fbpx
Wikipedia

Cekob Moreno

Avqust 12, 2021

Cekob Levi Moreno (18 may 1889, Buxarest- 14 may 1974, Nyu-York) — rumın mənşəli amerikalı sosioloq  və psixoloq, sosiometriyanın və sosioterapevtik vasitə olan qrup psixoterapiyasının (psixodram metodu) yaradıcısı.

CEKOB MORENO
Cekob Levi Moreno

Moreno mit bueste.gif
Doğum tarixi
Doğum yeri Buxarest, Rumıniya
Vəfat tarixi (84 yaşında)
Vəfat yeri Nyu York, ABŞ
Vətəndaşlığı
Təhsili
Fəaliyyəti psixiatr, yazıçı
 Vikianbarda əlaqəli mediafayllar

Həyatı

O, Buxarestdə anadan olmuş , beş yaşı olanda ailəsi ilə Vyanaya köçmüş və burada oxumağa başlamış , orta təhsilini  isə Almaniyada bitirmişdir.Ali təhsilini Vyana universitetində almış, əvvəlcə fəlsəfəni, sonra isə tibbi öyrənmişdir.1915-ci-ildən 1917-ci-ilə qədər o, Mittendorfda (Avstriya) qaçqınlar düşərgəsinin həkimi və komendantı olmuşdur. Məhz burada o, sağlam cəmiyyətdə şəxsiyyətlərarası münasibətlərin əhəmiyyətli olması barədə özünün ilkin müşahidələrini aparmışdır.1918-ci ildən 1925-ci ilədək Moreno psixiatriya təcrübəsi ilə məşğul olmuşdur. Bu müddətdə onun ilk elmi işləri alman dilində yazılmış və dərc edilmişdir.Elə bu dövrdə o, gənc müəlliflərin , xüsusilə Martin Buberin çap olunduğu  "Daymon" jurnalını nəşr etdirir.

1925-ci ildə Moreno Nyu York şəhərinə köçdü. Burada psixiatr kimi işləyirdi və psixodramatika ilə davam etdirdi. O, Sİng Sing kimi məktəblərdə ə cəzaçəkmə müəssələrində qrup terapiyası təqdim etdi və onun tədqiqatlarının nəticələrini 1934-cü ildə nəşr olunan "Who Shall Survive?: Foundations of Sociometry, Group Psychotherapy, and Sociodrama" adlı kitabını tərtib etdi. 1936-1968-ci illər arasında tam vəzifəli həkim olaraq işlədi.

Ailə həyatı

1926-cı ildə Bitrik Bicerlə evlənən Morinonun 1938-ci ildə onundan boşandı. 1939-cu ildə əvvəllərində bitmiş evlilikdən Reqiya adlı bir uşağ dünyaya gəlmişdir. 1949-cu ildə Zerka Teomanla ailə quran Morenonun 1952-ci ildə oğlu Conatan Moreno doğulmuşdur.

Pedoqoji fəaliyyəti

O, pedaqoji fəaliyyətnə Kolumbiya universitetində başlamış , 1937-ci ildən etibarən yeni sosial tədqiqatlar məktəbində, daha sonra isə Müəllim kollecində davam etmişdir.O, 1951-ci ilədən 1966-cı ilə qədər Nyu-York universitetinin humanitar və təbiət elmlər üzrə aspirantlar məktəbinin sosiologiya departamentinin adyukt-professoru olmuşdur.

