Qala təxminən 1 ha sahəni əhatə edir. Hündürlüyü 4-5 metr, eni 1,5 metrdir. Kvadrat formalı kərpicdən tikilmiş qaladakı yaşayış məskənlərinə çəkilən, gildən düzəldilmiş su boru sisteminin qalıqları aşkar edilib. Qaladakı tapıntılar IX-XI əsrlərdə Bəlləburla Bizans və digər qonşu dövlətlər arasında ticarət əlaqələrinin olduğunu göstərir. Tapıntılar arasında Bizansa məxsus mis və qızıl sikkələr var. Bir sıra alimlərin fikrincə, Bəlləbur qalası 830-cu illərdə Babəkin sığınacağı olub. Bir zamanlar Xürrəmilərin sığındığı Bəlləbur qalası, bizim günlərdə bölgənin ən qiymətli tarixi abidələrindən biri sayılır.
Qala yerli əhəmiyyətli bir memarlıq abidəsidir. Ballabur qalası Lənkərandan 6 km cənub-qərbdə, Ballabur kəndinin yaxınlığında, Talış dağlarının ətəyindədir və 1 hektar ərazini əhatə edir. Qala haqqında ilk məlumat 1869-cu ildə tarixçi Səidəl Kazibekov tərəfindən verilmişdir. Daha sonra 1926-cı ildə azərbaycanlı arxeoloq İsa Əzimbəyov “Azərbaycan Arxeoloji Komitəsinin Xəbərləri” jurnalının ikinci sayında “Lənkəran Ərazisinin Qədimləri” məqaləsində yazırdı: “Ballabur qalası dağın zirvəsindədir. Birinci dairənin divarında otaqlar var. Birinci dairənin divarında ağ daşdan oyulmuş bir qoç fiquru. İkinci dairənin divarında yay, ox, qılınc, xəncər şəklində relyef fiqurları vardır. Üst dairənin sonunda xaraba bir otaq var. Əlavə otaqlar da var. Tünd qırmızı və açıq qırmızı kərpicdən tikiliblər, qalanın tapıntıları orta əsrlərin şirli keramika, mis və qızıl Bizans numizmatikasıdır. " Arxeoloq yazır ki, hətta orada qədim Bizans sikkələrini tapdım. Nəticə olaraq burada elmi araşdırmalardan daha çox pul qazanmaq üçün "qızıl qazanlar" ın geniş fəaliyyəti var. Nəticədə Ballabour zamanı müşahidə edilən binalar dağıdıldı.[1]
Tarixi
Bəlləbur qalası orta əsr memarlığı nümunəsidir. Abidənin VIII-IX əsrlərdə tikildiyi ehtimalı var gəlir. Qalanın qalıqları Lənkəran şəhərindən 9 km aralı Bəlləbur kəndi yaxınlığında yerləşir. Uca dağlar qoynunda salınmış bu qala təqribən bir hektar sahəni əhatə edir. Hündürlüyü 4-5 metr, eni 2 metr olan qala divarları kvadrat formada olan (22 x 22 x 6 sm) qırmızı kərpicdən və çay daşından hörülmüşdür. Hər tərəfi dağ, ətrafı yaşayış məntəqələri ilə hüdudlanmış Bəlləburun yerləşdiyi ərazi böyük hərbi-strateji əhəmiyyətə malik imiş. Qalanın içərisindəki əzəmətli bürcdən 60-80 kilometrlik məsafə o vaxt ovuc kimi görünürmüş. VIII-XIV əsrlərdə böyük bir ərazinin hər tərəfinə buradan nəzarət edilirmiş. Bəlləbur həm də möhtəşəm qala şəhərmiş.
Arxeoloq Hatəm Kəsəmənli 1967-ci ildə qala ətəyindən təxminən 100 metr şərqdə düzənlikdə su kanalı üçün dərin bir xəndək qazıldığını göstərdi.Qazıntılar zamanı bürünc və dəmir silahlar da daxil olmaqla müxtəlif mədəniyyət əsərlərinin tapıldığı bir mədəni təbəqə tapıldı. , at zirehləri, son tunc dövründə bir yaşayış yeri göstərdi - erkən dəmir dövrü, 1,5-2 m qalınlığı yaşayış yerinin böyük olduğunu və o dövrdə sıx bir həyat yaşandığını göstərir. Yaşayış məntəqəsinin şərqində, yerlilərin Sykon (Talışdan "daşlar") adlandırdıqları böyük bir ərazidə, yaşayış yeri ilə eyni yaşda bir qəbiristanlıq var. Fərqli ölçülərdə "daş qutu" tipli türbələr nəhəng daş parçalardan düzəldilmişdir.
