fbpx
Wikipedia

Endrü Karnegi

Endryu Karnegi (25 noyabr 1835(1835-11-25)[…], Danfermlin[d], Fayf[d], Böyük Britaniya və İrlandiya Birləşmiş Krallığı[d]11 avqust 1919(1919-08-11)[…], Lenox[d], Massaçusets) — Şotland əsilli ABŞ xeyriyyəçisi. Karnegi Mellon Universitetinin yaradıcısı.

Endrü Karnegi
ing. Andrew Carnegie
Doğum tarixi 25 noyabr 1835(1835-11-25)[…]
Doğum yeri
  • Danfermlin[d], Fayf[d], Böyük Britaniya və İrlandiya Birləşmiş Krallığı[d]
Vəfat tarixi 11 avqust 1919(1919-08-11)[…] (83 yaşında)
Vəfat yeri
Vəfat səbəbi bronxopnevmoniya[d]
Dəfn yeri
  • Sleepy Hollow Cemetery[d]
Vətəndaşlığı
Fəaliyyəti xeyriyyəçi, biznes maqnatı, iqtisadçı, sənayeçi, tacir, sahibkar
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

Artıq 103 ildir ki, dünyada Karnegi İnstitutu fəaliyyət göstərir. Yaradıcısının adı dünya biznes və xeyriyyəçilik tarixində ən əhəmiyyətli yerlərdən birini tutan institutun əsası 1902-ci il yanvarın 28-də Vaşinqtonda qoyulub. Endryu Karnegi yalnız iri sənayeçi və məşhur filantrop deyil, həm də maliyyə uğuru qazanmış insanların sosial məsuliyyəti barədə konsepsiyanın yaradıcısı idi.

Onun arzusu meritokratiyanın – baş rolu öz istedad və enerjisinin sayəsində böyük uğurlar qazana bilmiş ləyaqətli fərdlərin oynayacağı cəmiyyətin qurulması idi. Çünki özü ali cəmiyyətdə kimsənin köməyi olmadan, fərdi qabiliyyəti hesabına yer tuta bilmişdi.

Şotlandiyadan ABŞ-a mühacirət etmiş fəhlə ailəsində dünyaya göz açan Karneginin biznesin zirvələrinə yolu 1848-ci ildə həftədə 1 dollar 25 sent qazancla başlamışdı. 13 yaşlı oğlan Pitsburqdakı pambıq fabrikində məhz bu qədər məvacib alırdı. 14 yaşında Endryu teleqrafçı, daha 3 il sonra isə Pensilvaniya dəmiryol idarəsinin rəisi Tomas Skottun şəxsi katibi olur. 1859-cu ildə 24 yaşlı Endryu artıq Tomas Skottun yerini tutur və sərmayəçilik planlarını reallaşdırmağa başlayır.

Dəmiryol vaqonları kompaniyasına onun qoyduğu ilk sərmayə Karnegiyə 5 min dollar qazanc gətirir. Daha bir neçə sərmayədən sonra isə o vaxtlar üçün çox nəhəng pul – ildə 42 min dollar qazanır.

Karneginin bioqrafiyasında növbəti şərəfli səhifə poladtökmə zavodları ilə bağlıdır. Dünya iqtisadiyyatının polada olan ehtiyacı ildən ilə durmadan artacağını proqnozlaşdıran 35 yaşlı Karnegi 1873-cü ildə özünün poladəritmə biznesini – "Edqar Tomson Vorks" şirkətini yaradır.

Karnegi çox qabiliyyətli idarəçi idi. O, kömür və filiz mədənləri, habelə poladı daşımaq üçün dəmir yolu və dəniz kompaniyalarını alaraq ilk dəfə "istehsalın şaquli inteqrasiyası" prinsipini reallaşdırdı. Müəssisələrində polad istehsalının ən yeni üsulları tətbiq olunurdu, elə Marten sobaları da ilk dəfə onun zavodlarında tətbiq edilməyə başlamışdı.

1889-cu ildə Karnegi holdinqini ABŞ-ın polad istehsalı bazarında ən böyük kompaniya olan "Karnegi stil"də birləşdirdi. XX əsrin başlanğıcında "Karnegi stil"in təmiz illik gəliri 40 milyon dollara bərabərdi. Bu gəlirdə Karneginin şəxsi payı isə ildə 25 milyon dollar idi.

