Azərbaycan dili və ədəbiyyatı tədrisi (jurnal)
Azərbaycan dili və ədəbiyyat tədrisi — jurnalı Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin elmi-metodik nəşridir. 1954-cü il iyun ayının 15-i "Azərbaycan məktəbi" jurnalının metodik əlavəsi olaraq təsis edilən jurnal 1990-cı il dekabr ayının 3-dən etibarən "Azərbaycan məktəbi (jurnal)nın əlavəsi kimi deyil, Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin müstəqil elmi-metodik nəşri olaraq "Ana sözu" adı ilə dərc edilməyə başladı və 1997-ci il aprel ayının 2-dən bu günədək əvvəlki, yəni "Azərbaycan dili və ədəbiyyat tədrisi" adı ilə dərcini davam etdirir. Jurnal Azərbaycan Respublikasının Prezidenti yanında Ali Attestasiya Komissiyasının qərarı ilə dissertasiyaların əsas nəticələrinin dərc olunması tövsiyə edilən nəşrlər sırasına daxildir.
Azərbaycan dili və ədəbiyyat tədrisi | |
---|---|
Baş redaktor | Sehran Səfərov |
Növ | jurnal |
Format | A4 |
Tiraj | 800 |
Təsisçi | Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi |
Təsis tarixi | 1954 |
Ölkə | |
Dil | Azərbaycan, rus, ingilis və türk |
journal.edu.az |
Tarixi
1950-ci illərin əvvəllərində Respublikada elmi-pedaqoji fikirin geniş ifadəsi üçün yeni çap imkanları axtarılırdı. Belə bir vaxtda elmi-pedaqoji prosesin effektivliyini yüksəltmək məqsədi ilə ayrı-ayrı fənlər üzrə yeni məcmuələrin yaranmasına ciddi ehtiyac duyulurdu. Həmin dövrə kimi ana dilimizin və ədəbiyyatın tədrisi, bu sahədəki problemlərlə bağlı yazılar ancaq müvafiq kitab, qəzet və ədəbi-bədii jurnallarda çap olunduğundan, ayrıca jurnalın nəşrinə zərurət var idi. Ona görə də Azərbaycan SSR Maarif Nazirliyinin qərarı ilə "Azərbaycan məktəbi" jurnalına əlavə olaraq "Azərbaycan dili və ədəbiyyat tədrisi" jurnalı çap olunmağa başladı. Jurnalın ilk nömrəsi 1954-cü il iyun ayının 15-i işıq üzü gördü. Həcmi 5,23 çap vərəqi olan və ildə 4 dəfə dərc edilən bu məcmuənin ilk baş redaktoru filologiya elmləri doktoru, professor Əbdüləzəl Dəmirçizadə oldu. Jurnalın ilk nömrəsi baş redaktorun "Müasir Azərbaycan dilinin əsas lüğət fondu" sərlövhəli 10 səhifəlik məqaləsi ilə açılırdı. Jurnalın 2-ci nömrəsində müəllimlərə kömək məqsədi ilə ölkəmizdə ilk dəfə olaraq 1954-1955-ci tədris ilini əhatə edən Azərbaycan dili, ədəbi qiraət və ədəbiyyat proqramının I-X sinifər üzrə dərs bölgüsü də verilmişdir. 1989-cu il avqustun 18-i Azərbaycan KP Mərkəzi Komitəsi "Azərbaycan SSR-də Azərbaycan dilinin dövlət dili kimi daha fəal işlədilməsini təmin etmək haqqında" qərar qəbul etdi. Bu qərara əsasən, həmin ilin sonlarında Azərbaycan SSR Xalq Təhsili Nazirliyinin xüsusi əmrinə müvafiq olaraq, əlavə kimi buraxılan "Azərbaycan dili və ədəbiyyat tədrisi" jurnalının adı dəyişdirildi, əvəzində Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin müstəqil elmi-metodik nəşri olaraq fəaliyyət göstərən və 6,5 çap vərəqi həcimində dərc edilən elmi-kütləvi, pedaqoji jurnal olan "Ana sözü" çap edilməyə başladı. Jurnal bu adla 1990-cı ildən 1996-cı ilədək yüksək tirajla nəşr edildi. 1997-ci il aprel ayının 2-də "Ana sözü" jurnalının çapı dayandırıldı. 1997-ci ildən etibarən, jurnal fəaliyyətini əvvəlki adla, yəni, "Azərbaycan dili və ədəbiyyat tədrisi" adı ilə davam etdirir.
Fəaliyyəti
"Azərbaycan dili və ədəbiyyat tədrisi" jurnalı fəaliyyətinin 65 ili ərzində Azərbaycan dili və ədəbiyyatın tədrisi metodikasını, Azərbaycan dilinin təbliği və tədqiqi problemlərini araşdırmış, müəllimlərin bilik səviyyələri və elmi-metodik təcrübələrinin artırılmasında müstəsna rol oynamışdır. Jurnal "Azərbaycan məktəbi"-nin əlavələri arasında elmiliyinə, əhatə dairəsi və həcminə görə digər məcmuələrdən hər zaman fərqlənmişdir. Burada mütəmadi olaraq Azərbaycan dili və ədəbiyyat fənlərinin tədrisinə dair müasir metodikanı, qabaqcıl muəllimlərin iş təcrübələrini ümumiləşdirən yazılar dərc olunur. Jurnalda, eyni zanmanda, Azərbaycan dili və ədəbiyyatının elmi-nəzəri məsələlərini müasir baxımdan şərh edən məqalələr verilir və müəllimlərin maraq dairəsini nəzərə alaraq onlar üçün faydalı olan elmi-metodik yazılar xarici ölkə jurnallarından tərcümə edilərək jurnalın səhifələrində işıqlandırılır.
