Amundsen-Skott stansiyası (ing.Amundsen–Scott South Pole Station) — Amerikaya məxsus olan, 1956-cı ildən fəaliyyət göstərən qütb stansiyası. Stansiya cənub qütbündə yerləşir. Dəniz səviyyəsindən 2835 metr hündürlüyə malikdir. Materik daxilində inşa edilən ilk stansiyadır.
Stansiya 1956-cı ilin noyabrında elmi məqsədlər üçün inşa edilmişdir.
Xronologiya
Açılış zamanı stansiya cənub qütbü üzərində yerləşirdi. Ancaq 2006-cı ilə olan məlumata görə isə buzların hərəkəti ilə əlaqədar olaraq stansiya cənub qetbündən 100 metr aralıda yerləşir. Stansiya cənub qütbünü ilk fəth efən Raul Amundsen və Robert Skottun şərəfinə adlandırılmışdır.
Stansiya 2835 metr dəniz səviyyəsində yuxarıda yerləşir. Burada buzlağın qalınlığı 2850 m (2005) təşkil edir. Orta illik temperatur -49 °C təşkil edir. Maksimal temperatur -28 °C (dekabr), minimal temperatur isə −60 °C (iyul) təşkil edir. Küləyin orta illik güçü 5,5 m/s-dir.
Stansiyanın formalaşdırılması(1957—1975)
İlk əvvəl hazırda «Köhnə qütb» (ing.Old Pole) adlandırılan düşərgə qurulmuşdur. 1956-1957-ci illər ABŞ Hərbi-Dəniz qüvvələrinin təşkil etdiyi ekspedisiya zamanı cənub qütbünə cəmi 18 nəfər göndərilir. Onlar 1957-ci ilin qışını burada keçirirlər. Burada baza buzun altında quraşdırılır. Bazada istənilən hava şəraitində yaşamağa imkan verən şərait qurulur. Elə həmin ildə ən soyuq temperatur −74 °C (−102 °F) qeydə alınır. Bu cür şəraitdə yalnız xüsusi mühafizə şəraitində yaşamaq mümkündür 1957-ci ildən tərk edilmiş taxtadan ibarət tikili il ərzində 60–80 mm qarla örtülür. Hazırda isə bütünlüklə qarın altında qalmışdır. Bu tikili taxtadan ibarət olduğundan tamamən dağılmışdır.
4 yanvar 1958 ildə stansiyaya Transantarktik ekspedisiyası məşhur alpinist Edmund Hillaridə daxil olmaqla ilk dəfə avtomobillə cənub qütbünə hərəkət etmişlər.
(1975—2003)
«Amundsen — Skott» stansiyası
Alminyumdan ibarət olan «çadır» qütbün görməli yerlərindən idi. Burada poçt və mağaza belə olmuşdur.
Qütbdə olan istənilən obyekt bir müddətdən sonra qarın altına gömülür. Stansiyanın qardan təmizləmək məqsədi ilə tonlarda yanacağ sərf edilir. Burada bir l yanacaq 7 $ başa gəlir.
1975-ci ildə quraşdırılan avadanlıqlar tədricən köhnəlmişdir.
Yeni Elmi kompleks (2003 -)
Unikal yeni konstruksiya qarın stansiyanın üzərini örtməsinə imkan vermir. Xüsusi quruluş qarın stansiyadan yan keçməsimi təmin edir. Bununla belə qarla örtülmə hacana baş verəcəkdir. Ancaq bununda qaşsını almaq məqsədi ilə xüsusi qaldırıcılar quraşdırılmışdır. Bu isə stansiyanın xidmət müddətini 30-45 il olmasına imkan verir.
Tikinti materilları «Lockheed C-130 Hercules» təyyarələri ilə «Msr-Merdo» stansiyasından daşınmışdır. Materilalların daşınması üçün 1000 uçuş həyata keçirilmişdir. Kompleksdə tikilən obyektlər:
11-kilometrlik aşağı güçlü anten kosmik fırtınalar haqqında məlumat toplamaq məqsədi güdür.
15 yanvar 2008 ildə ABŞ bayrağı yeni kompleksdə qaldırılır. Stansiya yayda 150, qışda isə 50 nəfəri qəbul edə bilər.
İqlim
Cənub qütbündə orta illik temperatur −57,8 °C-dir. Bu isə dünyada orta illik temperaturlar arasında ən aşağı rəqəmdir. İkici nəticə isə Vostok stansiyasıdır. Burada orta illik temperatur -55,6 °C təşkil edir. Cənub qütbündə ən soyuq temperatur −82,8 °C olaraq qeydə alınmışdır. Ən soyuq temperatur isə Vostok stansiyasında qeydə alınmışdır (−89,6 °C). Şimal yarımkürrəsibdə isə ən soyuq ərazı Oymyakondur (-71 °C). XXI əsrdə Antarktida ərazisində ən soyuq temperatur 1 avqust 2005 ildə -79,3 °C olaraq qeydə alınmışdır.
