Abası – yakut mifologiyasında şər ruh. Müxtəlif türk dillərində Abahı, Abazı, Abas olaraq tanınmaqdadır. Əleyhdarı Ayıhıdır.
Xüsusiyyətləri
Oddan yaradılmışlar. Yeraltında yaşadıqlarına inanırlar. İnsanlara zərər verərlər. Tək ayaqlı (və ya ayaqsız), tək gözlü və keçəl olaraq təsvir edilirlər. Leş yeyərək bəslənərlər. Zərərli və iyrənc görünüşlü hansı canlı varsa, onmun təsiri görünür. İnsanları yoldan çıxardarlar, bəzi insanları dəli edir. Onları ancaq şamanlar görə bilərlər. Yer üzündən yeraltına gələnləri də özləri görə bilməzlər (məsələn şamanları). Arxa-arxaya sıra halında gedərlər və yer üzündə görünməz olurlar. İnsanları ümumiyyətlə tək və ya mühafizəsiz, çarəsiz, sayre (xəstə) olduqları və problemli dövrlərdə tutarlar. İki növləri vardır:
Bundan başqa bu iki qrupa daxil olan daha başqa bir çox növ pis ruhun insana zərər verdiyinə inanırlar. Bunların verə biləcəyi zərərlər də müxtəlif səviyyələrdədir. Abasıların verdiyi narahatlıq nəticəsində xəstələnməyə tolaysı deyilir (Tolaysımak feli ilə də ifadə olunur). Türk Xalq mədəniyyətində bostanlara tikilən korkuluklara da Abakı adı verilər və qorxuducu olması etibarilə bu sözlə birbaşa əlaqəlidir və əslində daha əvvəlki dövrlərdə pis ruhlardan qorunmaq üçün evlərə və bağçalara qoyulan heykəllərin, ongunların (totemlərin) və ya simvolik dirəklərin çevrilməsiylə ortaya çıxmışlar.
Buxlar
Bux, altay və monqol mifologiyasında və xalq inancında pis ruh deməkdir. Abas'lar ilə ekvivalent olaraq xatırlanarlar. Buq və ya Pux olaraq da bilinər. Monqolca da Bukh şəklində də deyilər. Pis bir insanın pis ruhu nəzərdə tutulduğu kimi təbiətdəki kötücül varlıqlar üçün də istifadə edilər. Əleyhdarı Bur (yaxşı ruh)dur. Söz mənası eyni zamanda fəlakət, xəstəlik deməkdir. Bu anlayışların az qala hamısının pis ruhlarla əlaqəli olaraq bir əlaqəsi mövcuddur. İnsanların ayağına ilişən cəza zəncirine türkcədə Buqağı (Buqaq) deyilir. Ehtimalla insanların ayaqları zincirlenmesi, ona pis bir ruh bağlanması və ya müsəllət olmasıyla bərabər görülmüşdür. Köhnə monqolca və tungusca Buk, narahatlıq, qayğı kimi mənalar daşıyar. Monqolcada Bukınıd/Buhında sözləri kədərlənmək, qorxmaq kimi mənaları ifadə edər. Puhu (bayquş) sözcüyü ilə də əlaqəli olma ehtimalı vardır. Çünki bayquş, mənfi mənalar yüklənən və gecə ortaya çıxan bir heyvandır.
Etimologiya
(Ab / Ap / Av) kökündən törəmişdir. Aparmaq (qaçırmaq) mənasını ehtiva edər. Türkcədə apazlamak sözü ovuclamaq mənasını verdiyi kimi küləklə getmək də deməkdir. Abı sözcüyü də can, ruh kimi anlayışları ifadə edir. Yenə mənşə olaraq Av sözü ilə də əlaqəlidir.
Mənbə
Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)
Encyclopedia Mythica, Micha F. Lindemans (Abaasy)
Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi (S-16)
Xarici keçidlər
Abası. Dünya xalqlarının mifləri. Ensiklopediya (rus.)
Abaası. Mifik varlıqlar ensiklopediyası (rus.)
Türk mitolojisinde ruhlar (türk.)
Türk Mitoloji Sözlüğü, Pınar Karaca (Abaası-Abaahı) 2012-12-09 at the Wayback Machine(türk.)
Sibirya Türklerinde Mitoloji, Naciye Yıldız (türk.)
