Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Bu məqalədə , təsdiqlənə bilməyən ifadələrə, mülahizə və şərhlərə yer verildiyi düşünülür. Xahiş olunur, mətni nəzərdən keçirin və yeni mənbələr əlavə edərək məqaləni zənginləşdirin. Əlavə məlumat üçün səhifənin yaza bilərsiniz. Lütfən, müzakirələr davam etdiyi müddətdə şablonu məqalədən çıxarmayın. |
Emosiya — insanın üzvü tələbatının təmin olunub- olunmaması ilə əlaqədardır. Emosiya canlı varlığın, orqanizmin vəziyyətini və xarici təsirlərinin bioloji əhəmiyyətini müəyyənləşdirmək tələbatı ilə bağlıdır.
Emosiyalar insan təcrübəsinin hissi fundamenti hesab olunur. Onlar ətraf aləmlə, cəmiyyətlə qarşılıqlı münasibətləri zənginləşdirir və xatirələrə dinamiklik verir.
Emosiya 2 cür olur:mənfi emosiyalar və müsbət emosiyalar.
Emosiya anlayışı
V. Ceyms emosiyanı hiss etməyə "cəhd" kimi müəyyənləşdirir. P. K. Anoxinə görə isə "emosiyalar orqanizmin fizioloji vəziyyəti olaraq parlaq subyektiv ifadəyə malikdirlər və insanın bütün hiss və yaşantılarını əhatə edirlər. S. Z. Rubinşteyn emosiyaları subyektin vəziyyətinin və obyektə münasibətinin təzahürü kimi dəyərləndirir.
Psixoloqların fərqli şərhlərini ümumiləşdirərək belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, əksər hallarda emosiyalar insanın indiki anda nəyəsə və ya kiməsə münasibətilə əlaqədar keçirdiyi yaşantılar kimi anlaşılır.
Emosiyalara aid tədqiqatlarda ekspressiv komponentin öyrənilməsinə xüsusi əhəmiyyət verilir. Emosiyaların başlıca ifadə vasitələri nitq, mimika, pantomimika, jestikulyasiya, vokalizasiyadır.
Emosional ifadələr
Şlosberqin təqdim etdiyi mimik ifadələr şkalası 5 əsas kateqoriyadan ibarətdir:
- məhəbbət, sevinc, xoşbəxtlik
- təəccüb
- iztirab, qorxu
- qətiyyət, qəzəb
- ikrah
Emosiya daha sadə hiss olub, əsasən üzvi tələbatların, məsələn, yeməyə, təmiz havaya, suya və s. olan ehtiyacların ödənilməsi ilə əlaqədardır. Bu cəhətdən emosiya heyvanlarda da vardır.
İlkin və ikinci emosiyalar
Emosional sahənin diskret modelinin tərəfdarları emosiyaları ilkin və ikinci emosiyalara ayırırlar. P. Ekman 6 ilkin emosiyanın adını çəkir: qəzəb, qorxu, ikrah, təəccüb, kədər, sevinc. R. Plutçikin təsnifatında dörd cüt emosiyanın hər cütü müəyyən hərəkətlə əlaqədardır:
- Qəzəb (hücum, dağıdıcılıq) — qorxu (müdafiə)
- Bəyənmə (təqdir, qəbuletmə) — ikrah (rədd etmə)
- Sevinc (canlandırma, ərsətmə) — məyusluq (hüzn, məhrum olma)
- Gözləmə (tədqiq etmə)- təəccüb (istiqamətlənmə)
K. İzardın müəyyən etdiyi təməl emosiyaların sayı 10-dur: qəzəb, ikrah, nifrət, dərd-iztirab, qorxu, günah, maraq, sevinc, utanma, təəccüb.
Emosiyalar yaranma sürətinə, qüvvəsinə və davamlılığına görə müxtəlif şəkildə keçirilə bilər. Bunları insanın emosional haləti də adlandırırlar. Bunların bir neçəsinə nəzər salaq: əhvallar, affektlər, stress, frustrasiya.
Emosiyaların funksiyaları
Emosiyaların funksiyaları məsələləri bir çox müəlliflər tərəfindən əsas tədqiqat obyekti kimi ayrılmışdır. V. K. Vilyunas emosiyaların bioloji məqsədəuyğunluğundan danışarkən aşağıdakı funksiyaları sadalayır.
