Bürküt Ata - türk mifologiyasında qartal tanrı. Digər adları Burkut (Merküt, Markut, Mörküt, Börkit, Börköt, Bürgid) Atadır. Monqollar isə Bürgüd Ece və ya Bürged Ecege deyərlər. Bundan başqa Qartal Ata və saxa dilinde Xotoy Ete olaraq da bilinər.
Günəşin simvoludur. Yenidən doğuşu, əbədi həyatı, ölümsüzlüyü, günəşin doğuşunu işarələr. Atəşi, istiliyi və biçin mövsümünü xatırladar. Bürküt ölümsüzlüyün simvoludur. Yağış yağdırma gücünə malikdir. Bolluğu və bərəkəti təmsil edir.
Qartal kultu
Qartala bəzi türk millətləri Günəş quşu deyirlər. Merküt qəbiləsi qara qartaldan, Yurtas qəbiləsi isə ağ qartaldan törəmişdir. Macar padşahlarının nəsli də bir qartala (və ya şahinə) qədər uzanır. İlk Macar kralının anası bir doğandan hamilə qalmışdır. Macar kralının anası hamilə deyilkən yuxusunda bir şahin görmüş, sonra bu quş ətrafında uçaraq doqquz dəfə dolanmış və sonra da bətninə girmişdir. Bir müddət sonra da hamilə qaldığını anlamışdır. Uşağın doğumunda isə sıra qəribə hadisələr yaşanmış. Bir qırğız boyundan anası da yenə gecə yuxusunda çadırına gələn bir doğulan görmüş və bu quş qarınına girmiş. Qadın bir müddət sonra hamilə qalmış. Başqa bir əfsanədə də Qartal Ata yer üzünə enərək bir qadınla birləşir və uşağı olar. Doğulmuş uşaq yer üzünün ilk və ən böyük şamanı olar. Qartalın bunu etməsinin səbəbi öz dilini anlayacaq bir insan övlada sahib olmaqmış. Qazaxıstan bayrağında kürəyində Günəş daşıyan bir qartal vardır. Buryat kağanının arvadının bir qartalla girdiyi əlaqə nəticəsində şaman olduğu deyilir. Türklərdə qartal və ona bənzəyən sungur, şahin, qırğı, laçın kimi quşlara ümumi olaraq qaraquş adı verilər. Bu quş növü eyni zamanda görünməz aləmlə olan əlaqəni təmsil edən bir ruh olaraq da görülər. Şamanlar onun köməyinə müraciət edir. Qaraquş bəzən igidləri bütöv udar və onlarda onun bətnindən təkrar sağ olaraq çıxmaq üçün bir yol tapırlar. Anadoluda aşiqlər ancaq özlərinə bir quş qılığına girən Cəbrayıl və ya Mikayıln yuxularında görünməsiylə birlikdə aşiqlıq xüsusiyyətini qazanarlar. Yakut dilindəki Xotoy sözünün Kuday (Tanrı) sözcüyü ilə bənzərliyi də diqqətə dəyərdir. Bürküt (Merküt) quşu şamana özündən keçərək etdiyi səfərdə yoldaşlıq edər. Bürküt əslində bütün quşları təmsil edən bir heyvandır. Bu məzmunda aşağıda nümunə olaraq verilən və qartal, şahin, qırğı kimi yırtıcıların növləri olan quşların hamısı türk mədəniyyətində əhəmiyyətli bir yerə malikdir: Baz/Bas, Bazalak/Bozalak, Beygü/Baygu, Cınkay/Çınkay, Çakır/Şakır, Çalağan/Çalagan, İtelgü/İtleğü, Karçıkay/Karcıgay, Köçken/Köçeğen, Köykenek/Küykenek, Kırgay/Kırguy, Laçın/Naçın, Sungur/Sonkur, Sunkar/Şumkar, Toğanak/Tuğanak, Toygun/Tuygun, Torumtay/Turumtay, Zağalma/Yağalbay.
Etimologiya
(Bur/Bür) kökündən törəmişdir. Örtmək mənalarını ehtiva edən bürümək, burğu sözləri ilə eyni kökdən törəmişdir. Qartal deməkdir. Büreg sözü monqolcada qaranlıq deməkdir və Bürkütler çox vaxt qara rəngli olaraq izah olunur. Qartal üçün istifadə edilən qaraquş təbiri bunun ən gözəl örnəyidir. Bur (Burh) sözü əlaqəsi də əhəmiyyətlidir.
Mənbə
Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)
Burkut Baba. Dünya xalqlarının mifləri. Ensiklopediya (rus.)