September 17, 2021
abası, yakut, mifologiyasında, şər, müxtəlif, türk, dillərində, abahı, abazı, abas, olaraq, tanınmaqdadır, əleyhdarı, ayıhıdır, mündəricat, xüsusiyyətləri, buxlar, etimologiya, mənbə, xarici, keçidlərxüsusiyyətləri, redaktəoddan, yaradılmışlar, yeraltında, yaş. Abasi yakut mifologiyasinda ser ruh Muxtelif turk dillerinde Abahi Abazi Abas olaraq taninmaqdadir Eleyhdari Ayihidir Mundericat 1 Xususiyyetleri 2 Buxlar 3 Etimologiya 4 Menbe 5 Xarici kecidlerXususiyyetleri RedakteOddan yaradilmislar Yeraltinda yasadiqlarina inanirlar Insanlara zerer vererler Tek ayaqli ve ya ayaqsiz tek gozlu ve kecel olaraq tesvir edilirler Les yeyerek beslenerler Zererli ve iyrenc gorunuslu hansi canli varsa onmun tesiri gorunur Insanlari yoldan cixardarlar bezi insanlari deli edir Onlari ancaq samanlar gore bilerler Yer uzunden yeraltina gelenleri de ozleri gore bilmezler meselen samanlari Arxa arxaya sira halinda gederler ve yer uzunde gorunmez olurlar Insanlari umumiyyetle tek ve ya muhafizesiz caresiz sayre xeste olduqlari ve problemli dovrlerde tutarlar Iki novleri vardir Cak Seytan Cor Cin Bundan basqa bu iki qrupa daxil olan daha basqa bir cox nov pis ruhun insana zerer verdiyine inanirlar Bunlarin vere bileceyi zererler de muxtelif seviyyelerdedir Abasilarin verdiyi narahatliq neticesinde xestelenmeye tolaysi deyilir Tolaysimak feli ile de ifade olunur Turk Xalq medeniyyetinde bostanlara tikilen korkuluklara da Abaki adi veriler ve qorxuducu olmasi etibarile bu sozle birbasa elaqelidir ve eslinde daha evvelki dovrlerde pis ruhlardan qorunmaq ucun evlere ve bagcalara qoyulan heykellerin ongunlarin totemlerin ve ya simvolik direklerin cevrilmesiyle ortaya cixmislar Buxlar RedakteBux altay ve monqol mifologiyasinda ve xalq inancinda pis ruh demekdir Abas lar ile ekvivalent olaraq xatirlanarlar Buq ve ya Pux olaraq da biliner Monqolca da Bukh seklinde de deyiler Pis bir insanin pis ruhu nezerde tutuldugu kimi tebietdeki kotucul varliqlar ucun de istifade ediler Eleyhdari Bur yaxsi ruh dur Soz menasi eyni zamanda felaket xestelik demekdir Bu anlayislarin az qala hamisinin pis ruhlarla elaqeli olaraq bir elaqesi movcuddur Insanlarin ayagina ilisen ceza zencirine turkcede Buqagi Buqaq deyilir Ehtimalla insanlarin ayaqlari zincirlenmesi ona pis bir ruh baglanmasi ve ya musellet olmasiyla beraber gorulmusdur Kohne monqolca ve tungusca Buk narahatliq qaygi kimi menalar dasiyar Monqolcada Bukinid Buhinda sozleri kederlenmek qorxmaq kimi menalari ifade eder Puhu bayqus sozcuyu ile de elaqeli olma ehtimali vardir Cunki bayqus menfi menalar yuklenen ve gece ortaya cixan bir heyvandir Etimologiya Redakte Ab Ap Av kokunden toremisdir Aparmaq qacirmaq menasini ehtiva eder Turkcede apazlamak sozu ovuclamaq menasini verdiyi kimi kulekle getmek de demekdir Abi sozcuyu de can ruh kimi anlayislari ifade edir Yene mense olaraq Av sozu ile de elaqelidir Menbe RedakteTurk Efsane Sozluyu Deniz Qaraqurd Turkiye 2011 OTRS CC BY SA 3 0 turk Encyclopedia Mythica Micha F Lindemans Abaasy Turk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Celal Beydili Yurt Yayinevi S 16 Xarici kecidler RedakteAbasi Dunya xalqlarinin mifleri Ensiklopediya rus Abaasi Mifik varliqlar ensiklopediyasi rus Turk mitolojisinde ruhlar turk Turk Mitoloji Sozlugu Pinar Karaca Abaasi Abaahi Arxivlesdirilib 2012 12 09 at the Wayback Machine turk Sibirya Turklerinde Mitoloji Naciye Yildiz turk Menbe https az wikipedia org w index php title Abasi amp oldid 5716232, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
