fbpx
Wikipedia

Bahariyyə

Bahariyyə — klassik Şərq ədəbiyyatında baharı təsvir edən lirik şeirlər, yaxud böyük bir poemanın baharı əks etdirən hissəsi.

Bahariyyə qəzəl, qəsidə, məsnəvi formasında və başqa şəkillərdə ola bilər.

Bahariyyələr həm də ozan-aşıq yaradıcılığında geniş yer tutur. Ustad aşıqların əksəriyyəti yazın gözəlliklərini vəsf edən incə ruhlu bahariyyələr düzüb-qoşmuşlar.

Dəhnamə

XVI əsr Azərbaycan şairi Şah İsmayıl Xətainin "Dəhnamə" əsərinin başlanğıcındakı 62 beytdən ibarət bahariyyəsi məşhurdur:

Qış getdi, yenə bahar gəldi,
Gül bitdi və laləzar gəldi.

Quşlar qamusu fəğanə düşdü,
Eşq odu yenə bu canə düşdü.

Yer geydi qəbayi-xizar puşan,
Cümlə dilə gəldi ləbxamuşan.

Sərvin yenə tutdu damənin su,
Sərv üstə oxudu faxtə fu-fu.

Qönçə dəhəni çəməndə xəndan,
Gülməkdən ənar açıldı dəndan.

Bülbül oxudu süfati-hicran,
Dəryada dür oldu əbri-neysan.

Durna uçuban həvayə düşdü,
Laçın oluban ovayə düşdü.

Alma ağacı dibindən sayə,
Tən eylər idi buluda, ayə...

Yaşın yerə tökdü əbri-neysan.
Bülbüllər oxudu sədhəzaran.

Mey bəslədi jalə hər vərəqdə,
Turac kitab oxur təbəqdə.

Qum-qum der idi ağacda qumri,
Məst oldu bənəvşə içdi xəmri.

Şax üstə qabaqlar aslı halı,
Qu gərdənidən verir misalı.

Quş beççələri ünü yuvadən,
Məktəb ünü tək gəlir həvadən.

Boyandı zəmin həzar rəngə,
Övraqi-şəcər də təngə-təngə.

Neylufər açıldı suya girdi,
Pirahənini başına bürdi.

Çinar əlini çü rəqsə açdı,
Gül xürdə zərin şəbaşə saçdı.

Çaylar bulandı, yıxdı arxı,
Bağlar ağacı göyərtdi şaxı.

Gilas ağacı dibində mahim,
Çün mah idi dərmiyani-əncüm.

Yüz dürlü qəba geyib çəmənlər,
Ağ donunu geydi yasəmənlər.

Sirab gülünün üzündə ati,
Nərgis oturar başında xabi,

Hər qönçədə vərdi-ərğavani,
Qumru fəridən verir nişani.

Ta çalmaya dan yeli tapança,
Üzünə niqabin örtdü qönçə.

Yaşıl çəmən üstdə jalə çin-çin,
Əxzər fələk üstə rəşki-Pərvin.

Sərv etdi çəməndə sərfərazi,
Gül cilvələnir başında nazi,

Çıxmış budaq üstə əndəlibi,
Mənbərdə oxur çəmən xətibi.

Cular axıdır çəməndə hər su,
Hərkis gülünün gözündə uyxu.

Lalə oturur başında tacı,
Heç sərvərə yoxdur ehtiyacı.

Sünbül daramış saçın, bəşanə,
Ənbər qoxusun qılır fəşanə.

Cular axadır kənari-bağdan,
Su içməyə ahu gəldi dağdan.

Lalə gecələr yaxub çırağı,
Aşıq cigərinə çəkdi dağı.

Nazilə bəzəndi bağ çərvi,
Sancıb başına dümi-təzərvi.

Güllər vərəqinə doldu şəbnəm,
Çün birgahi-hovzi-abi-zəmzəm.

Al ilə yaşıl geyindi bağlar,
Ağ ləçəyi sərpə saldı dağlar.

Susən qılınc aldı, bid xəncər,
Eyş etməyənin gözünə sancar.

Sayrar ağac üstə yüz sığırçın,
Ahəng tutar ona göyərçin.

Əsməkdə nəsimi-ənbər-əfşan
Yarpağı qılır budaqda lərzan.

Ötgün quşu köçdü, qıldı pərvaz,
Durnavü üqab, ququra, qaz.

Murçinü cücəvü nərgə sona,
Yaydı qanadın ki, gölə qona.

Kəklik gülər idi dağda qah-qah,
Bayquşlar oxurdu “li məallah”.

Sərv öz ayağını sayə salmış,
Zillü saçını həmsayə salmış.

Novruz gülünün açıq dəhanı,
Mürğ onda oxur həzar zəbanı.

