Vikipediya azad ensiklopediya Azərbaycan camışı 1936 cı il Camış boğraması erkən orta əsrlərdə Azərbaycan ərazisində yar

Vikipediya azad ensiklopediya Azerbaycan camisi 1936 ci il Camis bogramasi erken orta esrlerde Azerbaycan erazisinde yaranmis camis etinden bisirilen enenevi yemekdir Tarixi qaynaqlarda Bograma yi Mesi ve ya Manda yahisi kimi de qeyd olunur Bu team esasen Mugan Mil Sirvan ve Lenkeran bolgelerinin suboyu kendlerinde yasayan camisciliqla mesgul ehali arasinda genis yayilmisdir Adlanmasi span Bograma sozu qedim turk dillerinde oz yaginda bismek uzun muddet biserek yumsalmaq menasinda islenib ve Anadolu Qafqaz ve Orta Asiya metbexlerinde tarixi qarsiligi var Tarixi mense span Camisciliq Azerbaycanda tebii sulu otlaq seraitinde inkisaf eden ilk heyvandarliq sahelerinden biri olmusdur Camislar hem emek heyvani hem sud ve derileri ucun hem de berk ve doyurucu et menbeyi kimi yetisdirilirdi Efsaneye gore Camis bogramasi ilk defe Mil duzunde yasayan Qarabulaq tayfalarinin qis dusergesinde hazirlanmisdir Deyilene gore tayfa bascisi uzun sefer oncesi esgerleri ucun berk ve saxlanila bilen yemek istemis aspaz da camis etini oz yaginda uzun muddet bisirerek onu hem dadli hem dayaniqli hala getirmisdir Hazirlanma texnikasi span Et secimi En cox camisin bud ve dos hissesi goturulur Et iri berk ve lifli oldugundan evvelceden duzlu ayranda ve ya turs sud qatiginda 2 3 saat saxlanilir Bisme usulu Et derin mis qazana yigilir uzerine camis quyruq yagi ve bir az su elave olunur Qazan agzi gil ve xemir qarisigi ile kip baglanaraq az odda 5 6 saat bisirilir Edviyyatlar Quru dag keklikotu vehsi sarimsaq reyhan zire ve duz Netice Et tam bisdikde parcalanmadan yumsalir yaginin icinde bogulmus halda qalir buna gore de yemeye bograma deyilir Resept span Tarixi uslubda resept Camis bogramasi IX esr rekonstruksiyasi span Erzaqlar 6 neferlik Camis etinin bud hissesi 1 5 kq Camis quyruq yagi 300 q Duz 2 xorek qasigi Qurudulmus sarimsaq 4 5 dis Dag keklikotu 1 cay qasigi Qara zire cay qasigi Reyhan ve ya dag nanesi quru 1 cimdik Qatiq ve ya ayran 1 stekan et islatmaq ucun Gil ve xemir qarisigi qazan agzini baglamaq ucun Hazirlanma qaydasi Etin isladilmasi Camis eti iri kub seklinde dogranir duzlu ayranda 2 3 saat saxlanilir ki lifler yumsalsin Qazanin hazirlanmasi Derin mis qazan goturulur dibine quyruq yagi duzulur Etin duzulmesi Et qat qat yigilir her qata sarimsaq zire ve keklikotu sepilir Qazanin baglanmasi Ustu ortulur qapaq gil xemir qarisigi ile kip baglanir hava kecmesin Bisirilme Qazan ocagin yan kenarinda zeif koz uzerinde 5 6 saat bisirilir Arada qazan silkelenir amma acilmir Hazir yemek Et tam bisdikde oz yaginda bogulmus halda olur quru deyil amma sulu da deyil Qeyd Qedimde bu yemek mis qazanla birlikde yere basdirilmis halda ustune odun kozleri duzulerek bisirilerdi indiki tendir usulunun ilkin formasi Sufreye verilmesi Camis bogramasi adeten isti halda teqdim olunurdu Yaninda qati ayran tendir coreyi ve duzlu qurutla yeyilerdi Qonaga ilk tikeni agsaqqal bolerdi bu hem hormet hem de yemeyin ruhuna salam sayilirdi Muasir restoran teqdimati Camis bogramasi yeni tefsir span Erzaqlar 4 porsiya Camis eti bud ve ya dos hissesi 1 kq Sogan 2 eded Sarimsaq 4 dis Zeytun yagi 3 xorek qasigi Keklikotu 1 cay qasigi Zire cay qasigi Qara istiot zovqe gore Duz zovqe gore Qirmizi serab ve ya nar siresi 100 ml marinad ucun Camis quyruq yagi 100 q elave derin lezzet ucun Teze goyerti bezek ucun Hazirlanma qaydasi Et marinadi Et dogranir serab ve ya nar siresi duz istiot keklikotu sarimsaq ile 3 saat soyuducuda saxlanilir Qizartma merhelesi Et azaciq zeytun yaginda her terefi qizarana qeder yungulce qovrulur Bisirme merhelesi Et derin tavaya ve ya Dutch oven yigilir uzerine azaciq su ve quyruq yagi elave olunur 130 C temperaturda sobada 4 5 saat bisirilir Sosu Qazanin dibinde yaranan sire suzulur azaldilaraq qalin sous halina getirilir Teqdimat Bograma parcasi nazik