Alto-Senepa (1995-ci il 26 yanvar-28 fevral) Ekvador və Peru arasında mübahisəli torpaqlara sahib olma üçün başlanan müharibə. İki ölkə arasında 1941-ci ildə sərhəd anlaşması imzalanır. 1960-cı ildə Ekvador bu anlaşmanı tanımadığını bildirdi. 1981-ci ildə Pakuişa müharibəsiPerunun qalibiyyətilə başa catsada.Konflikt həll olunmamış qalır. 1995-ci ildə cözülməmiş ərazi problemi növbəti hərbi toqquşmaya səbəb olur. Sonuca əsasən hər iki tərəf özünü qalib elan elan etdi. Qərb yarımkürrəsinin ən uzun sürən konflikti 1998-ci ildə Argentina,Braziliya,Çili və ABŞın təziqi ilə tamamən həll edilir.
Alto Senepa vadisində Ekvador və Peru hərbi zastavaları, yanvar 1995
Müharibəyə aparan yol
Hərbi əməliyyatlar əsasən Senepa çayı hövzəsində baş verir. Bu 78 km uzanan sərhəd ərazisi 1948-ci ildən dondurulmuş vəziyyətdə həll edilməmiş olaraq qalır. Bu ərazini hər iki tərəf öz ərazisi olduğunu deyir. 1991-ci ildə ilk toquşmalar Pacakutek postu üzündən baş verir. Əslində bu post 60 km şimalda mübahisəli ərazidə Kordilyer-del-Kondorda idi.Sərhəddə atışma sısləri gəlirdi.Əsasən Pio anlaşması gününün il dönümü daha şiddətli idi. 1994-cü ilin sonlarına yaxın vəziyyət daha da agırlaşdı.Peru tərəfin verdiyi məlumata görə perulu patrullar Ekvador patrulu tərəfindən tutulur.Bu hadisə noyabrda Sur Bazası yaxınlığda baş vermişdi. Hər iki tərəfin məsul zabitləri (Peru tərəf 20 dekabr) (Ekvador tərəf 12 dekabr) Sur bazasında görüşür. Peru tərəfi Ekvadoru günahlandırır. Ekvador tərəfi əsirləri buraxmamaqda qərarlı idi. Dekabrda hər iki tərəf əraziyə əlavə qüvvə yerləşdirdi.Patrul qüvvələri gücləndirildi. Ekvador əraziyə specnaz və BM1, Hava Hücümundan Müdafiə Qüvvələrini yaxın ərazıdə yerləşdirir.Hərbi Hava Qüvvələrini isə əraziyə yaxın bir yerə gətirir. Perunu bu baxımından vəziyyəti hecdə yaxşı deyildi cünki bölgəyə demək olar ki yol yoxdur. O səbəbdən hərbi texnika ancaq hava nəqliyyatı vastəsi ilə gətirilirdi.Artıq üc həftədən sonra 1995-ci ildə hər iki tərəfdən 5000 əsgər yerləşdirmişdi. 8-9 yanvar Sur bazası yaxınlığında 4 Peru əsgəri əsir götürülür, amma bir müddət sonra azad buraxılır. 11 yanvar Peru Ekvadorun <<Y>> düşərgəsini atəşə tutur. Artıq Peru bəlgəyə kifayyət qədər qüvvəsi olduğundan özünü daha da əmin hiss edərək Ekvador əsgərlərini bölgədən cıxarmağı düşünürdü. 21yanvar Peru avisiası İlk kəşfiyyat ucuşlarına başladı. 22 yanvar Ekvadorun nəzarətində olan ərazilərə yaxın Perunun 20 əsgəri Helikopter meydancası tikir. Ekvador ordu komandanı nə Prezidentə nə də BMTTŞ-ına xəbər etmədən Peru düşərgələrinə specnaz cıxarmağı əmr edir.Bu addım Peru tərəfindən müharibəyə başlamaq kimi qiymətləndirildi. 23yanvar Ekvador komandanı qarşı tərəfi onların nəzarətində olan ərazilərdə Peru tərəfindən ucan istənilən texnikanı vüracağını dedi. 24 yanvar Ekvador Hərbi Hava Qüvvələri hazır vəziyyətə qətirilir. 26 yanvar üç gündən sonra Ekvador xüsusi təyinatlıları sıx meşəni keçərək Norte bazasında yerləşən Helikopter meydancasını tutur. Bu da müharibənin başlamasına səbəb olur.