Dağlar tülədi buraxdı yalı,
Kişnər çalağan qulun misalı.

Quzuladı qoyun, töküldü döllər,
Yaylaq həvəsini qıldı ellər.

Düşmən qanı tək qızardı hər su,
Ötgün saraya yeridi ahu.

Bir-birini qovur keyiklər,
Bala dölümü qılır peyiklər.

Durmuş çəmən üzrə sərv ayağa,
Qılmağda tamaşa sola-sağa.

Gül düxtərinin əzasi yetmiş,
Gülgün davağın başına örtmüş.

Ahu doyurub quzu uyutdu,
Oğurlanıb özü ota getdi.

Səhraya buraxdı nafə ahu,
Xaki-siyah oldu mişki-xoşbu.

Durna uçub ün çəkər havadə,
Gedər ünü qırx ağac ziyadə.

Bağrıqaranın qaraldı bağrı,
Şahlar ona varanda doğru,

Quşlar yuvadan uçurdu bala,
Ahu yenə süd verər qərala.

Çıxdı günəşə yer əjdahası,
Buynuzunu saldı dağ buğası.

Hər bir çiçək üstə qondu zənbur,
Düşürməyə çıxdı danəsin mur.

Hər şey günəşə qurutdu yaşın,
Qövsi-quzeh açdı tər qumaşın.

Yarpaqlar ağaclar üzrə lərzan,
Kimisi çü tir, kimisi peykan.

Şəh tuti oxur şəkər kəlamın,
Qənd ilə pür etdi bəndü damın,

Döndü vətəninə cümlə quşlar,
Gəldi yuvasına qırlaquşlar.

Şah İsmayıl Xətainin şeirləri daxil edilmiş "Dəhnamə"nin "Bahariyyə" hissəsində faxtə (qumru, çöl göyərçini), durna, laçın, bülbül, turrac, qumru, qu, üqab (qaraquş, qartal), qurqura, qaz, kəklik, bayquş, sığırçın, ötkün quşu, gögərçin (göyərçin), şahbaz, sərçə, tuti kimi quş adları çəkilir.

"Bahariyyə"də adı çəkilən bitki adları da həmçinin onun təbiəti sevməsinin ifadəsi kimi qəbul edilə bilər. O, burada təbiəti taBahariyyə Şah İsmayıl Xətainin fəlsəfə (bu sözə şerlərində bir dəfə rast gəlinir), astronomiya, riyaziyyat, musiqi, ədəbiyyatşünaslıq kimi elmləri dərind

Mənbə

İstinadlar

  1. Azərbaycan ədəbiyyarı[ölü keçid]
  2. Məhərrəm Qasımlı, Mahmud Allahmanlı (2018). "Aşıq şeirinin poetik biçimləri və çeşidləri" (azərb.). Elm və təhsil. İstifadə tarixi: 2020-04-13.

