fbpx
Wikipedia

Diribaba türbəsi

Avqust 25, 2021

Diribaba türbəsi — Qobustan rayonunun Mərəzə şəhərində (indiki Qobustan şəhərində), dağın döşündə tikilmiş ikimərtəbəli türbə. Diribaba türbəsi həm də xatirə məscidi vəzifəsini daşıyır.

Diribaba türbəsi
40°31′57″ şm. e. 48°56′31″ ş. u.
Ölkə  Azərbaycan
Şəhər Mərəzə
Yerləşir Qobustan
Memar Ustad Hacı oğlu
Tikilmə tarixi 1402
Üslubu Şirvan-Abşeron memarlıq məktəbi
İstinad nöm.297
KateqoriyaTürbə
ƏhəmiyyətiÖlkə əhəmiyyətli
Diribaba türbəsi
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Tarixi

Türbənin mərtəbələrini bir-birindən ayıran dekorativ yazı kəmərində onun tikilmə tarixi haqqında belə bir məlumat əks olunmuşdur: "Hicri 805-ci ildə (eramızın 1402-ci ilində) Şirvanşah Şeyx İbrahimin əmri ilə tikilib."

Şirvanı qonşu ölkələrə bağlayan karvan yolunun yaxınlığında yerləşən Diri baba bir çox səyyahların diqqətini özünə cəlb etmişdir. XVII əsrin 30-cu illərində Qolştin səfirliyinin İran şahlığından elçisi Adam Oleari, holland səyyahı (XVII əsrin axırlarında Mərəzədən keçmişdir) Kornelius Devrin və digər səyyahlar yol qeydlərində həmin abidə haqqında yazmış və hətta türbənin rəsmini də çəkmişlər. Qeyd etmək lazımdır ki, həmin rəsmlərdə türbənin təsviri tam olduğu kimi göstərilmişdir. Lakin zaman keçdikcə abidə öz xarici görkəmini dəyişmişdir. XVII əsrdə abidə ilə bağlı bəzi məlumatların yoxlanılması üçün Rusiya imperiyasından xüsusi səlahiyyətli şəxslər gəlmiş, özlərinin maraq dairəsində abidəni tədqiq etmişlər.

Qafqazın qədim keçmişinin araşdırmaçılarından olan Y.Bartolomeyin təlimatı əsasında XIX əsrdə rusiyalı akademik B.Dorn da abidə ilə maraqlanmışdır.

Vaxtı ilə məşhur alim Məşədixanım Nemətova bu türbə haqqında tədqiqat işi aparmışdır. Məşədixanım Nemətova yazır ki, türbənin daş kitabəsi Petroqrad şəhərində , Ermitaj adlanan muzeydə saxlanılır. Türbədə dəfn olunan Müqəddəs Şəxsin kimliyi haqqında isə heç bir məlumat yoxdur.

Abidənin adının mənşəyi

Abidənin adının mənşəyi barədə müxtəlif rəvayətlər mövcuddur. Belə ki, bu türbədə dəfn olunmuş şəxsin sufi şeyxi Baba olduğu qeyd edilir. Rəvayətlərdən birinə görə, şeyx ömrünün son günlərini hücrəyə çəkilərək ibadət etməklə keçirir. Hücrəsində müqəddəs kitabdan ilahi kəlamları oxuyarkən haqq dünyasına qovuşur, lakin müridləri onun öldüyündən bir neçə gün sonra xəbər tuturlar. Yəni Şeyx Baba ölsə də, bir neçə gün “diri qalır”. Bu səbəbdən qəbri üzərində türbə tikiləndən sonra buraya Diri Baba türbəsi adı verilir.

XVII əsrdə yaşamış türk səyyahı Övliya Çələbi Mərəzəyə səhayət edərkən Diri Baba haqqında yazırdı:

"Pir Mərizat Sultan mənzilində bu həqir pirin asitanəsinə mehman olduq. Pir “Mərizat” adını daşısa da, əhali arasında “Pir Mərzə”, “Pir Mirza” da adlanır. Amma səhihi “Pir Mərizat”dır, yəni “Diri Baba” adı ilə afaqi-İran və Turanda məşhurdur. Lakin “Mərizat” sözü fars danışıq dilində “bükülmüş” mənasını verir. Həqiqətdə isə yüksək bir dağın ətəyində böyük, əzəmətli asitanə içrə bir guşədə səccadənişin olub şərəfli vücudları yun xirqələri ilə kəmər bağlayıb çöməlib oturur. Müqəddəs simaları qibləyə baxır. Mübarək başı sövmənin bir qayasına dayanıb durur. Hələ də vücudu bəyaz pambıqtək çürüməyib tər-təzə qalır...”