1960-cı illərdə ərazini tədqiq edən arxeoloq Fərman Mahmudov 200-dən çox daş qutu aşkar etdi. Hazırda qəbiristanlığın ərazisinin çox hissəsi həyətyanı sahə sakinlərinə verilib. Yalnız kiçik bir hissəsi abidə kimi dövlət tərəfindən qorunur. Tarixdə "Talış-Muğan mədəniyyəti" adı ilə tanınan və 100 ildən çoxdur ki, araşdırılan çox sayda abidə var. Bu dövrdə bu abidələrin yayılmasının Talış dağlarındakı Muğan və Lənkəran düzlərini əhatə etdiyi müəyyən edilmişdir. Gec Tunc - Erkən Dəmir Çağı, yəni. eramızdan əvvəl ikinci minilliyin ikinci yarısı - I minilliyin birinci yarısı (e.ə. 1400-500) və ya başqa sözlə, bu gündən bu mədəniyyətin daşıyıcıları, 3400-2500 il əvvələ aid olan, öz dövrünün yüksək səviyyədə inkişaf etmiş bir mədəniyyətinə sahib idi Orta Şərqin böyük gücləri ilə müxtəlif mədəni, iqtisadi, siyasi və hərbi əlaqələr. Bütün bunlar bu günə qədər gəlib çatmış məzarlarda əks olunur, dövr hərbi qarşıdurmalarla zəngindir, qonşu dövlətlərin və tayfaların ərazilərində tikilmiş çoxsaylı qala və qalalar bu günə qədər gəlib çatmışdır. Bununla birlikdə, Talış-Muğan mədəniyyətinin daşıyıcıları uzun illərdir araşdırılsalar da, yalnız çox sayda məzar daşları ilə tanınırlar. Qəbirlərdə müxtəlif növ silahların olması onların hər zaman hərbi münaqişə vəziyyətində olduqlarını göstərir. Lakin istehkamları, qalaları və qalaları hələ də elmə məlum deyil. Son Tunc və Erkən Dəmir dövrü Qafqazda və bir çox qonşu bölgələrdə qış otlaq maldarlığının sürətli inkişaf dövrüdür. Hərbi demokratiya əsasında birləşən güclü qəbilə birlikləri yay və qışı otlaqlarda keçirtdikləri müəyyən ərazilərə nəzarət edirdilər.[1]
Etimologiya
Qalanın adı yerləşdiyi kəndin adı ilə eynidir, Balelabyr kəndi iki talış "balel" ("palıd") və "byr" ("tikan") sözlərindəndir. Əvvəllər kənddə palıd meşəsi üstünlük təşkil edirdi.[13]
Xarici keçidlər
1.Aqşin Mistanlı. Cənub Bölgəsi Abidələri Ensiklopediyası., B.2018. nəşr))
2.Агшин Алиев.Бахрамнаме(I Часть)
3.Səidəli Kazibekov. "Cavaxirnamei Lənkəran". Lənkəran - 1869
4.Əxbar adı.Xudaverdioğlu.1555.
5.Aqşin Mistanlı. Cənub Bölgəsi Abidələri Ensiklopediyası., B.2020. səh. 18.-25.(2-ci nəşr)
6.Surya Mytilenli Zahari-At-Tabari, I, 892-894. Nöldeke. Geschichte der Perser und Araber zur zeit Sasaniden, s. 152-153; A. Chrlstensen, L'Iran oğulları la Sassanides, Paris, 1936, s. 134.
7.N.V.Pigulevskaya Erkən orta əsrlərdə İran şəhəri, M.-L, 1956, s. 169-173.
8.At-Tabari, I, 89.3, VII əsr, s. 58,
9.V. G. Lukonin.İran ilk Sasanilər dövründə, s. 19-24.
10.Yakubovski A.Yu. İbn Miskaveikh, 332-ci ildə (M.Ö. 943-944) Berd əleyhinə Rusiya yürüşü haqqında. BB, t. XXIV əsrlər, 1926.
11.Eremov T. Kartlinin marj dövründə feodal forması. (532-627).
12.Etibar Əhədov, Mirxaşım Talışlı. Lənkəran Ensiklopedik Lüğəti. Bakı-2014. səhifə 80.