- Qiymətləndirmə
- Təhriketmə (motivləşdirmə)
- Tənzimətmə (təşkilətmə) və dizorqanizasiya (pozma)
- Möhkəmləndirmə (tormozlama)
- Sezmə (qabaqlama, evristik) funksiyalar.
Xarici keçidlər
Emosiya
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Duygu ile sehv salmayin Bu meqalede orijinal tedqiqata tesdiqlene bilmeyen ifadelere mulahize ve serhlere yer verildiyi dusunulur Xahis olunur metni nezerden kecirin ve yeni menbeler elave ederek meqaleni zenginlesdirin Elave melumat ucun sehifenin yaza bilersiniz Lutfen muzakireler davam etdiyi muddetde sablonu meqaleden cixarmayin Emosiya insanin uzvu telebatinin temin olunub olunmamasi ile elaqedardir Emosiya canli varligin orqanizmin veziyyetini ve xarici tesirlerinin bioloji ehemiyyetini mueyyenlesdirmek telebati ile baglidir Emosiyalar insan tecrubesinin hissi fundamenti hesab olunur Onlar etraf alemle cemiyyetle qarsiliqli munasibetleri zenginlesdirir ve xatirelere dinamiklik verir Emosiya 2 cur olur menfi emosiyalar ve musbet emosiyalar Emosiya anlayisiV Ceyms emosiyani hiss etmeye cehd kimi mueyyenlesdirir P K Anoxine gore ise emosiyalar orqanizmin fizioloji veziyyeti olaraq parlaq subyektiv ifadeye malikdirler ve insanin butun hiss ve yasantilarini ehate edirler S Z Rubinsteyn emosiyalari subyektin veziyyetinin ve obyekte munasibetinin tezahuru kimi deyerlendirir Psixoloqlarin ferqli serhlerini umumilesdirerek bele bir neticeye gelmek olar ki ekser hallarda emosiyalar insanin indiki anda neyese ve ya kimese munasibetile elaqedar kecirdiyi yasantilar kimi anlasilir Emosiyalara aid tedqiqatlarda ekspressiv komponentin oyrenilmesine xususi ehemiyyet verilir Emosiyalarin baslica ifade vasiteleri nitq mimika pantomimika jestikulyasiya vokalizasiyadir Emosional ifadelerSlosberqin teqdim etdiyi mimik ifadeler skalasi 5 esas kateqoriyadan ibaretdir mehebbet sevinc xosbextlik teeccub iztirab qorxu qetiyyet qezeb ikrah Emosiya daha sade hiss olub esasen uzvi telebatlarin meselen yemeye temiz havaya suya ve s olan ehtiyaclarin odenilmesi ile elaqedardir Bu cehetden emosiya heyvanlarda da vardir Ilkin ve ikinci emosiyalarEmosional sahenin diskret modelinin terefdarlari emosiyalari ilkin ve ikinci emosiyalara ayirirlar P Ekman 6 ilkin emosiyanin adini cekir qezeb qorxu ikrah teeccub keder sevinc R Plutcikin tesnifatinda dord cut emosiyanin her cutu mueyyen hereketle elaqedardir Qezeb hucum dagidiciliq qorxu mudafie Beyenme teqdir qebuletme ikrah redd etme Sevinc canlandirma ersetme meyusluq huzn mehrum olma Gozleme tedqiq etme teeccub istiqametlenme K Izardin mueyyen etdiyi temel emosiyalarin sayi 10 dur qezeb ikrah nifret derd iztirab qorxu gunah maraq sevinc utanma teeccub Emosiyalar yaranma suretine quvvesine ve davamliligina gore muxtelif sekilde kecirile biler Bunlari insanin emosional haleti de adlandirirlar Bunlarin bir necesine nezer salaq ehvallar affektler stress frustrasiya Emosiyalarin funksiyalariEmosiyalarin funksiyalari meseleleri bir cox muellifler terefinden esas tedqiqat obyekti kimi ayrilmisdir V K Vilyunas emosiyalarin bioloji meqsedeuygunlugundan danisarken asagidaki funksiyalari sadalayir Qiymetlendirme Tehriketme motivlesdirme Tenzimetme teskiletme ve dizorqanizasiya pozma Mohkemlendirme tormozlama Sezme qabaqlama evristik funksiyalar Xarici kecidlerEmosiya