yanaşı 30 üzvü var.

Xəbər təşkilatları və jurnalistika məktəbləri fotojurnalistlər üçün bir çox müxtəlif mükafatlar hazırlayır. Məsələn, 1968-ci ildən bəri Pulitser mükafatı fotojurnalistikanın müxtəlif kateqoriyalarına əsasən təqdim edilir. Bundan başqa, Dünya Mətbuat Fotosu, Fotojurnalistikanın Ən Yaxşıları, İlin Fotoları və Böyük Britaniyaya xas olan Mətbuat Fotoqrafının İli kimi mükafatlar da vardır.

Qeyri-etik təcrübələr

Əksər fotojurnalistlər səhnədən idarə olunan kadrları qeyri-etik hesab edirlər. Fotoqrafların fotojurnalistika tarixində bunu etməklə izləyicilərini məqsədyönlü şəkildə aldatmasına dair bir çox nümunələrə rast gəlinmişdir.

Əvvəl "Los-Angeles Times" qəzetində işləmiş təcrübəli fotoqraf Mayk Midovs 27 Oktyabr 1993-cü ildə Kaliforniyanın cənubunu baş verən çox böyük və dəhşətli yanğını lentə alırdı. Onun Los-Anceles dairəsinin yanğınsöndürəni Mayk Alveşin Altadenada yerləşən hovuzda özünü sərinlətməsi zamanı çəkdiyi fotoşəkil məşhurlaşmışdı və həmçinin "The Times" və digər yerli qəzetlərdə nəşr olunmuşdu. Fotoşəkili Pulitser Mükafatına təqdim etməzdən əvvəl Midovsun tapşırıq redaktoru Fred Svits yanğınsöndürən ilə əlaqəyə keçdi. Məlum oldu ki, Midovs yanğınsöndürəndən hovuza getməsini və başına su səpməsini istəyib. Midovs "Bunun yaxşı fotoşəkil olacağını söyləməkdə günahkar ola bilərəm, amma xatırladığım qədərilə mən birbaşa ondan bunu etməsini istəmədim … Mən artıq neçə illərdir ki, insanlara qaynar xəbərlər təqdim edirəm və həyatımda heç vaxt bir şəkil qurmamışam". Bundan sonra Midovsun bir həftə ərzində ödənişləri dayandırıldı və fotoşəkil bütün mükafat yarışmalarından çıxarıldı. "The Times" qəzeti bunu "quraşdırma" adlandırdı və fotoşəklin nəşr olunduğu sayın fotoqrafiya direktoru Larri Armstronq deyirdi: "Siz vəziyyəti manipulyasiya edəndə, həmçinin xəbərləri də manipulyasiya etmiş olursunuz".

"The New York Times" qəzetinin Pulitser mükafatçısı Eduard Kitinq FTB-nin Əl-Qaidə şöbəsinə basqın etdiyi Orta Şərqdəki bir şəhərin yaxınlığında yerləşən ərzaq mağazasının kənarında əlində oyuncaq silahla bir nöqtəni nişan alan balaca oğlanın şəklini çəkdi. Hadisə yerində olan digər fotoqraflar Kitinqin uşağa silahı hansı tərəfə yönəltməsini və hədəfləməsini öz əli ilə işarə etdiyini iddia edirdilər. "Columbia Journalism Review" hadisəni açıqladıqdan sonra Kitinq mükafatı geri qaytarmaq məcburiyyətində qaldı.

Yeni texnologiyaların təsiri

 
"Leica I" kamerasının 1925-ci ildəki təqdimatı modern fotojurnalistikanın başlanğıcı sayılır.

XIX əsrin ortalarında baş verən Krım müharibəsi zamanı fotoqraflar müharibə zonasındakı Böyük Britaniya əsgərlərinin görüntülərini qeyd etmək üçün yeni texnologiyadan – şüşə fotolentlərdən istifadə edirdilər. Nəticədə, onlar nəinki yalnız müharibə şəraiti ilə qarşılaşdılar, həm də şəkilləri çəkmək çox vaxt yüksək dərəcədə sürət tələb etdiyindən foto çəkilməzdən əvvəl lent hazırlamalı və çəkildikdən sonra dərhal təkmilləşdirməli idilər. Məsələn, bu, Rocer Fentonun qaranlıq otaqda uzun müddət gəzməsinə səbəb olmuşdu ki, bu da onu zaman-zaman düşmənin hədəfinə çevirir. Bu texnoloji maneələr baş verənlərin birbaşa görüntülərini əldə edilə bilməməsinə səbəb olurdu.

Fotoşəkillərin xəbərləri çatdırmaq vasitəsi kimi istifadəsi görüntüləri qeydə almaq üçün böyütmək qabiliyyətinə malik olan neqativ fotolentlərdən istifadə edən daha kiçik və portativ kameraların meydana gəlməsinə qədər geniş yayılmadı. 1925-ci ildə 35 mm-lik "Leica" kamerasının istifadəyə başlanması ilə fotoqrafların hadisələr baş verdikcə çoxsaylı fotoşəkillər çəkmələri və təkcə bu fotoşəkillər vasitəsilə hadisələri anlada bilmələri mümkün oldu.

1960-cı illərdən bəri elektron fləş, avto-fokus, daha yaxşı linzalar və digər kamera aksessuarlarının istifadəsi şəkil çəkməyi daha da asanlaşdırdı. Yeni rəqəmsal kameraların kəşfi fotojurnalistləri fotolentin məhdudluğu ilə bağlı problemdən azad etdi. Çəkilə biləcək fotoşəkillərin sayının kameranın saxlaya biləcəyi meqapiksellərin miqdarından, çəkiliş rejiminin "JPEG" və ya xam olmasından və yaxud yaddaş kartının nə qədər tutuma malik olduğundan asılı olmasına baxmayaraq minlərlə görüntünü bir yaddaş kartında saxlamaq mümkündür.

 
"Rocer Fentonun foto üçün olan kurqonu". 1855-ci il. Əvvəlki şərab tacirinin arabası. Əyləşən Rocerin köməkçisidir.

Sosial media dünyada baş verən hadisələri geniş auditoriyaya çatdırmaqda böyük rol oynayır. Dünyada hər hansı bir diqqətəlayiq hadisə baş verdikdə adətən kameralı telefonlara sahib olan insanlar fotoşəkillər çəkməyə və onları müxtəlif sosial şəbəkələrdə paylaşmağa hazırdırlar. Bu cür rahatlıq Birləşmiş Mətbuat və digər agentliklərə fotoların sahibi olan vətəndaş jurnalistlərlə əlaqə saxlamağa və həmin şəkilləri xəbər yerlərində istifadə etmək üçün icazə almağa imkan verir.

Xəbərlər üçün istifadə edildikdə şəkillərin məzmunu onun keyfiyyətindən daha böyük önəm daşıyır. 18 fevral 2004-cü ildə "The New York Times" qəzeti ön səhifəsində "AT&T" şirkətinin baş icraçı direktoru Con Zeqlisin telefon kamerası ilə çəkilmiş şəklini dərc etdi. Məzmun fotojurnalistikanın hələ də ən vacib elementi olaraq qalır, lakin şəkillərin sürətli bir şəkildə toplanması və redaktə edilməsi ilə sərhədləri genişləndirmə qabiliyyəti bu sahədə əhəmiyyətli dəyişikliklərə yol açdı.

Hal-hazırda xəbər fotoqraflarının fotojurnalistika barədə bir çox narahatlıqları vardır. Onlar deyirlər ki, şəkil çəkmə texnologiyası təbii olaraq inkişaf etdiyi kimi fotojurnalistika peşəsi də ağlasığmaz dərədə dərəcədə dəyişə bilər. 2010-cu illərdə kadr fotojurnalistika işlərinin azalması davam edir və ABŞ-ın bəzi ən böyük xəbər KİV-ləri sərbəst işçilərə ehtiyaclarının əksəriyyəti üçün etibar edir. Məsələn, 2016-cı ildə "The New York Times" 52 foto redaktoru işə götürdü və sərbəst işçilərə isə onları üçün 50 faiz və ya daha çox görüntü ilə təmin etmək tapşırığı verdi. Wall Street jurnalı 24 foto redaktoru işə götürdü və onlara ümumi görüntülərin 66, xəbərlər üçün olan görüntülərinin isə 33 faizinin çatdırılması üçün sərbəst işçilərə etibar etdi. Washington Post 19 foto redaktoru işə götürdü və beynəlxalq xəbər görüntülərinin 80 faizi, siyasi xəbər görüntülərinin 50 faizi və milli xəbər görüntülərinin 60–80%-i üçün sərbəst şəkildə işləyən fotoqraflara etibar etdi.

Vətəndaş jurnalistlərin dövrü və həvəskar müşahidəçilərin xəbər fotolarını təqdim etməsi fotojurnalistika sənətinə öz töhfəsini verdi. Pol Levinson bu inkişafı "hər kəsin potensial qavramasına vizual reallıqdan bir parça qoyan" sözləri ilə ilk ucuz və əlçatan foto texnologiyalardan biri olan Kodak kamerasında nümayiş etdirdi. İnternetin yüksək inkişafı ilə müəyyən səlahiyyət əldə etmiş xəbər auditoriyası ənənəvi çıxışlardan asılı olmayaraq bloqların, podkastların, onlayn xəbərlərin yaradılmasına səbəb oldu və "tariximizdə ilk dəfə olaraq xəbərlər getdikcə daha çox jurnalistikadan kənar şirkətlər tərəfindən istehsal olunur". "The Guardian" və "Reuters" portalının keçmiş fotojurnalisti Dan Çanq inanır ki, peşəkar fotojurnalistlər pul qazanmaq üçün daha çox videoya uyğunlaşmalı olacaqlar.

