Altay qoyunu (Ovis ammon ammon) — məhv olma təhlükəsi altındadır.
Altay dağ qoyunu
Görünüşü
Bədəni sıx ama incədir. Ayaqları hündür və nazikdir. Boynu uzunsov və incədir. Quyruqu qısadır. Ölçülərinə görə dağ qoyunlarının başqa alt növlərindən daha iridir: erkəklərin hündürlüyü peysərdə 125 sm. erkəklərin ən uzun kəllə sümükləri ölçüsü 345-385 mm, ortalama 360 mm, dişilərdə 305-337 mm, ortalama 318 mm. Buynuzlar həm erkəklərdə həm dişilərdə var, özüdə dişilərdə ölçüləri xeyli kiçikdir. Onlar çox böyükdülər, uzunluğu 129 sm., əsasında əhtəsi 40-50sm. qədər, ortalama 44sm. Buynuz yuxarıya, yana və arxaya burulur və spiral üzrə əks tərəflərə əyilir, sağ buynuz sağ tərəfə, sol isə sola. Buynuzun irəli yönəlib və yüngülvari çölə əyilir, özüdə buynuz spiralın ikinci çüvrəsini başlayır. Buynuzun xarici qabırğası zəif ifadə olunub, üst tərəfi bir az qabarıqdır.
Yayılma arealı
Şimal-Qərb və Şimal Monqolustanda, eləcə də Rusiya Federasiyasında Altayın cənub-şərqində dağ silsilələrilə yayılaraq və Çuy çölünü əhatə edərək məskunlaşıblar. Dağ qoyunları platolarda, dağətəyində zəif kəsişən relyefdə qalırlar. Kəskin kəsişən relyef onların məskunlaşması üçün tipik deyil. Alçaq-otlu və dağ-çöl bitki örtüklü çöllərə üstünlük verirlər. Səhralarda da qalırlar. Onlar üçün ən yaxşı kombinasiya, hər tərəfdən qayalıqlarla və qobularla əhatə olunan nisbətən açıq otlaqlar, harda ki onlar düşmənlərdən sığına bilərlər, isti günəşdən və güclü küləkdən gizlənə bilərlər. Muflonlarla, talalarla aralıklı kolluqlarda da, dağ iynəli meşələrinin kənarlarında da qarşılaşmaq olar.
Qidalanması
Müxtəlif ot bitkiləri ilə qidalanırlar. Yayılma arealının əsas hissəsində alaf (çayır otu, quş otu, bluyeqras); hündür-dağlıq yerlərdə(çulluk) xüsusən Pamirdə; yarı-arid sahələrdə yovşan, adaçayı, soğanlar. Badxızda onlar əsasən yaşıl ya da quru blueqrass və çulluq. Kopetdaqda yay vaxtı çulluq, astraqalus, çayır otu ilə qidalanırlar. Cunqar Alatausında yayda çayır otu, atraphaxis, quş otu ilə qidalanırlar. Payızda mədənin içindəkinin təkibinin 90 % soğanlardı, yazda isə çayır, və quş otu. Üstyürtda qidada əsasən barilla üstünlük təşkil edir.
Miqrasiya
Yayda dağların aşağı ətəklərinə (İli-arxası və Cunqar Alatausuna) şaquli istiqamətdə 1500-2000 m. kiçik mövsümi şaquli miqrasiyları qeyd edilib. Yay vaxtı səhər və axşamlar fəaldırlar. Qışda - günün işıqlı hissəsində.
Çoxalması və həyat dövriyyəsi
Qızışma vaxtları, arealın müxtəlif yerlərində oktyabrın ortasından yanvarın ortasına qədər, dəyişkəndir. Qızışma üç həftədən 1,5 aya qədər davam edir. Qərbi, Şimali və Şərqi Tyan-Şanda adətən oktyabrın ikinci yarısından noyabrın ortasına qədər; Kopetdaqın mərkəzi hissəsində - noyabrın ikinci yaraısından dekabrın ortalarına qədər olur. Tyan-Şanın mərkəzi hissəsində dekabrın ortalarına qədər olur. Yayda erkəklər və dişilər aralı olur, qızışmanın əvvəlində qarışıq sürülərdə birləşirlər. Qızışma vaxtı kiçik qruplarla qarşılaşırlar; 2-3 erkək və bir neçə dişi, eləcə də hər iki cinsdən olan gənc heyvanlar. Boğaz olma vaxtı 5 aydır. Dişi adətən bir, bəzən üç quzu gətirir. Talas və Cunqar Alatausunda adətən apreldə, Aksu-Cabaqlı qoruqunda(Qərbi Tyan-Şan)-aprelin ortasına-sonuna; Qazax yaylalarında, Tarbaqatay, Altayda - mayın əvvəlində; Tyan-Şanda - mayın sonu-iyun balalayırlar. Quzular bir aylıqlarında otlamağa başlayırlar. Cinsi yetkinlik həyatının ikinci ilində başlanır, erkəklərdə üç yaşında, ancaq sonuncular çoxalmada 5-6 yaşdan əvvəl iştirak etmirlər. 12-13 il yaşayırlar.