Nəqliyyat
Jack F. Paulus Skiway.
Stansiyada eniş zolağı istənilən təyyarələri qəbul edə bilir. Eniş zolağının uzunluğu 3658 metrdir.
Herkules təyyarələri əsasən stansiyaya laxım olan iri avadanlıqların daşınmasında istifadə edilir. Mak-Merdo - Cənub qütbü şossesi isə yüklərin daşınmasını asanlaşdırmışdır.
Rabitə
Stansiya ilə əlaqə NASA peyk stansiysları olan TDRS-F1, Marisat, LES 9, GOES və İridiumla yaradılır.
Olaylar
1991 ildə Maykl Peylin bazanı ziyarət etmişdir.
1996-ci ildə dünyada ilk dəfə olaraq qatın qütb komandası «Metelisa» elmi-araşdırma ekspedisiyası çərçivəsində «Vostok — Amundsen-Skott».maşrutunu həyata keçirmişdir.
1999-ci ildə qışlama zamanı həkim Cerri Nilsen özündə döş xərçəngi aşksrlayır. O, dərmanlsrdan istifadə etməklə kimyaterapiya keçməli olur. Sonradan isə ilk təyyarənin gəlməsi ilə o köçürülmüşdür. 1 yanvar 2000 ildə NASA cənub qütbündən bir başa canlı yayım həyata keçirilmişdir . Bu canlı yayım zamanı ABŞ məktəbliləri hətta burada işləyən alimlərə suallar vermişlər.
2007-ci ildə stansiyanı Rusiyanın dövlət işçiləri ziyarət etmişdir. Onlar Çilidən bir-başa Mi-8 helikopteri ilə cənub qütbünə gəlmişlər.
6 sentyabr 2007 ildə National Geographic Channel şirkəti Man Made ТВ-şousunda buradakı yeni tikilidən reportaj təqdim etmişdir.
9 noyabrda isə Today kompaniyası NBC Enn Kerrinin müəliffliyi ilə cənub qütbündən bir başa canlı bağlantı yaratmışdır.
Mövlud günü (2007) stansiyanın iki əməkdaşı içkili olması ilə əlaqədar dava salmış və qısa müddət ərzində isə ekakuasiya edilmişlər.
Qalereya
Yeni stansiya
Yeni stansiya (quş baxışı), yanvar 2005
Yeni stansiya, yanvar 2007
Cənub qütbü, 1996 il
Köhnə stansiya
Köhnə stansiya, fevral 2007
Keçmiş tikilinin qalıqları, yanvar 2007
Anbar, yanvar 2007
2009 il
İstinadlar
Icy Overland Trip May Add Ground Vehicles to South Pole Supply Missions
"South Pole-News". Southpolestation.com. 2012-02-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-11-08.
"South Pole TDRSS Relay (SPTR)". Msp.gsfc.nasa.gov. 2000-09-01. 2012-02-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-11-08.
"Expedition Technology News". Human Edge Tech. 2012-02-13 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-11-08.
Greg Falxa. "Tech Crew at the South Pole Interactive TV Broadcast". Falxa.net. 2012-02-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-11-08.
. 2012-02-08 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-10-14.
"Two Russian helicopters land at the South Pole". Timesrussia.com. İstifadə tarixi: 2009-11-08.
. 2007-10-22 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2016-10-14.
10:36 a.m. ET (2007-11-09). "Ann Curry's live broadcast from the South Pole". MSNBC. 2012-02-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-11-08.
"Antarctic base staff evacuated after Christmas brawl". Guardian. 2012-02-13 tarixində arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2009-11-08.
