Datszu mağaraları — ÇininSiçuan əyalətində və Çuntsin şəhərində VII–X əsrlərə aid heykəlli mağaralar. Mühafizə olunan 75 hissədən ibarət kompleks.
Datszu mağaraları
Haqqında
Datszu mağaraları yerli və dünya incəsənəti tarixində xüsusi yer tutur. Qədimdə burada iqtisadi və mədəni cəhətdən inkişaf etmiş rayon yerləşirdi, digər yerlərdən qabaq burada daosizm və buddizm meydana gəlmişdir. Buna görə də daşda oyma sənəti bu rayonda qədim tarixə malikdir, mağaralarda daş təsvirlərə burada hər yerdə rast gəlmək olar, 50 qəzada 200-dən artıq mağara qorunub saxlanmışdır.
Tarixi
Onların tikintisi Cənub və Şimal sülalələri dövründə başlanmış (420-589-cu illərdə), Min və Tsin sülalələrinə qədər davam etmişdir (1368-1911-ci illər), Tan sülaləsi dövründə isə (618-1279-cu illər) mağaraların yaradılması daha sürətli aparılmışdır. Bu gün onlar Qansudakı "Moqao", Xenandakı "Lunmen" və Şansidəki "Yunqan" mağaraları ilə eyni dərəcədə məşhurdurlar. Sıçuan və Çuntsindəki mağara heykəl kompozisiyaları arasında "Datszu" yeraltı zalları ən böyük ölçüsü, dolğunluğu və yüksək bədiiliyi ilə seçilir. Onları "incəsənət xəzinəsi", "daşda oyma diyarı" adlandırırlar. "Datszu" mağaraları Datszu qəzasında yerləşir, bu Çuntsindən cəmi 165 km uzaqdadır. Burada Tan sülaləsinin son dövründən (IX əsr) Sun sülaləsinin sonuna qədər (XIII əsr) yaradılmış 50 min təsvir vardır. 40-dan çox zal müəyyən edilmişdir ki, onların arasında Beyşan ən tipik və yüksək bədii sənət abidəsi hesab edilir. Qədimdə "Lunqanşan" adlanan Beyşan dağı qəza şəhərinin iki kilometrliyində yerləşir. Tan sülaləsinin sonunda (IX-X əsrlər) Sıçuanda Vey Tszyuntsin hökmranlıq edirdi, burada isə onun qoşunlarını yerləşdirmək və taxıl saxlamaq üçün Yunçançjay kəndi yerləşirdi. 892-ci ildə Ven Tszyuntsin Beyşan dağında Budda fiqurları tökdürməyə başladı. Onun ardınca yerli məmurlar, əyanlar, monarxlar da həkkaklara öz hesablarına Budda heykəlləri sifariş verməyə başladılar. Bu təcrübə düz Cənubi Sun dövrünə qədər davam etmişdir. Hazırda bu əsərlərin artıq min yaşı var. 250 il ərzində dağın ətrafında Buddanın on min təsviri əmələ gəlmişdir. Dövrlərindən asılı olaraq onların stili də müxtəlifdir. Beyşan dağında daha bütöv saxlanılan 136 №-li mağaradır. O – Sun sülaləsinin tipik nümunəsidir. Mağarada bodisatvaların heykəlləri vardır: Quanin çox mərhəmətli görünür, o, "Yunqan"dakı heykələ oxşamır, orada o, daha ciddi və sirrlidir. Bodaistva Mancuşrinin şirin belində və Samantabxadranın ağ filin üstündə heykəlləri mütəxəssislərin və turistlərin daha çox diqqətini cəlb edir. Buddist müqəddəslərinin xeyirxah surətləri ilə vəhşi heyvanlar arasında böyük kontrast diqqəti çəkir, lakin incəsənət nöqteyinəzərindən bu kompozisiyalar olduqca harmonikdir. Onlar obrazlı surətdə çatdırırlar ki, xeyir mütləq şər üzərində qələbə çalır. Burada ən qiymətli abidələr Quaninin heykəlləri sayılır. Əvvəlki dövrlərdə Çində Quaninin obrazını məğrur və ciddi kişi təcəssüm etdirirdi. Tan sülaləsinin axır dövrlərindən isə o, gözəl qadın fiquruna çevrilmişdir. Beyşan dağında ən məşhur heykəl "Bodisatva Quanin təsbeh ilə" hesab edilir, başqa adı – "nazlı