Abidənin planı

Qayanın içərisində yonulmuş türbənin birinci mərtəbəsi dəhlizdən və yəqin ki, türbə xidmətçisi üçün ayrılmış otaqdan, ikinci mərtəbəsi isə salondan ibarətdir.

Birinci mərtəbə ilə ikinci mərtəbə arasında səliqə ilə düzəldilmiş daş pilləkən mövcuddur. Qayanın içərisində yonulub tikildiyinə görə binanın ancaq cənub tərəfə doğru bir fasadı var. Həmin fasadın quruluşunda Şirvan abidələrində olan memarlıq əlamətləri ilə yanaşı fərqli detallar da mövcuddur.

İkinci mərtəbə bir geniş mərkəzli günbəzli otaqdan ibarətdir. Bu otaq aşağıdakı iki otağın sahəsi ölçüsündədir. Otaq xaricdən sferik formalı günbəzlə örtülmüşdür. Günbəzin dayağı olan künc trompları daş üzərində oyma nəbati naxışlarla bəzədilmişdir. Onlar kvadrat ölçüdən günbəzə keçid təşkil edir. Tronpların səthləri nəbati ornamentlərlə örtülmüşdür.

Böyük otağın fasada açılan, eləcə də Şərq və Qərb tərəfə baxan işıq gələn açırımları vardır. Otaqdan şimal tərəfə açılmış iki böyük açırım türbəni qayadakı mağara ilə əlaqələndirir.

Dağılmış bu daş kitabənin içərisindəki yazıdan məlum olur ki, türbə hicri 805-ci ildə (eramızın 1402-ci ilində) Şirvanşah Şeyx İbrahimin əmri ilə tikilmişdir. Türbəni günbəz sərdabələr növünə aid etmək olar. Bu qrupa aid tikintilərin bir ümumi xüsusiyyəti var ki, bu da günbəz zalın kvadratşəkilli divarının olmasıdır.

Memarlıq xüsusiyyətləri

Memarlıq obrazının orijinallığı, tikinti kompozisiyasının təkraredilməzliyi və təbiət ilə sıx əlaqəsinin olmasına görə bu abidə Azərbaycan memarlığı tarixində xüsusi yer tutur.

Bu binada memarın bir sıra maraqlı yaradıcılıq xüsusiyyətləri vardır. Onlardan fəza boşluğunun plastik formalarla həllinin gözəl mənzərəli təbiətlə əlaqələndirilməsi, qarmaqarışıq təbiət mənzərəsində memarlıq kütlələrinin ciddiliyini qeyd etməsi, daxili fəza boşluqlarının düzgün təşkili, daxili həcmlərin tapılmış nisbətləri, dekorativ oymaların gözəlliyi və sairəni göstərmək olar.

Günbəzli salonun tromplarının hörmə naxışları öz gözəlliyi və məharətlə işlənməsi Şirvanşahlar saray kompleksinin eyni tipli dekorativ işləri səviyyəsindədir. Bu trompların birində həkk edilmiş yazıya görə bu türbə ustad Hacının oğlu tərəfindən tikilmişdir. Bu binanın memarlıq üslubu onu XV əsrdə Bakıda inşa edilmiş görkəmli abidələr, xüsusilə Şirvanşahlar saray kompleksi ilə bağlayır.

1965-ci ildə Misir Ərəb Respublikasının Prezidenti Camal Əbdül Nasir Azərbaycanda olarkən türbənin bərpasını sovet rəhbərlərindən xahiş etmişdir. Məhz həmin illərdə Diri baba türbəsi yenidən bərpa edilmişdir.

«Diri baba» Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin 2 avqust 2001-ci il qərarı ilə ölkə əhəmiyyətli tarix və mədəniyyət abidəsi kimi qorunur.

Qalereya

  • Diribaba türbəsinin sağdan görüntüsü.

  • Diribaba türbəsinin yaxınlığındakı məzarlıqdan görüntüsü.

  • Diribaba türbəsinin öndən görüntüsü.

  • Diribaba türbəsinin ikinci mərtəbəsinə qalxmaq üçün pilləkənlər.

  • Diribaba türbəsinin üst çıxış qapısı.

  • Diribaba türbəsinin yuxarı mərtəbəsindən dama çıxış pilləkənləri.

  • Diribaba türbəsi yaxınlığındakı qədim məzarlıq.

  • Diri Baba türbəsi yaxınlığındakı qədim mağaralar.

  • Diri Baba türbəsi yaxınlığındakı qədim mağaraların uzaqdan görüntüsü.