Mənbə
ABŞ cənub qütbündə yeni elmi kompleks qurur
South Pole Live Camera
Fotoreportaj. Cənub qütbündə yerləşən Amundsen-Skott stansiyası 2016-04-22 at the Wayback Machine
Avqust 29, 2021
amundsen, skott, cənub, qütb, stansiyası, amundsen, skott, stansiyası, amundsen, scott, south, pole, station, amerikaya, məxsus, olan, 1956, ildən, fəaliyyət, göstərən, qütb, stansiyası, stansiya, cənub, qütbündə, yerləşir, dəniz, səviyyəsindən, 2835, metr, hü. Amundsen Skott stansiyasi ing Amundsen Scott South Pole Station Amerikaya mexsus olan 1956 ci ilden fealiyyet gosteren qutb stansiyasi Stansiya cenub qutbunde yerlesir Deniz seviyyesinden 2835 metr hundurluye malikdir Materik daxilinde insa edilen ilk stansiyadir Amundsen Skott stansiyasiAmundsen Skott stansiyasi Antarktida xeritesinde Amundsen Skott stansiyasi Qutb pariltisi Amundsen Skott stansiyasinda Stansiya 1956 ci ilin noyabrinda elmi meqsedler ucun insa edilmisdir Mundericat 1 Xronologiya 1 1 Stansiyanin formalasdirilmasi 1957 1975 1 2 1975 2003 1 3 Yeni Elmi kompleks 2003 2 Iqlim 2 1 Neqliyyat 2 2 Rabite 3 Olaylar 4 Qalereya 4 1 Yeni stansiya 4 2 Kohne stansiya 5 Istinadlar 6 MenbeXronologiya RedakteAcilis zamani stansiya cenub qutbu uzerinde yerlesirdi Ancaq 2006 ci ile olan melumata gore ise buzlarin hereketi ile elaqedar olaraq stansiya cenub qetbunden 100 metr aralida yerlesir Stansiya cenub qutbunu ilk feth efen Raul Amundsen ve Robert Skottun serefine adlandirilmisdir Stansiya 2835 metr deniz seviyyesinde yuxarida yerlesir Burada buzlagin qalinligi 2850 m 2005 teskil edir Orta illik temperatur 49 C teskil edir Maksimal temperatur 28 C dekabr minimal temperatur ise 60 C iyul teskil edir Kuleyin orta illik gucu 5 5 m s dir Stansiyanin formalasdirilmasi 1957 1975 Redakte Ilk evvel hazirda Kohne qutb ing Old Pole adlandirilan duserge qurulmusdur 1956 1957 ci iller ABS Herbi Deniz quvvelerinin teskil etdiyi ekspedisiya zamani cenub qutbune cemi 18 nefer gonderilir Onlar 1957 ci ilin qisini burada kecirirler Burada baza buzun altinda qurasdirilir Bazada istenilen hava seraitinde yasamaga imkan veren serait qurulur Ele hemin ilde en soyuq temperatur 74 C 102 F qeyde alinir Bu cur seraitde yalniz xususi muhafize seraitinde yasamaq mumkundur 1957 ci ilden terk edilmis taxtadan ibaret tikili il erzinde 60 80 mm qarla ortulur Hazirda ise butunlukle qarin altinda qalmisdir Bu tikili taxtadan ibaret oldugundan tamamen dagilmisdir 4 yanvar 1958 ilde stansiyaya Transantarktik ekspedisiyasi meshur alpinist Edmund Hillaride daxil olmaqla ilk defe avtomobille cenub qutbune hereket etmisler 1975 2003 Redakte Amundsen Skott stansiyasi Alminyumdan ibaret olan cadir qutbun gormeli yerlerinden idi Burada poct ve magaza bele olmusdur Qutbde olan istenilen obyekt bir muddetden sonra qarin altina gomulur Stansiyanin qardan temizlemek meqsedi ile tonlarda yanacag serf edilir Burada bir l yanacaq 7 basa gelir 1975 ci ilde qurasdirilan avadanliqlar tedricen kohnelmisdir Yeni Elmi kompleks 2003 Redakte Unikal yeni konstruksiya qarin stansiyanin uzerini ortmesine imkan vermir Xususi qurulus qarin stansiyadan yan kecmesimi temin edir Bununla bele qarla ortulme hacana bas verecekdir Ancaq bununda qassini almaq meqsedi ile xususi qaldiricilar qurasdirilmisdir Bu ise stansiyanin xidmet muddetini 30 45 il olmasina imkan verir Tikinti materillari Lockheed C 130 Hercules teyyareleri ile Msr Merdo stansiyasindan dasinmisdir Materilallarin dasinmasi ucun 1000 ucus heyata kecirilmisdir Kompleksde tikilen obyektler 11 kilometrlik asagi guclu anten kosmik firtinalar haqqinda melumat toplamaq meqsedi gudur Cenub qutbunde en guclu 10 metrlik teleskop 2006 ci ilde stansiyaya ilk defe Mak Merdo Cenub qutbu sossesi 1 ile yuk dasinmisdir 15 yanvar 2008 ilde ABS bayragi yeni kompleksde qaldirilir Stansiya yayda 150 qisda ise 50 neferi qebul ede biler Iqlim RedakteCenub qutbunde orta