fbpx
Wikipedia

DNT təmiri

Avqust 20, 2021

DNT təmiri — DNT təmiri, bir hüceyrənin genomunu kodlayan DNT molekullarının zədələnməsini müəyyən ederək düzəltdiyi bir müddətdir. İnsan hüceyrələrində həm normal metabolik aktivlik, həm də radiasiya kimi ətraf mühit faktorları DNT zədələnməsinə səbəb ola bilər və nəticədə gündə hüceyrə başına on minlərlə fərdi molekulyar ziyan yaranır.

DNT zədələnməsi çoxsaylı qırıq xromosomlara səbəb olur

DNT-nin bərpası

Bu dəyişmələrin çoxu DNT molekulunun struktur zədələnməsinə səbəb olur və hüceyrənin təsirlənmiş DNT kodlarının yazdığı geni köçürmə qabiliyyətini dəyişdirə və ya ortadan qaldıra bilər. Digər dəyişmələr hüceyrənin genomunda, mitozdan sonra qız hüceyrələrinin sağ qalmasına təsir edən potensial təhlükəli mutasiyalara səbəb olur. Nəticədə, DNT quruluşunun zədələnməsinə cavab verdiyi üçün DNT bərpa prosesi daima aktivdir. Normal təmir prosesləri uğursuz olduqda və hüceyrə apoptozu meydana gəlmədikdə, ikiqat zəncirlər və DNT çapraz əlaqələri daxil olmaqla, düzəldilməz DNT zədələnməsi baş verə bilər. Nəticədə bu, iki vuruşun fərziyyəsinə görə bədxassəli şişlərə və ya xərçəngə səbəb ola bilər. DNT bərpa nisbəti, hüceyrə tipi, hüceyrə yaşı və hüceyrə xaricindəki mühit də daxil olmaqla bir çox amillərdən asılıdır. Çox miqdarda DNT zədələnmiş bir hüceyrə və ya DNT-sinə verdiyi ziyanı təsirli bir şəkildə düzəldə bilməyən bir hüceyrə, mümkün üç vəziyyətdən birinə girə bilər:

  1. yaşlanma olaraq bilinən geri dönməz bir yuxu vəziyyəti
  2. apoptoz və ya proqramlaşdırılmış hüceyrə ölümü olaraq da bilinən hüceyrə intiharı
  3. bədxassəli bir şiş meydana gəlməsinə səbəb ola biləcək tənzimlənməmiş hüceyrə bölgüsü
Paul Modric, özü və DNA təmirindəki işi haqqında danışır.

Bir hüceyrənin DNT-ni bərpa etmə qabiliyyəti, genomunun bütövlüyü və bu səbəbdən bu orqanizmin normal işləməsi üçün vacibdir. Başlanğıcda ömrünü təsir edən bir çox genin, DNT zədələrinin düzəldilməsi və qorunmasında iştirak etdiyi ortaya çıxdı. 2015-ci il Kimya Mükafatı, DNA bərpa proseslərinin molekulyar mexanizmləri üzərində işlərinə görə Thomas Lindahl, Paul Modric və Aziz Sankara verildi.

DNT zədələnməsi

Bir hüceyrə üçün zədələnmiş DNT-dən daha ağırı yoxdur, çünki bu, səhv xərçənglərin meydana gəlməsinə səbəb olur, bəziləri də xərçəng yə ya ciddi xəstəliklərə yol açır. DNT-yə zədələnməsi xarici təsirlərdən ola bilər, buna görə də hüceyrə bu təhlükədən də qorunmağı bacara bilməlidir. DNT-nin ötürülməsinə icazə verilmədən əvvəl keçməsi lazım olan müxtəlif "nəzarət nöqtələri" var. Bir çox mutasiya təhlükəli olsa da, bəzi faydalı növləridə vardır. Hüceyrələr həmişə DNT- nin bütövlüyünə qarşı çox həssasdırlar.

DNT zərərinə qlobal cavab

İonlaşdırıcı şüalanma, ultrabənövşəyi şüalanma və ya kimyəvi maddələrə məruz qalan hüceyrələr çoxsaylı həcmli DNT zədələnmə və ikiqat zəncir meydana gətirməyə meyllidir. Üstəlik, DNT-yə zərər verən maddələr proteinlər, karbohidratlar, lipidlər və RNT kimi digər biomolekullara zərər verə bilər. Zərərin yığılması, yəni replikasiya zəncirlərini dayandıran cüt telli qırılma və ya əlavə maddələr, DNT zədələnməsinə qlobal cavab vermək üçün bilinən stimullaşdırıcı siqnallardan biridir.Yaralanmaya qlobal reaksiya hüceyrələrin özlərini qorumaq və makromolekulyar təmir, bypass, tolerantlıq və ya apoptoz üçün birdən çox yolu tetiklemek üçün hərəkətdir. Qlobal reaksiyanın ümumi xüsusiyyətləri bir neçə genin induksiyası, hüceyrə dövrünün tutulması və hüceyrənin bölünməsinin qarşısını almaqdır.