Xarici keçidlər

İstinadlar

  1. Zərbəliyev, Ceyhun (2012). Mədəniyyət. səh. 13.
  2. "Diri baba". 2019-09-20 tarixində . İstifadə tarixi: 20 sentyabr 2019.

Avqust 25, 2021
diribaba, türbəsi, qobustan, rayonunun, mərəzə, şəhərində, indiki, qobustan, şəhərində, dağın, döşündə, tikilmiş, ikimərtəbəli, türbə, həm, xatirə, məscidi, vəzifəsini, daşıyır, ölkə, azərbaycanşəhər, mərəzəyerləşir, qobustanmemar, ustad, hacı, oğlutikilmə, ta. Diribaba turbesi Qobustan rayonunun Mereze seherinde indiki Qobustan seherinde dagin dosunde tikilmis ikimertebeli turbe Diribaba turbesi hem de xatire mescidi vezifesini dasiyir 1 Diribaba turbesi40 31 57 sm e 48 56 31 s u Olke AzerbaycanSeher MerezeYerlesir QobustanMemar Ustad Haci ogluTikilme tarixi 1402Uslubu Sirvan Abseron memarliq mektebiAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 297KateqoriyaTurbeEhemiyyetiOlke ehemiyyetliDiribaba turbesi Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Tarixi 1 1 Abidenin adinin menseyi 2 Abidenin plani 3 Memarliq xususiyyetleri 4 Qalereya 5 Xarici kecidler 6 IstinadlarTarixi RedakteTurbenin mertebelerini bir birinden ayiran dekorativ yazi kemerinde onun tikilme tarixi haqqinda bele bir melumat eks olunmusdur Hicri 805 ci ilde eramizin 1402 ci ilinde Sirvansah Seyx Ibrahimin emri ile tikilib Sirvani qonsu olkelere baglayan karvan yolunun yaxinliginda yerlesen Diri baba bir cox seyyahlarin diqqetini ozune celb etmisdir XVII esrin 30 cu illerinde Qolstin sefirliyinin Iran sahligindan elcisi Adam Oleari holland seyyahi XVII esrin axirlarinda Merezeden kecmisdir Kornelius Devrin ve diger seyyahlar yol qeydlerinde hemin abide haqqinda yazmis ve hetta turbenin resmini de cekmisler Qeyd etmek lazimdir ki hemin resmlerde turbenin tesviri tam oldugu kimi gosterilmisdir Lakin zaman kecdikce abide oz xarici gorkemini deyismisdir XVII esrde abide ile bagli bezi melumatlarin yoxlanilmasi ucun Rusiya imperiyasindan xususi selahiyyetli sexsler gelmis ozlerinin maraq dairesinde abideni tedqiq etmisler Qafqazin qedim kecmisinin arasdirmacilarindan olan Y Bartolomeyin telimati esasinda XIX esrde rusiyali akademik B Dorn da abide ile maraqlanmisdir Vaxti ile meshur alim Mesedixanim Nemetova bu turbe haqqinda tedqiqat isi aparmisdir Mesedixanim Nemetova yazir ki turbenin das kitabesi Petroqrad seherinde Ermitaj adlanan muzeyde saxlanilir Turbede defn olunan Muqeddes Sexsin kimliyi haqqinda ise hec bir melumat yoxdur 2 Abidenin adinin menseyi Redakte Abidenin adinin menseyi barede muxtelif revayetler movcuddur Bele ki bu turbede defn olunmus sexsin sufi seyxi Baba oldugu qeyd edilir Revayetlerden birine gore seyx omrunun son gunlerini hucreye cekilerek ibadet etmekle kecirir Hucresinde muqeddes kitabdan ilahi kelamlari oxuyarken haqq dunyasina qovusur lakin muridleri onun olduyunden bir nece gun sonra xeber tuturlar Yeni Seyx Baba olse de bir nece gun diri qalir Bu sebebden qebri uzerinde turbe tikilenden sonra buraya Diri Baba turbesi adi verilir XVII esrde yasamis turk seyyahi Ovliya Celebi Merezeye sehayet ederken Diri Baba haqqinda yazirdi Pir Merizat Sultan menzilinde bu heqir pirin asitanesine mehman olduq Pir Merizat adini dasisa da ehali arasinda Pir Merze Pir Mirza da adlanir Amma sehihi Pir Merizat dir yeni Diri Baba adi ile afaqi Iran ve Turanda meshurdur Lakin Merizat sozu fars danisiq dilinde bukulmus menasini verir Heqiqetde ise yuksek bir dagin eteyinde boyuk ezemetli asitane icre bir gusede seccadenisin olub serefli vucudlari yun xirqeleri ile kemer baglayib comelib oturur Muqeddes simalari qibleye baxir