"Azərbaycan dili və ədəbiyyat tədrisi" jurnalı fəaliyyətini təhsildə baş verən yenilik və müasir inkişaf tendensiyasiyalarına uyğun olaraq davam etdirir. Bu məqsədlə jurnalın səhifələrində yeni pedaqoji texnologiyaların tətbiqi və dünyanın qabaqcıl pedaqoji təcrübələrinə dair yazılara sistemli olaraq yer verilir. Bu amil müəllimlərin peşəkarlıq səviyyələrinin artırılmasında mühüm rol oynayır. "Azərbaycan dili və ədəbiyyat tədrisi" jurnalı Worldcat, Library of Congress, University of Texas Libraries, Academia.edu, scribd.ru tərəfindən tanınaraq indekslənir.
Jurnalın rubrikaları
- "Ədəbiyyatın metodikası"
- "Dilçilik və ədəbiyyatşünaslıq məsələləri"
- "Dialektologiya"
- "Türk dili və ədəbiyyatı"
- "Azərbaycan dili və ədəbiyyat dərsliklərimiz"
Jurnalın baş redaktorları
Jurnalın ilk baş redaktoru filologiya elmləri doktoru, professor Əbdüləzəl Dəmirçizadə (1954-1959) olmuşdur. Növbəti illərdə isə jurnala ölkədə və SSRİ miqyasında tanınmış alimlər: ped.elmlər doktoru Ağamməd Abdullayev (1959-1975), Əziz Əfəndizadə, Mirabbas Aslanov, Bahəddin Yunusov, Məhəmməd Baharlı (2007-2019) baş redaktorluq etmişlər.Hal-hazırda (2021-ci ildən) baş redaktor Sehran Səfərov-dur.
Jurnalla əməkdaşlıq edən məşhurlar
"Azərbaycan dili və ədəbiyyat tədrisi" jurnalının səhifələrində respublikamızın görkəmli elm və təhsil xadimləri, metodist alimlər, adlı-sanlı müəllimlər cıxış edərək, fikir mübadiləsi aparmışlar. Jurnalda professorlar Məmməd Cəfər Cəfərov, Əziz Mirəhmədov, Əziz Əfəndizadə, S.Əfəndiyev, Ağamməd Abdullayev, S.Cəfərov, pedaqoji elmlər namizədi Ə.Qaradağlı, Bəşir Əhmədov, Ə.Kəlbəliyev, Həsən Balıyev, Əjdər Ağayev, A.Paşayev, Xeyrulla Məmmədov, V.Qurbanov, C.Əhmədov, S.Həsənova, Y.Babayev, Cəfər Xəndan, Məmmədağa Şirəliyev, B.Muradov, E.Maqsudov, B.Muradov, S.Hüseynoğlu (Əliyev), eyni zamanda Rusiyanın 4 tanınmış elm xadiminin: prof. Leonid İvanoviç Timofeyevin "Ədəbiyyat nəzəriyyəsinin əsas anlayışlarının sistemləşdirilməsi haqqında", prof. Arnold Stepanoviç Çikobavanın "Dilçiliyə giriş", prof. Aleksandr Revyakinin "Ədəbiyyat və həyat", ped.elmlər doktoru İsaak Yakovleviç Lernerin "Təlim metodlarının sistemi (didaktik aspektdə)" adlı fundamental məqalələri dərc edilmişdir. Akademiklər Ağamusa Axundov, Bəkir Nəbiyev, İsa Həbibbəyli, AMEA-nın müxbir üzvləri Tofiq Hacıyev, Nizami Cəfərov, professorlar Yusif Seyidov, Şəmistan Mikayılov, Qəzənfər Kazımov, Ənvər Abbasov, qabaqcıl təhsil işçiləri Əsgər Quliyev, Qənirə Əmircanova da jurnalın fəaliyyətində yaxından iştirak etmiş, maraqlı yazılarla oxucuların görüşünə gəlmişlər.
Həmçinin bax
- Təhsil (jurnal)
- Azərbaycan məktəbi (jurnal)
- Fizika, riyaziyyat və informatika tədrisi (jurnal)
- Məktəbəqədər və ibtidai təhsil (jurnal)
- "Kurikulum" elmi-metodik jurnalı
Xarici keçidlər
- Təhsil Nazirliyinin saytında "Azərbaycan dili və ədəbiyyatı tədrisi" jurnalı haqqında
- Elmi jurnallar
- WORLDCAT
- LIBRARY OF CONGRESS
- UNİVERSİTY OF TEXAS LİBRARİES
İstinadlar
- "Azərbaycan dili və ədəbiyyatı tədrisi" jurnalının 60 yaşı tamam olur. Məhəmməd Baharlı. 2014. 4 iyul. Səh. 9 http://www.anl.az/down/meqale/az_muellimi/2014/iyul/382283.htm
- "Azərbaycan dili və ədəbiyyatı tədrisi" jurnalı http://www.edu.gov.az/upload/file/02-Azerbaycan-dili-ve-edebiyyat-tedrisi.pdf 2020-02-01 at the Wayback Machine
- "Azərbaycan dili və ədəbiyyatı tədrisi" jurnalı, oktyabr-dekabr, 2016, №4(250)
- Məhəmməd Baharlı. 55 il müəllimlərin xidmətində. "Azərbaycan dili və ədəbiyyatı tədrisi" jurnalı, aprel-iyun, 2009-cu il, №2(220)