Elmi Fəaliyyəti

Sorbonnada Morenonun mühazirələrindən sonra Corc Qurviçin rəhbərliyi altında Sosioloji institut açıldı.1954-cü ildə ABŞ –ın dövlət departamentinin dəvətlə o, Qərbi Almaniya universitetlərinə mühazirə turnesi etdi.Avropanın  ali məktəblərinə  analoji turnerləri o, YUNESCO-nun xahişilə yerinə yetirdi. Norveç, İsveçrə, Avstriya, İtaliya, İspaniya, Çexoslovakiya , Macarıstan ,SSRİ, Yunanıstan , Yuqoslaviya, Türkiyə, İsrail-onun öz mühazirə kurslarını müvəffəqiyyətlə oxuduğu ölkələr sırasındadır. Dünyada öz ideyalarının 1954-1960-cı illərdə daha fəal surətdə geniş yayılmasını Moreno "üçüncü psixiatrik inqilab "  adlandırırdı və bunun əsas xüsusiyyəti kimi qrupun eyni zamanda həm həkim, həm də xəstə (pasiyent) olduğunu göstərirdi. 1911-ci ildə hələ ali tibb məktəbinin tələbəsi olarkən və Vyananın uşaq bağçalarında uşaqların oyunlarını müşahidə edərkən o, özünün psixodramatik yanaşmasını formalaşdırmağa başladı. O, tərbiyəçi olub, uşaqlara nağıllar danışırdı. Onun ətrafına toplanmış uşaqlar söylənilən nağılların məzmununa spontan reaksiya verirdilər. Bu cür qarşılıqlı təsirin  inkişafı nəticəsində onlarda düşmənçilik hissləri azalır və yaradıcılıq təzahürləri yüksəlirdi. 1921-ci ildə Moreno "Spontanlıq teatrı "nın (Stegreiftheater) əsasını qoydu ki , bu da vyanalıların eksperimental teatra o vaxtki maraqlarını qismən əks etdirirdi.Bu teatrda o, səhnəyə çıxır və auditoriya ilə aktual qazet xəbərlərini müzakirə edərək onu qızışdırırdı. Əvvəlcə aktyorlar, sonra tamaşaçılar bu hadisələri səhnələşdirir, ardınca isə tamaşadan sonrakı diskussiya başlayırdı.O, aşkar etdi ki, adi teatrdan fərqli  olaraq onun aktyorları fəaliyyət göstərdikləri zaman da, tamaşanın müzakirəsindən sonra da real həyat şəraitlərindən fəaliyyət göstərərkən yüngülləşmiş, rahatlıq, şəxsi təzyiqlərdən və ağrılardan azadolma hisləri keçirmişlər.

Son iyirmi il ərzində 1953-cü ilə kimi Moreno əsasən sosiometriya ilə psixoloji dramın əsas anlayışları və metodlarının sonradan işlənməsi ilə məşğul olurdu. O, 1936 –cı ildə Bikonda ,Nyu-Yorkda şəxsi sanatoriyanı yaratmış ,1940-cı ildə isə Psixodramik institutun əsasını qoymuşdur.

Sosial elmlərin beynəlxalq ensiklopediyasının qiymətlərinə müvafiq olaraq "Moreno vo onun şagirdləri artıq 70-ci illərin ortalarında əsasən ABŞ-da psixodram üzrə təqribən 15 min nəfər təcrübəli mütəxəssislər hazırlamışdır". Bu gün ABŞ-da 23 instut və digər ölkələrdə də onun metodikaları əsasında fəaliyyət göstərən 11 institut mövcuddur. Psixodram və sosiometriya üzrə üniversitet kursları ABŞ-ın 14 və digər ölkələrinin ən azı 12 ali məktəbində oxunur.

Morenonun 300- dən çox elmi məqaləsi və 10 –a  qədər elmi məcmuələri mövcuddur, o cümlədən "Daymon ","İmpromptyu", " Sosioatriya", "Qrupşəkilli psixoterapiya və psixoloji dram".O, 1956-cı ildə  "Sosiometriya ilə sosiatriyanın beynəlxalq dərgisi " nin əsasını qoymuşdur.

Kolumbiya məktəbinin görkəmli  təşkilatçısı, ona dünya şöhrəti gətirən Paul Lazarsfeld olmuşdur

Psixodrammanın baza elementləri

Qrup psixoterapiyası metodu kimi psixodramın  "klassik" formasını yaradarkən Moreno onun beş baza elementini müəyyən etmişdir.Bunlar aşağıdakılardır:

1)protaqonist-səhnədə öz yaşayış şəraitini əks etdirən insandır;

2)direktor- adətən sessiyanı aparan, yaxşı hazırlıq keçmiş psixodramaturqdur;

3)əlavə Mənlər - protaqonist üçün onun bir hissəsi olan digər insanların oynadığı rollar, obyektlər və ya simvollar;

4)auditoriya – ilkin məşğələdə və ya sessiyanın başa çatmasında iştirak edən əlavə iştirakçıların arasında seçilən iştirakçılardır;

5)protaqonistin dünyasını, reallığı və ya fəaliyyət sahəsidir (Moreno 1922-ci ildə bu məqsədlər üçün üçmərtəbəli fırlanan səhnəni kəşf etmişdir)