Yaşlanma

DNT təmirinin genetik çatışmazlığı olan eksperimentlərda tez-tez ömür uzunluğu azalır və xərçəng xəstəliyi artmaqdadır. Məsələn, dominant NHEJ cığırında və telomer saxlama mexanizmlərində çatışmayan siçanların lenfoma və infeksiyalara yoluxma ehtimalı daha yüksəkdir və nəticədə vəhşi tip siçanlardan daha qısa ömür sürürlər. Eynilə, DNT zəncirlərini açan, təmir və transkripsiya üçün əsas zülalda çatışmayan siçanlar, qocalıqla əlaqəli xəstəlikləri vaxtından əvvəl inkişaf etdirir və nəticədə ömürlərini qısaldır. Bununla birlikdə, hər DNT-nin bərpa çatışmazlığı dəqiq proqnozlaşdırılan təsirlər yaratmır; NER cığırında çatışmayan siçanlar müvafiq olaraq daha yüksək mutasiya dərəcəsi olmadan daha qısa ömür sürdülər. DNT zədəsi hüceyrənin onu düzəltmə qabiliyyətini aşarsa, səhvlərin yığılması hüceyrəni aşaraq erkən yaşlanmağa, apoptoz və ya xərçəngə səbəb ola bilər. DNA təmirinin düzgün işləməməsi ilə əlaqəli irsi xəstəliklər erkən yaşlanmaya, kanserogen maddələrə qarşı həssaslığın artmasına və buna görə xərçəng riskinin artmasına səbəb olur . Digər tərəfdən, bilinən şüalanmaya davamlı orqanizm olan Deinokokkus radiodurans kimi inkişaf etmiş DNT təmir sistemlərinə sahib orqanizmlər, radioaktivliyin ikiqat təsirlərinə qarşı böyük bir müqavimət göstərir.

İstinadlar

  1. ↑ "Nature Reviews Series: DNA damage". Nature Reviews Molecular Cell Biology. 5 Jul 2017. İstifadə tarixi: 7 Nov 2018.
  2. ↑ Lodish H, Berk A, Matsudaira P, Kaiser CA, Krieger M, Scott MP, Zipursky SL, Darnell J (2004). Molecular Biology of the Cell (5th). New York: WH Freeman. səh. 963.
  3. ↑ Browner WS, Kahn AJ, Ziv E, Reiner AP, Oshima J, Cawthon RM, və b. (December 2004). "The genetics of human longevity". The American Journal of Medicine. 117 (11): 851–60. CiteSeerX 10.1.1.556.6874. doi:10.1016/j.amjmed.2004.06.033. PMID 15589490.
  4. Acharya PV (1971). "The isolation and partial characterization of age-correlated oligo-deoxyribo-ribonucleotides with covalently linked aspartyl-glutamyl polypeptides". Johns Hopkins Medical Journal. Supplement (1): 254–60. PMID 5055816.
  5. Broad, William J. (7 October 2015). "Nobel Prize in Chemistry Awarded to Tomas Lindahl, Paul Modrich and Aziz Sancar for DNA Studies". The New York Times. İstifadə tarixi: 7 October 2015. (#parameter_ignored)
  6. Tanaka T, Halicka HD, Huang X, Traganos F, Darzynkiewicz Z (September 2006). "Constitutive histone H2AX phosphorylation and ATM activation, the reporters of DNA damage by endogenous oxidants". Cell Cycle. 5 (17): 1940–45. doi:10.4161/cc.5.17.3191. PMC 3488278. PMID 16940754.
  7. Moore JK, Haber JE (May 1996). "Cell cycle and genetic requirements of two pathways of nonhomologous end-joining repair of double-strand breaks in Saccharomyces cerevisiae". Molecular and Cellular Biology. 16 (5): 2164–73. doi:10.1128/mcb.16.5.2164. PMC 231204. PMID 8628283.
  8. Wilson TE, Grawunder U, Lieber MR (July 1997). "Yeast DNA ligase IV mediates non-homologous DNA end joining". Nature. 388 (6641): 495–98. Bibcode:1997Natur.388..495W. doi:10.1038/41365. PMID 9242411. (#parameter_ignored)
  9. Kobayashi Y, Narumi I, Satoh K, Funayama T, Kikuchi M, Kitayama S, Watanabe H (November 2004). "Radiation response mechanisms of the extremely radioresistant bacterium Deinococcus radiodurans". Uchu Seibutsu Kagaku. 18 (3): 134–35. PMID 15858357.

