Aban – qədim türk mənşəli tayfanın adıdır. Aban sözünün e.ə. VII əsrdə sakların tərkibində qarqarlarla yanaşı gəlmiş tayfanın adı olması elmi ədəbiyyatda diqqət mərkəzinə çəkilir
Qarqarların şimal-qərbi Albaniyada hələ qədim dövrdən məskunlaşması barədə e.ə. 65-ci ildə Pompeyin Albaniyaya yürüşü haqqında məlumat verən antik tarixçilər qeyd etmişlər. Onların əsərlərində Albaniya ərazisindəki Avant çayı və onun yaxınlığında Abant əyalətinin olması (Plutarx, Pompey, Dion Kassiy) göstərilmişdir. Moisey Kalankatlı Albaniyada Abant adında iki yaşayış məntəqəsinin olduğunu bildirmişdir.
Q.Qeybullayev yuxarıda qeyd olunan məlumatlara və digər faktlara istinadla belə bir qənatə gəlir ki, Abant/Avant adları abant tayfasının adı ilə bağlıdır və onlar qarqarlarla birgə bu əraziyə gəlmişlər
Aban sözü ilə bağlı coğrafi adlar
Abant tayfalarının Azərbaycan və Ermənistan ərazisində məskunlaşma tarixi çox qədimdir. Tayfanın dəqiq adı çox güman ki, aban olmuşdur. Sözün sonundakı t səsi cəmlik bildirən –at şəkilçisinin qalığı ola bilər. Ermənistan ərazisində əsasında aban tayfasının adı duran toponimlər qeydə alınmışdır. Həmin toponimlər aşağıdakılardır: ABANA- 1728-ci ildə Irəvan əyalətinin Dərələyəz nahiyəsində kənd adı; ABNIK – 1590-cı ildə Rəvan əyalətinin nahiyələrindən birinin adı; AVAN- İrəvan xanlığınınQırxbulaq mahalında kənd adı; QACARAN – Yelizavetpol (Gəncə) quberniyasının Zəngəzur qəzasında (indi Ermənistanın Qafan r-nunda) kənd adı. Müasir dövrədək qalmış bu etnotoponimlərin Ermənistan ərazisindəki areal etnotoponimlərdəndir. Abana, Abnik, Avan və Qacaran toponimlərinin tərkib hissəsi olan aran eyni bir əsasdan aban etnonimindən olması faktını qismən açıqlamaq lazım gəlir. Əvvəla, Abana etnotoponiminin tərkibindəki a sonluğu türk dillərinin toponimlərinə xas olan şəkilçidir. Məsələn, Adana (Türkiyə), Astana (Qazaxıstan) və s. Avan və Aban etnonimlərinin eyniliyi isə şübhə doğurmur. Burada v> b əvəzlənməsi özünü göstərir. Qeyd etmək lazımdır ki, Türkiyədə Avanos ("os" yunan mənşəli şəkilçi), Batum əyalətinin Artvin dairəsində Avana, Borçalı qəzasında Oban (132) etnotoponimləri vardır. Yuxarıda hələ qədim dövrdə Albaniya ərazisində bu toponimin qeydə alınması göstərilmişdir. Aban sözünün Urartu dilindəki "ebani" ilə eyniləşdirilməsi şübhə doğurur. "Ebani" çox güman ki, eba- ev, eb, oba sözü ilə səsləşir.
Borçalı qəzasındakı Oban toponimi də bu faktı təsdiqləyir. Avnik etnotoponiminə gəlincə isə onun evnik variantına "Kitabi-Dədə Qorqud" dastanlarında rast gəlinir. Şarafxan Bidlisi XVI əsrdə Anadoluda Avnik qalasının olduğunu göstərmişdir.