Bu qədər sərvəti olanlar özlərinə heç bir əziyyət vermədən illik gəlir, yaxud renta hesabına sakitcə dolanırdılar. Karnegi də bu cür etsəydi, başqaları kimi onun da adı gəlib bu günə çatmazdı. 33 yaşı olanda öz həyatının məqsədini bu cür xarakterizə edir – normal yaşamaq üçün bəs edəcək pulu xərcləmək, yerdə qalan hamısını isə xeyriyyəçiliyə sərf etmək. Filantropluq deyəndə isə o, pulu, sadəcə, yoxsullara paylamağı yox, inkişaf üçün şəraiti olmayan istedadlı şəxslərin inkişafına imkan yaratmağı nəzərdə tuturdu. Bu fikirlərini o, işgüzar dairələrdə çox soyuq, hətta düşmənçiliklə qarşılanan "Rifahın İncili" əsərində təsvir etmişdi. 1901-ci ildə hamını təəccübləndirərək Karnegi öz imperiyasının ən gəlirli hissəsini – "Karnegi stil"i 450 milyon dollara satdı və dünyanın ən zəngin adamına çevrildi. Pulları isə xeyriyyəçiliyə sərf etməyə başladı.

Endryu Karneginin yaratdığı bütün xeyriyyə fondları, muzey və qalereyaların adlarını sayıb-qurtarmaq çətindir. O bu işlərə sərvətinin düz 90 faizini sərf etdi. Maarifçiliyə qoyduğu pul da çox böyükdür. ABŞ, Böyük Britaniya və Avstraliyada Karneginin vəsaiti ilə 2509 kütləvi kitabxana yaradıldı. Hazırda amerikalıların 40 faizi biliklərini Karneginin kitabxanalarında zənginləşdirirlər, onun özü isə "kitabxanaların müqəddəs qəyyumu" titulu daşıyır.

İstinadlar

  1. Bibliothèque nationale de France BnF identifikatoru (fr.): açıq məlumat platforması — 2011.
  2. Andrew Carnegie // Encyclopædia Britannica (ing.)
  3. Andrew Carnegie // Brockhauz Ensiklopediyası (alm.)

