Ammonium duzları

Ammonium duzları - bərk, əsasən ağ rəngli, suda yaxşı həll olan kristal maddələrdir.

Alınması

1. Ammonium duzları ammonyakın və ya ammonium hidroksidin turşularla qarşılıqlı təsirindən alınır:

• NH₃ + HCl → NH₄Cl
• H₂SO₄ + 2(NH₃*H₂O) → (NH₄)₂SO₄ + 2H₂O

2. Ammonyakın xlorla qarşılıqlı təsirindən alınır:

• 8NH₃ + 3Cl₂ → N₂↑ + 6NH₄Cl

Fiziki xassələri

Tərkibində -NH₄+ olan ammonium duzları rənginə və bəzi digər xassələrinə gorə natrium duzlarına oxşayır. Ammonium duzları suda yaxşı həll olur . Su məhlulunda tamamilə dissosiasiya edir. İylidir.

• NH₃ +H₂O ↔ NH₃H₂O ↔ NH₄+ OH^-

Bu reaksiya dönəndir, ona görə də sulu məhlulda ammonium hidroksid ammonyakla eyni tarazlıqdadır. Ammonium duzları duzlara məxsus xassələri özündə əks etdirir. Qələvi ilə təsir etdikdə qaz şəklində ammonyak ayrılır. Qızdırıldıqda bütün ammonium duzları parçalanır.

Kimyəvi xassələri

Qüvvətli elektrolitlərdir (sulu məhlullarda dissosiasiya edir):

• NH₄Cl ↔ NH₄+ + Cl⁻

Qızdırıldıqa parçalanır: Əgər tuşu uçucudursa

• NH₄Cl → NH₃↑ + HCl
• NH₄HCO₃ → NH₃↑ + Н₂O¬ + CO₂

Əgər anion turşu xassəsi göstərərsə

• NH₄NO₃ → N₂O↑ + 2Н₂O
• (NH₄)₂Cr₂O₇ → N₂↑ + Cr₂O₃+ 4Н₂O

Turşularla reaksiyaya daxil olur (dəyişmə reaksiyası)

• (NH₄)₂CO₃ + 2HCl → 2NH₄Cl + Н₂O + CO₂ ↑
• 2NH₄+ + CO₃²⁻ + 2H+ + 2Cl− → 2NH₄₊ + 2Cl− + Н₂O + CO₂ ↑
• CO₃²− + 2H⁺ → Н₂O + CO₂ ↑

Duzlarla reaksiyaya daxil olur (əvəzetmə reaksiyası)

• (NH₄)₂SO₄ + Ba(NO₃)₂ → BaSO₄ ↓ + 2NH₄NO₃
• 2NH₄+ + SO₄ + Ba²⁺ + 2NO₃− → BaSO₄ ↓ + 2NH₄⁺ + 2NO₃⁻
• Ba²⁺ + SO₄²⁻ → BaSO₄ ↓

Hidrolizə uğrayırlar (zəif əsasla qüvvətli turşunun duzu kimi)

• NH₄Cl + Н₂O ↔ NH₄OH + HCl
• NH₄⁺ + Н₂O ↔ NH₄OH + H⁺

Qələvilərlə qızdırıldıqda ammonyak ayrılır (ammonium ionu üçün təyinetmə reaksiyası)

• NH₄Cl + NaOH → NaCl + NH₃ ↑ + Н₂O

Tətbiqi

• NH₄NO₃ – ammonium nitrat azot gübrəsinin , eləcə də partladıcı maddələrin hazırlanmasında;
• (NH₄)₂SO₄ - ucuz azot gübrəsi kimi;
• NH₄HCO₃ - ammonium hidrokarbonat:
• (NH₄)₂CO₃ -ammonium karbonat qida sənayesində və un məmulatların hazırlanmasında şişirdici kimi, vitamin istehsalında, tibbdə istifadə edilir.

Təyini

Ammonium duzlarının xarakter reaksiyası onları qələvilərlə qızdırdıqda ammonyakın ayrılmasıdır.

Mənbə

• Priestley, Joseph. Observations on Alkaline Air // Experiments and Observations on Different Kinds of Air. — Second edition. — 1775. — Vol. I. — P. 163-177.
• Berthollet (1788). «Analyse de'l Alkali volatil». Histoire de l'Académie Royale des Sciences. Année M. DCCLXXXV. Avec les Mémoires de Mathématique & de Physique pour la même Année: 316-326.
• Малина И.К. Синтез аммиака // Книга для чтения по неорганической химии. Пособие для учащихся. Ч. II. — М.: Просвещение, 1975. — С. 52—62.
• Karl S. Roth, MD. eMedicine Specialties > Metabolic Diseases > Hyperammonemia. Проверено 7 июля 2009.
• Adjei, M. B.; Quesenberry, K. H. and Chamblis, C. G. Nitrogen Fixation and Inoculation of Forage Legumes. University of Florida IFAS Extension (June 2002). Архивировано 20 мая 2007 года.
• PubChem Substance Summary. Проверено 7 июля 2009.
• Zschocke, Johannes, and Georg Hoffman. Vademecum Metabolism. — Friedrichsdorf, Germany: Milupa GmbH, 2004.
• Rose, Burton, and Helmut Rennke. Renal Pathophysiology. — Baltimore: Williams & Wilkins, 1994. — ISBN 0-683-07354-0.
• Campbell Neil A. 44 // Biology. — 6th. — San Francisco: Pearson Education, Inc, 2002. — P. 937–938. — ISBN 0-8053-6624-5.
• http://www.rhbz.info/rhbz3.1.5.4.html 2011-12-30 at the Wayback Machine Учебное пособие по РХБЗ. Характеристика аварийно химически опасных веществ
• ГОСТ 12.1.005-88. Система стандартов безопасности труда. Общие санитарно-гигиенические требования к воздуху рабочей зоны
• СанПиН 2.1.2.1002-00. Санитарно-эпидемиологические требования к жилым зданиям и помещениям «Известия». Наука
• Ходаков Ю. В., Эпштейн Д. А., Глориозов П. А. § 19. Взаимодействие азота с водородом // Неорганическая химия. Учебник для 9 класса. — 7-е изд. — М.: Просвещение, 1976. — С. 38—41. — 2 350 000 экз.
• Гордон А., Форд Р. Спутник химика.//Перевод на русский язык Розенберга Е. Л., Коппель С. И. — М.: Мир, 1976. — 544 с.
• Ахметов Н. С. Общая и неорганическая химия. — М.: Высшая школа, 2001.
• Карапетьянц М. Х., Дракин С. И. Общая и неорганическая химия. — М.: Химия, 1994
• Акимова Л. Д. Изучающим основы холодильной техники. — М., 1996.
• Ельницкий А. П., Василевская Е. И., Шарапа Е. И., Шиманович И. Е.Химия. — Мн.: Народная асвета, 2007.