Feliks Edmundoviç Djerzinski pol Feliks Dzierżyński rus Фе ликс Эдму ндович Дзержи нский 11 sentyabr 1877 Dzerjinovo d M

Feliks Edmundoviç Djerzinski (pol. Feliks Dzierżyński , rus. Фе́ликс Эдму́ндович Дзержи́нский, 11 sentyabr 1877^[…], Dzerjinovo^[d], Minsk quberniyası^[d], Rusiya imperiyası – 20 iyul 1926^[…], Moskva, RSFSR, SSRİ) — sovet dövlət xadimi, Rus və Polşa inqilab hərəkatının üzvü. Ən çox "Dəmir Feliks" ləqəbi ilə tanınır. Həmçinin, "Qanlı Feliks" və ya "FD" ayamasıyla da tanınmışdır. SSRİ kəşfiyyat idarəsi olan "ÇEKA"nın qurucusu kimi də tanınır.

Feliks Dzerjinski
pol. Feliks Dzierżyński

Ümumrusiya Müəssislər Məclisinin üzvü^[d]
5 (18) yanvar 1918 – 6 (19) yanvar 1918
Şəxsi məlumatlar
Doğum tarixi	11 sentyabr 1877(1877-09-11)^[…]
Doğum yeri	Dzerjinovo^[d], Minsk quberniyası^[d], Rusiya imperiyası
Vəfat tarixi	20 iyul 1926(1926-07-20)^[…](48 yaşında)
Vəfat yeri	Moskva, RSFSR, SSRİ
Vəfat səbəbi	ürək tutması
Dəfn yeri	Kreml divarı nekropolu
Partiya	Ümumittifaq Kommunist (bolşeviklər) Partiyası (–1926), Rusiya Sosial-Demokrat Fəhlə (bolşeviklər) Partiyası
Təhsili	Sankt-Peterburq Dövlət Universiteti
Fəaliyyəti	siyasətçi, inqilabçı
Dini	Lapsed katolik^[d]

Təltifləri

Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Feliks Dzerjinski 11 sentyabr 1877-ci ildə Rusiya imperiyasının Vilno quberniyasının Dzerjinovo malikanəsində anadan olmuşdur. 1895-ci ildə Dzerjinski Litva sosial-demokratiyası sıralarına daxil olur, onun inqilabi qanadına qoşulur, peşə və fabrik şagirdləri dərnəklərinə rəhbərlik etmişdir. 1896-cı ildə gimnaziyanı tərk edir və peşəkar inqilabçı olur. 1897-ci il, mart-iyul aylarında Kovnoda inqilabi iş aparır, qeyri-leqal polyak qəzeti buraxır, Aleksotadakı tətilə rəhbərlik edir. 1897-ci il, 29 iyulda Dzerjinski həbs olunur. 1898-ci il, 24 mayda sürgün olunur. 1899-cu ilin avqustunda sürgündən qaçır. Dekabrda Varşavaya gəlir və "Sosial-Demokrat Fəhlə İttifaqı"nı yaradır. 1900-cü ildə yenidən həbs olunaraq, Varşava qalasının X pavilyonuna salınır. 1901-ci ilin oktyabrında Dzerjinskinin Şərqi Sibirə sürgünə göndərilməsi barədə qərar qəbul olunur. 1902-ci ilin mayında Dzerjinski Aleksandrovsk mərkəzi həbsxanasının siyasi məhbusların etiraz nümayişinə rəhbərlik etmişdir. 1903–1904-cü illərdə isə "Çervonı ştandar" qəzetinin nəşrinə rəhbərlik etmişdir. 1904-cü ilin dekabrında gizli surətdə Varşavaya gəlmiş, 1905-ci il, 1 mayda Varşavada 1 may nümayişini təşkil etmişdir. iyulun 30-da yenidən həbs olunsa da, 2 noyabrda həbsxanadan azad edilir. 1906-cı ilin aprelində RSDFP-nin IV qurultayında Dzerjinski ilk dəfə olaraq Leninlə görüşür. İyulda Dzerjinski RSDFP MK-nın heyətinə daxil edilir. Avqust-sentyabr aylarında isə Peterburqda işləyir. 1917-ci il, 7 noyabrda Dzerjinski Oktyabr silahlı üsyanında fəal iştirak edir. 1919-cu il, martında RK(b)P MK üzvü seçilir. 30 martda Dzerjinski Xalq Daxili İşlər Komissarı olur. 1920-ci il, 5 apreldə RK(b)P MK Plenumu Dzerjinskini RK(b)P MK Təşkilat Bürosu üzvlüyünə namizəd seçir. Feliks Dzerjinski 20 iyul 1926-cı ildə Moskvada qəflətən vəfat etmişdir.

Mənbə

A. Tişkov. Dzerjinski. Bakı, Gənclik, 1989.

İstinadlar

Felix (Feliks) Edmundowitsch Dserschinski // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).
Bibliothèque nationale de France Feliks Edmundovič Dzeržinskij // BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.
Дзержинский Феликс Эдмундович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.
http://www.nndb.com/gov/019/000065821/.

Xarici keçidlər

[_fba940115049552b-1] Felix (Feliks) Edmundowitsch Dserschinski // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.).

[_7c036ebf7c19a02a-2] Bibliothèque nationale de France Feliks Edmundovič Dzeržinskij // BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması. 2011.

[_0efd46d4ee208dd1-3] Дзержинский Феликс Эдмундович // Большая советская энциклопедия (rus.): [в 30 т.]. / под ред. А. М. Прохоров 3-е изд. Москва: Советская энциклопедия, 1969.

[_661000ad7cbf3bc7-4] ttp://www.nndb.com/gov/019/000065821/.