illik temperatur 57 8 C dir Bu ise dunyada orta illik temperaturlar arasinda en asagi reqemdir Ikici netice ise Vostok stansiyasidir Burada orta illik temperatur 55 6 C teskil edir Cenub qutbunde en soyuq temperatur 82 8 C olaraq qeyde alinmisdir En soyuq temperatur ise Vostok stansiyasinda qeyde alinmisdir 89 6 C Simal yarimkurresibde ise en soyuq erazi Oymyakondur 71 C XXI esrde Antarktida erazisinde en soyuq temperatur 1 avqust 2005 ilde 79 3 C olaraq qeyde alinmisdir Neqliyyat Redakte Jack F Paulus Skiway Stansiyada enis zolagi istenilen teyyareleri qebul ede bilir Enis zolaginin uzunlugu 3658 metrdir Herkules teyyareleri esasen stansiyaya laxim olan iri avadanliqlarin dasinmasinda istifade edilir Mak Merdo Cenub qutbu sossesi ise yuklerin dasinmasini asanlasdirmisdir Rabite Redakte Stansiya ile elaqe NASA peyk stansiyslari olan TDRS F1 Marisat LES 9 GOES ve Iridiumla yaradilir 2 3 Olaylar Redakte1991 ilde Maykl Peylin bazani ziyaret etmisdir 1996 ci ilde dunyada ilk defe olaraq qatin qutb komandasi Metelisa elmi arasdirma ekspedisiyasi cercivesinde Vostok Amundsen Skott masrutunu heyata kecirmisdir 1999 ci ilde qislama zamani hekim Cerri Nilsen ozunde dos xercengi asksrlayir O dermanlsrdan istifade etmekle kimyaterapiya kecmeli olur Sonradan ise ilk teyyarenin gelmesi ile o kocurulmusdur 1 yanvar 2000 ilde NASA cenub qutbunden bir basa canli yayim heyata kecirilmisdir 4 Bu canli yayim zamani ABS mekteblileri hetta burada isleyen alimlere suallar vermisler 5 2007 ci ilde stansiyani Rusiyanin dovlet iscileri ziyaret etmisdir Onlar Ciliden bir basa Mi 8 helikopteri ile cenub qutbune gelmisler 6 7 6 sentyabr 2007 ilde National Geographic Channel sirketi Man Made TV sousunda buradaki yeni tikiliden reportaj teqdim etmisdir 8 9 noyabrda ise Today kompaniyasi NBC Enn Kerrinin mueliffliyi ile cenub qutbunden bir basa canli baglanti yaratmisdir 9 Movlud gunu 2007 stansiyanin iki emekdasi ickili olmasi ile elaqedar dava salmis ve qisa muddet erzinde ise ekakuasiya edilmisler 10 Qalereya RedakteYeni stansiya Redakte Yeni stansiya qus baxisi yanvar 2005 Yeni stansiya yanvar 2007 Cenub qutbu 1996 ilKohne stansiya Redakte Kohne stansiya fevral 2007 Kecmis tikilinin qaliqlari yanvar 2007 Anbar yanvar 2007 2009 ilIstinadlar Redakte Icy Overland Trip May Add Ground Vehicles to South Pole Supply Missions South Pole News Southpolestation com 2012 02 13 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 11 08 South Pole TDRSS Relay SPTR Msp gsfc nasa gov 2000 09 01 2012 02 13 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 11 08 Expedition Technology News Human Edge Tech 2012 02 13 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 11 08 Greg Falxa Tech Crew at the South Pole Interactive TV Broadcast Falxa net 2012 02 13 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 11 08 Patrushev lands at South Pole during Antarctic expedition 2012 02 08 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 10 14 Two Russian helicopters land at the South Pole Timesrussia com Istifade tarixi 2009 11 08 National Geographic Channel s South Pole Project 2007 10 22 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2016 10 14 10 36 a m ET 2007 11 09 Ann Curry s live broadcast from the South Pole MSNBC 2012 02 13 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 11 08 Antarctic base staff evacuated after Christmas brawl Guardian 2012 02 13 tarixinde arxivlesdirilib Istifade tarixi 2009 11 08 Menbe RedakteABS cenub qutbunde yeni elmi kompleks qurur South Pole Live Camera Fotoreportaj Cenub qutbunde yerlesen Amundsen Skott stansiyasi Arxivlesdirilib 2016 04 22 at the Wayback MachineMenbe https az wikipedia org w index php title Amundsen Skott Cenub Qutb Stansiyasi amp oldid 5717810, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}
.jpg.html){kind=link}
.jpg.html){kind=link}
.jpg.html){kind=link}