В.Е. Соколов. Редкие и исчезающие животные. Млекопитающие. Москва Высшая школа 1986 səh. 447-449
Oktyabr 08, 2021
altay, dağ, qoyunu, altay, qoyunu, ovis, ammon, ammon, məhv, olma, təhlükəsi, altındadır, mündəricat, görünüşü, yayılma, arealı, qidalanması, miqrasiya, çoxalması, həyat, dövriyyəsi, düşmənləri, qaynaqgörünüşü, redaktəbədəni, sıx, incədir, ayaqları, hündür, na. Altay qoyunu Ovis ammon ammon mehv olma tehlukesi altindadir Altay dag qoyunu Mundericat 1 Gorunusu 2 Yayilma areali 3 Qidalanmasi 4 Miqrasiya 5 Coxalmasi ve heyat dovriyyesi 6 Dusmenleri 7 QaynaqGorunusu RedakteBedeni six ama incedir Ayaqlari hundur ve nazikdir Boynu uzunsov ve incedir Quyruqu qisadir Olculerine gore dag qoyunlarinin basqa alt novlerinden daha iridir erkeklerin hundurluyu peyserde 125 sm erkeklerin en uzun kelle sumukleri olcusu 345 385 mm ortalama 360 mm disilerde 305 337 mm ortalama 318 mm Buynuzlar hem erkeklerde hem disilerde var ozude disilerde olculeri xeyli kicikdir Onlar cox boyukduler uzunlugu 129 sm esasinda ehtesi 40 50sm qeder ortalama 44sm Buynuz yuxariya yana ve arxaya burulur ve spiral uzre eks tereflere eyilir sag buynuz sag terefe sol ise sola Buynuzun ireli yonelib ve yungulvari cole eyilir ozude buynuz spiralin ikinci cuvresini baslayir Buynuzun xarici qabirgasi zeif ifade olunub ust terefi bir az qabariqdir Yayilma areali RedakteSimal Qerb ve Simal Monqolustanda elece de Rusiya Federasiyasinda Altayin cenub serqinde dag silsilelerile yayilaraq ve Cuy colunu ehate ederek meskunlasiblar Dag qoyunlari platolarda dageteyinde zeif kesisen relyefde qalirlar Keskin kesisen relyef onlarin meskunlasmasi ucun tipik deyil Alcaq otlu ve dag col bitki ortuklu collere ustunluk verirler Sehralarda da qalirlar Onlar ucun en yaxsi kombinasiya her terefden qayaliqlarla ve qobularla ehate olunan nisbeten aciq otlaqlar harda ki onlar dusmenlerden sigina bilerler isti gunesden ve guclu kulekden gizlene bilerler Muflonlarla talalarla aralikli kolluqlarda da dag iyneli meselerinin kenarlarinda da qarsilasmaq olar Qidalanmasi RedakteMuxtelif ot bitkileri ile qidalanirlar Yayilma arealinin esas hissesinde alaf cayir otu qus otu bluyeqras hundur dagliq yerlerde culluk xususen Pamirde yari arid sahelerde yovsan adacayi soganlar Badxizda onlar esasen yasil ya da quru blueqrass ve culluq Kopetdaqda yay vaxti culluq astraqalus cayir otu ile qidalanirlar Cunqar Alatausinda yayda cayir otu atraphaxis qus otu ile qidalanirlar Payizda medenin icindekinin tekibinin 90 soganlardi yazda ise cayir ve qus otu Ustyurtda qidada esasen barilla ustunluk teskil edir Miqrasiya RedakteYayda daglarin asagi eteklerine Ili arxasi ve Cunqar Alatausuna saquli istiqametde 1500 2000 m kicik movsumi saquli miqrasiylari qeyd edilib Yay vaxti seher ve axsamlar fealdirlar Qisda gunun isiqli hissesinde Coxalmasi ve heyat dovriyyesi RedakteQizisma vaxtlari arealin muxtelif yerlerinde oktyabrin ortasindan yanvarin ortasina qeder deyiskendir Qizisma uc hefteden 1 5 aya qeder davam edir Qerbi Simali ve Serqi Tyan Sanda adeten oktyabrin ikinci yarisindan noyabrin ortasina qeder Kopetdaqin merkezi hissesinde noyabrin ikinci yaraisindan dekabrin ortalarina qeder olur Tyan Sanin merkezi hissesinde dekabrin ortalarina qeder olur Yayda erkekler ve disiler arali olur qizismanin evvelinde qarisiq surulerde birlesirler Qizisma vaxti kicik qruplarla qarsilasirlar 2 3 erkek ve bir nece disi elece de her iki cinsden olan genc heyvanlar Bogaz olma vaxti 5 aydir Disi adeten bir bezen uc quzu getirir Talas ve Cunqar Alatausunda adeten aprelde Aksu Cabaqli qoruqunda Qerbi Tyan San aprelin ortasina sonuna Qazax yaylalarinda Tarbaqatay Altayda mayin evvelinde Tyan Sanda mayin sonu iyun balalayirlar Quzular bir ayliqlarinda otlamaga baslayirlar Cinsi yetkinlik heyatinin ikinci ilinde baslanir erkeklerde uc yasinda ancaq sonuncular coxalmada 5 6 yasdan evvel istirak etmirler 12 13 il yasayirlar Dusmenleri RedakteEsas dusmeni her yerde canavar elece de bebir ve irbisdir Nadir hallarda dag qoyunlarini vasaq berkutlar da ovlaya biler Qaynaq RedakteV E Sokolov Redkie i ischezayushie zhivotnye Mlekopitayushie Moskva Vysshaya shkola 1986 seh 447 449Menbe https az wikipedia org w index php title Altay dag qoyunu amp oldid 2952596, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