endrü, karnegi, endryu, karnegi, noyabr, 1835, 1835, danfermlin, fayf, böyük, britaniya, irlandiya, birləşmiş, krallığı, avqust, 1919, 1919, lenox, massaçusets, şotland, əsilli, abş, xeyriyyəçisi, karnegi, mellon, universitetinin, yaradıcısı, andrew, carnegied. Endryu Karnegi 25 noyabr 1835 1835 11 25 1 2 3 Danfermlin d Fayf d Boyuk Britaniya ve Irlandiya Birlesmis Kralligi d 11 avqust 1919 1919 08 11 1 2 3 Lenox d Massacusets Sotland esilli ABS xeyriyyecisi Karnegi Mellon Universitetinin yaradicisi Endru Karnegiing Andrew CarnegieDogum tarixi 25 noyabr 1835 1835 11 25 1 2 3 Dogum yeri Danfermlin d Fayf d Boyuk Britaniya ve Irlandiya Birlesmis Kralligi d Vefat tarixi 11 avqust 1919 1919 08 11 1 2 3 83 yasinda Vefat yeri Lenox d Berkshire County d Massacusets ABSVefat sebebi bronxopnevmoniya d Defn yeri Sleepy Hollow Cemetery d Vetendasligi ABSFealiyyeti xeyriyyeci biznes maqnati iqtisadci senayeci tacir sahibkar Vikianbarda elaqeli mediafayllarHeyati RedakteBu meqaleni vikilesdirmek lazimdir Lutfen meqaleni umumvikipediya ve redakte qaydalarina uygun sekilde tertib edin Artiq 103 ildir ki dunyada Karnegi Institutu fealiyyet gosterir Yaradicisinin adi dunya biznes ve xeyriyyecilik tarixinde en ehemiyyetli yerlerden birini tutan institutun esasi 1902 ci il yanvarin 28 de Vasinqtonda qoyulub Endryu Karnegi yalniz iri senayeci ve meshur filantrop deyil hem de maliyye uguru qazanmis insanlarin sosial mesuliyyeti barede konsepsiyanin yaradicisi idi Onun arzusu meritokratiyanin bas rolu oz istedad ve enerjisinin sayesinde boyuk ugurlar qazana bilmis leyaqetli ferdlerin oynayacagi cemiyyetin qurulmasi idi Cunki ozu ali cemiyyetde kimsenin komeyi olmadan ferdi qabiliyyeti hesabina yer tuta bilmisdi Sotlandiyadan ABS a muhaciret etmis fehle ailesinde dunyaya goz acan Karneginin biznesin zirvelerine yolu 1848 ci ilde heftede 1 dollar 25 sent qazancla baslamisdi 13 yasli oglan Pitsburqdaki pambiq fabrikinde mehz bu qeder mevacib alirdi 14 yasinda Endryu teleqrafci daha 3 il sonra ise Pensilvaniya demiryol idaresinin reisi Tomas Skottun sexsi katibi olur 1859 cu ilde 24 yasli Endryu artiq Tomas Skottun yerini tutur ve sermayecilik planlarini reallasdirmaga baslayir Demiryol vaqonlari kompaniyasina onun qoydugu ilk sermaye Karnegiye 5 min dollar qazanc getirir Daha bir nece sermayeden sonra ise o vaxtlar ucun cox neheng pul ilde 42 min dollar qazanir Karneginin bioqrafiyasinda novbeti serefli sehife poladtokme zavodlari ile baglidir Dunya iqtisadiyyatinin polada olan ehtiyaci ilden ile durmadan artacagini proqnozlasdiran 35 yasli Karnegi 1873 cu ilde ozunun poladeritme biznesini Edqar Tomson Vorks sirketini yaradir Karnegi cox qabiliyyetli idareci idi O komur ve filiz medenleri habele poladi dasimaq ucun demir yolu ve deniz kompaniyalarini alaraq ilk defe istehsalin saquli inteqrasiyasi prinsipini reallasdirdi Muessiselerinde polad istehsalinin en yeni usullari tetbiq olunurdu ele Marten sobalari da ilk defe onun zavodlarinda tetbiq edilmeye baslamisdi 1889 cu ilde Karnegi holdinqini ABS in polad istehsali bazarinda en boyuk kompaniya olan Karnegi stil de birlesdirdi XX esrin baslangicinda Karnegi stil in temiz illik geliri 40 milyon dollara beraberdi Bu gelirde Karneginin sexsi payi ise ilde 25 milyon dollar idi Bu qeder serveti olanlar ozlerine hec bir eziyyet vermeden illik gelir yaxud renta hesabina sakitce dolanirdilar Karnegi de bu cur etseydi basqalari kimi onun da adi gelib bu gune catmazdi 33 yasi olanda oz heyatinin meqsedini bu cur xarakterize edir normal yasamaq ucun bes edecek pulu xerclemek yerde qalan hamisini ise xeyriyyeciliye serf etmek Filantropluq deyende ise o pulu sadece yoxsullara paylamagi yox inkisaf ucun seraiti olmayan istedadli sexslerin inkisafina imkan yaratmagi nezerde tuturdu Bu fikirlerini o isguzar dairelerde cox soyuq hetta dusmencilikle qarsilanan Rifahin Incili eserinde tesvir etmisdi 1901 ci ilde hamini teeccublendirerek Karnegi oz imperiyasinin en gelirli hissesini Karnegi stil i 450 milyon dollara satdi ve dunyanin en zengin adamina cevrildi Pullari ise xeyriyyeciliye serf etmeye basladi Endryu Karneginin yaratdigi butun xeyriyye fondlari muzey ve qalereyalarin adlarini sayib qurtarmaq cetindir O bu islere servetinin duz 90 faizini serf etdi Maarifciliye qoydugu pul da cox boyukdur ABS Boyuk Britaniya ve Avstraliyada Karneginin vesaiti ile 2509 kutlevi kitabxana yaradildi Hazirda amerikalilarin 40 faizi biliklerini Karneginin kitabxanalarinda zenginlesdirirler onun ozu ise kitabxanalarin muqeddes qeyyumu titulu dasiyir Istinadlar Redakte 1 2 3 4 5 6 Bibliotheque nationale de France BnF identifikatoru fr aciq melumat platformasi 2011 1 2 3 4 5 6 Andrew Carnegie Encyclopaedia Britannica ing 1 2 3 4 5 6 Andrew Carnegie Brockhauz Ensiklopediyasi alm Sexs haqqinda olan bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Endru Karnegi amp oldid 5451138, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.