Quanin"dir. Heykəlin hündürlüyü təqribən 100 santimetrdir. O, lotosda ayaqyalın dayanıb, sağ çiyni ilə daş divara söykənib. Sifəti dəyirmi, yaraşıqlı, utancaq təbəssümlüdür, əlləri qarnında çarpazlaşmışdır. Sağ əlində təsbeh vardır. İlahə çox gözəl bəzəklərlədir. Başında güllərdən bəzək vardır, bədəninin yuxarı hissəsi azacıq çılpaqdır, sinəsində saçaq, əynində uzun yubka, dirsəklərində havada yellənən uzun lentlər vardır. Qaməti qız əndamı kimi şux və gözəldir. Hədər yerə əcnəbi turistlər onu "şərqin Venerası" adlandırmırlar. Mağarada Sun sülaləsindən qalma "Ditszan Buddasının şəklini dəyişmiş obrazları" vardır, insan boyundan acazıq artıq dörd heykəl də saxlanmışdır. Bu fiqurlar dəqiq və çox düzgün yonulmuşdur. O saat bəlli olur ki, heykəltəraşlar öz işlərinin mahir ustaları olublar. Baodinşan dağı qəza şəhəri Datszudan 15 killometr şimal-qərbdə yerləşir. Sun sülaləsinin tanınmış monaxı Çjao Çjifenin nəzarəti altında Budda heykəltəraşları burada 70 ildən artıq işləmişdilər. Bu gün bu mağaraların 800 ildən çox yaşı var. Baodinşan dağında Buddanın 10 min heykəli var, bütün kompozisiya 500 metr uzanır. Mağaralar və qayalarda bir-birinin ardınca iri həcmli heykəllər vardır, onlar təmtəraqlı və cazibədar görsənirlər. Onların arasında "Nirvana ŞakyaMuni" ən məşhurudur. Buddizmin banisi Şakya-Muni böyrü üstə uzanıb, heykəlin uzunluğu – 31 m-dir. Bu hələ Buddanın bədəninin yuxarı hissəsidir, qalan hissəsi isə elə bil ki, qayaların arasında gizlənmişdir və bütöv dağı tutur. Bu yolla insanlarda bütün fiqurun nəhəngliyi təsəvvürü yaranır. Şakya-Muninin sifəti sakit və xeyirxahdır, gözləri azacıq yarımaçılıdır. Heykəldə Buddanın nirvanaya dalmadan əvvəlki böyük taleyi hiss olunur. "Şakya-Muninin doğumu", digər adı isə "Doqquz əjdaha taxt-tacın varisini çimizdirir" olan heykəl nadir şah əsərdir. O, incəsənəti elmlə çox gözəl birləşdirir. Qayalardan doqquz əjdaha başı çıxır. Şəffaf mənbə başlanğıcını əsas əjdahanın ağzından götürür, bu da yeni doğulmuş Şakya-Muninin vannasına tökülür. Bütün heykəl olduqca canlı və maraqlıdır. Baodinşan dağında yalnız bir mağarada ayaq üstə durmuş üç Buddanın iri fiquru – "Üç müqəddəs" heykəli vardır. Mərkəzdə — Budda Vayroçana, hər iki tərəfdən isə Mancuşri və Samantabxadra durub. Bu heykəllərin hündürlüyü – 7 m-dir. Kompozisiyaya aydın ifadə olunmuş üçölçülülük xarakterikdir. Budda Samantabxadranın əlində — 500 kq çəkisi olan daş paqoda vardır, o, orada min il qalmışdır. Həkkak daş mexanikasından yaxşı istifadə etmiş — əlin altından yerə sürünən əba həkk etmişdir. "Min əlli Quanin" heykəil isə oymanın zərifliyi ilə seçilir. 88 kvadrat m sahəsi olan qayada Bodisatva Quaninin xüsusi 7,6 metrlik fiquru yonulmuşdur, onun yuxarı, sağa və sola uzanmış 1007 əli vardır, təsvir uzaqdan haradasa tovuzquşunu xatırladır. Hər əlində bu və ya digər buddist əşyası vardır. Baodinşandakı heykəllər arasında sadə camaatın həyat səhnələrini təsvir edən xeyli heykəl vardır. İnsanlar ya, yatır, ya da musiqi alətlərində çalır. Bütün fiqurlar canlıdır. Datszu oyma işi yüksək ustalıq və böyük miqyası ilə tanınmışdır. Hər bir heykəl canlı və cazibədar görünür.
