Cavi əlifbası

Cavi əlifbası (Cavi: توليسن جاوي; Tulisān Jāwī) — Ərəb əlifbasının Güneydoğu Asiya dillərində uyarlanmış şəklidir. Malayca, Açəcə, Tayca, Banjar dili, Minangkabau dili, Tausug dili və daha bir çox Güneydoğu Asiya dili bu əlifba ile yazılır. Cavi əlifbası Bruneidə rəsmi əlifbadır. Malayziyada isə alternativ əlifba olaraq istifadə olunur. İndoneziya, Sinqapur, Filippinlerin cənubundakı Müsəlman Mindanao Özərk Bölgəsi və Taylandda müsəlmanların çoğunluqda olduğu Pattanidə ise dini işlər üçün istifadə olunur.

Cavi Əlifbası (Qoyu olanlar yeni Cavi hərfləri, "چ" Farisi, beyaz olanlar Ərəb hərfləri.)

Etimologiyası

"Cavi (جاوي)" sözü, Ərəbcə Cava adası və ətrafını ifadə etmək üçün istifadə olunan "Jāwah (جاوة)" sözündən yaranmışdır. "Cavi (جاوي)" isə bu adalarda yaşayan insanları ifadə etmək üçün istifadə olunur.

Tarixcəsi

Cənubi Asiyanın İslamlaşmasından öncə bölgədəki dillər Grantha əlifbası və Vatteluttu əlifbası ilə yazılıyordu. Bölgənin İslamlaşmasından sonra bu əlifbaların yerinə Cavi əlifbası qullanılmaya başlanmışdır. Cavi əlifbası Malakka Sultanlığı, Açə Sultanlığı, Johor Sultanlığı, Sulu Sultanlığı, Pattani Sultanlığı, Ternate Sultanlığı gibi tarixi bölgədə hökm sürmüş müsəlman dövlətlər tərəfindan qullanılmıştır.

İndiki Cavi Əlifbası

Cavi əlifbası indi rəsmi olaraq sadəcə Brunei və Maleziyada qullanılar və bölgədəki Müsəlmanlarca dini işlərdə qullanılar. Ayrıca Maleziya ringgitsi və Brunei doları banknotlarının arqa tərəflərində də qullanılar. Malay dili bu ülkələrdə Rumi adı vərilən Latın əlifbasından uyarlanmış digər bir əlifba ilə də yazılar.

Əlifba

Yalın	Kəlimə sonunda	Kəlimə ortasında	Kəlimə başında	İsmi	Rumi
ﺍ	ﺎ	—		alif	a, e
ﺏ	ﺐ	ﺒ	ﺑ	ba	b
ﺕ	ﺖ	ﺘ	ﺗ	ta	t
ﺙ	ﺚ	ﺜ	ﺛ	sa	s
ﺝ	ﺞ	ﺠ	ﺟـ	jim	c
ﺡ	ﺢ	ﺤ	ﺣـ	ha	h
ﭻ	ﭻ	ﭽ	چـ	cha	c
ﺥ	ﺦ	ﺨ	ﺧـ	kha	kh
ﺩ	ﺪ	—		dal	d
ﺫ	ﺬ	—		zal	z
ﺭ	ﺮ	—		ra	r
ﺯ	ﺰ	—		zz	z
ﺱ	ﺲ	ﺴ	ﺳ	sin	s
ﺵ	ﺶ	ﺸ	ﺷ	syin	sy
ﺹ	ﺺ	ﺼ	ﺻ	sad	s
ﺽ	ﺾ	ﻀ	ﺿ	dad	d
ﻁ	ﻂ	ﻄ	ﻃ	tho	t
ﻅ	ﻆ	ﻈ	ﻇ	zho	z
ﻉ	ﻊ	ﻌ	ﻋ	ain	'a
ﻍ	ﻎ	ﻐ	ﻏ	ghain	gh
ـڠ	ڠ	ـڠـ	ڠ	nga	ng
ﻑ	ـف	ﻔ	ﻓ	fa	f
ڤ	ـڤ	ـڤـ	ڤـ	pa	p
ﻕ	ﻖ	ﻘ	ﻗ	qaf	q
ﻙ	ﻚ	ﻜ	ﻛ	kaf	k
ݢ‎	ـݢ	ـݢـ	ݢـ	ga	g
ﻝ	ﻞ	ﻠ	ﻟ	lam	l
ﻡ	ﻢ	ﻤ	ﻣ	mim	m
ﻥ	ﻦ	ﻨ	ﻧ	nun	n
ﻭ	ﻮ	—		wau	w,u,o
ۏ‎	ـۏ	—		vau	v
ﻩ	ﻪ	ﻬ	ﻫ	ha bulat	h
ﻯ	ﻰ	ﻴ	ﻳ	ya	y,i,e
ڽ	ـڽ	ـڽـ‎	ڽـ	nya	ny
ء	ء	—		hamzah	-
ـأ	أ	—		hamzahalif	a,u
ـإ	ـإ	—		hamzahalif	i
ئ	ـئ	ـئـ	ئـ	hamzahya	-
لا	ـلا	ـلا	لا	lamalif	la

Cavi və Rumi (Latın) Hərfləriylə Yazılmış Misal Bir Malayca Mətin

Malayca (Cavi)	Malayca (Rumi)
،كيلان اينتن بركليڤ-كليڤ د لاڠيت تيڠڬي ،دان چهاي مناري-ناري د لاڠيت بيرو ،تيدكله داڤت مننڠكن ڤراسانكو .يڠ ريندوكن كحاضيرن كاسيه ،ڬيميرسيك ايرام مردو بولوه ڤريندو ،دان ڽاڽين ڤاري-ڤاري دري كايڠن ،تيدكله داڤت تنترامكن صنوباري .يڠ مندمباكن كڤستين كاسيهمو	Kilauan intan berkelip-kelip di langit tinggi, Dan cahaya menari-nari di langit biru, Tidaklah dapat menenangkan perasaanku, Yang rindukan kehadiran kasih. Gemersik irama merdu buluh perindu, Dan nyanyian pari-pari dari kayangan, Tidaklah dapat tenteramkan sanubari, Yang mendambakan kepastian kasihmu.