Akademik silsiləsi — Baykal gölünün şimal və mərkəzi hövzələrini bölən sualtı silsiləsi. Hövzələrin ayrılması, müvafiq olaraq cənub-qərbdən və şimal-şərqdən Akademik silsiləsinə bitişik Olxon və Uşkan adalarını əhatə edən diaqonal bir körpüdür.
Miosenin əvvəlində indiki Kiçik dəniz boğazı, Olxon adası və Akademik silsiləsinin yerində, kiçik (dərinliyi bir neçə on metrə qədər olan) göllər, habelə torf bataqlıqları əmələ gəlmişdir.
Beləliklə Orta Miosenə qədər (təxminən 8-9 milyon il əvvəl) gələcək sualtı silsilə Baykal gölünün şimal sahili idi. Tədricən göl şimala doğru genişlənməyə başladı. Bunun nəticəsində yeni bir hövzə meydana gəldi. Bu nəticəyə tədqiqatçılar alt çöküntüləri araşdırdıqdan sonra gəlirlər: cənubi və mərkəzi hövzələrdə çöküntülərin qalınlığı təxminən 8 min metr, şimalda isə cəmi 4-5 min metrdir.
Mərkəzi hövzənin şimal sərhədi batdıqca, əvvəlcə Akademik silsilə və Müqəddəs Burun bloklarını ayıran boğaz meydana çıxır, həmçinin Şimal hövzənin daşması da başlayır. Sonra Son Miosendə, (7-9 milyon il əvvəl) massivin ortasında başqa bir boğaz meydana gəlir. Ümumiyyətlə bu sualtı silsilənin əmələ gəlməsi Pleystosennin sonuna qədər davam etmişdir.
Geoloji quruluş və morfologiya
Akademik silsilə Olxon adası ilə geoloji cəhətdən bağlıdır və tərkibində Primorski silsiləsinə bənzər tək bir depressiyaarası atıcıdır. Massiv özü Olxondan şimal-şərqə, Uşkan adalarına qədər uzanır. Yuxarıdakı adaların daxil olması ilə birləşdirilmiş körpünün uzunluğu 200 km, silsilənin özü 100 km-ə yaxındır. Baykal gölünün dibindəki maksimal hündürlüyü bütövlükdə 1848 m-ə çatır (Uşkan adaları).
Massivin relyefi asimmetrikdir. Cənub-şərqdən Olxon, şimal-qərbdən isə Uşkan çatı ilə sərhədlənir. Silsilə boyunca Akademik çatı keçir. Bu çat onu iki bloka bölür: qalxmış şimal-qərb və enmiş cənub-şərq.
Şimal-qərb bloku rəngarəng bir relyefə sahibdir. Üzərindəki yağıntının gücü sıfırdan bir neçə yüz metrə qədərdir.
Cənub-şərq bloku çat boyunca uzanır və qalınlığı 1-1.5 km olan çöküntülər tərəfindən örtülür (qazma işlərinin nəticələrinə görə silsilənin yuxarısındakı çöküntü süxurlarının qalınlığı təxminən 1 km-dir). Bu blokun yağışları Miosenin müxtəlif mərhələlərinə aiddir.
Akademik silsiləsinin təməlinin əsası yaşı 2 milyard ildən yuxarı olan qədim Arxean-Proterozoy kristal şistləri və qneysləri üzərində qurulub.
Araşdırılması
Silsilə 1932-ci ildə Sovet geoloq-limnoloqu Q. Y. Vereşqin tərəfindən kəşf edilmişdir.
1995-1996-cı illərdə silsilə rusr-belçika elmi ekspedisiyası tərəfindən araşdırılmış, nəticədə relyefi və quruluşu haqqında çoxlu məlumatlar əldə edilmişdir.
2009-cu ilin iyul ayında «„Mirı“ na Baykale» elmi ekspedisiyası çərçivəsində dərin dənizlərdə üzən Mir-1 və Mir-2 sualtı gəmiləri Akademik silsiləni araşdırmaq üçün suya salınır. Bu ekspedisiya zamanı elm adamları onun əsasını qoyan qayaları araşdırdılar və nümunələrini götürdülər.
İstinadlar
Логачёв Н.А. История и геодинамика Байкальского рифта // Геология и геофизика. — Т. 44, № 5. — С. 391—406. Архивировано 21 февраля 2015 года.
Хлыстов О. М., Мац В. Д., Воробьева С. С., Климанский А. В., де Батист М., Черамикола С. Строение и развитие подводного Академического хребта // Геология и геофизика. — 2000. — Т. 41, № 6. — С. 819—824.
Байкал: природа и люди: энциклопедический справочник / Отв. ред чл.-корр. РАН А.К. Тулохонов. — Улан-Удэ: ЭКОС: Издательство БНЦ СО РАН, 2009. — 608 с. — ISBN 978-5-7925-0306-9.