Wisdom embodied: Chinese Buddhist and Daoist sculpture in the Metropolitan Museum of Art
İstinadlar
↑ Həbibzadə Еlcan. Salam, Çin. Bakı: Azərnəşr, 2007, s. 91–94
Avqust 08, 2021
datszu, mağaraları, çinin, siçuan, əyalətində, çuntsin, şəhərində, əsrlərə, heykəlli, mağaralar, mühafizə, olunan, hissədən, ibarət, kompleks, mündəricat, haqqında, tarixi, həmçinin, xarici, keçidlər, istinadlarhaqqında, redaktə, yerli, dünya, incəsənəti, tari. Datszu magaralari Cinin Sicuan eyaletinde ve Cuntsin seherinde VII X esrlere aid heykelli magaralar Muhafize olunan 75 hisseden ibaret kompleks Datszu magaralari Mundericat 1 Haqqinda 2 Tarixi 3 Hemcinin bax 4 Xarici kecidler 5 IstinadlarHaqqinda RedakteDatszu magaralari yerli ve dunya inceseneti tarixinde xususi yer tutur Qedimde burada iqtisadi ve medeni cehetden inkisaf etmis rayon yerlesirdi diger yerlerden qabaq burada daosizm ve buddizm meydana gelmisdir Buna gore de dasda oyma seneti bu rayonda qedim tarixe malikdir magaralarda das tesvirlere burada her yerde rast gelmek olar 50 qezada 200 den artiq magara qorunub saxlanmisdir 1 Tarixi RedakteOnlarin tikintisi Cenub ve Simal sulaleleri dovrunde baslanmis 420 589 cu illerde Min ve Tsin sulalelerine qeder davam etmisdir 1368 1911 ci iller Tan sulalesi dovrunde ise 618 1279 cu iller magaralarin yaradilmasi daha suretli aparilmisdir Bu gun onlar Qansudaki Moqao Xenandaki Lunmen ve Sansideki Yunqan magaralari ile eyni derecede meshurdurlar Sicuan ve Cuntsindeki magara heykel kompozisiyalari arasinda Datszu yeralti zallari en boyuk olcusu dolgunlugu ve yuksek bediiliyi ile secilir Onlari incesenet xezinesi dasda oyma diyari adlandirirlar Datszu magaralari Datszu qezasinda yerlesir bu Cuntsinden cemi 165 km uzaqdadir Burada Tan sulalesinin son dovrunden IX esr Sun sulalesinin sonuna qeder XIII esr yaradilmis 50 min tesvir vardir 40 dan cox zal mueyyen edilmisdir ki onlarin arasinda Beysan en tipik ve yuksek bedii senet abidesi hesab edilir Qedimde Lunqansan adlanan Beysan dagi qeza seherinin iki kilometrliyinde yerlesir Tan sulalesinin sonunda IX X esrler Sicuanda Vey Tszyuntsin hokmranliq edirdi burada ise onun qosunlarini yerlesdirmek ve taxil saxlamaq ucun Yuncancjay kendi yerlesirdi 892 ci ilde Ven Tszyuntsin Beysan daginda Budda fiqurlari tokdurmeye basladi Onun ardinca yerli memurlar eyanlar monarxlar da hekkaklara oz hesablarina Budda heykelleri sifaris vermeye basladilar Bu tecrube duz Cenubi Sun dovrune qeder davam etmisdir Hazirda bu eserlerin artiq min yasi var 250 il erzinde dagin etrafinda Buddanin on min tesviri emele gelmisdir Dovrlerinden asili olaraq onlarin stili de muxtelifdir Beysan daginda daha butov saxlanilan 136 li magaradir O Sun sulalesinin tipik numunesidir Magarada bodisatvalarin heykelleri vardir Quanin cox merhemetli gorunur o Yunqan daki heykele oxsamir orada o daha ciddi ve sirrlidir Bodaistva Mancusrinin sirin belinde ve Samantabxadranin ag filin ustunde heykelleri mutexessislerin ve turistlerin daha cox diqqetini celb edir Buddist muqeddeslerinin xeyirxah suretleri ile vehsi heyvanlar arasinda boyuk kontrast diqqeti cekir lakin incesenet noqteyinezerinden bu kompozisiyalar olduqca harmonikdir Onlar obrazli suretde catdirirlar ki xeyir mutleq ser uzerinde qelebe calir Burada en qiymetli abideler Quaninin heykelleri sayilir Evvelki dovrlerde Cinde Quaninin obrazini megrur ve ciddi kisi tecessum etdirirdi Tan sulalesinin axir dovrlerinden ise o gozel qadin fiquruna cevrilmisdir Beysan daginda en meshur heykel