Avqust 20, 2021
təmiri, hüceyrənin, genomunu, kodlayan, molekullarının, zədələnməsini, müəyyən, ederək, düzəltdiyi, müddətdir, insan, hüceyrələrində, həm, normal, metabolik, aktivlik, həm, radiasiya, kimi, ətraf, mühit, faktorları, zədələnməsinə, səbəb, bilər, nəticədə, gündə. DNT temiri DNT temiri bir huceyrenin genomunu kodlayan DNT molekullarinin zedelenmesini mueyyen ederek duzeltdiyi bir muddetdir 1 Insan huceyrelerinde hem normal metabolik aktivlik hem de radiasiya kimi etraf muhit faktorlari DNT zedelenmesine sebeb ola biler ve neticede gunde huceyre basina on minlerle ferdi molekulyar ziyan yaranir 2 DNT zedelenmesi coxsayli qiriq xromosomlara sebeb olur Mundericat 1 DNT nin berpasi 2 DNT zedelenmesi 3 DNT zererine qlobal cavab 4 Yaslanma 5 IstinadlarDNT nin berpasi RedakteBu deyismelerin coxu DNT molekulunun struktur zedelenmesine sebeb olur ve huceyrenin tesirlenmis DNT kodlarinin yazdigi geni kocurme qabiliyyetini deyisdire ve ya ortadan qaldira biler Diger deyismeler huceyrenin genomunda mitozdan sonra qiz huceyrelerinin sag qalmasina tesir eden potensial tehlukeli mutasiyalara sebeb olur Neticede DNT qurulusunun zedelenmesine cavab verdiyi ucun DNT berpa prosesi daima aktivdir 3 Normal temir prosesleri ugursuz olduqda ve huceyre apoptozu meydana gelmedikde ikiqat zencirler ve DNT capraz elaqeleri daxil olmaqla duzeldilmez DNT zedelenmesi bas vere biler Neticede bu iki vurusun ferziyyesine gore bedxasseli sislere ve ya xercenge sebeb ola biler DNT berpa nisbeti huceyre tipi huceyre yasi ve huceyre xaricindeki muhit de daxil olmaqla bir cox amillerden asilidir Cox miqdarda DNT zedelenmis bir huceyre ve ya DNT sine verdiyi ziyani tesirli bir sekilde duzelde bilmeyen bir huceyre mumkun uc veziyyetden birine gire biler 1 yaslanma olaraq bilinen geri donmez bir yuxu veziyyeti apoptoz ve ya proqramlasdirilmis huceyre olumu olaraq da bilinen huceyre intihari bedxasseli bir sis meydana gelmesine sebeb ola bilecek tenzimlenmemis huceyre bolgusu Mediani oxut Paul Modric ozu ve DNA temirindeki isi haqqinda danisir Bir huceyrenin DNT ni berpa etme qabiliyyeti genomunun butovluyu ve bu sebebden bu orqanizmin normal islemesi ucun vacibdir Baslangicda omrunu tesir eden bir cox genin DNT zedelerinin duzeldilmesi ve qorunmasinda istirak etdiyi ortaya cixdi 2 2015 ci il Kimya Mukafati DNA berpa proseslerinin molekulyar mexanizmleri uzerinde islerine gore Thomas Lindahl Paul Modric ve Aziz Sankara verildi 4 DNT zedelenmesi RedakteBir huceyre ucun zedelenmis DNT den daha agiri yoxdur cunki bu sehv xercenglerin meydana gelmesine sebeb olur bezileri de xerceng ye ya ciddi xesteliklere yol acir DNT ye zedelenmesi xarici tesirlerden ola biler buna gore de huceyre bu tehlukeden de qorunmagi bacara bilmelidir DNT nin oturulmesine icaze verilmeden evvel kecmesi lazim olan muxtelif nezaret noqteleri var Bir cox mutasiya tehlukeli olsa da bezi faydali novleride vardir Huceyreler hemise DNT nin butovluyune qarsi cox hessasdirlar 3 DNT zererine qlobal cavab RedakteIonlasdirici sualanma ultrabenovseyi sualanma ve ya kimyevi maddelere meruz qalan huceyreler coxsayli hecmli DNT zedelenme ve ikiqat zencir meydana getirmeye meyllidir Ustelik DNT ye zerer veren maddeler proteinler karbohidratlar lipidler ve RNT kimi diger biomolekullara zerer vere biler Zererin yigilmasi yeni replikasiya zencirlerini dayandiran cut telli qirilma ve ya elave maddeler DNT zedelenmesine qlobal cavab vermek ucun bilinen stimullasdirici siqnallardan biridir Yaralanmaya qlobal reaksiya huceyrelerin ozlerini qorumaq