Psixoloji dramda əsas etibarilə rolların digər rollarda əvəz olunması vasitəsilə çoxlu sayda texniki üsüllardan və prosedurlardan istifadə olunsa da, protaqonist emosional katarsisə , daha sonra katarsis vasitəsiılə inteqrasiyanın yeni üfüqlərinə çatır.Dramın   final sahələrində protaqonistə zəruri davranış tərzlərinə yiyələnmə təcrübəsi, rolların öyrənilməsi və ya özünün ideal vəziyyətdə hiss etmək imkanı təqdim olunur .Morenoya görə bu prosedurlar insanlara  "real gerçəkliyi" yaratmaq üçün həqiqi reallığın hüdudlarından kənara çıxmağa imkan verir. O, sosioloji dramı qruplararsı qarşılıqlı münasibətlərə və kollektiv idealogiyalara aidiyyəti olan mükəmməl hərəkətlər metodu kimi təyin edirdi. Psixoloji dramda əsas vurğu fərdə qoyulduğu təqdirdə qrup sosioloji dramın həqiqi subyekti kimi çıxış edir. Sosioloji dramın yanaşma üsulunun əsasını insanların rolların icraçıları kimi çıxış etmələri və hər bir mədəniyyətin müəyyən rolların məcmusu ilə xarakteriza olunması təşkil  edir. Sosial – dramatik yanaşma üsulu rol münaqişələrindən doğan sosial problemlərlə bağlıdır, sosioloji dramın məqsədini isə sosial katarsisə nail olma müəyyən edir . Sosioloji dram metodlarına və əsas prosedurlarına görə psixoloji drama daha çox oxşardır.

Morenonun kəşfi

1925-ci ildə Moreno kəşf etdiyi elektrik maqnitli səsyazan  tətbiqi  üçün ABŞ- təşrif buyurur. Bu, efir versiyaları üçün səslərin disklərə yazılması məqsədilə hazırlanan radiofilm idi. O, 1925-ci ildən 1927-ci ilə qədər öz kəşfi üzərində apardığı işi Ohayda davam etdirmiş, psixiatriya təcrübəsinə başlamış və bir sıra müəssələrdə psixoloji dram metodunu tətbiq etmişdir. O, ABŞ-da "öz-özünə yaranan tamaşanın" –"canlı qəzetin" yeni versiyasını yaratmışdır. Tamaşalar 1923-1931-ci illərdə məşhur "Kalneqi-xollda " göstərilirdi. Öz-özünə yaranma və yaradıcılıq haqqında ideyaları onun "Psixoloji dramının" birinci cildində təsvir olunmuşdur (1946-1969). Onun ən ciddi Amerika qazamatı olan Sinq-Sinqdə apardığı sosiometrik ölçülərə dair işlər seriyasının əməli nəticəsi kimi tamamlanmış işlərin təsnifatının qrupşəkilli metoduna dair bir neçə monoqrafiyaları olmuşdur.Bu işləri ilk dəfə olaraq  "Qrupşəkilli psixoloji terapiyaya dair ilk kitab"ında dərc olunmuşdur(1932).

Sosioqrammalar

  • Birinci Dərəcə

  • İkinci Dərəcə

  • Üçüncü Dərəcə

  • Dördüncü Dərəcə

  • Beşinci Dərəcə

  • Altınca Dərəcə

  • Yedinci Dərəcə

  • Səkkizinci Dərəcə

İstinadlar

  1. Marineau, René F. (1989). "Ancestors and family: the birth of a myth". Jacob Levy Moreno, 1889-1974: father of psychodrama, sociometry, and group psychotherapy. Routledge. pp. 4–6. ISBN 978-0-415-04383-0.
  2. Amar, Nadine. (2005). Jacob L. Moreno. International Dictionary of Psychoanalysis. Retrieved from http://www.gale.cengage.com/InContext/bio.htm
  3.  Jacob Moreno from American National Biography
  4. The Autobiography of J. L. Moreno, M.D. (Abridged), J. L. Moreno, Moreno Archives, Harvard University, 1985.
  5. Qərbi Avropa və ABŞ-da sosiologiya tarixi. Bakı 2010. s 368
  6. Qərbi Avropa və ABŞ-da sosiologiya tarixi. Bakı 2010. s 372
  7. Qərbi Avropa və ABŞ-da sosiologiya tarixi. Bakı 2010. s 369
  8. Qərbi Avropa və ABŞ-da sosiologiya tarixi. Bakı 2010. s 370
  9.  Jacob Moreno from American National Biography; Qərbi Avropa və ABŞ-da sosiologiya tarixi. Bakı 2010. s 371

