Dimetil sulfoksid (DMSO) — (CH3)2SO formulu olan kimyəvi maddədir. Xüsusi şirin dadı olan rəngsiz, qoxusuz bir maye (kifayət qədər təmiz deyil, dimetil sulfidin xarakterik bir qoxusu var).
İlk dəfə 1866-cı ildə rus kimyaçısı Aleksandr Zaytsev tərəfindən dimetil sulfidi azot turşusu ilə oksidləşdirərək sintez edilmişdir. Növbəti on illikdə bu birləşmənin xüsusiyyətləri ilə bağlı tədqiqatlar çox aparılmamışdır. Ancaq Birinci Dünya Müharibəsi zamanı Rusiya ordusunun xəstəxanalarında yaraların, qırıqların, müalicəsində fəal şəkildə istifadə edilmişdir. 1958-ci ildə bənzərsiz həll etmə qabiliyyəti aşkar edildikdən sonra Qərbdə dimetil sülfoksidə maraq çox artdı. 1960-cı ildə dimetil sülfoksidin sənaye istehsalı başlandı. Bundan sonra DMSO-in xüsusiyyətlərinin öyrənilməsinə həsr olunmuş nəşrlərin sayı kəskin şəkildə artdı.
Alınması
Dimetil sulfoksidi almaq üçün əsas metod dimetil sulfidin oksidləşməsidir. Sənayedə bu proses azot turşusunu istifadə edilərək həyata keçirilir. DMSO sellüloz və kağız sənayesinin yan məhsuludur. DMSO-nun illik istehsalı on min tonlarla ölçülür. Laboratoriya şəraitində, dimetil sülfidin yüngül oksidləşməsi üçün kalium periodat istifadə edilə olunur. Amma DMSO-nu hazırlamaq üçün laboratoriya metodlarının heç bir praktik əhəmiyyəti yoxdur. Bunun səbəbi dimetil sulfidlə işləmək çox narahatlıq verir və həmçinin hazır məhsulun ticarət dəyəri aşağıdır.
Fiziki xassələri
Su ilə qarışdırıldıqda nəzərə çarpan istiləşmə baş verir. Metil yodid ilə reaksiyaya qirərək sulfoksonium ionu alınır, oda natrium hidridlə reaksiyaya daxilola bilir.
Tətbiqi
Dimetil sulfoksid tibdə çox istifadə olunur. Dərman vasitəsi kimi təmizlənmiş dimetil sülfoksid sulu məhlul şəklində (10–50%) iltihab əleyhinə və ağrı kəsici vasitə kimi istifadə olunur. DMSO mikroelektronika istehsalında getdikcə daha çox tətbiq olunur. Boya ləkələrini təmizləmək üçün benzin və ya dixlormetandan daha təhlükəsiz və təsirli olur.
Toksikliyi
Dimetil sulfoksid asanlıqla zədələnməmiş dəridən insan orqanizminə daxil olur və məhlulları zəhərlənməyə səbəb ola bilər. Qatı məhlullarl ilə təmasda olduqda dəridə qıcıqlanma baş verir.
Mənbə
1. Несмеянов А. Н. Начала органической химии. М.1969. Т.1, С. 211.
2. Кукушкин Ю. Н. Диметилсульфоксид . Соросовский образовательный журнал, 1997, 9, С. 54–59.
dimetil, sulfoksid, dmso, formulu, olan, kimyəvi, maddədir, xüsusi, şirin, dadı, olan, rəngsiz, qoxusuz, maye, kifayət, qədər, təmiz, deyil, dimetil, sulfidin, xarakterik, qoxusu, ümumisistematik, adı, kimyəvi, formulu, molyar, kütlə, molfiziki, xassələrisıxlı. Dimetil sulfoksid DMSO CH3 2SO formulu olan kimyevi maddedir Xususi sirin dadi olan rengsiz qoxusuz bir maye kifayet qeder temiz deyil dimetil sulfidin xarakterik bir qoxusu var Dimetil sulfoksidUmumiSistematik adi Dimetil sulfoksidKimyevi formulu C H OS 1 Molyar kutle 78 13 q molFiziki xasseleriSixliq 1 1004 q sm Termik xususiyyetlerErime noqtesi 18 5 SQaynama noqtesi 189 STesnifatiCAS da qeyd nom 67 68 5PubChem 679RTECS PV6210000ChEBI 28262ChemSpider 659 Mundericat 1 Tarix 2 Alinmasi 3 Fiziki xasseleri 4 Tetbiqi 5 Toksikliyi 6 MenbeTarix RedakteIlk defe 1866 ci ilde rus kimyacisi Aleksandr Zaytsev terefinden dimetil sulfidi azot tursusu ile oksidlesdirerek sintez edilmisdir Novbeti on illikde bu birlesmenin xususiyyetleri ile bagli tedqiqatlar cox aparilmamisdir Ancaq Birinci Dunya Muharibesi zamani Rusiya ordusunun xestexanalarinda yaralarin qiriqlarin mualicesinde feal sekilde istifade edilmisdir 1958 ci ilde benzersiz hell etme qabiliyyeti askar edildikden sonra Qerbde dimetil sulfokside maraq cox artdi 1960 ci ilde dimetil sulfoksidin senaye istehsali baslandi Bundan sonra DMSO in xususiyyetlerinin oyrenilmesine hesr olunmus nesrlerin sayi keskin sekilde artdi Alinmasi RedakteDimetil sulfoksidi almaq ucun esas metod dimetil sulfidin oksidlesmesidir Senayede bu proses azot tursusunu istifade edilerek heyata kecirilir DMSO selluloz ve kagiz senayesinin yan mehsuludur DMSO nun illik istehsali on min tonlarla olculur Laboratoriya seraitinde dimetil sulfidin yungul oksidlesmesi ucun kalium periodat istifade edile olunur Amma DMSO nu hazirlamaq ucun laboratoriya metodlarinin hec bir praktik ehemiyyeti yoxdur Bunun sebebi dimetil sulfidle islemek cox narahatliq verir ve hemcinin hazir mehsulun ticaret deyeri asagidir Fiziki xasseleri RedakteSu ile qarisdirildiqda nezere carpan istilesme bas verir Metil yodid ile reaksiyaya qirerek sulfoksonium ionu alinir oda natrium hidridle reaksiyaya daxilola bilir Tetbiqi RedakteDimetil sulfoksid tibde cox istifade olunur Derman vasitesi kimi temizlenmis dimetil sulfoksid sulu mehlul seklinde 10 50 iltihab eleyhine ve agri kesici vasite kimi istifade olunur DMSO mikroelektronika istehsalinda getdikce daha cox tetbiq olunur Boya lekelerini temizlemek ucun benzin ve ya dixlormetandan daha tehlukesiz ve tesirli olur Toksikliyi RedakteDimetil sulfoksid asanliqla zedelenmemis deriden insan orqanizmine daxil olur ve mehlullari zeherlenmeye sebeb ola biler Qati mehlullarl ile temasda olduqda deride qiciqlanma bas verir Menbe Redakte1 Nesmeyanov A N Nachala organicheskoj himii M 1969 T 1 S 211 2 Kukushkin Yu N Dimetilsulfoksid Sorosovskij obrazovatelnyj zhurnal 1997 9 S 54 59 dimethyl sulfoxide lt a href https wikidata org wiki Track P2874 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track Q278487 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P662 gt lt a gt lt a href https wikidata org wiki Track P2153 gt lt a gt Menbe https az wikipedia org w index php title Dimetil sulfoksid amp oldid 5922248, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