Mənbə
Bünyadov Z., Məmmədov H. Irəvan əyalətinin icmal dəftəri. Bakı, 1997 22. Cəlilov F. A
aban, qədim, türk, mənşəli, tayfanın, adıdır, sözünün, əsrdə, sakların, tərkibində, qarqarlarla, yanaşı, gəlmiş, tayfanın, adı, olması, elmi, ədəbiyyatda, diqqət, mərkəzinə, çəkilir, qarqarların, şimal, qərbi, albaniyada, hələ, qədim, dövrdən, məskunlaşması, b. Aban qedim turk menseli tayfanin adidir Aban sozunun e e VII esrde saklarin terkibinde qarqarlarla yanasi gelmis tayfanin adi olmasi elmi edebiyyatda diqqet merkezine cekilir 1 Qarqarlarin simal qerbi Albaniyada hele qedim dovrden meskunlasmasi barede e e 65 ci ilde Pompeyin Albaniyaya yurusu haqqinda melumat veren antik tarixciler qeyd etmisler Onlarin eserlerinde Albaniya erazisindeki Avant cayi ve onun yaxinliginda Abant eyaletinin olmasi Plutarx Pompey Dion Kassiy gosterilmisdir Moisey Kalankatli Albaniyada Abant adinda iki yasayis menteqesinin oldugunu bildirmisdir Q Qeybullayev yuxarida qeyd olunan melumatlara ve diger faktlara istinadla bele bir qenate gelir ki Abant Avant adlari abant tayfasinin adi ile baglidir ve onlar qarqarlarla birge bu eraziye gelmisler 2 Mundericat 1 Aban sozu ile bagli cografi adlar 2 Menbe 3 Edebiyyat 4 Hemcinin BaxAban sozu ile bagli cografi adlar RedakteAbant tayfalarinin Azerbaycan ve Ermenistan erazisinde meskunlasma tarixi cox qedimdir Tayfanin deqiq adi cox guman ki aban olmusdur Sozun sonundaki t sesi cemlik bildiren at sekilcisinin qaligi ola biler Ermenistan erazisinde esasinda aban tayfasinin adi duran toponimler qeyde alinmisdir Hemin toponimler asagidakilardir ABANA 1728 ci ilde Irevan eyaletinin Dereleyez nahiyesinde kend adi ABNIK 1590 ci ilde Revan eyaletinin nahiyelerinden birinin adi AVAN Irevan xanliginin Qirxbulaq mahalinda kend adi QACARAN Yelizavetpol Gence quberniyasinin Zengezur qezasinda indi Ermenistanin Qafan r nunda kend adi Muasir dovredek qalmis bu etnotoponimlerin Ermenistan erazisindeki areal etnotoponimlerdendir Abana Abnik Avan ve Qacaran toponimlerinin terkib hissesi olan aran eyni bir esasdan aban etnoniminden olmasi faktini qismen aciqlamaq lazim gelir Evvela Abana etnotoponiminin terkibindeki a sonlugu turk dillerinin toponimlerine xas olan sekilcidir Meselen Adana Turkiye Astana Qazaxistan ve s Avan ve Aban etnonimlerinin eyniliyi ise subhe dogurmur Burada v gt b evezlenmesi ozunu gosterir Qeyd etmek lazimdir ki Turkiyede Avanos os yunan menseli sekilci Batum eyaletinin Artvin dairesinde Avana Borcali qezasinda Oban 132 etnotoponimleri vardir Yuxarida hele qedim dovrde Albaniya erazisinde bu toponimin qeyde alinmasi gosterilmisdir Aban sozunun Urartu dilindeki ebani ile eynilesdirilmesi subhe dogurur Ebani cox guman ki eba ev eb oba sozu ile seslesir 3 4 Borcali qezasindaki Oban toponimi de bu fakti tesdiqleyir Avnik etnotoponimine gelince ise onun evnik variantina Kitabi Dede Qorqud dastanlarinda rast gelinir Sarafxan Bidlisi XVI esrde Anadoluda Avnik qalasinin oldugunu gostermisdir Menbe Redakte Bunyadov Z Memmedov H Irevan eyaletinin icmal defteri Baki 1997 22 Celilov F A Ataniezov S Turkmenistanin qeoqrafik atlarinin dusundirisli sozluqi Asqabat Ilim 1980 321s Celilov F A Qedim Az As etnonimi Azerbaycan filologiyasi meseleleri Baki Elm 1983 S 113 114 Qarabagnameler I cild Baki Yazici 1989 192s Edebiyyat RedakteKonul Ibrahim qizi Semedova Qerbi Azerbaycan indiki Ermenistan etnotoponimlerinin areallari monoqrafiya Baki Nurlan 2008 152 seh Hemcinin Bax RedakteTurk dili Qerbi AzerbaycanMenbe https az wikipedia org w index php title Aban amp oldid 3889121, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