Avqust 12, 2021
cekob, moreno, cekob, levi, moreno, 1889, buxarest, 1974, york, rumın, mənşəli, amerikalı, sosioloq, psixoloq, sosiometriyanın, sosioterapevtik, vasitə, olan, qrup, psixoterapiyasının, psixodram, metodu, yaradıcısı, cekob, morenocekob, levi, morenomoreno, bues. Cekob Levi Moreno 18 may 1889 Buxarest 14 may 1974 Nyu York rumin menseli amerikali sosioloq ve psixoloq sosiometriyanin ve sosioterapevtik vasite olan qrup psixoterapiyasinin psixodram metodu yaradicisi CEKOB MORENOCekob Levi MorenoMoreno mit bueste gifDogum tarixi 18 may 1889Dogum yeri Buxarest RuminiyaVefat tarixi 14 may 1974 84 yasinda Vefat yeri Nyu York ABSVetendasligi ABS AvstriyaTehsili Vyana UniversitetiFealiyyeti psixiatr yazici Vikianbarda elaqeli mediafayllar Mundericat 1 Heyati 2 Aile heyati 3 Pedoqoji fealiyyeti 4 Elmi Fealiyyeti 4 1 Psixodrammanin baza elementleri 4 2 Morenonun kesfi 4 3 Sosioqrammalar 5 IstinadlarHeyati RedakteO Buxarestde anadan olmus bes yasi olanda ailesi ile Vyanaya kocmus ve burada oxumaga baslamis orta tehsilini ise Almaniyada bitirmisdir Ali tehsilini Vyana universitetinde almis evvelce felsefeni sonra ise tibbi oyrenmisdir 1915 ci ilden 1917 ci ile qeder o Mittendorfda Avstriya qacqinlar dusergesinin hekimi ve komendanti olmusdur Mehz burada o saglam cemiyyetde sexsiyyetlerarasi munasibetlerin ehemiyyetli olmasi barede ozunun ilkin musahidelerini aparmisdir 1918 ci ilden 1925 ci iledek Moreno psixiatriya tecrubesi ile mesgul olmusdur 1 Bu muddetde onun ilk elmi isleri alman dilinde yazilmis ve derc edilmisdir Ele bu dovrde o genc muelliflerin xususile Martin Buberin cap olundugu Daymon jurnalini nesr etdirir 1925 ci ilde Moreno Nyu York seherine kocdu Burada psixiatr kimi isleyirdi ve psixodramatika ile davam etdirdi O SIng Sing kimi mekteblerde e cezacekme muesselerinde qrup terapiyasi teqdim etdi ve onun tedqiqatlarinin neticelerini 1934 cu ilde nesr olunan Who Shall Survive Foundations of Sociometry Group Psychotherapy and Sociodrama adli kitabini tertib etdi 1936 1968 ci iller arasinda tam vezifeli hekim olaraq isledi 2 Aile heyati Redakte1926 ci ilde Bitrik Bicerle evlenen Morinonun 1938 ci ilde onundan bosandi 1939 cu ilde evvellerinde bitmis evlilikden Reqiya adli bir usag dunyaya gelmisdir 1949 cu ilde Zerka Teomanla aile quran Morenonun 1952 ci ilde oglu Conatan Moreno dogulmusdur 3 Pedoqoji fealiyyeti RedakteO pedaqoji fealiyyetne Kolumbiya universitetinde baslamis 1937 ci ilden etibaren yeni sosial tedqiqatlar mektebinde daha sonra ise Muellim kollecinde davam etmisdir O 1951 ci ileden 1966 ci ile qeder Nyu York universitetinin humanitar ve tebiet elmler uzre aspirantlar mektebinin sosiologiya departamentinin adyukt professoru olmusdur 4 Elmi Fealiyyeti RedakteSorbonnada Morenonun muhazirelerinden sonra Corc Qurvicin rehberliyi altinda Sosioloji institut acildi 1954 cu ilde ABS in dovlet departamentinin devetle o Qerbi Almaniya universitetlerine muhazire turnesi etdi Avropanin ali mekteblerine analoji turnerleri o YUNESCO nun xahisile yerine yetirdi Norvec Isvecre Avstriya Italiya Ispaniya Cexoslovakiya Macaristan SSRI Yunanistan Yuqoslaviya Turkiye Israil onun oz muhazire kurslarini muveffeqiyyetle oxudugu olkeler