Bodisatva Quanin tesbeh ile hesab edilir basqa adi nazli Quanin dir Heykelin hundurluyu teqriben 100 santimetrdir O lotosda ayaqyalin dayanib sag ciyni ile das divara soykenib Sifeti deyirmi yarasiqli utancaq tebessumludur elleri qarninda carpazlasmisdir Sag elinde tesbeh vardir Ilahe cox gozel bezeklerledir Basinda gullerden bezek vardir bedeninin yuxari hissesi azaciq cilpaqdir sinesinde sacaq eyninde uzun yubka dirseklerinde havada yellenen uzun lentler vardir Qameti qiz endami kimi sux ve gozeldir Heder yere ecnebi turistler onu serqin Venerasi adlandirmirlar Magarada Sun sulalesinden qalma Ditszan Buddasinin seklini deyismis obrazlari vardir insan boyundan acaziq artiq dord heykel de saxlanmisdir Bu fiqurlar deqiq ve cox duzgun yonulmusdur O saat belli olur ki heykelteraslar oz islerinin mahir ustalari olublar Baodinsan dagi qeza seheri Datszudan 15 killometr simal qerbde yerlesir Sun sulalesinin taninmis monaxi Cjao Cjifenin nezareti altinda Budda heykelteraslari burada 70 ilden artiq islemisdiler Bu gun bu magaralarin 800 ilden cox yasi var Baodinsan daginda Buddanin 10 min heykeli var butun kompozisiya 500 metr uzanir Magaralar ve qayalarda bir birinin ardinca iri hecmli heykeller vardir onlar temteraqli ve cazibedar gorsenirler Onlarin arasinda Nirvana SakyaMuni en meshurudur Buddizmin banisi Sakya Muni boyru uste uzanib heykelin uzunlugu 31 m dir Bu hele Buddanin bedeninin yuxari hissesidir qalan hissesi ise ele bil ki qayalarin arasinda gizlenmisdir ve butov dagi tutur Bu yolla insanlarda butun fiqurun nehengliyi tesevvuru yaranir Sakya Muninin sifeti sakit ve xeyirxahdir gozleri azaciq yarimacilidir Heykelde Buddanin nirvanaya dalmadan evvelki boyuk taleyi hiss olunur Sakya Muninin dogumu diger adi ise Doqquz ejdaha taxt tacin varisini cimizdirir olan heykel nadir sah eserdir O inceseneti elmle cox gozel birlesdirir Qayalardan doqquz ejdaha basi cixir Seffaf menbe baslangicini esas ejdahanin agzindan goturur bu da yeni dogulmus Sakya Muninin vannasina tokulur Butun heykel olduqca canli ve maraqlidir Baodinsan daginda yalniz bir magarada ayaq uste durmus uc Buddanin iri fiquru Uc muqeddes heykeli vardir Merkezde Budda Vayrocana her iki terefden ise Mancusri ve Samantabxadra durub Bu heykellerin hundurluyu 7 m dir Kompozisiyaya aydin ifade olunmus ucolcululuk xarakterikdir Budda Samantabxadranin elinde 500 kq cekisi olan das paqoda vardir o orada min il qalmisdir Hekkak das mexanikasindan yaxsi istifade etmis elin altindan yere surunen eba hekk etmisdir Min elli Quanin heykeil ise oymanin zerifliyi ile secilir 88 kvadrat m sahesi olan qayada Bodisatva Quaninin xususi 7 6 metrlik fiquru yonulmusdur onun yuxari saga ve sola uzanmis 1007 eli vardir tesvir uzaqdan haradasa tovuzqusunu xatirladir Her elinde bu ve ya diger buddist esyasi vardir Baodinsandaki heykeller arasinda sade camaatin heyat sehnelerini tesvir eden xeyli heykel vardir Insanlar ya yatir ya da musiqi aletlerinde calir Butun fiqurlar canlidir Datszu oyma isi yuksek ustaliq ve boyuk miqyasi ile taninmisdir Her bir heykel canli ve cazibedar gorunur 1 Hemcinin bax RedakteMoqao magaralari Yunqan magara mebed kompleksiXarici kecidler Redakte Dazu Rock Carvings UNESCO Wisdom embodied Chinese Buddhist and Daoist sculpture in the Metropolitan Museum of ArtIstinadlar Redakte 1 2 Hebibzade Elcan Salam Cin Baki Azernesr 2007 s 91 94Menbe https az wikipedia org w index php title Datszu magaralari amp oldid 5812358, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