14.Lənkəranın gözü - Bəlləbur qalası. Kəpəz TV, 11.12.2012
Həmçinin bax
Avqust 01, 2021
balabür, qalası, bəlləbur, qalası, lənkəran, şəhərindən, cənub, qərbdə, qurunba, kəndi, yaxınlığında, yerləşən, qala, ölkə, azərbaycan, azərbaycanşəhər, lənkəranyerləşir, lənkəran, şəhərindən, cənubda, qurunba, kəndinin, yaxınlığındatikilmə, tarixi, əsrsahəsi,. Bellebur qalasi Lenkeran seherinden 9 km cenub qerbde Qurunba kendi yaxinliginda yerlesen qala Balabur qalasi38 42 02 sm e 48 47 37 s u Olke Azerbaycan AzerbaycanSeher LenkeranYerlesir Lenkeran seherinden 6 km cenubda Qurunba kendinin yaxinligindaTikilme tarixi VII esrSahesi 1 haMaterial caydasiVeziyyeti xarabaliqlari qalibAzerbaycandaki tarixi abidelerin milli qeydiyyatiIstinad nom 4807KateqoriyaQalaEhemiyyetiYerli ehemiyyetliQala texminen 1 ha saheni ehate edir Hundurluyu 4 5 metr eni 1 5 metrdir Kvadrat formali kerpicden tikilmis qaladaki yasayis meskenlerine cekilen gilden duzeldilmis su boru sisteminin qaliqlari askar edilib Qaladaki tapintilar IX XI esrlerde Belleburla Bizans ve diger qonsu dovletler arasinda ticaret elaqelerinin oldugunu gosterir Tapintilar arasinda Bizansa mexsus mis ve qizil sikkeler var Bir sira alimlerin fikrince Bellebur qalasi 830 cu illerde Babekin siginacagi olub Bir zamanlar Xurremilerin sigindigi Bellebur qalasi bizim gunlerde bolgenin en qiymetli tarixi abidelerinden biri sayilir Qala yerli ehemiyyetli bir memarliq abidesidir Ballabur qalasi Lenkerandan 6 km cenub qerbde Ballabur kendinin yaxinliginda Talis daglarinin eteyindedir ve 1 hektar erazini ehate edir Qala haqqinda ilk melumat 1869 cu ilde tarixci Seidel Kazibekov terefinden verilmisdir Daha sonra 1926 ci ilde azerbaycanli arxeoloq Isa Ezimbeyov Azerbaycan Arxeoloji Komitesinin Xeberleri jurnalinin ikinci sayinda Lenkeran Erazisinin Qedimleri meqalesinde yazirdi Ballabur qalasi dagin zirvesindedir Birinci dairenin divarinda otaqlar var Birinci dairenin divarinda ag dasdan oyulmus bir qoc fiquru Ikinci dairenin divarinda yay ox qilinc xencer seklinde relyef fiqurlari vardir Ust dairenin sonunda xaraba bir otaq var Elave otaqlar da var Tund qirmizi ve aciq qirmizi kerpicden tikilibler qalanin tapintilari orta esrlerin sirli keramika mis ve qizil Bizans numizmatikasidir Arxeoloq yazir ki hetta orada qedim Bizans sikkelerini tapdim Netice olaraq burada elmi arasdirmalardan daha cox pul qazanmaq ucun qizil qazanlar in genis fealiyyeti var Neticede Ballabour zamani musahide edilen binalar dagidildi 1 Tarixi RedakteBellebur qalasi orta esr memarligi numunesidir Abidenin VIII IX esrlerde tikildiyi ehtimali var gelir Qalanin qaliqlari Lenkeran seherinden 9 km arali Bellebur kendi yaxinliginda yerlesir Uca daglar qoynunda salinmis bu qala teqriben bir hektar saheni ehate edir Hundurluyu 4 5 metr eni 2 metr olan qala divarlari kvadrat formada olan 22 x 22 x 6 sm qirmizi kerpicden ve cay dasindan horulmusdur Her terefi dag etrafi yasayis menteqeleri ile hududlanmis Belleburun yerlesdiyi erazi boyuk herbi strateji ehemiyyete malik imis Qalanin icerisindeki ezemetli burcden 60 80 kilometrlik mesafe o vaxt ovuc kimi gorunurmus VIII XIV esrlerde boyuk bir erazinin her terefine buradan nezaret edilirmis Bellebur hem de mohtesem qala sehermis Arxeoloq Hatem Kesemenli 1967 ci ilde qala eteyinden texminen 100 metr serqde duzenlikde su kanali ucun derin bir xendek qazildigini gosterdi Qazintilar zamani burunc ve demir silahlar