sirasindadir Dunyada oz ideyalarinin 1954 1960 ci illerde daha feal suretde genis yayilmasini Moreno ucuncu psixiatrik inqilab adlandirirdi ve bunun esas xususiyyeti kimi qrupun eyni zamanda hem hekim hem de xeste pasiyent oldugunu gosterirdi 1911 ci ilde hele ali tibb mektebinin telebesi olarken ve Vyananin usaq bagcalarinda usaqlarin oyunlarini musahide ederken o ozunun psixodramatik yanasmasini formalasdirmaga basladi O terbiyeci olub usaqlara nagillar danisirdi Onun etrafina toplanmis usaqlar soylenilen nagillarin mezmununa spontan reaksiya verirdiler Bu cur qarsiliqli tesirin inkisafi neticesinde onlarda dusmencilik hissleri azalir ve yaradiciliq tezahurleri yukselirdi 1921 ci ilde Moreno Spontanliq teatri nin Stegreiftheater esasini qoydu ki bu da vyanalilarin eksperimental teatra o vaxtki maraqlarini qismen eks etdirirdi Bu teatrda o sehneye cixir ve auditoriya ile aktual qazet xeberlerini muzakire ederek onu qizisdirirdi Evvelce aktyorlar sonra tamasacilar bu hadiseleri sehnelesdirir ardinca ise tamasadan sonraki diskussiya baslayirdi O askar etdi ki adi teatrdan ferqli olaraq onun aktyorlari fealiyyet gosterdikleri zaman da tamasanin muzakiresinden sonra da real heyat seraitlerinden fealiyyet gostererken yungullesmis rahatliq sexsi tezyiqlerden ve agrilardan azadolma hisleri kecirmisler 5 Son iyirmi il erzinde 1953 cu ile kimi Moreno esasen sosiometriya ile psixoloji dramin esas anlayislari ve metodlarinin sonradan islenmesi ile mesgul olurdu O 1936 ci ilde Bikonda Nyu Yorkda sexsi sanatoriyani yaratmis 1940 ci ilde ise Psixodramik institutun esasini qoymusdur Sosial elmlerin beynelxalq ensiklopediyasinin qiymetlerine muvafiq olaraq Moreno vo onun sagirdleri artiq 70 ci illerin ortalarinda esasen ABS da psixodram uzre teqriben 15 min nefer tecrubeli mutexessisler hazirlamisdir Bu gun ABS da 23 instut ve diger olkelerde de onun metodikalari esasinda fealiyyet gosteren 11 institut movcuddur Psixodram ve sosiometriya uzre universitet kurslari ABS in 14 ve diger olkelerinin en azi 12 ali mektebinde oxunur Morenonun 300 den cox elmi meqalesi ve 10 a qeder elmi mecmueleri movcuddur o cumleden Daymon Impromptyu Sosioatriya Qrupsekilli psixoterapiya ve psixoloji dram O 1956 ci ilde Sosiometriya ile sosiatriyanin beynelxalq dergisi nin esasini qoymusdur Kolumbiya mektebinin gorkemli teskilatcisi ona dunya sohreti getiren Paul Lazarsfeld olmusdur 6 Psixodrammanin baza elementleri Redakte Qrup psixoterapiyasi metodu kimi psixodramin klassik formasini yaradarken Moreno onun bes baza elementini mueyyen etmisdir Bunlar asagidakilardir 1 protaqonist sehnede oz yasayis seraitini eks etdiren insandir 2 direktor adeten sessiyani aparan yaxsi hazirliq kecmis psixodramaturqdur 3 elave Menler protaqonist ucun onun bir hissesi olan diger insanlarin oynadigi rollar obyektler ve ya simvollar 4 auditoriya ilkin mesgelede ve ya sessiyanin basa catmasinda istirak eden elave istirakcilarin arasinda secilen istirakcilardir 5 protaqonistin dunyasini realligi ve ya fealiyyet sahesidir Moreno 1922 ci ilde bu meqsedler ucun ucmertebeli firlanan sehneni kesf etmisdir 7 Psixoloji dramda esas etibarile rollarin diger rollarda evez olunmasi vasitesile coxlu