bahariyyə, klassik, şərq, ədəbiyyatında, baharı, təsvir, edən, lirik, şeirlər, yaxud, böyük, poemanın, baharı, əks, etdirən, hissəsi, qəzəl, qəsidə, məsnəvi, formasında, başqa, şəkillərdə, bilər, lər, həm, ozan, aşıq, yaradıcılığında, geniş, tutur, ustad, aşıq. Bahariyye klassik Serq edebiyyatinda bahari tesvir eden lirik seirler yaxud boyuk bir poemanin bahari eks etdiren hissesi Bahariyye qezel qeside mesnevi formasinda ve basqa sekillerde ola biler 1 Bahariyyeler hem de ozan asiq yaradiciliginda genis yer tutur Ustad asiqlarin ekseriyyeti yazin gozelliklerini vesf eden ince ruhlu bahariyyeler duzub qosmuslar 2 Dehname RedakteXVI esr Azerbaycan sairi Sah Ismayil Xetainin Dehname eserinin baslangicindaki 62 beytden ibaret bahariyyesi meshurdur Qis getdi yene bahar geldi Gul bitdi ve lalezar geldi Quslar qamusu fegane dusdu Esq odu yene bu cane dusdu Yer geydi qebayi xizar pusan Cumle dile geldi lebxamusan Servin yene tutdu damenin su Serv uste oxudu faxte fu fu Qonce deheni cemende xendan Gulmekden enar acildi dendan Bulbul oxudu sufati hicran Deryada dur oldu ebri neysan Durna ucuban hevaye dusdu Lacin oluban ovaye dusdu Alma agaci dibinden saye Ten eyler idi buluda aye Yasin yere tokdu ebri neysan Bulbuller oxudu sedhezaran Mey besledi jale her vereqde Turac kitab oxur tebeqde Qum qum der idi agacda qumri Mest oldu benevse icdi xemri Sax uste qabaqlar asli hali Qu gerdeniden verir misali Qus becceleri unu yuvaden Mekteb unu tek gelir hevaden Boyandi zemin hezar renge Ovraqi secer de tenge tenge Neylufer acildi suya girdi Pirahenini basina burdi Cinar elini cu reqse acdi Gul xurde zerin sebase sacdi Caylar bulandi yixdi arxi Baglar agaci goyertdi saxi Gilas agaci dibinde mahim Cun mah idi dermiyani encum Yuz durlu qeba geyib cemenler Ag donunu geydi yasemenler Sirab gulunun uzunde ati Nergis oturar basinda xabi Her qoncede verdi ergavani Qumru feriden verir nisani Ta calmaya dan yeli tapanca Uzune niqabin ortdu qonce Yasil cemen ustde jale cin cin Exzer felek uste reski Pervin Serv etdi cemende serferazi Gul cilvelenir basinda nazi Cixmis budaq uste endelibi Menberde oxur cemen xetibi Cular axidir cemende her su Herkis gulunun gozunde uyxu Lale oturur basinda taci Hec servere yoxdur ehtiyaci Sunbul daramis sacin besane Enber qoxusun qilir fesane Cular axadir kenari bagdan Su icmeye ahu geldi dagdan Lale geceler yaxub ciragi Asiq cigerine cekdi dagi Nazile bezendi bag cervi Sancib basina dumi tezervi Guller vereqine doldu sebnem Cun birgahi hovzi abi zemzem Al ile yasil geyindi baglar Ag leceyi serpe saldi daglar Susen qilinc aldi bid xencer Eys etmeyenin gozune sancar Sayrar agac uste yuz sigircin Aheng tutar ona goyercin Esmekde nesimi enber efsan Yarpagi qilir budaqda lerzan Otgun qusu kocdu qildi pervaz Durnavu uqab ququra qaz Murcinu cucevu nerge sona Yaydi qanadin ki gole qona Keklik guler idi dagda qah qah Bayquslar oxurdu li meallah Serv oz ayagini saye salmis Zillu sacini hemsaye salmis Novruz gulunun aciq dehani Murg onda oxur hezar zebani Daglar tuledi buraxdi yali Kisner calagan qulun misali Quzuladi qoyun tokuldu doller Yaylaq hevesini qildi eller Dusmen qani tek qizardi her su Otgun saraya yeridi ahu Bir birini qovur keyikler Bala dolumu qilir peyikler Durmus cemen uzre serv ayaga Qilmagda tamasa sola saga Gul duxterinin ezasi yetmis Gulgun davagin basina ortmus Ahu doyurub quzu uyutdu Ogurlanib ozu ota getdi Sehraya buraxdi nafe ahu Xaki siyah oldu miski xosbu Durna ucub un ceker havade Geder unu qirx agac ziyade Bagriqaranin qaraldi bagri Sahlar ona varanda dogru Quslar yuvadan ucurdu bala Ahu yene sud verer qerala Cixdi gunese yer ejdahasi Buynuzunu saldi dag bugasi Her bir cicek uste qondu zenbur Dusurmeye cixdi danesin mur Her sey gunese qurutdu yasin Qovsi quzeh acdi ter qumasin Yarpaqlar agaclar uzre lerzan Kimisi cu tir kimisi peykan Seh tuti oxur seker kelamin Qend ile pur etdi bendu damin Dondu vetenine cumle quslar Geldi yuvasina qirlaquslar Sah Ismayil Xetainin seirleri daxil edilmis Dehname nin Bahariyye hissesinde faxte qumru col goyercini durna lacin bulbul turrac qumru qu uqab qaraqus qartal qurqura qaz keklik bayqus sigircin otkun qusu gogercin goyercin sahbaz serce tuti kimi qus adlari cekilir Bahariyye de adi cekilen bitki adlari da hemcinin onun tebieti sevmesinin ifadesi kimi qebul edile biler O burada tebieti taBahariyye Sah Ismayil Xetainin felsefe bu soze serlerinde bir defe rast gelinir astronomiya riyaziyyat musiqi edebiyyatsunasliq kimi elmleri derindMenbe Redakte Dehname Arxivlesdirilib 2006 05 11 at the Wayback MachineIstinadlar Redakte Azerbaycan edebiyyari olu kecid Meherrem Qasimli Mahmud Allahmanli 2018 Asiq seirinin poetik bicimleri ve cesidleri azerb Elm ve tehsil Istifade tarixi 2020 04 13 Edebiyyat ile elaqedar bu meqale qaralama halindadir Meqaleni redakte ederek Vikipediyani zenginlesdirin Menbe https az wikipedia org w index php title Bahariyye amp oldid 5720780, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,

ne axtarsan burda

, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.