September 27, 2021
akademik, silsiləsi, baykal, akademik, silsiləsi, baykal, gölünün, şimal, mərkəzi, hövzələrini, bölən, sualtı, silsiləsi, hövzələrin, ayrılması, müvafiq, olaraq, cənub, qərbdən, şimal, şərqdən, akademik, silsiləsinə, bitişik, olxon, uşkan, adalarını, əhatə, ed. Akademik silsilesi Baykal golunun simal ve merkezi hovzelerini bolen sualti silsilesi Hovzelerin ayrilmasi muvafiq olaraq cenub qerbden ve simal serqden Akademik silsilesine bitisik Olxon ve Uskan adalarini ehate eden diaqonal bir korpudur 1 Akademik silsilesiUmumi melumatlarUzunlugu 100 kmYerlesmesi54 04 59 sm e 108 25 59 s u Olke RusiyaAkademik silsilesiMundericat 1 Formalasma 2 Geoloji qurulus ve morfologiya 3 Arasdirilmasi 4 IstinadlarFormalasma RedakteMiosenin evvelinde indiki Kicik deniz bogazi Olxon adasi ve Akademik silsilesinin yerinde kicik derinliyi bir nece on metre qeder olan goller habele torf bataqliqlari emele gelmisdir 2 Belelikle Orta Miosene qeder texminen 8 9 milyon il evvel gelecek sualti silsile Baykal golunun simal sahili idi Tedricen gol simala dogru genislenmeye basladi Bunun neticesinde yeni bir hovze meydana geldi Bu neticeye tedqiqatcilar alt cokuntuleri arasdirdiqdan sonra gelirler cenubi ve merkezi hovzelerde cokuntulerin qalinligi texminen 8 min metr simalda ise cemi 4 5 min metrdir Merkezi hovzenin simal serhedi batdiqca evvelce Akademik silsile ve Muqeddes Burun bloklarini ayiran bogaz meydana cixir hemcinin Simal hovzenin dasmasi da baslayir Sonra Son Miosende 7 9 milyon il evvel massivin ortasinda basqa bir bogaz meydana gelir Umumiyyetle bu sualti silsilenin emele gelmesi Pleystosennin sonuna qeder davam etmisdir Geoloji qurulus ve morfologiya RedakteAkademik silsile Olxon adasi ile geoloji cehetden baglidir ve terkibinde Primorski silsilesine benzer tek bir depressiyaarasi aticidir Massiv ozu Olxondan simal serqe Uskan adalarina qeder uzanir Yuxaridaki adalarin daxil olmasi ile birlesdirilmis korpunun uzunlugu 200 km silsilenin ozu 100 km e yaxindir Baykal golunun dibindeki maksimal hundurluyu butovlukde 1848 m e catir Uskan adalari Massivin relyefi asimmetrikdir Cenub serqden Olxon simal qerbden ise Uskan cati ile serhedlenir Silsile boyunca Akademik cati kecir Bu cat onu iki bloka bolur qalxmis simal qerb ve enmis cenub serq Simal qerb bloku rengareng bir relyefe sahibdir Uzerindeki yagintinin gucu sifirdan bir nece yuz metre qederdir Cenub serq bloku cat boyunca uzanir ve qalinligi 1 1 5 km olan cokuntuler terefinden ortulur qazma islerinin neticelerine gore silsilenin yuxarisindaki cokuntu suxurlarinin qalinligi texminen 1 km dir Bu blokun yagislari Miosenin muxtelif merhelelerine aiddir Akademik silsilesinin temelinin esasi yasi 2 milyard ilden yuxari olan qedim Arxean Proterozoy kristal sistleri ve qneysleri uzerinde qurulub Arasdirilmasi RedakteSilsile 1932 ci ilde Sovet geoloq limnoloqu Q Y Veresqin terefinden kesf edilmisdir 3 1995 1996 ci illerde silsile rusr belcika elmi ekspedisiyasi terefinden arasdirilmis neticede relyefi ve qurulusu haqqinda coxlu melumatlar elde edilmisdir 2009 cu ilin iyul ayinda Miri na Baykale elmi ekspedisiyasi cercivesinde derin denizlerde uzen Mir 1 ve Mir 2 sualti gemileri Akademik silsileni arasdirmaq ucun suya salinir Bu ekspedisiya zamani elm adamlari onun esasini qoyan qayalari arasdirdilar ve numunelerini goturduler Istinadlar Redakte Logachyov N A Istoriya i geodinamika Bajkalskogo rifta Geologiya i geofizika T 44 5 S 391 406 Arhivirovano 21 fevralya 2015 goda Hlystov O M Mac V D Vorobeva S S Klimanskij A V de Batist M Cheramikola S Stroenie i razvitie podvodnogo Akademicheskogo hrebta Geologiya i geofizika 2000 T 41 6 S 819 824 Bajkal priroda i lyudi enciklopedicheskij spravochnik Otv red chl korr RAN A K Tulohonov Ulan Ude EKOS Izdatelstvo BNC SO RAN 2009 608 s ISBN 978 5 7925 0306 9 Menbe https az wikipedia org w index php title Akademik silsilesi Baykal amp oldid 5173820, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.jpg.html){kind=link}