sayda texniki usullardan ve prosedurlardan istifade olunsa da protaqonist emosional katarsise daha sonra katarsis vasitesiile inteqrasiyanin yeni ufuqlerine catir Dramin final sahelerinde protaqoniste zeruri davranis terzlerine yiyelenme tecrubesi rollarin oyrenilmesi ve ya ozunun ideal veziyyetde hiss etmek imkani teqdim olunur Morenoya gore bu prosedurlar insanlara real gercekliyi yaratmaq ucun heqiqi realligin hududlarindan kenara cixmaga imkan verir O sosioloji drami qruplararsi qarsiliqli munasibetlere ve kollektiv idealogiyalara aidiyyeti olan mukemmel hereketler metodu kimi teyin edirdi Psixoloji dramda esas vurgu ferde qoyuldugu teqdirde qrup sosioloji dramin heqiqi subyekti kimi cixis edir Sosioloji dramin yanasma usulunun esasini insanlarin rollarin icracilari kimi cixis etmeleri ve her bir medeniyyetin mueyyen rollarin mecmusu ile xarakteriza olunmasi teskil edir Sosial dramatik yanasma usulu rol munaqiselerinden dogan sosial problemlerle baglidir sosioloji dramin meqsedini ise sosial katarsise nail olma mueyyen edir Sosioloji dram metodlarina ve esas prosedurlarina gore psixoloji drama daha cox oxsardir 8 Morenonun kesfi Redakte 1925 ci ilde Moreno kesf etdiyi elektrik maqnitli sesyazan tetbiqi ucun ABS tesrif buyurur Bu efir versiyalari ucun seslerin disklere yazilmasi meqsedile hazirlanan radiofilm idi O 1925 ci ilden 1927 ci ile qeder oz kesfi uzerinde apardigi isi Ohayda davam etdirmis psixiatriya tecrubesine baslamis ve bir sira muesselerde psixoloji dram metodunu tetbiq etmisdir O ABS da oz ozune yaranan tamasanin canli qezetin yeni versiyasini yaratmisdir Tamasalar 1923 1931 ci illerde meshur Kalneqi xollda gosterilirdi Oz ozune yaranma ve yaradiciliq haqqinda ideyalari onun Psixoloji draminin birinci cildinde tesvir olunmusdur 1946 1969 Onun en ciddi Amerika qazamati olan Sinq Sinqde apardigi sosiometrik olculere dair isler seriyasinin emeli neticesi kimi tamamlanmis islerin tesnifatinin qrupsekilli metoduna dair bir nece monoqrafiyalari olmusdur Bu isleri ilk defe olaraq Qrupsekilli psixoloji terapiyaya dair ilk kitab inda derc olunmusdur 1932 9 Sosioqrammalar Redakte Birinci Derece Ikinci Derece Ucuncu Derece Dorduncu Derece Besinci Derece Altinca Derece Yedinci Derece Sekkizinci DereceIstinadlar Redakte Marineau Rene F 1989 Ancestors and family the birth of a myth Jacob Levy Moreno 1889 1974 father of psychodrama sociometry and group psychotherapy Routledge pp 4 6 ISBN 978 0 415 04383 0 Amar Nadine 2005 Jacob L Moreno International Dictionary of Psychoanalysis Retrieved from http www gale cengage com InContext bio htm Jacob Moreno from American National Biography The Autobiography of J L Moreno M D Abridged J L Moreno Moreno Archives Harvard University 1985 Qerbi Avropa ve ABS da sosiologiya tarixi Baki 2010 s 368 Qerbi Avropa ve ABS da sosiologiya tarixi Baki 2010 s 372 Qerbi Avropa ve ABS da sosiologiya tarixi Baki 2010 s 369 Qerbi Avropa ve ABS da sosiologiya tarixi Baki 2010 s 370 Jacob Moreno from American National Biography Qerbi Avropa ve ABS da sosiologiya tarixi Baki 2010 s 371Menbe https az wikipedia org w index php title Cekob Moreno amp oldid 6081743, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.