Telefon jurnalistikası

Telefon jurnalistikası peşəkar və ya qeyri-peşəkar fotoqraflar tərəfindən çəkilmiş və redaktə edilmiş şəkillərin istifadəsini özündə ehtiva edən fotojurnalistikanın nisbətən yeni və hətta mübahisəli bir sahəsidir. Son illərdə sosial media insanların xəbər aldığı və hadisələri paylaşdığı əsas platformaya çevrildiyi üçün telefon fotoqraflığı onlayn vizual ünsiyyət üçün əsas vasitə kimi populyarlıq qazanır. Telefonu daşımaq asandır və o, hər zaman cibdə asanlıqla əlçatandır. Bundan əlavə o, şəkil çəkməkdə daha operativ olaraq subyektlərin epizoda müdaxiləsini minimuma endirə bilər. Çoxlu tətbiqlərin köməyi ilə fotoqraflar mesajları yüksək estetikaya malik bir şəkildə çatdıra bilirlər. Şəkilləri sosial mediaya yükləndikdən sonra fotoqraflar dərhal işlərini geniş auditoriyaya təqdim edə və onların rəylərini tez bir zamanda ala bilərlər. İnternetdəki çox sayda iştirakçıların köməyi ilə şəkillər qısa müddət ərzində yayıla və beləliklə, cəmiyyətə dərin təsir bağışlaya bilər.

Sosial media və telefon fotoqraflığının birləşməsinin üstünlüklərini görən bəzi tanınmış qəzetlər, xəbər jurnalları və peşəkar fotojurnalistlər yeni yanaşma kimi telefon jurnalistikasına müraciət etmək qərarına gəldilər. 2005-ci ilin iyul ayında baş verən Londondakı partlayışlar zamanı ilk dəfə həm "The New York Times", həm də "Washington Post" qəzetləri vətəndaş jurnalistlərin telefonları ilə çəkdikləri fotoşəkillərini ön səhifələrində yerləşdirdi. Bunlar şahidlərin və sağ qalanların işi olduğundan görüntülər sənədli fotoşəkillər yaratmaq niyyətindən daha çox travmatik bir şoka cavab olaraq meydana gəlmişdi. Bu fotoşəkillər Washington Post qəzetinin jurnalisti Robert MakMillanın izah etdiyi kimi "ətrafımızda partladığı kimi tarixin canlı və gerçək hesablaşmalarını" əks etdirir. Başqa bir misalda, böyük zərər və tələfata səbəb olan "Sendi" fırtınası Şərq Sahili vurarkən, "TIME" jurnalı dağıntıları sənədləşdirmək üçün beş fotoqrafı iPhone ilə hadisə yerinə göndərdi. Fotoqraflar ərazinin dərinliklərinə daldılar və həm fırtınanın həm də insan iztirablarının şəkilləri yaxından çəkməyi bacardılar. Bencamin Levi tərəfindən çəkilən Bruklində yerləşən Koney adasındakı okean dalğalarından birinin fotosu "TIME" jurnalının 12 noyabrda buraxılmış sayının örtük şəkli oldu. Bundan başqa, 2013-cü ildə "Chicago Sun-Times" fotoqrafiya üzrə Pulitser mükafatı laureatı Con H. Vayt də daxil olmaqla 28 fotoqrafdan ibarət bütün heyəti işdən çıxartdı. Qəzet izləyicilərin daha çox videoya yönlənməsini səbəb olaraq göstərdi. Daha sonra qəzet sərbəst işləyən fotoqrafları işə götürdü və onlardan yaranan boşluğu doldurmaq üçün fotoqrafiya sahəsində iPhone telefonlarını necə istifadə etmək lazım olduğunu öyrənmələrini tələb etdi. Buna baxmayaraq, bəzi onlayn izləyicilər qəzetin əvvəlki heyətində professional mütəxəssislərin olduğu zamanla müqayisədə keyfiyyətinin zaman-zaman azaldığını qeyd edirdilər.

Həmçinin bax

Qeydlər

  1. Xəbər materiallarının nəşr və ya yayım üçün toplanması, redaktə və təqdim edilməsi.
  2. Məsələn, sənədli fotoqrafiya, sosial sənədli fotoqrafiya, küçə fotoqrafiyası, məşhurların fotolarının çəkilişi və s.
  3. Məsələn, fiziki təhlükə, hava, izdiham, fiziki giriş və s.
  4. "Adevărul", "Dimineaţa", "Curentul", "Realitatea ilustrată", "Ilustraţiunea română", "Cuvântul liber", "L'Indépendance roumaine" qəzetlərində. Bunlardan əlavə, həmçinin "The New York Times" və "National Geographic"də.