Avqust 12, 2021
bürküt, türk, mifologiyasında, qartal, tanrı, digər, adları, burkut, merküt, markut, mörküt, börkit, börköt, bürgid, atadır, monqollar, isə, bürgüd, bürged, ecege, deyərlər, bundan, başqa, qartal, saxa, dilinde, xotoy, olaraq, bilinər, digər, mədəniyyətlərdə, . Burkut Ata turk mifologiyasinda qartal tanri Diger adlari Burkut Merkut Markut Morkut Borkit Borkot Burgid Atadir Monqollar ise Burgud Ece ve ya Burged Ecege deyerler Bundan basqa Qartal Ata ve saxa dilinde Xotoy Ete olaraq da biliner Burkut AtaDiger medeniyyetlerde Burkut Ana Mundericat 1 Xususiyyetleri 2 Qartal kultu 3 Etimologiya 4 MenbeXususiyyetleri RedakteGunesin simvoludur Yeniden dogusu ebedi heyati olumsuzluyu gunesin dogusunu isareler Atesi istiliyi ve bicin movsumunu xatirladar Burkut olumsuzluyun simvoludur Yagis yagdirma gucune malikdir Bollugu ve bereketi temsil edir Qartal kultu RedakteQartala bezi turk milletleri Gunes qusu deyirler Merkut qebilesi qara qartaldan Yurtas qebilesi ise ag qartaldan toremisdir Macar padsahlarinin nesli de bir qartala ve ya sahine qeder uzanir Ilk Macar kralinin anasi bir dogandan hamile qalmisdir Macar kralinin anasi hamile deyilken yuxusunda bir sahin gormus sonra bu qus etrafinda ucaraq doqquz defe dolanmis ve sonra da betnine girmisdir Bir muddet sonra da hamile qaldigini anlamisdir Usagin dogumunda ise sira qeribe hadiseler yasanmis Bir qirgiz boyundan anasi da yene gece yuxusunda cadirina gelen bir dogulan gormus ve bu qus qarinina girmis Qadin bir muddet sonra hamile qalmis Basqa bir efsanede de Qartal Ata yer uzune enerek bir qadinla birlesir ve usagi olar Dogulmus usaq yer uzunun ilk ve en boyuk samani olar Qartalin bunu etmesinin sebebi oz dilini anlayacaq bir insan ovlada sahib olmaqmis Qazaxistan bayraginda kureyinde Gunes dasiyan bir qartal vardir Buryat kaganinin arvadinin bir qartalla girdiyi elaqe neticesinde saman oldugu deyilir Turklerde qartal ve ona benzeyen sungur sahin qirgi lacin kimi quslara umumi olaraq qaraqus adi veriler Bu qus novu eyni zamanda gorunmez alemle olan elaqeni temsil eden bir ruh olaraq da goruler Samanlar onun komeyine muraciet edir Qaraqus bezen igidleri butov udar ve onlarda onun betninden tekrar sag olaraq cixmaq ucun bir yol tapirlar Anadoluda asiqler ancaq ozlerine bir qus qiligina giren Cebrayil ve ya Mikayiln yuxularinda gorunmesiyle birlikde asiqliq xususiyyetini qazanarlar Yakut dilindeki Xotoy sozunun Kuday Tanri sozcuyu ile benzerliyi de diqqete deyerdir Burkut Merkut qusu samana ozunden kecerek etdiyi seferde yoldasliq eder Burkut eslinde butun quslari temsil eden bir heyvandir Bu mezmunda asagida numune olaraq verilen ve qartal sahin qirgi kimi yirticilarin novleri olan quslarin hamisi turk medeniyyetinde ehemiyyetli bir yere malikdir Baz Bas Bazalak Bozalak Beygu Baygu Cinkay Cinkay Cakir Sakir Calagan Calagan Itelgu Itlegu Karcikay Karcigay Kocken Kocegen Koykenek Kuykenek Kirgay Kirguy Lacin Nacin Sungur Sonkur Sunkar Sumkar Toganak Tuganak Toygun Tuygun Torumtay Turumtay Zagalma Yagalbay Etimologiya Redakte Bur Bur kokunden toremisdir Ortmek menalarini ehtiva eden burumek burgu sozleri ile eyni kokden toremisdir Qartal demekdir Bureg sozu monqolcada qaranliq demekdir ve Burkutler cox vaxt qara rengli olaraq izah olunur Qartal ucun istifade edilen qaraqus tebiri bunun en gozel orneyidir Bur Burh sozu elaqesi de ehemiyyetlidir Menbe RedakteTurk Efsane Sozluyu Deniz Qaraqurd Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 turk Burkut Baba Dunya xalqlarinin mifleri Ensiklopediya rus Menbe https az wikipedia org w index php title Burkut Ata amp oldid 6023658, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
