Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Ferma-Toriçelli nöqtəsi ABC üçbucağının daxilində elə F nöqtəsinin yerləşməsi haqqında məsələni tələb edirdi ki, FA+FB+FC cəmi minimal olsun.
Tarixi
Həndəsədə çox gözəl bir teoremin adı Fermanın ilə bağlıdır. Bu üçbucaqda Ferma-Toriçelli nöqtəsinin tapılmasıdır. Bu nöqtə keçmişin ən böyük 3 riyaziyyatçısının adı ilə bağlıdır. İlk dəfə onun haqqında işlərində danışılır. O, ABC üçbucağının daxilində elə F nöqtəsinin yerləşməsi haqqında məsələni tələb edirdi ki, FA+FB+FC cəmi minimal olsun. İsveçrə alimi Yakob Şteyner bu məsələyə daha ümumi halda baxmışdır: o, 3 məntəqəni birləşdirən ən qısa yol şəbəkəsinin tapmağa çaışırdı. Məlum olur ki, şəbəkə mütləq bir nöqtədə birləşən düzxətli yollardan ibarət olmalıdır, belə ki, yollardan biri nöqtəyə çevrilə bilər. Belə qoyuluşda məsələ sırf praktiki əhəmiyyət daşıyır, məsələn, naqil şəbəkələrinin çəkilişində belə bir məsələni həll etmək lazım gəlir.
Nöqtənin qurulması
klssik məsələsinin həlli üçün belə bir fiziki modeli bu formada qurmaq olar: Hər hansı lövhə üzərində bir üçbucaq çəkək. Onun təpələrinə mismar vuraq, bütün mismarlardan ucunda eyni ağırlıqda yük olan sap keçirək və nəhayət, sapların digər boş qalmış uclarını bir nöqtədə düyünləyək. Yüklər buraxıldıqda sapı dartacaqlar. Bu halda sapların sallanmış hissələrinin uzunluqları cəmi ən böyük, düyündən mismarlara qədər olan məsafələrin cəmi isə ən kiçik olacaq. Beləliklə, yüklərin buraxıldığı andan etibarən, düyün bizim axtardığımız nöqtə olacaq. Üçbucağın verilən şərtləri ödəyən bu nöqtəsini civə barometrinin ixtiraçısı kimi tanınan qurmuşdur. Belə nöqtə yalnız bucaqları 120-dən böyük olmayan üçbucaqlarda mövcuddur və bu nöqtə Ferma nöqtəsilə üst-üstə düşür, yəni söhbət eyni bir minimal cəm nöqtəsinin qurulmasından gedir. Toriçelli qurmasından fərqli olaraq bu nöqtə çbucağın bucaqlarından biri 120-dən böyük olduqda belə həll olunur, və bu halda F nöqtəsi kor bucaq təpəsilə üst-üstə düşür. Bu nöqtəni belə də almaq olar: üçbucağın tərəfləri üzərində onun xaricində hər tərəfin ölçüsünə uyğun olaraq müvafiq düzgün üçbuçaqlar quraq. Sonra isə əvvəlcədən verilmiş üçbucağın təpəsini onun qarşısındaki tərəf üzərində qurulmuş düzgün üçbucağın təpəsilə birləşdirək. Hər üç parça bir-birlərilə 60 bucaq əmələ gətirirlər və yalnız bir nöqtədə Toriçelli yaxud da Ferma nöqtəsində kəsişirlər.
Həmçinin bax
Ədəbiyyat
Uşaqlar üçün Ensiklopediya: Riyaziyyat, 2004-cü il.
 | Riyaziyyat ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Etdiyiniz redaktələri mənbə və istinadlarla əsaslandırmağı unutmayın. |
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Ferma Toricelli noqtesi ABC ucbucaginin daxilinde ele F noqtesinin yerlesmesi haqqinda meseleni teleb edirdi ki FA FB FC cemi minimal olsun Ferma noqtesinin tapilmasiTarixiHendesede cox gozel bir teoremin adi Fermanin ile baglidir Bu ucbucaqda Ferma Toricelli noqtesinin tapilmasidir Bu noqte kecmisin en boyuk 3 riyaziyyatcisinin adi ile baglidir Ilk defe onun haqqinda islerinde danisilir O ABC ucbucaginin daxilinde ele F noqtesinin yerlesmesi haqqinda meseleni teleb edirdi ki FA FB FC cemi minimal olsun Isvecre alimi Yakob Steyner bu meseleye daha umumi halda baxmisdir o 3 menteqeni birlesdiren en qisa yol sebekesinin tapmaga caisirdi Melum olur ki sebeke mutleq bir noqtede birlesen duzxetli yollardan ibaret olmalidir bele ki yollardan biri noqteye cevrile biler Bele qoyulusda mesele sirf praktiki ehemiyyet dasiyir meselen naqil sebekelerinin cekilisinde bele bir meseleni hell etmek lazim gelir Noqtenin qurulmasiklssik meselesinin helli ucun bele bir fiziki modeli bu formada qurmaq olar Her hansi lovhe uzerinde bir ucbucaq cekek Onun tepelerine mismar vuraq butun mismarlardan ucunda eyni agirliqda yuk olan sap kecirek ve nehayet saplarin diger bos qalmis uclarini bir noqtede duyunleyek Yukler buraxildiqda sapi dartacaqlar Bu halda saplarin sallanmis hisselerinin uzunluqlari cemi en boyuk duyunden mismarlara qeder olan mesafelerin cemi ise en kicik olacaq Belelikle yuklerin buraxildigi andan etibaren duyun bizim axtardigimiz noqte olacaq Ucbucagin verilen sertleri odeyen bu noqtesini cive barometrinin ixtiracisi kimi taninan qurmusdur Bele noqte yalniz bucaqlari 120 den boyuk olmayan ucbucaqlarda movcuddur ve bu noqte Ferma noqtesile ust uste dusur yeni sohbet eyni bir minimal cem noqtesinin qurulmasindan gedir Toricelli qurmasindan ferqli olaraq bu noqte cbucagin bucaqlarindan biri 120 den boyuk olduqda bele hell olunur ve bu halda F noqtesi kor bucaq tepesile ust uste dusur Bu noqteni bele de almaq olar ucbucagin terefleri uzerinde onun xaricinde her terefin olcusune uygun olaraq muvafiq duzgun ucbucaqlar quraq Sonra ise evvelceden verilmis ucbucagin tepesini onun qarsisindaki teref uzerinde qurulmus duzgun ucbucagin tepesile birlesdirek Her uc parca bir birlerile 60 bucaq emele getirirler ve yalniz bir noqtede Toricelli yaxud da Ferma noqtesinde kesisirler Hemcinin baxBoyuk Ferma teoremiEdebiyyatUsaqlar ucun Ensiklopediya Riyaziyyat 2004 cu il Riyaziyyat ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Etdiyiniz redakteleri menbe ve istinadlarla esaslandirmagi unutmayin