Mənbə

İstinadlar

  1. Laurel Breyk; Marisa Demur; Marqaret Bitham. Dictionary of Nineteenth-century Journalism in Great Britain and Ireland (Böyük Britaniya və İrlandiyada on doqquzuncu əsr jurnalistikasının lüğəti). Academia Press. 2009. səh. 495. ISBN 9789038213408.
  2. "Barricades in Rue Saint-Maur-Popincourt, 25th June 1848". pbslearningmedia.org. 1 noyabr 2019 tarixində .
  3. Hudson, Berkley, Sterlinq, Kristofer H. Encyclopedia of Journalism (Jurnalistikanın ensiklopediyası). Kaliforniya: Thousand Oaks. 2009. səh. 67. ISBN 978-0-7619-2957-4.
  4. Ket Hauvard; Mayk Presdi. Framing Crime: Cultural Criminology and the Image (Çərçivəli cinayət: Mədəni krimonologiya və təsvir). Taylor & Francis. 2010. səh. 38. ISBN 9780203880753.
  5. Kolin Hardinq. "Photographing Conflict: Roger Fenton And The Crimean War (Şəkil çəkmə ilə bağlı konflikt: Rocer Fenton və Krım müharibəsi)". blog.scienceandmediamuseum.org.uk. 11 noyabr 2012. 1 noyabr 2019 tarixində .
  6. Karlbax, Maykl L. The Origins of Photojournalism in America (Amerikada fotojurnalistikanın mənşəyi). Smithsonian Institution Press. 1992. ISBN 978-1-56098-159-6.
  7. Elliott S. Parker. John Thomson, Photojournalist in Asia, 1862-1872 (Con Tomson, Asiyadakı fotojurnalist, 1862-1872). 1977.
  8. "The Photographs of John Thomson (Con Tomsonun fotoşəkilləri)". digital.nls.uk. 1 noyabr 2019 tarixində .
  9. Ovenden, Riçard. John Thomson (1837–1921): Photographer (Con Tomson (1837-1921): Fotoqraf). Edinburq: Şotlandiyanın Milli Kitabxanası. 1997. səh. 42. ISBN 978-0114958336.
  10. Vauqan, Tomas. C.S. Fly: Pioneer Photojournalist (K.S. Flay: Öncül fotojurnalist). The Journal of Arizona History (Arizona tarixi jurnalı). 1989. səh. 30, 303-318.
  11. "Mary "Mollie" E. Fly (1847-1925)". azwhf.org. 1 noyabr 2019 tarixində .
  12. "How the Other Half Lives: Complete text and photos online (Digər yarım necə yaşayır?: Bütün mətn və fotolar, onlayn)". historyonthenet.com. 1 noyabr 2019 tarixində .
  13. Robert Taft. Photography and the American scene: A social history, 1839–1889 (Fotoqrafiya və Amerika səhnəsi: Sosial tarix, 1839-1889). Nyu-York: Dover. 1964. səh. 446. ISBN 9780486262024.
  14. U. Josef Kempbell. "1897 American journalism's exceptional year (1897 Amerika jurnalistikasının müstəsna ili)". fs2.american.edu. 2004. 1 noyabr 2019 tarixində . (#parameter_ignored)
  15. Tyerri Gervais. "Photographies de presse". journals.openedition.org. may 2005. 1 noyabr 2019 tarixində .
  16. Terens P. Moran. Introduction to the History of Communication: Evolutions & Revolutions (Kommunikasiya tarixinə giriş: Təkamül və İnqilablar). Peter Lang Publishing. 2010. səh. 181. ISBN 9781433104121.
  17. Mila Ganeva. Women in Weimar Fashion: Discourses and Displays in German Culture, 1918–1933, Screen cultures (Veymar dəbində qadınlar: Alman mədəniyyətində çıxışlar və sərgilər, 1918-1933, Ekran mədəniyyətləri). Roçester, Nyu-York: Camden House. 2008. səh. 53. ISBN 9781571132055.
  18. Meri Varner Meriyen. Photography: A Cultural History (Fotoqrafiya: Mədəni tarix). Upper Saddle River, Nyu-Cersi: Prentice Hall. 2002. səh. 235. ISBN 9780810905597.
  19. Korey Ross. Media and the Making of Modern Germany: Mass Communications, Society, and Politics from the Empire to the Third Reich (Media və müasir Almaniyanın qurulması: İmperiyadan Üçüncü Reyxə qədər kütləvi rabitə, cəmiyyət və siyasət). Oksford, Nyu-York: Oksford Universiteti. 2008. səh. 30. ISBN 9780191557293.
  20. Brett Abbott. Engaged Observers: Documentary Photography Since the Sixties Exhibition catalogue (Əlaqəli müşahidəçilər: Altmışıncı illərin sərgi kataloqundan bəri sənədli fotoqrafiya). Los-Anceles: J. Paul Getty Museum. 2010. səh. 6. ISBN 9781606060223.
  21. Tim Gidal. Modern Photojournalism: The First Years", Creative Camera, July/August 1982, repr. in: David Brittain, ed., Creative Camera: 30 Years of Writing, Critical Image (Modern fotojurnalistika: İlk illər). Mançester: Mançester Universiteti. 1999. səh. 73-80, 75. ISBN 9780719058042.
  22. Mariya Morris Hamburq. Photography between the Wars: Selections from the Ford Motor Company Collection (Müharibələr arası fotoqrafiya: Ford Motor şirkətinin kolleksiyasından seçmələr). The Metropolitan Museum of Art Bulletin. yaz, 1998. səh. 5–56, 17. ISBN 978-0870995507.
  23. Sherre Lynn Paris. Raising Press Photography to Visual Communication in American Schools of Journalism, with Attention to the Universities of Missouri and Texas, 1880's–1990's. Dissertasiya, Texas Universiteti. 2007. səh. 116.
  24. Mark Oliver. . theguardian.com. 4 avqust 2004. 2019-11-01 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  25. "Erich Salomon, photographer (Erix Salomon, fotoqraf)". comesana.com. 1 noyabr 2019 tarixində .
  26. Sebastiaan Faber və James D. Fernández. "Photography exhibit sparks symposium". albavolunteer.org. 7 dekabr 2011. 1 noyabr 2019 tarixində .
  27. "The Legacy of Julien Bryan". ushmm.org. 1 noyabr 2019 tarixində .
  28. Kenneth Turan. "Review: 'Underfire: The Untold Story of Pfc. Tony Vaccaro' reveals the intimate relationship between a war photographer and war itself". latimes.com. 20 oktyabr 2016. 1 noyabr 2019 tarixində .
  29. Jim Stovall. "Magazines and Photojournalism's Golden Age". jprof.com. 9 mart 2013 tarixində .
  30. Alejandro Malo. "Documentary Art (Sənədli incəsənət)". zonezero.com.
  31. Peták. diplomová práce. Opava: Slezská univerzita, Filozoficko-přírodovědecká fakulta, Institut tvůrčí fotografie. 2009-03-05.
  32. Okruhy otázek pro magisterské zkoušky z dějin fotografie [online]. Zlín: Univerzita Tomáše Bati ve Zlíně, Ateliér reklamní fotografie.
  33. Teaching With Documents: Photographs of Lewis Hine: Documentation of Child Labor [online]. The National Archives and Records Administration.
  34. Paul Rubinstein. UNDERWOOD & UNDERWOOD, Ottawa, Kansas - New York - London [online]. The Yellowstone Stereoview Page. 2007.
  35. Daniela Mrázková. Příběh fotografie. Praha: Mladá fronta. 1985.
  36. "Fotostrojka - Sovětská fotografie 1917-1941 [online]". vystavy.kdykde.cz. (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)
  37. "Collection Focus – Herbert Ponting (1870-1935) [online]". (#cite_web_url); (#accessdate_missing_url)
  38. Alena Dvoráková; Viktor Fischer. Propojení obrazem, Česká humanitární fotografie [online]. Praha: Nejvyšší purkrabství Pražského hradu. 2001.
  39. Rumunskě Rolnickě Muzeum. Iosif Berman „omul cu o mie de ochi“ (Muž s tisíci očima) [online].
  40. Vladimír Birgus; Jan Mlčoch. Česká fotografie 20. století. Praha: u(p)m, Kant. 2005. ISBN 80-86217-89-2.
  41. Anna Fárová. Josef Sudek. Torst. 2002. ISBN 80-7215-182-7.
  42. Okruhy otázek pro magisterské zkoušky z dějin fotografie [online]. Zlín: Univerzita Tomáše Bati ve Zlíně, Ateliér reklamní fotografie.
  43. Bill Brandt Archieve Ltd. The Bill Brandt Archive [online]. The Bill Brandt Archive.
  44. The J. Paul Getty Trsut. John Heartfield & German Photomontage, 1920–1938, výstava [online]. Getty, 21-25 června. 2006.
  45. Die Photoraphisce Sammlung/Sk Stiftung Kultur. August Sander (1876 – 1964) [online]. Köln: Die Photographische Sammlung.
  46. Soňa Kozáková. Krásné zobrazení ošklivého, Válečná fotografie, Bakalářská diplomová práce [online]. Brno: Masarykova univerzita v Brně, Filozofická fakulta, Seminář estetiky. 2008.
  47. William Eggleston. William Eggleston's Guide, 2nd ed. (HC) [online]. 2002.
  48. Jens Tønnesen. "Historie (Tarix)". pressefotografforbundet.dk. 28 fevral 2002. 9 iyun 2002 tarixində .
  49. "Britaniyalı Mətbuat Fotoqrafları Birliyi".
  50. "HonKonq Mətbuat Fotoqrafları Birliyi".
  51. "Şimali İrlandiya Mətbuat Fotoqrafları Birliyi".
  52. "Pressfotografernas Klubb".
  53. "Fotojournalisten".
  54. "Dünya Mətbuat Fotosu".
  55. "Fotojurnalistikanın Ən Yaxşıları". 22 iyul 2012 tarixində .
  56. "İlin Fotoları".
  57. "Mətbuat Fotoqrafının İli".
  58. Gene Foreman. The Ethical Journalist: Making Responsible Decisions in the Digital Age (Etik jurnalist: Rəqəmsal erada məsuliyyətli qərar vermə). ABŞ: John Wiley & Sons. 2015. səh. 354. ISBN 9781119031734..
  59. Howard Kurtz. . washingtonpost.com. 2 fevral 1994. 2019-11-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  60. Kenneth Kobre. Photojournalism: The Professionals' Approach (Fotojurnalistika: Professionalların yanaşması). Focal Press. 1983. səh. 354. ISBN 9780930764166.
  61. Fay Anderson. Chasing the pictures: Press and magazine photography (Şəkilləri təqib edərək: Mətbuat və jurnal fotoqrafiyası). Media International Australia Incorporating Culture and Policy. 2014. səh. 47.
  62. . kb.sandisk.com. 2019-11-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  63. Jared Keller. "Photojournalism in the Age of New Media (Yeni media əsrində fotojurnalistika)". theatlantic.com. 4 aprel 2011. 4 noyabr 2019 tarixində .
  64. Stephen Quinn. Convergent journalism: the fundamentals of multimedia reporting (Konvergent jurnalistika: Multimedia hesabatlarının əsasları). Nyu-York: Peter Lang. 2005. səh. 35. ISBN 978-0820474526.
  65. David Jolly. "Lament for a Dying Field: Photojournalism". nytimes.com. 9 avqust 2009. 4 noyabr 2019 tarixində .
  66. T. J. Thomson. Freelance Photojournalists and Photo Editors (Sərbəst işləyən fotojurnalistlər və foto redaktorları). Journalism Studies. 12 avqust 2016. səh. 803–823. ISBN 978-0820474526.
  67. Paul Levinson. The Soft Edge: a Natural History and Future of the Information Revolution. Routledge, London və Nyu-York. 1997. səh. 39. ISBN 978-0415197724.
  68. Bill Kovaç və Tom Rosentiyel. "The Elements of Journalism". journalism.org. 19 iyun 2006. 2 oktyabr 2013 tarixində .
  69. Barney Britton. . dpreview.com. 10 fevral 2012. 2019-11-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.
  70. Vincent Lavoie. War and the iPhone (Müharibə vı iPhone). Études Photographiques (29). 24 may 2012.
  71. Andrew Beaujon. "Chicago Sun-Times will train reporters on 'iPhone photography basics'". poynter.org. 31 may 2013. 4 noyabr 2019 tarixində .
  72. Jacob Schiller. . wired.com. 16 iyul 2013. 2019-11-04 tarixində orijinalından arxivləşdirilib.

Ədəbiyyat

  • Makkalin, Don. Hearts of Darkness (ingilis). 1980.
  • Zavoina, Suzan C.; H. Devidson, Con. Digital Photojournalism (ingilis). Allyn & Bacon. 2002. ISBN 0-205-33240-4*.
  • Klark, Qrem. The Photograph (ingilis). Oksford: Oxford University Press. 997. ISBN 0-19-284200-5.