Mubarek basi sovmenin bir qayasina dayanib durur Hele de vucudu beyaz pambiqtek curumeyib ter teze qalir Abidenin plani RedakteQayanin icerisinde yonulmus turbenin birinci mertebesi dehlizden ve yeqin ki turbe xidmetcisi ucun ayrilmis otaqdan ikinci mertebesi ise salondan ibaretdir Birinci mertebe ile ikinci mertebe arasinda seliqe ile duzeldilmis das pilleken movcuddur Qayanin icerisinde yonulub tikildiyine gore binanin ancaq cenub terefe dogru bir fasadi var Hemin fasadin qurulusunda Sirvan abidelerinde olan memarliq elametleri ile yanasi ferqli detallar da movcuddur Ikinci mertebe bir genis merkezli gunbezli otaqdan ibaretdir Bu otaq asagidaki iki otagin sahesi olcusundedir Otaq xaricden sferik formali gunbezle ortulmusdur Gunbezin dayagi olan kunc tromplari das uzerinde oyma nebati naxislarla bezedilmisdir Onlar kvadrat olcuden gunbeze kecid teskil edir Tronplarin sethleri nebati ornamentlerle ortulmusdur Boyuk otagin fasada acilan elece de Serq ve Qerb terefe baxan isiq gelen acirimlari vardir Otaqdan simal terefe acilmis iki boyuk acirim turbeni qayadaki magara ile elaqelendirir Dagilmis bu das kitabenin icerisindeki yazidan melum olur ki turbe hicri 805 ci ilde eramizin 1402 ci ilinde Sirvansah Seyx Ibrahimin emri ile tikilmisdir Turbeni gunbez serdabeler novune aid etmek olar Bu qrupa aid tikintilerin bir umumi xususiyyeti var ki bu da gunbez zalin kvadratsekilli divarinin olmasidir Memarliq xususiyyetleri RedakteMemarliq obrazinin orijinalligi tikinti kompozisiyasinin tekraredilmezliyi ve tebiet ile six elaqesinin olmasina gore bu abide Azerbaycan memarligi tarixinde xususi yer tutur Bu binada memarin bir sira maraqli yaradiciliq xususiyyetleri vardir Onlardan feza boslugunun plastik formalarla hellinin gozel menzereli tebietle elaqelendirilmesi qarmaqarisiq tebiet menzeresinde memarliq kutlelerinin ciddiliyini qeyd etmesi daxili feza bosluqlarinin duzgun teskili daxili hecmlerin tapilmis nisbetleri dekorativ oymalarin gozelliyi ve saireni gostermek olar Gunbezli salonun tromplarinin horme naxislari oz gozelliyi ve meharetle islenmesi Sirvansahlar saray kompleksinin eyni tipli dekorativ isleri seviyyesindedir Bu tromplarin birinde hekk edilmis yaziya gore bu turbe ustad Hacinin oglu terefinden tikilmisdir Bu binanin memarliq uslubu onu XV esrde Bakida insa edilmis gorkemli abideler xususile Sirvansahlar saray kompleksi ile baglayir 1965 ci ilde Misir Ereb Respublikasinin Prezidenti Camal Ebdul Nasir Azerbaycanda olarken turbenin berpasini sovet rehberlerinden xahis etmisdir Mehz hemin illerde Diri baba turbesi yeniden berpa edilmisdir Diri baba Azerbaycan Respublikasi Nazirler Kabinetinin 2 avqust 2001 ci il qerari ile olke ehemiyyetli tarix ve medeniyyet abidesi kimi qorunur Qalereya Redakte Diribaba turbesinin sagdan goruntusu Diribaba turbesinin yaxinligindaki mezarliqdan goruntusu Diribaba turbesinin onden goruntusu Diribaba turbesinin ikinci mertebesine qalxmaq ucun pillekenler Diribaba turbesinin ust cixis qapisi Diribaba turbesinin yuxari mertebesinden dama cixis pillekenleri Diribaba turbesi yaxinligindaki qedim mezarliq Diri Baba turbesi yaxinligindaki qedim magaralar Diri Baba turbesi yaxinligindaki qedim magaralarin uzaqdan goruntusu Xarici kecidler RedakteDiri baba turbesi Rus dilinde Istinadlar Redakte Zerbeliyev Ceyhun 2012 Medeniyyet seh 13 Diri baba 2019 09 20 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 20 sentyabr 2019 Menbe https az wikipedia org w index php title Diribaba turbesi amp oldid 6042468, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.