Müharibənin başlaması
27 yanvar Ekvador və Peru bölgəyə əlavə qüvvələr gətirərək əsgər sayısını 140-min nəfərə catdırır.27 yanvarda Sakit okeanından münaqişə bölgəsinə qədər uzanır.28yanvar 07:45 də Peru ordusu Ekvador mövqelərinə yerüstü hücuma kecir.11:05 döyüşdə helikopterlərdən istifadə edilir.12:05 münaqişə bölgəsində Peru bonbardımançıları görünür ancaq Ekvador qırıcılarının ucuşu onlardan istifadə etməyə imkan vermir.29-yanvarda Ekvador mövqelərinə genişmiqyaslı hücumlar təşkil edilir.31 yanvarda Beynəlxaq təşkilatların atəşkəs təklifi hər iki tərəfdən rədd edilir.1fevral Peru tərəfi bonbardımançılardan istifadə edir. Bununla da münaqişə müddətində ilk itgilər verilir.17 fevrala qədər hər iki tərəf aktiv olaraq Hərbi Hava Qüvvələrindən istifadə edir.Argentina,ABŞ,Çili və Braziliya prezidentləri tərəflərə Pio anlaşmasına əsasən sülhməramlı göndərəcəyini bildirdi.İlk sülhməramlı qüvvələr Ekvador düşərgəsinə yerləşməyə başlıyır.22fevral Müharibə tarixinə <<Qara cərşənbə>> kimi düşür.14 Ekvador əsgəri ölür.28 fevralda Ekvador və Peru Montevideoda deklarasiyada imzaladı və müharibə bununla da dayanır.Xırda toqquşmalar hələ bir necə ay davam edir.1995 may sülhməramlılar bölgədə yerləşdirilir.Hər iki tərəf öz qoşunlarını bölgədən(5may-4avqust) geri cəkir.1998-ci ildə növbəti müharibə qığılcımları yaranır.Ekvadorda başlanan iqtisadi böhran Prezidenti "Kəmər sıxma" paketini işə salmağa vadar edir.Bu hadisə əhalinin kəskin etirazına səbəb olur
Sonuc
1998-ci ilin 26 oktyabrda Ekvador prezidenti Xamil Mayad,Peru prezidenti Alberto Fuximori Prezident Aktı imzalayırlar. Bununla da razılaşmaya əsasən Perunun bu ərazi mübahisəsində qalibiyyəti rəsmən təstiqlənir.Qarşılıq olaraq Peru Ekvadora Tivinca bazasından istifadə hüququ verir. 1 km² ərazi Ekvadorun ərazisinə qatılmamaq şərti ilə istifadəsinə verilir. 1999-cu ilin 13 may tarixində son sərhəd anlaşması imzalanması ilə bu kanfliktə birdəfəlik son qoyulur.
İstinadlar
Avqust 12, 2021
alto, senepa, müharibəsi, alto, senepa, 1995, yanvar, fevral, ekvador, peru, arasında, mübahisəli, torpaqlara, sahib, olma, üçün, başlanan, müharibə, ölkə, arasında, 1941, ildə, sərhəd, anlaşması, imzalanır, 1960, ildə, ekvador, anlaşmanı, tanımadığını, bildir. Alto Senepa 1995 ci il 26 yanvar 28 fevral Ekvador ve Peru arasinda mubahiseli torpaqlara sahib olma ucun baslanan muharibe Iki olke arasinda 1941 ci ilde serhed anlasmasi imzalanir 1960 ci ilde Ekvador bu anlasmani tanimadigini bildirdi 1981 ci ilde Pakuisa muharibesi Perunun qalibiyyetile basa catsada Konflikt hell olunmamis qalir 1995 ci ilde cozulmemis erazi problemi novbeti herbi toqqusmaya sebeb olur Sonuca esasen her iki teref ozunu qalib elan elan etdi Qerb yarimkurresinin en uzun suren konflikti 1998 ci ilde Argentina Braziliya Cili ve ABSin teziqi ile tamamen hell edilir Alto Senepa vadisinde Ekvador ve Peru herbi zastavalari yanvar 1995 Mundericat 1 Muharibeye aparan yol 2 Muharibenin baslamasi 3 Sonuc 4 IstinadlarMuharibeye aparan yol RedakteHerbi emeliyyatlar esasen Senepa cayi hovzesinde bas verir Bu 78 km uzanan serhed erazisi 1948 ci ilden dondurulmus veziyyetde hell edilmemis olaraq qalir Bu erazini her iki teref oz erazisi oldugunu deyir 1991 ci ilde ilk toqusmalar Pacakutek postu uzunden bas verir Eslinde bu post 60 km simalda mubahiseli erazide Kordilyer del Kondorda idi Serhedde atisma sisleri gelirdi Esasen Pio anlasmasi gununun il donumu daha siddetli idi 1994 cu ilin sonlarina yaxin veziyyet daha da agirlasdi Peru terefin verdiyi melumata gore perulu patrullar Ekvador patrulu terefinden tutulur Bu hadise noyabrda Sur Bazasi yaxinligda bas vermisdi Her iki terefin mesul zabitleri Peru teref 20 dekabr Ekvador teref 12 dekabr