Xarici keçidlər

  • Perpinyan Beynəlxalq Fotojurnalistika Mərkəzinin rəsmi saytı (ing.)
  • La Bruj, Kuba — fotojurnalistika nümunəsi — reportage.org" saytında. (ing.)
  • Fotojurnalistika — Viktoriya və Albert Muzeyinin rəsmi saytında. (ing.)
  • Britaniyalı Mətbuat Fotoqrafları Birliyinin rəsmi saytı (ing.)
  • Necə fotojurnalist olmaq olar? — cubreporters.org saytında. (ing.)
  • Fotojurnalistika 2019-06-10 at the Wayback Machinenorcc.org saytında. (ing.)
  • Qadın fotojurnalistlər 'loc.gov saytında.

fotojurnalistika, yeni, xəbər, hekayəsini, anlatmaq, üçün, şəkillərdən, istifadə, edən, jurnalistikanın, xüsusi, bölməsi, indiki, dövrdə, terminin, adətən, yalnız, hərəkətsiz, təsvirlərə, istinad, etdiyi, başa, düşülür, lakin, bəzi, hallarda, termin, həmçinin,. Fotojurnalistika yeni bir xeber hekayesini anlatmaq ucun sekillerden istifade eden jurnalistikanin a xususi bolmesi Indiki dovrde terminin adeten yalniz hereketsiz tesvirlere istinad etdiyi basa dusulur lakin bezi hallarda bu termin hemcinin teleradio jurnalistikasinda istifade olunan videoya da aid edilir Fotojurnalistika fotoqrafiyanin bu saheye yaxin olan diger qollarindan b sert bir etik cerciveyle isin durust qerezsiz olmasini teleb etmesi ve hekayeni ciddi jurnalistika sertleri daxilinde anlatmasi ile ferqlenir Fotojurnalistler xeber mediasina tohfe veren sekiller yaradir ve cemiyyetlerin bir biri ile elaqe yaratmalarina komek edir Onlar etraflarinda bas veren hadiselerden daim ve tez bir sekilde xeberdar olmalidirlar Fotojurnalistler xeberleri hem dolgun hem de eylenceli sekilde ve yaradici formatda catdirirlar Idman fotojurnalistleri Indianapolis Motor Speedway yarisinda Bir yazici kimi fotojurnalist de muxbirdir ancaq cox vaxt sert maneelerle c uzleserken o ani qerarlar qebul etmeli ve foto avadanliqlari dasimalidir Mundericat 1 Tarixi 1 1 Muharibe fotoqrafiyasinin yaranmasi 1 2 Genislenmesi 1 3 Qizil esr 1 4 Zeiflemesi 2 Muasir fotojurnalistika 3 Pesekar teskilatlar 4 Qeyri etik tecrubeler 5 Yeni texnologiyalarin tesiri 5 1 Telefon jurnalistikasi 6 Hemcinin bax 7 Qeydler 8 Menbe 9 Istinadlar 9 1 Edebiyyat 10 Xarici kecidlerTarixi RedakteMuharibe fotoqrafiyasinin yaranmasi Redakte Sen Mor seherinde barrikadalar 1848 qezet hekayesini tesvir etmek ucun istifade olunan ilk sekil Xeber hekayelerini fotosekillerle tesvir etmek tecrubesi 19 cu esrin ortalarinda cap ve fotoqrafiyada bas veren yeniliklerle mumkun oldu 1806 ci ilde The Times qezetinde cap olunmus Lord Horatsio Nelsonun defn merasimi kimi ilkin tesvirler qezetlerde meydana cixsa da ilk heftelik illustrasiyali qezet 1842 ci ilde cap edilmis Illustrated London News ILN idi 1 Burada tesvirler oyularaq cap edilmisdi Bir qezet hekayesinin illustrasiyasinda istifade edilen ilk fotosekil 25 iyun 1848 ci Iyun gunleri qiyaminda cekilmis Parisdeki barrikadalarin tesviri idi foto 1 8 iyul 1848 ci il tarixlerinde L Ilustration qezetinde oyma vasitesile hekk olunaraq metbuata cixmisdir 2 Krim muharibesi zamani ILN Rocer Fentonun cekdiyi muharibe sekillerini cap ederek erken fotojurnalistikanin meydana gelmesine tesebbus gosterdi Fenton ilk resmi muharibe fotoqrafi idi 3 Onun isine muharibenin qosunlar uzerindeki tesirlerini doyuslerin bas verdiyi menzerelerin goruntulerini hereketlerin numunevi tesvirlerini ve komandirlerin portretlerini senedlesdirmek daxil idi ve bu da muasir fotojurnalistika ucun bunovre rolunu oynamisdir 4 5 Muharibenin diger fotoqraflarina Uilyam Simpson ve Karol Satmari de aiddir Eynile Metyu Bredinin ABS da vetendas muharibesi zamani cekdiyi fotosekiller Harper s Weekly qezetinse derc edilmezden evvel hekk olundu O cumleden qatar qezalari ve seher yanginlarinin da bas verdiyi bu felaket ele ilk gunlerde illustrasiyali qezetler ucun populyar bir movzu idi 6 Genislenmesi Redakte Surunenler London 1876 1877 ci il Con Tomsonun Londonda kuce heyati adli senedli fotoqrafiya albomundan foto Rocer Fenton terefinden cekilmis Olum kolgesi vadisi fotoseklinin versiyalari Top mermileri ile ve onlar olmadan Tesvirlerin qezetlerde cap edilmesi bu dovrde tesadufen bas veren bir hal olaraq qalirdi Fotosekiller ozluyunde bir melumat catdirma vasitesinden daha cox metni inkisaf etdirmek ucun istifade edilirdi Bu 1870 ci illerin sonlarinda fotojurnalistikanin oncullerinden biri olan Con Tomsonun emeyi ile deyismeye basladi 7 O radikal jurnalist Adolf Smit ile emekdasliq ederek 1876 1877 ci illerde Londonda ayliq Street Life jurnalini nesr etmeye basladi Layihede Londondaki kuce insanlarinin heyati fotosekillerde ve metnlerde senedlesdirilmis ve belelikle sosial senedli fotoqrafiyanin fotojurnalistikanin bir formasi kimi esasi qoyulmusdur 8 Metne elave olaraq istifade edilen goruntulerin evezine fotosekilleri cap olunmus sozlerle ugurla birlesdirerek fotosekillerin istifadesini melumatlarin yayilmasi ucun esas vasite kimi qabaqcil etdi 9 4 mart 1880 ci ilde Daily Graphic ilk defe bir xeber fotosekilinin noqteli tesviretmenin komeyi ile hekk olunmusun evezine reproduksiyasini nesr etdi Fotoqraf Kamillus Sidney Flay 1886 ci ilin mart ayinda General Corc Krukun apaci lideri Ceronimonun teslim sertlerini muzakire edeceyi barede xeber aldiqda avadanliqlarini goturdu ve herbi kolona qosuldu O burada 15 goruntu qeyde almagi bacardi 10 Onun 25 ve 26 mart tarixlerinde cekdiyi Ceronimo ve diger azad apacilerin fotosekilleri Amerika hindularinin ABS ile muharibe ederken cekilen ve yegane bilinen fotosekillerdir 11 Flay kompozisiyasini inkisaf etdirmek ucun subyektlerinden bas ve bedenlerini hereket etdirerek poz vermelerini istedi Meshur jurnal Harper s Weekly 1886 ci il aprelin 24 u ucun olan buraxilisinda onun fotosekillerinden altisini nesr etdi 10 1887 ci ilde Yakob Riis kimi jurnalistlere qeyri resmi movzulari qapali mekanda cekmeye imkan veren fles toz ixtira edildi ve bu boyuk diqqet ceken Diger yarim nece yasayir eserinin meydana gelmesine sebeb oldu 12 1897 ci ile qeder maksimum suretiyle isleyen cap metbeelerinde yarimton fotolarin artirilmasi mumkun idi 13 14 Fransada Rol Branger ve Chusseau Flaviens kimi agentlikler vaxtasiri yeni illustrasiyaya olan telebati odemek ucun dunyanin her terefinden fotosekilleri sindikatlasdirirdi 15 Bu yeniliklere baxmayaraq yene de bezi mehdudiyyetler qalirdi ve 1897 1927 ci illerdeki sensasiya doguran qezet ve jurnal hekayelerinin coxu oymalarla tesvir olunurdu 1921 ci ilde fototeleqraf sekillerin xeberin ozunun seyahet ede bileceyi qeder tez bir zamanda oturulmesini mumkun etdi Qizil esr Redakte Berliner Illustrirte Zeitung jurnali modern fotojurnalistikanin esasini qoydu ve basqa jurnallar da bundan ilhamlandilar Jurnalin 26 avqust 1936 ci il tarixli nesrinin ortuk sekli Fransisko Franko ve Emilio Mola arasinda gorus Fotojurnalistikanin qizil esri ekser hallarda texminen 1930 1950 ci iller hesab olunur 16 Bu 1925 ci ilde kompakt ticari 35 mm lik Leica kamerasinin inkisafi ve 1927 1930 cu illerde fotojurnalistlere sekil cekmekde dogru elastikliye imkan veren ilk fles lampalarin neticesinde mumkun oldu Doroteya Lanc terefinden cekilmis Miqrant ana adli fotosekilde Boyuk bohranin tesirleri tesvir olunur FTA Federal Tehlukesizlik Agentliyi elave bir nece fotojurnalisti de bohranin fotosekillerini cekmek ucun ise qebul etmisdi Hekayeler danismaq ucun metnden daha cox fotoqrafiyadan istifade eden yeni bir jurnal ve qezet uslubu meydana geldi Berliner Illustrirte Zeitung illustrasiyali xeber jurnalinin formatini ilk defe tetbiq edenlerden biri oldu 1901 ci ilden baslayaraq jurnal inqilabi bir yenilik ederek fotosekilleri jurnalin icerisinde cap etmeye basladi Novbeti onilliklerde o muasir xeber jurnalinin prototipine