ve makromolekulyar temir bypass tolerantliq ve ya apoptoz ucun birden cox yolu tetiklemek ucun hereketdir Qlobal reaksiyanin umumi xususiyyetleri bir nece genin induksiyasi huceyre dovrunun tutulmasi ve huceyrenin bolunmesinin qarsisini almaqdir 5 Yaslanma RedakteDNT temirinin genetik catismazligi olan eksperimentlerda tez tez omur uzunlugu azalir ve xerceng xesteliyi artmaqdadir Meselen dominant NHEJ cigirinda ve telomer saxlama mexanizmlerinde catismayan sicanlarin lenfoma ve infeksiyalara yoluxma ehtimali daha yuksekdir ve neticede vehsi tip sicanlardan daha qisa omur sururler 6 Eynile DNT zencirlerini acan temir ve transkripsiya ucun esas zulalda catismayan sicanlar qocaliqla elaqeli xestelikleri vaxtindan evvel inkisaf etdirir ve neticede omurlerini qisaldir Bununla birlikde her DNT nin berpa catismazligi deqiq proqnozlasdirilan tesirler yaratmir NER cigirinda catismayan sicanlar muvafiq olaraq daha yuksek mutasiya derecesi olmadan daha qisa omur surduler 7 DNT zedesi huceyrenin onu duzeltme qabiliyyetini asarsa sehvlerin yigilmasi huceyreni asaraq erken yaslanmaga apoptoz ve ya xercenge sebeb ola biler DNA temirinin duzgun islememesi ile elaqeli irsi xestelikler erken yaslanmaya kanserogen maddelere qarsi hessasligin artmasina ve buna gore xerceng riskinin artmasina sebeb olur 8 Diger terefden bilinen sualanmaya davamli orqanizm olan Deinokokkus radiodurans kimi inkisaf etmis DNT temir sistemlerine sahib orqanizmler radioaktivliyin ikiqat tesirlerine qarsi boyuk bir muqavimet gosterir 9 Istinadlar Redakte 1 2 Nature Reviews Series DNA damage Nature Reviews Molecular Cell Biology 5 Jul 2017 Istifade tarixi 7 Nov 2018 1 2 Lodish H Berk A Matsudaira P Kaiser CA Krieger M Scott MP Zipursky SL Darnell J 2004 Molecular Biology of the Cell 5th New York WH Freeman seh 963 1 2 Browner WS Kahn AJ Ziv E Reiner AP Oshima J Cawthon RM ve b December 2004 The genetics of human longevity The American Journal of Medicine 117 11 851 60 CiteSeerX 10 1 1 556 6874 doi 10 1016 j amjmed 2004 06 033 PMID 15589490 Acharya PV 1971 The isolation and partial characterization of age correlated oligo deoxyribo ribonucleotides with covalently linked aspartyl glutamyl polypeptides Johns Hopkins Medical Journal Supplement 1 254 60 PMID 5055816 Broad William J 7 October 2015 Nobel Prize in Chemistry Awarded to Tomas Lindahl Paul Modrich and Aziz Sancar for DNA Studies The New York Times Istifade tarixi 7 October 2015 parameter ignored Tanaka T Halicka HD Huang X Traganos F Darzynkiewicz Z September 2006 Constitutive histone H2AX phosphorylation and ATM activation the reporters of DNA damage by endogenous oxidants Cell Cycle 5 17 1940 45 doi 10 4161 cc 5 17 3191 PMC 3488278 PMID 16940754 Moore JK Haber JE May 1996 Cell cycle and genetic requirements of two pathways of nonhomologous end joining repair of double strand breaks in Saccharomyces cerevisiae Molecular and Cellular Biology 16 5 2164 73 doi 10 1128 mcb 16 5 2164 PMC 231204 PMID 8628283 Wilson TE Grawunder U Lieber MR July 1997 Yeast DNA ligase IV mediates non homologous DNA end joining Nature 388 6641 495 98 Bibcode 1997Natur 388 495W doi 10 1038 41365 PMID 9242411 parameter ignored Kobayashi Y Narumi I Satoh K Funayama T Kikuchi M Kitayama S Watanabe H November 2004 Radiation response mechanisms of the extremely radioresistant bacterium Deinococcus radiodurans Uchu Seibutsu Kagaku 18 3 134 35 PMID 15858357 Menbe https az wikipedia org w index php title DNT temiri amp oldid 5936240, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.