Sur bazasinda gorusur Peru terefi Ekvadoru gunahlandirir Ekvador terefi esirleri buraxmamaqda qerarli idi Dekabrda her iki teref eraziye elave quvve yerlesdirdi Patrul quvveleri guclendirildi Ekvador eraziye specnaz ve BM1 Hava Hucumundan Mudafie Quvvelerini yaxin erazide yerlesdirir Herbi Hava Quvvelerini ise eraziye yaxin bir yere getirir Perunu bu baximindan veziyyeti hecde yaxsi deyildi cunki bolgeye demek olar ki yol yoxdur O sebebden herbi texnika ancaq hava neqliyyati vastesi ile getirilirdi Artiq uc hefteden sonra 1995 ci ilde her iki terefden 5000 esger yerlesdirmisdi 8 9 yanvar Sur bazasi yaxinliginda 4 Peru esgeri esir goturulur amma bir muddet sonra azad buraxilir 11 yanvar Peru Ekvadorun lt lt Y gt gt dusergesini atese tutur Artiq Peru belgeye kifayyet qeder quvvesi oldugundan ozunu daha da emin hiss ederek Ekvador esgerlerini bolgeden cixarmagi dusunurdu 21yanvar Peru avisiasi Ilk kesfiyyat ucuslarina basladi 22 yanvar Ekvadorun nezaretinde olan erazilere yaxin Perunun 20 esgeri Helikopter meydancasi tikir Ekvador ordu komandani ne Prezidente ne de BMTTS ina xeber etmeden Peru dusergelerine specnaz cixarmagi emr edir Bu addim Peru terefinden muharibeye baslamaq kimi qiymetlendirildi 23yanvar Ekvador komandani qarsi terefi onlarin nezaretinde olan erazilerde Peru terefinden ucan istenilen texnikani vuracagini dedi 24 yanvar Ekvador Herbi Hava Quvveleri hazir veziyyete qetirilir 26 yanvar uc gunden sonra Ekvador xususi teyinatlilari six meseni kecerek Norte bazasinda yerlesen Helikopter meydancasini tutur Bu da muharibenin baslamasina sebeb olur Muharibenin baslamasi Redakte27 yanvar Ekvador ve Peru bolgeye elave quvveler getirerek esger sayisini 140 min nefere catdirir 27 yanvarda Sakit okeanindan munaqise bolgesine qeder uzanir 28yanvar 07 45 de Peru ordusu Ekvador movqelerine yerustu hucuma kecir 11 05 doyusde helikopterlerden istifade edilir 12 05 munaqise bolgesinde Peru bonbardimancilari gorunur ancaq Ekvador qiricilarinin ucusu onlardan istifade etmeye imkan vermir 29 yanvarda Ekvador movqelerine genismiqyasli hucumlar teskil edilir 31 yanvarda Beynelxaq teskilatlarin ateskes teklifi her iki terefden redd edilir 1fevral Peru terefi bonbardimancilardan istifade edir Bununla da munaqise muddetinde ilk itgiler verilir 17 fevrala qeder her iki teref aktiv olaraq Herbi Hava Quvvelerinden istifade edir Argentina ABS Cili ve Braziliya prezidentleri tereflere Pio anlasmasina esasen sulhmeramli gondereceyini bildirdi Ilk sulhmeramli quvveler Ekvador dusergesine yerlesmeye basliyir 22fevral Muharibe tarixine lt lt Qara cersenbe gt gt kimi dusur 14 Ekvador esgeri olur 28 fevralda Ekvador ve Peru Montevideoda deklarasiyada imzaladi ve muharibe bununla da dayanir Xirda toqqusmalar hele bir nece ay davam edir 1995 may sulhmeramlilar bolgede yerlesdirilir Her iki teref oz qosunlarini bolgeden 5may 4avqust geri cekir 1998 ci ilde novbeti muharibe qigilcimlari yaranir Ekvadorda baslanan iqtisadi bohran Prezidenti Kemer sixma paketini ise salmaga vadar edir Bu hadise ehalinin keskin etirazina sebeb olurSonuc Redakte1998 ci ilin 26 oktyabrda Ekvador prezidenti Xamil Mayad Peru prezidenti Alberto Fuximori Prezident Akti imzalayirlar Bununla da razilasmaya esasen Perunun bu erazi mubahisesinde qalibiyyeti resmen testiqlenir Qarsiliq olaraq Peru Ekvadora Tivinca bazasindan istifade huququ verir 1 km erazi Ekvadorun erazisine qatilmamaq serti ile istifadesine verilir 1999 cu ilin 13 may tarixinde son serhed anlasmasi imzalanmasi ile bu kanflikte birdefelik son qoyulur Istinadlar RedakteMenbe https az wikipedia org w index php title Alto Senepa muharibesi amp oldid 3942869, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