cevrildi 17 Daha sonra jurnal foto essenin meydana gelmesine tekan verdi 17 18 ve o hemcinin sekiller ucun ixtisaslasmis heyete ve istehsal bolmesine sahib idi Bundan elave jurnal hem de foto kitabxanasini qoruyub saxlayirdi 19 O hemcinin yeni ve daha kicik kameralarla cekilen semimi fotosekillerin istifadesini de tanitdi 20 Jurnal uzun muddet fotosekillerden istifade ederek hekaye danisa bilecek muxbirleri xususen qabaqcil idman ve ilk kadr fotoqraflarindan olan Martin Munkaci 21 22 ve fotojurnalistikanin qurucularindan biri olan Erix Salomonu axtardi ve nehayet tapmagi bacardi 23 Eranin basqa jurnallarina Arbeiter Illustrierte Zeitung Vu Life Look Picture Post ve basqalari aid idi Eranin qezetlerine The Daily Mirror ve The New York Daily News qezetlerini misal gostermek olar Bunlardan elave eranin meshur fotoqraflarina Robert Kapa Alfred Eyzenstadt Marqaret Burk Vayt Uilyam Onegin Smit ve basqalari aiddir Fotojurnalistler Liverpulda teskil olunmus Emek partiyasi konfransi nda 2016 ci il Anri Kartye Bresson bezi insanlar terefinden muasir fotojurnalistikanin atasi hesab edilir 24 Halbuki bu leqeb 1930 cu illerde cekdiyi siyasi xadimlerin semimi sekilleri fotoqrafiyada yenilik yaradan Erix Salomon kimi diger muxtelif fotoqraflara da samil edilmisdir 25 Meselen Aqusti Sentellesin fotojurnalistikasi 1930 cu illerin sonlarinda Ispaniyada vetendas muharibesi zamani Respublikaci terefin tebligat seylerinde muhum rol oynadi 26 ABS jurnalisti Yulien Brayan 1939 cu ilin sentyabrinda Ikinci Dunya muharibesinin baslagicinda Nasist Almaniyasinin agir bombardmanina meruz qalan Polsadaki veziyyetin fotolarini ve filmini cekdi 27 O hemcinin rengli fotoqrafiyada da qabaqcil isci idi Hemcinin esger Toni Vakkaro da Ikinci Dunya muharibesinin en oncul fotoqraflarindan biri olaraq taninir Onun sade Argus C3 kamerasi ile qeyde aldigi Kapanin ispan esgerinin vurulmasi zamani cekdiyi fotosekile benzer goruntuler muharibenin en dehsetli anlarini tesvir edirdi Kapa ozu D gunu emeliyyatinda Omaha cimerliyinde idi ve buna gore de o qarsidurmanin en muhum goruntulerini cekmeyi bacarmisdi Vakkaro hemcinin oz goruntulerini esger debilqelerinde inkisaf etdirmesi ve 1944 cu ilde bir kamera magazasinin dagintilarindan tapdigi kimyevi maddelerden istifade etmesi ile de meshurdur 28 1947 ci ilde bir nece meshur fotoqraf Maqnum Foto adinda beynelxalq foto kooperativini qurdu 1989 cu ilde Corbis Corporation ve 1995 ci ilde Getty Images agentliklerinin esasi qoyuldu Guclu goruntulere malik bu kitabxanalar hal hazirda fotosekillere ve diger tesvirlere huquqlar satir Zeiflemesi Redakte Fotojurnalistikanin qizil esri 1970 ci illerde bir cox foto jurnallarin nesrini dayandirmasi ile sona catdi Onlar reklam gelirleri meselesinde boyuk dovriyye ve yuksek xercleri davam etdirmek ucun diger media ile reqabet ede bilmediklerini musahide etdiler Buna baxmayaraq hemin jurnallar foto esse meselesinde ve tesvirlerin gucu barede jurnalistikaya cox sey oyretdi 29 Bununla birlikde 1970 ci illerin sonlarindan beri fotojurnalistika ve senedli fotoqrafiya senet qalereyalarinda incesenet fotoqrafiyasi ile yanasi yer tutur Luk Delaye Manuel Rivera Ortiz ve VII Photo Agency teskilatinin uzvleri qalereyalarda ve muzeylerde muntezem olaraq sergi numayis etdirenler arasindadir 30 Muasir fotojurnalistika RedakteXX esrin ilk iyirmi illiyi muasir fotojurnalistikanin baslangici hesab olunur 31 Fotojurnalistika 1920 ci illerde muasir cap texnologiyalari Rolleiflex kameralari Contax ve ilk Leica kinokamerasina gore butun olkelerde inkisaf etdi Leica daha evvelki novler ile muqayisede daha hessas idi Fransada Jak Anri Lartiq Andre Kertes ve Brassai kimi fotoqraflar meshurlasdi Almaniyada ise Erix Salomon Feliks H Men Tim N Gidal Volfqanq Veber Ayzensted ve Martin Munkaci daha cox taninirdi Helen Levit ve Liset Model ise ABS da isleyirdi 32 1905 ci ilden baslayaraq amerikali Levis Hayn sistemli sekilde zavodlardaki immiqrant ve iscilerin sekillerini cekmis ve novbeti ilde ise usaq emeyi haqqinda senedli filmler cekmisdir Onun cekdiyi filmler usaq emeyi ile bagli aktin qebul edilmesine oz tohfesini verdi 33 Belelikle fotoqrafiya ilk defe sosial muzakire movzusu oldu ve sosiologiya onu senedlesdirici vasite kimi istifade etmeye basladi 1910 cu ilde amerikan sirketi Underwood amp Underwood zeka fotoqrafiyasi sahesine daxil oldu ve ilk evvel stereofotolarin yaradilmasi ile mesgul oldu 34 Nyu Yorkda yasayan Vici seherin gece heyatini cinayetlerini gece ickilerini ve ehtirasli sevgililerini filmlerinde senedlesdirdi O bu meselede polislerle olan elaqelerinden istifade etdi Cinayet zamani o polislerle birge ve ya onlardan evvel hadise yerine geler bir nece sekil ceker ve seher bunlari qezetlere satardi 35 Rusiya ve sonraki SSRI de islemis Maks Alpert Aleksandr Rodcenko Boris Iqnatovic Georgi Petrusov Ivan Sagin ve Arkadi Sayxet 1917 ci ilden sonra proqramlasdirilmis merkezden idare olunan didaktik sekilde qurasdirilmis tebligatin vasitecilerine cevrilmisdiler 36 Pesekar ingilis fotoqraf ve seyahetci Herbert Pontinq 1912 ci ilin yanvarinda Robert Falkon Skottun Antarktidaya ekspedisiyasi zamani bir nece reportaj fotolari cekmisdi Bu 1910 1913 cu iller arasinda cenub qutbune teref bas tutmus Britaniya Terra Nova Ekspedisiyasi idi O Antarktida ekspedisiyasini tamamlamagi bacaran ilk pesekar fotoqraflardan biri olmusdur 37 1920 1930 cu illerin jurnalistika fotoqrafiyasi hemcinin sosial fotoqrafiya hesab olunur 38 O zamanlar fotoqrafiya totalitar rejimler ucun kommunizm ve nasizm hakimiyyet ve tebligat silahi olmusdur Incesenetin inkisafi dayandi incesenetdeki yeni tecrubeler arzuolunmaz netice verirdi ve azad nitq demek olar ki qeyri mumkun idi Yeni istiqametlerin inkisafi ucun calisan rehberler olkeni terk edirdi Totalitar rejimler fotoqrafiyadan istifade ederek cemiyyetin inamini sarsitdi Hitlerin Mein Kampf azerb Menim mubarizem kitabinda qeyd etdikleri Avropanin her yerinde dehsetli hadiselerden xeber verirdi 1933 cu ilden beri Almaniyada nasistler butovlukde metbuat ve fotojurnalistikani oz nezaretleri altina almis ve sistemli sekilde bundan istifade etmisdiler 31 Rumin fotoqraf Iosif Berman 1892 1941 1920 1923 cu iller arasinda Ruminiyadaki bir qezet ucun Istanbulda muxbir islemisdir Ruminiyaya qayitdiqdan sonra onun fotolari butun esas rumin qezetlerinde nesr olunmusdur d Lubomir Linhar Karel Teyqes Rudolf Kon Karel Kasparik Oldrix Straka ve basqalari Cexiyada sosial fotoqrafiya sergileri teskil edirdi 40 1927 1928 ci illerde Yosef Sudek Muqeddes Vit kafedralinin tikintisinin basa catmasini senedlesdirdi O 1928 ci ilde Ilk Cexslovakiya Respublikasinin esasinin qoyulmasinin onilliyinde Muqeddes Vit adlanan on bes orijinal fotodan ibaret albom nesr etdi 41 Slovakiyada ise Irena Bluhova Karol Aufrixt Ilya Yosef Marko Sergey Protopopov Barbora Zigmondiyova Franso Kollar fotoqrafiya xronikasina daxil oldular 42 Bu sexslerden elave Bill Brandt 43 Ingilterede Con Hartfayld 44 ve Auqust Sander 45 ise Almaniyada fotojurnalist kimi fealiyyet gostermisdir Muhariden evvelki siyasi cehetden qeyri stabil Avropada filmler kimi fotoqrafiya da muhum yonlendirici rolunu oynamisdir Fasist Italiyasi ve Nasist Almaniyasinda bu islerle mesgul olanlar esasen diktatorlarin ideallarini ireli cekmek meqsedi gudurdu meselen Leni Rifenstal 31 1960 ci illerin ikinci yarisindan sonra halbuki gelecek ucun daha optimist olan humanizm muharibe ve munaqiselerin tesiri fotoqrafiyadan cixarildi Vyetnam muharibesi butun dunyani sarsitdi fotoqrafiya olumsuzlesdi daha kobud hal aldi ve insanlari oyandirmaga xidmet gosterdi 46 1970 ci illerin evvellerinde uc fotoqraf Con