da daxil olmaqla muxtelif medeniyyet eserlerinin tapildigi bir medeni tebeqe tapildi at zirehleri son tunc dovrunde bir yasayis yeri gosterdi erken demir dovru 1 5 2 m qalinligi yasayis yerinin boyuk oldugunu ve o dovrde six bir heyat yasandigini gosterir Yasayis menteqesinin serqinde yerlilerin Sykon Talisdan daslar adlandirdiqlari boyuk bir erazide yasayis yeri ile eyni yasda bir qebiristanliq var Ferqli olculerde das qutu tipli turbeler neheng das parcalardan duzeldilmisdir 1960 ci illerde erazini tedqiq eden arxeoloq Ferman Mahmudov 200 den cox das qutu askar etdi Hazirda qebiristanligin erazisinin cox hissesi heyetyani sahe sakinlerine verilib Yalniz kicik bir hissesi abide kimi dovlet terefinden qorunur Tarixde Talis Mugan medeniyyeti adi ile taninan ve 100 ilden coxdur ki arasdirilan cox sayda abide var Bu dovrde bu abidelerin yayilmasinin Talis daglarindaki Mugan ve Lenkeran duzlerini ehate etdiyi mueyyen edilmisdir Gec Tunc Erken Demir Cagi yeni eramizdan evvel ikinci minilliyin ikinci yarisi I minilliyin birinci yarisi e e 1400 500 ve ya basqa sozle bu gunden bu medeniyyetin dasiyicilari 3400 2500 il evvele aid olan oz dovrunun yuksek seviyyede inkisaf etmis bir medeniyyetine sahib idi Orta Serqin boyuk gucleri ile muxtelif medeni iqtisadi siyasi ve herbi elaqeler Butun bunlar bu gune qeder gelib catmis mezarlarda eks olunur dovr herbi qarsidurmalarla zengindir qonsu dovletlerin ve tayfalarin erazilerinde tikilmis coxsayli qala ve qalalar bu gune qeder gelib catmisdir Bununla birlikde Talis Mugan medeniyyetinin dasiyicilari uzun illerdir arasdirilsalar da yalniz cox sayda mezar daslari ile taninirlar Qebirlerde muxtelif nov silahlarin olmasi onlarin her zaman herbi munaqise veziyyetinde olduqlarini gosterir Lakin istehkamlari qalalari ve qalalari hele de elme melum deyil Son Tunc ve Erken Demir dovru Qafqazda ve bir cox qonsu bolgelerde qis otlaq maldarliginin suretli inkisaf dovrudur Herbi demokratiya esasinda birlesen guclu qebile birlikleri yay ve qisi otlaqlarda kecirtdikleri mueyyen erazilere nezaret edirdiler 1 EtimologiyaQalanin adi yerlesdiyi kendin adi ile eynidir Balelabyr kendi iki talis balel palid ve byr tikan sozlerindendir Evveller kendde palid mesesi ustunluk teskil edirdi 13 Xarici kecidler Redakte1 Aqsin Mistanli Cenub Bolgesi Abideleri Ensiklopediyasi B 2018 nesr 2 Agshin Aliev Bahramname I Chast 3 Seideli Kazibekov Cavaxirnamei Lenkeran Lenkeran 1869 4 Exbar adi Xudaverdioglu 1555 5 Aqsin Mistanli Cenub Bolgesi Abideleri Ensiklopediyasi B 2020 seh 18 25 2 ci nesr 6 Surya Mytilenli Zahari At Tabari I 892 894 Noldeke Geschichte der Perser und Araber zur zeit Sasaniden s 152 153 A Chrlstensen L Iran ogullari la Sassanides Paris 1936 s 134 7 N V Pigulevskaya Erken orta esrlerde Iran seheri M L 1956 s 169 173 8 At Tabari I 89 3 VII esr s 58 9 V G Lukonin Iran ilk Sasaniler dovrunde s 19 24 10 Yakubovski A Yu Ibn Miskaveikh 332 ci ilde M O 943 944 Berd eleyhine Rusiya yurusu haqqinda BB t XXIV esrler 1926 11 Eremov T Kartlinin marj dovrunde feodal formasi 532 627 12 Etibar Ehedov Mirxasim Talisli Lenkeran Ensiklopedik Lugeti Baki 2014 sehife 80 13 Medeniyyet qezeti 21 12 2008 bax Azad Zulaloglu Azerbaycan qezeti 14 Lenkeranin gozu Bellebur qalasi Kepez TV 11 12 2012Hemcinin bax RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Balabur qalasi amp oldid 5931747, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