dilimlenerek bosqabin merkezine qoyulur Uzerine az miqdarda oz sousu elave olunur Yaninda qizardilmis genc kartof ve ya qara corek krutonlari teqdim olunur Bezek ucun uzerine teze reyhan ve bir damci nar siropu sepilir Serab uygunlugu Quru Qirmizi Sirvan ve ya Qabala Merlot Dad ve qida xususiyyetleri span Camis bogramasi tund et dadina malikdir bir az tustulu ve torpaq etirli olur Yag miqdari az lakin zulali coxdur Bu sebebden qedimde onu quvvet veren yemek sayardilar Bezi menbelerde yazilir ki qisda bir kasa bograma yeyen coban gun boyu acmazmis Medeni ve ritualliq ehemiyyeti span Camis bogramasi esasen soyuq fesillerde xususile qis yignaqlari toy ve qurban merasimlerinde bisirilermis Genc oglan evlenende qohumlar ona bir camisin bogramasini bisirmeyi bacaran qadin tap deyerlermis bu ifade hem yemeyin cetinliyine hem de aile bereketine isare ederdi Bezi kendlerde bu yemek xususi qazanlarda yalniz agsaqqalin nezaretinde bisirilerdi cunki inanclara gore bograma qazanin agzi tez acilarsa et qorxar ve berk qalar Zamanla deyisiklik ve unudulma span XVII esrden sonra camis eti gundelik yemekden cekilmis yerini daha yumsaq ve asan bisen mal etine vermisdir Buna baxmayaraq bograma usulu bezi bolgelerde mal bogramasi quzu bogramasi kimi qorunub saxlanmisdir Camis bogramasinin enenevi varianti yalniz Mugan Celilabad ve Salyan kendlerinde yasli nesiller terefinden xatirlanir Muasir dovrde yeniden dircelis span XXI esrde etnoqastronomiya festivallarinda Camis bogramasi yeniden teqdim olunur Muasir aspazlar bu yemeyi asagi temperaturda bisirme slow cooking texnikasi ile hazirlayir bezen terevez ve yerli serab souslari ile birlesdirirler Hemcinin bax span Azerbaycan camisiMenbeler span Rovsen Hesenli Mil duzu arxeoqastronomiyasi qida medeniyyetinin tarixi seviyyeleri Baki 2010 Turkic Culinary Heritage Meat Preservation in the Early Medieval Caucasus Edited by K Alimov A Rustamova Ankara 2008 p 33 38 Dubois Claire Les Traditions Carnees du Caucase Techniques de Conservation et Symbolisme Alimentaire Paris Editions du Patrimoine Gourmand 2001 p 221 229 Istinad span Bujvol i ego proizvoditelnost v Azerbajdzhane Sb st Trudy Azerbajdzhanskoj kompleksnoj opytnoj stancii po zhivotnovodstvu vyp 4 Pod red M Sadyhova Baku 1936 Azerbaycan metbexiCoban salati Goyerti kukusu Kutum kukusu Lobya fisincani SoyutmaSorbalar ve helimlerPiti Kufte bozbas Tursu siyiq Parca bozbas Camis bogramasi Toyuq sorbasi Dusbere Xas Kelle paca Sulu xingal Dovga Ovdux dogramac Xemirasi Zeferan sorbasi Nar sorbasi Qovurma bozbas Umac Seki gurzesi Seki pitisi Baliq kuftesi Baliq buglamasi Baliq firindaQuru xorekler Nar qovurma Tursu qovurma Boz qovurma Alca ve limonla qovurma Ismeli qovurmasi Ciz biz Tava eti Tendirde qizardilmis cuce Arzuman kuftesi Rize kufte Yayma Ezme Sebzi qovurma Qiyme cigirtma Kartoflu qizardilmis baliq Levengi Qizardilmis nere baligiKabablarBaliq kababi Baliqdan tava kabab Banket kababi Bildircin kababi Qara ciyer kababi Qazan kababi Tike kabab Toyuq kababi Hevaskar kababi Lule kabab Tavakababi Pomidor kababiPlovlarParca doseme plov Suyud plov Qiyme plov Xam doseme plov Sebzi qovurma plov Lobya cilov plov Fisincan plov Meyve plov Sesendaz plov Ali musembe plov Sirin plov Sudlu plov Kuku plovDolmalarYarpaq dolmasi Badimcan dolmasi Biber dolmasi Pomidor dolmasi Sogan dolmasi Heyva dolmasi Baliq dolmasi Alma dolmasi Qoyun qolu dolmasi Evelik dolmasiXemir xorekleriEt qutabi Gurze Naxcivan gurzesi Yumru gurze Dusbere Eriste Xengel SirniyyatBadambura Ballibadi Paxlava Gence paxlavasi Sekerbura Sekercoreyi Sorqogali Sirincoreyi Badamli borucuq Lenkeran kulcesi Quba tixmasi Baki qurabiyyesi Seki oymasi Bamiye Feseli Semeni halvasi Ter halva Seker pendir Qirmabadam Tel Gulabli qovut Samaxi mutekkesi QaysabaTursularAlca tursusu Ezgil tursusu Gavali tursusu Heftebecer tursusu Pomidor tursusu Sarimsaq tursusu Xiyar tursusu Qarisiq tursu Zeytun tursusu Zogal tursusu Kateqoriya Azerbaycan metbexi