Mayerovit Stiven Sor ve Uilyam Eqleston reng materiallarini yalnizca reportajlarda yox hemcinin incesenet fotoqrafiyasinda istifade eden ilk genc senetkar qrupu oldular Hetta Uilyam Eqleston Nyu Yorkda yerlesen Muasir Incesenet Muzeyi tarixinde rengli fotolari numayis etdiren ilk fotoqraf olmusdur 47 Pesekar teskilatlar RedakteDanimarka Metbuat Fotoqraflari Birliyi Pressefotografforbundet dunyada qezet fotoqraflari ucun ilk milli teskilat idi O 1912 ci ilde Danimarkanin Kopenhagen seherinde alti metbuat fotoqrafi terefinden tesis edilmisdir 48 ve bu gun teskilatin 800 den cox uzvu vardir Milli Metbuat Fotoqraflari Birliyi MMFB 1946 ci ilde ABS da tesis edilmisdir ve texminen 10 000 uzvu vardir Dunyadaki diger bele teskilatlara 1984 cu ilde qurulan 2003 cu ilde yeniden fealiyyete baslayan hazirda texminen 450 uzvu olan Britaniyali Metbuat Fotoqraflari Birliyi BMFB 49 HonKonq Metbuat Fotoqraflari Birliyi 1989 50 Simali Irlandiya Metbuat Fotoqraflari Birliyi 2000 51 Pressfotografernas Klubb Isvec 1930 52 ve PK Pressefotografenes Klubb Norvec 53 aiddir Magnum Photos 1947 ci ilde Robert Kapa Devid Seymur Anri Kartye Bresson Corc Rocer Uilyam Vandivert Rita Vandivert ve Mariya Esner terefinden qurulmusdur Bu dunyadaki ilk foto kooperativlerden biri olmaqla yanasi butun dunyada oz uzvleri terefinden idare olunmasi ile taninir VII Photo Agency 2001 ci ilin sentyabr ayinda tesis edilmis ve adini orijinal yeddi qurucudan yeni Aleksandra Bulat Ron Haviv Harri Nayt Antonin Kratocvil Kristofer Morris Ceyms Nacvey ve Con Stanmeyer almisdir Bu gunlerde agentliyin bir mentor proqrami ile yanasi 30 uzvu var Xeber teskilatlari ve jurnalistika mektebleri fotojurnalistler ucun bir cox muxtelif mukafatlar hazirlayir Meselen 1968 ci ilden beri Pulitser mukafati fotojurnalistikanin muxtelif kateqoriyalarina esasen teqdim edilir Bundan basqa Dunya Metbuat Fotosu 54 Fotojurnalistikanin En Yaxsilari 55 Ilin Fotolari 56 ve Boyuk Britaniyaya xas olan Metbuat Fotoqrafinin Ili 57 kimi mukafatlar da vardir Qeyri etik tecrubeler RedakteEkser fotojurnalistler sehneden idare olunan kadrlari qeyri etik hesab edirler 58 Fotoqraflarin fotojurnalistika tarixinde bunu etmekle izleyicilerini meqsedyonlu sekilde aldatmasina dair bir cox numunelere rast gelinmisdir Evvel Los Angeles Times qezetinde islemis tecrubeli fotoqraf Mayk Midovs 27 Oktyabr 1993 cu ilde Kaliforniyanin cenubunu bas veren cox boyuk ve dehsetli yangini lente alirdi Onun Los Anceles dairesinin yanginsondureni Mayk Alvesin Altadenada yerlesen hovuzda ozunu serinletmesi zamani cekdiyi fotosekil meshurlasmisdi ve hemcinin The Times ve diger yerli qezetlerde nesr olunmusdu Fotosekili Pulitser Mukafatina teqdim etmezden evvel Midovsun tapsiriq redaktoru Fred Svits yanginsonduren ile elaqeye kecdi Melum oldu ki Midovs yanginsondurenden hovuza getmesini ve basina su sepmesini isteyib Midovs Bunun yaxsi fotosekil olacagini soylemekde gunahkar ola bilerem amma xatirladigim qederile men birbasa ondan bunu etmesini istemedim Men artiq nece illerdir ki insanlara qaynar xeberler teqdim edirem ve heyatimda hec vaxt bir sekil qurmamisam Bundan sonra Midovsun bir hefte erzinde odenisleri dayandirildi ve fotosekil butun mukafat yarismalarindan cixarildi The Times qezeti bunu qurasdirma adlandirdi ve fotoseklin nesr olundugu sayin fotoqrafiya direktoru Larri Armstronq deyirdi Siz veziyyeti manipulyasiya edende hemcinin xeberleri de manipulyasiya etmis olursunuz 58 59 The New York Times qezetinin Pulitser mukafatcisi Eduard Kitinq FTB nin El Qaide sobesine basqin etdiyi Orta Serqdeki bir seherin yaxinliginda yerlesen erzaq magazasinin kenarinda elinde oyuncaq silahla bir noqteni nisan alan balaca oglanin seklini cekdi Hadise yerinde olan diger fotoqraflar Kitinqin usaga silahi hansi terefe yoneltmesini ve hedeflemesini oz eli ile isare etdiyini iddia edirdiler Columbia Journalism Review hadiseni aciqladiqdan sonra Kitinq mukafati geri qaytarmaq mecburiyyetinde qaldi 60 Yeni texnologiyalarin tesiri Redakte Leica I kamerasinin 1925 ci ildeki teqdimati modern fotojurnalistikanin baslangici sayilir XIX esrin ortalarinda bas veren Krim muharibesi zamani fotoqraflar muharibe zonasindaki Boyuk Britaniya esgerlerinin goruntulerini qeyd etmek ucun yeni texnologiyadan suse fotolentlerden istifade edirdiler Neticede onlar neinki yalniz muharibe seraiti ile qarsilasdilar hem de sekilleri cekmek cox vaxt yuksek derecede suret teleb etdiyinden foto cekilmezden evvel lent hazirlamali ve cekildikden sonra derhal tekmillesdirmeli idiler Meselen bu Rocer Fentonun qaranliq otaqda uzun muddet gezmesine sebeb olmusdu ki bu da onu zaman zaman dusmenin hedefine cevirir Bu texnoloji maneeler bas verenlerin birbasa goruntulerini elde edile bilmemesine sebeb olurdu 5 Fotosekillerin xeberleri catdirmaq vasitesi kimi istifadesi goruntuleri qeyde almaq ucun boyutmek qabiliyyetine malik olan neqativ fotolentlerden istifade eden daha kicik ve portativ kameralarin meydana gelmesine qeder genis yayilmadi 1925 ci ilde 35 mm lik Leica kamerasinin istifadeye baslanmasi ile fotoqraflarin hadiseler bas verdikce coxsayli fotosekiller cekmeleri ve tekce bu fotosekiller vasitesile hadiseleri anlada bilmeleri mumkun oldu 61 1960 ci illerden beri elektron fles avto fokus daha yaxsi linzalar ve diger kamera aksessuarlarinin istifadesi sekil cekmeyi daha da asanlasdirdi Yeni reqemsal kameralarin kesfi fotojurnalistleri fotolentin mehdudlugu ile bagli problemden azad etdi Cekile bilecek fotosekillerin sayinin kameranin saxlaya bileceyi meqapiksellerin miqdarindan cekilis rejiminin JPEG ve ya xam olmasindan ve yaxud yaddas kartinin ne qeder tutuma malik oldugundan asili olmasina baxmayaraq minlerle goruntunu bir yaddas kartinda saxlamaq mumkundur 62 Rocer Fentonun foto ucun olan kurqonu 1855 ci il Evvelki serab tacirinin arabasi Eylesen Rocerin komekcisidir Sosial media dunyada bas veren hadiseleri genis auditoriyaya catdirmaqda boyuk rol oynayir Dunyada her hansi bir diqqetelayiq hadise bas verdikde adeten kamerali telefonlara sahib olan insanlar fotosekiller cekmeye ve onlari muxtelif sosial sebekelerde paylasmaga hazirdirlar Bu cur rahatliq Birlesmis Metbuat ve diger agentliklere fotolarin sahibi olan vetendas jurnalistlerle elaqe saxlamaga ve hemin sekilleri xeber yerlerinde istifade etmek ucun icaze almaga imkan verir 63 Xeberler ucun istifade edildikde sekillerin mezmunu onun keyfiyyetinden daha boyuk onem dasiyir 18 fevral 2004 cu ilde The New York Times qezeti on sehifesinde AT amp T sirketinin bas icraci direktoru Con Zeqlisin telefon kamerasi ile cekilmis seklini derc etdi 64 Mezmun fotojurnalistikanin hele de en vacib elementi olaraq qalir lakin sekillerin suretli bir sekilde toplanmasi ve redakte edilmesi ile serhedleri genislendirme qabiliyyeti bu sahede ehemiyyetli deyisikliklere yol acdi Hal hazirda xeber fotoqraflarinin fotojurnalistika barede bir cox narahatliqlari vardir Onlar deyirler ki sekil cekme texnologiyasi tebii olaraq inkisaf etdiyi kimi fotojurnalistika pesesi de aglasigmaz derede derecede deyise biler 65 2010 cu illerde kadr fotojurnalistika islerinin azalmasi davam edir ve ABS in bezi en boyuk xeber KIV leri serbest iscilere ehtiyaclarinin ekseriyyeti ucun etibar edir 66 Meselen 2016 ci ilde The New York Times 52 foto redaktoru ise goturdu ve serbest iscilere ise onlari ucun 50 faiz ve ya daha cox goruntu ile temin etmek tapsirigi verdi Wall Street jurnali 24 foto redaktoru ise goturdu ve onlara umumi goruntulerin 66 xeberler ucun olan goruntulerinin ise 33 faizinin catdirilmasi ucun serbest iscilere etibar etdi Washington Post 19 foto redaktoru ise goturdu ve beynelxalq xeber goruntulerinin 80 faizi siyasi xeber goruntulerinin 50 faizi ve milli xeber goruntulerinin 60 80 i ucun serbest sekilde isleyen fotoqraflara etibar etdi Vetendas jurnalistlerin dovru ve heveskar musahidecilerin xeber fotolarini teqdim etmesi fotojurnalistika senetine oz tohfesini verdi Pol Levinson bu inkisafi her kesin potensial qavramasina vizual realliqdan bir parca qoyan sozleri ile ilk ucuz ve elcatan foto texnologiyalardan biri olan Kodak kamerasinda numayis etdirdi 67 Internetin yuksek inkisafi ile mueyyen selahiyyet elde etmis xeber auditoriyasi enenevi cixislardan asili olmayaraq bloqlarin podkastlarin onlayn xeberlerin yaradilmasina sebeb oldu ve tariximizde ilk defe olaraq xeberler getdikce daha cox jurnalistikadan kenar sirketler terefinden istehsal olunur 68 The Guardian ve Reuters portalinin kecmis fotojurnalisti Dan Canq inanir ki pesekar fotojurnalistler pul qazanmaq ucun daha cox videoya uygunlasmali olacaqlar 69 Telefon jurnalistikasi Redakte Telefon jurnalistikasi pesekar ve ya qeyri pesekar fotoqraflar terefinden cekilmis ve redakte edilmis sekillerin istifadesini ozunde ehtiva eden fotojurnalistikanin nisbeten yeni ve hetta mubahiseli bir sahesidir Son illerde sosial media insanlarin xeber aldigi ve hadiseleri paylasdigi esas platformaya cevrildiyi ucun telefon fotoqrafligi onlayn vizual unsiyyet ucun esas vasite kimi populyarliq qazanir Telefonu dasimaq asandir ve o her zaman cibde asanliqla elcatandir Bundan elave o sekil cekmekde daha operativ olaraq subyektlerin epizoda mudaxilesini minimuma endire biler Coxlu tetbiqlerin komeyi ile fotoqraflar mesajlari yuksek estetikaya malik bir sekilde catdira bilirler Sekilleri sosial mediaya yuklendikden sonra fotoqraflar derhal islerini genis auditoriyaya teqdim ede ve onlarin reylerini tez bir zamanda ala bilerler Internetdeki cox sayda istirakcilarin komeyi ile sekiller qisa muddet erzinde yayila ve belelikle cemiyyete derin tesir bagislaya biler Sosial media ve telefon fotoqrafliginin birlesmesinin ustunluklerini goren bezi taninmis qezetler xeber jurnallari ve pesekar fotojurnalistler yeni yanasma kimi telefon jurnalistikasina muraciet etmek qerarina geldiler 2005 ci ilin iyul ayinda bas veren Londondaki partlayislar zamani ilk defe hem The New York Times hem de Washington Post qezetleri vetendas jurnalistlerin telefonlari ile cekdikleri fotosekillerini on sehifelerinde yerlesdirdi 70 Bunlar sahidlerin ve sag qalanlarin isi oldugundan goruntuler senedli fotosekiller yaratmaq niyyetinden daha cox travmatik bir soka cavab olaraq meydana gelmisdi 70 Bu fotosekiller Washington Post qezetinin jurnalisti Robert MakMillanin izah etdiyi kimi etrafimizda partladigi kimi tarixin canli ve gercek hesablasmalarini eks etdirir Basqa bir misalda boyuk zerer ve telefata sebeb olan Sendi firtinasi Serq Sahili vurarken TIME jurnali dagintilari senedlesdirmek ucun bes fotoqrafi iPhone ile hadise yerine gonderdi Fotoqraflar erazinin derinliklerine daldilar ve hem firtinanin hem de insan iztirablarinin sekilleri yaxindan cekmeyi bacardilar Bencamin Levi terefinden cekilen Bruklinde yerlesen Koney adasindaki okean dalgalarindan birinin fotosu TIME jurnalinin 12 noyabrda buraxilmis sayinin ortuk sekli oldu Bundan basqa 2013 cu ilde Chicago Sun Times fotoqrafiya uzre Pulitser mukafati laureati Con H Vayt de daxil olmaqla 28 fotoqrafdan ibaret butun heyeti isden cixartdi Qezet izleyicilerin daha cox videoya yonlenmesini sebeb olaraq gosterdi Daha sonra qezet serbest isleyen fotoqraflari ise goturdu ve onlardan yaranan boslugu doldurmaq ucun fotoqrafiya sahesinde iPhone telefonlarini nece istifade etmek lazim oldugunu oyrenmelerini teleb etdi Buna baxmayaraq bezi onlayn izleyiciler qezetin evvelki heyetinde professional mutexessislerin oldugu zamanla muqayisede keyfiyyetinin zaman zaman azaldigini qeyd edirdiler 70 71 72 Hemcinin bax RedakteBirlesmis Metbuat Maqnum Foto Jurnalistika FotoqrafiyaQeydler Redakte Xeber materiallarinin nesr ve ya yayim ucun toplanmasi redakte ve teqdim edilmesi Meselen senedli fotoqrafiya sosial senedli fotoqrafiya kuce fotoqrafiyasi meshurlarin fotolarinin cekilisi ve s Meselen fiziki tehluke hava izdiham fiziki giris ve s Adevărul Dimineaţa Curentul Realitatea ilustrată Ilustraţiunea romană Cuvantul liber L Independance roumaine qezetlerinde Bunlardan elave hemcinin The New York Times ve National Geographic de 39 Menbe RedakteIstinadlar Redakte Laurel Breyk Marisa Demur Marqaret Bitham Dictionary of Nineteenth century Journalism in Great Britain and Ireland Boyuk Britaniya ve Irlandiyada on doqquzuncu esr jurnalistikasinin lugeti Academia Press 2009 seh 495 ISBN 9789038213408 Barricades in Rue Saint Maur Popincourt 25th June 1848 pbslearningmedia org 1 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib Hudson Berkley Sterlinq Kristofer H Encyclopedia of Journalism Jurnalistikanin ensiklopediyasi Kaliforniya Thousand Oaks 2009 seh 67 ISBN 978 0 7619 2957 4 Ket Hauvard Mayk Presdi Framing Crime Cultural Criminology and the Image Cerciveli cinayet Medeni krimonologiya ve tesvir Taylor amp Francis 2010 seh 38 ISBN 9780203880753 1 2 Kolin Hardinq Photographing Conflict Roger Fenton And The Crimean War Sekil cekme ile bagli konflikt Rocer Fenton ve Krim muharibesi blog scienceandmediamuseum org uk 11 noyabr 2012 1 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib Karlbax Maykl L The Origins of Photojournalism in America Amerikada fotojurnalistikanin menseyi Smithsonian Institution Press 1992 ISBN 978 1 56098 159 6 Elliott S Parker John Thomson Photojournalist in Asia 1862 1872 Con Tomson Asiyadaki fotojurnalist 1862 1872 1977 The Photographs of John Thomson Con Tomsonun fotosekilleri digital nls uk 1 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib Ovenden Ricard John Thomson 1837 1921 Photographer Con Tomson 1837 1921 Fotoqraf Edinburq Sotlandiyanin Milli Kitabxanasi 1997 seh 42 ISBN 978 0114958336 1 2 Vauqan Tomas C S Fly Pioneer Photojournalist K S Flay Oncul fotojurnalist The Journal of Arizona History Arizona tarixi jurnali 1989 seh 30 303 318 Mary Mollie E Fly 1847 1925 azwhf org 1 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib How the Other Half Lives Complete text and photos online Diger yarim nece yasayir Butun metn ve fotolar onlayn historyonthenet com 1 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib Robert Taft Photography and the American scene A social history 1839 1889 Fotoqrafiya ve Amerika sehnesi Sosial tarix 1839 1889 Nyu York Dover 1964 seh 446 ISBN 9780486262024 U Josef Kempbell 1897 American journalism s exceptional year 1897 Amerika jurnalistikasinin mustesna ili fs2 american edu 2004 1 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib parameter ignored Tyerri Gervais Photographies de presse journals openedition org may 2005 1 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib Terens P Moran Introduction to the History of Communication Evolutions amp Revolutions Kommunikasiya tarixine giris Tekamul ve Inqilablar Peter Lang Publishing 2010 seh 181 ISBN 9781433104121 1 2 Mila Ganeva Women in Weimar Fashion Discourses and Displays in German Culture 1918 1933 Screen cultures Veymar debinde qadinlar Alman medeniyyetinde cixislar ve sergiler 1918 1933 Ekran medeniyyetleri Rocester Nyu York Camden House 2008 seh 53 ISBN 9781571132055 Meri Varner Meriyen Photography A Cultural History Fotoqrafiya Medeni tarix Upper Saddle River Nyu Cersi Prentice Hall 2002 seh 235 ISBN 9780810905597 Korey Ross Media and the Making of Modern Germany Mass Communications Society and Politics from the Empire to the Third Reich Media ve muasir Almaniyanin qurulmasi Imperiyadan Ucuncu Reyxe qeder kutlevi rabite cemiyyet ve siyaset Oksford Nyu York Oksford Universiteti 2008 seh 30 ISBN 9780191557293 Brett Abbott Engaged Observers Documentary Photography Since the Sixties Exhibition catalogue Elaqeli musahideciler Altmisinci illerin sergi kataloqundan beri senedli fotoqrafiya Los Anceles J Paul Getty Museum 2010 seh 6 ISBN 9781606060223 Tim Gidal Modern Photojournalism The First Years Creative Camera July August 1982 repr in David Brittain ed Creative Camera 30 Years of Writing Critical Image Modern fotojurnalistika Ilk iller Mancester Mancester Universiteti 1999 seh 73 80 75 ISBN 9780719058042 Mariya Morris Hamburq Photography between the Wars Selections from the Ford Motor Company Collection Muharibeler arasi fotoqrafiya Ford Motor sirketinin kolleksiyasindan secmeler The Metropolitan Museum of Art Bulletin yaz 1998 seh 5 56 17 ISBN 978 0870995507 Sherre Lynn Paris Raising Press Photography to Visual Communication in American Schools of Journalism with Attention to the Universities of Missouri and Texas 1880 s 1990 s Dissertasiya Texas Universiteti 2007 seh 116 Mark Oliver Father of photo journalism Cartier Bresson dies at 96 Fotojurnalistikain atasi Kartye Bresson 96 yasinda vefat etdi theguardian com 4 avqust 2004 2019 11 01 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Erich Salomon photographer Erix Salomon fotoqraf comesana com 1 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib Sebastiaan Faber ve James D Fernandez Photography exhibit sparks symposium albavolunteer org 7 dekabr 2011 1 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib The Legacy of Julien Bryan ushmm org 1 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib Kenneth Turan Review Underfire The Untold Story of Pfc Tony Vaccaro reveals the intimate relationship between a war photographer and war itself latimes com 20 oktyabr 2016 1 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib Jim Stovall Magazines and Photojournalism s Golden Age jprof com 9 mart 2013 tarixinde arxivlesdirilib Alejandro Malo Documentary Art Senedli incesenet zonezero com 1 2 3 Petak diplomova prace Opava Slezska univerzita Filozoficko prirodovedecka fakulta Institut tvurci fotografie 2009 03 05 Okruhy otazek pro magisterske zkousky z dejin fotografie online Zlin Univerzita Tomase Bati ve Zline Atelier reklamni fotografie Teaching With Documents Photographs of Lewis Hine Documentation of Child Labor online The National Archives and Records Administration Paul Rubinstein UNDERWOOD amp UNDERWOOD Ottawa Kansas New York London online The Yellowstone Stereoview Page 2007 Daniela Mrazkova Pribeh fotografie Praha Mlada fronta 1985 Fotostrojka Sovetska fotografie 1917 1941 online vystavy kdykde cz cite web url accessdate missing url Collection Focus Herbert Ponting 1870 1935 online cite web url accessdate missing url Alena Dvorakova Viktor Fischer Propojeni obrazem Ceska humanitarni fotografie online Praha Nejvyssi purkrabstvi Prazskeho hradu 2001 Rumunske Rolnicke Muzeum Iosif Berman omul cu o mie de ochi Muz s tisici ocima online Vladimir Birgus Jan Mlcoch Ceska fotografie 20 stoleti Praha u p m Kant 2005 ISBN 80 86217 89 2 Anna Farova Josef Sudek Torst 2002 ISBN 80 7215 182 7 Okruhy otazek pro magisterske zkousky z dejin fotografie online Zlin Univerzita Tomase Bati ve Zline Atelier reklamni fotografie Bill Brandt Archieve Ltd The Bill Brandt Archive online The Bill Brandt Archive The J Paul Getty Trsut John Heartfield amp German Photomontage 1920 1938 vystava online Getty 21 25 cervna 2006 Die Photoraphisce Sammlung Sk Stiftung Kultur August Sander 1876 1964 online Koln Die Photographische Sammlung Sona Kozakova Krasne zobrazeni oskliveho Valecna fotografie Bakalarska diplomova prace online Brno Masarykova univerzita v Brne Filozoficka fakulta Seminar estetiky 2008 William Eggleston William Eggleston s Guide 2nd ed HC online 2002 Jens Tonnesen Historie Tarix pressefotografforbundet dk 28 fevral 2002 9 iyun 2002 tarixinde arxivlesdirilib Britaniyali Metbuat Fotoqraflari Birliyi HonKonq Metbuat Fotoqraflari Birliyi Simali Irlandiya Metbuat Fotoqraflari Birliyi Pressfotografernas Klubb Fotojournalisten Dunya Metbuat Fotosu Fotojurnalistikanin En Yaxsilari 22 iyul 2012 tarixinde arxivlesdirilib Ilin Fotolari Metbuat Fotoqrafinin Ili 1 2 Gene Foreman The Ethical Journalist Making Responsible Decisions in the Digital Age Etik jurnalist Reqemsal erada mesuliyyetli qerar verme ABS John Wiley amp Sons 2015 seh 354 ISBN 9781119031734 Howard Kurtz L A Times gets burned by disaster photograph washingtonpost com 2 fevral 1994 2019 11 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Kenneth Kobre Photojournalism The Professionals Approach Fotojurnalistika Professionallarin yanasmasi Focal Press 1983 seh 354 ISBN 9780930764166 Fay Anderson Chasing the pictures Press and magazine photography Sekilleri teqib ederek Metbuat ve jurnal fotoqrafiyasi Media International Australia Incorporating Culture and Policy 2014 seh 47 Number of pictures that can be stored on a memory device kb sandisk com 2019 11 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Jared Keller Photojournalism in the Age of New Media Yeni media esrinde fotojurnalistika theatlantic com 4 aprel 2011 4 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib Stephen Quinn Convergent journalism the fundamentals of multimedia reporting Konvergent jurnalistika Multimedia hesabatlarinin esaslari Nyu York Peter Lang 2005 seh 35 ISBN 978 0820474526 David Jolly Lament for a Dying Field Photojournalism nytimes com 9 avqust 2009 4 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib T J Thomson Freelance Photojournalists and Photo Editors Serbest isleyen fotojurnalistler ve foto redaktorlari Journalism Studies 12 avqust 2016 seh 803 823 ISBN 978 0820474526 Paul Levinson The Soft Edge a Natural History and Future of the Information Revolution Routledge London ve Nyu York 1997 seh 39 ISBN 978 0415197724 Bill Kovac ve Tom Rosentiyel The Elements of Journalism journalism org 19 iyun 2006 2 oktyabr 2013 tarixinde arxivlesdirilib Barney Britton No Future in Photojournalism Interview Dan Chung Fotojurnalistikanin geleceyi yoxdur Musahibe Dan Chung dpreview com 10 fevral 2012 2019 11 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib 1 2 3 Vincent Lavoie War and the iPhone Muharibe vi iPhone Etudes Photographiques 29 24 may 2012 Andrew Beaujon Chicago Sun Times will train reporters on iPhone photography basics poynter org 31 may 2013 4 noyabr 2019 tarixinde arxivlesdirilib Jacob Schiller Here s What It Looks Like When You Replace Photographers With iPhone Wielding Reporters wired com 16 iyul 2013 2019 11 04 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Edebiyyat Redakte Makkalin Don Hearts of Darkness ingilis 1980 Zavoina Suzan C H Devidson Con Digital Photojournalism ingilis Allyn amp Bacon 2002 ISBN 0 205 33240 4 Klark Qrem The Photograph ingilis Oksford Oxford University Press 997 ISBN 0 19 284200 5 Xarici kecidler RedaktePerpinyan Beynelxalq Fotojurnalistika Merkezinin resmi sayti ing La Bruj Kuba fotojurnalistika numunesi reportage org saytinda ing Fotojurnalistika Viktoriya ve Albert Muzeyinin resmi saytinda ing Britaniyali Metbuat Fotoqraflari Birliyinin resmi sayti ing Nece fotojurnalist olmaq olar cubreporters org saytinda ing Fotojurnalistika Arxivlesdirilib 2019 06 10 at the Wayback Machine norcc org saytinda ing Qadin fotojurnalistler loc gov saytinda Menbe https az wikipedia org w index php title Fotojurnalistika amp oldid 6110255, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.