Azərbaycanca
Deutsch
Lietuvos
සිංහල
Türkçe
Українська
Əfəndi (fars. آفندی ərəb. أفندي türk. efendi, qaz. әпенді, başq. әфәнде, efendi, tatar. әфәнде, әfәnde — ağa, hökmdar, müasir yunancadan αφέντης - hökmdar, rəis) — XV-XX əsrlərdə Osmanlı İmperiyasında və bəzi başqa Şərq ölkələrində titul və zabit rütbəsi.
Tarixi
Əvvəlcə sultana qədər zadəganlara nəzakətli müraciət kimi də “əfəndi” forması işlədilmiş və bu mənada “çələbi” ifadəsini əvəz etmişdir. XIX əsrdən etibarən sultan ailəsinin üzvlərinə, ruhani rəhbərlərə və məmurlara əfəndi kimi müraciət edilir - "əfəndi" titulu onların adlarından dərhal sonra istifadə edilirdi (məsələn, Ənvər əfəndi). “Əfəndi” forması qadınlara – “xanım-əfəndi”, kişilərə – “bəy-əfəndi” kimi, habelə bəzən əcnəbilərə və qeyri-müsəlmanlara müraciət edərkən də işlənirdi. Osmanlı İmperiyasında savadsız ağalardan fərqli olaraq bütün savadlı vətəndaşlar da əfəndi sayılırdı.
Osmanlı İmperiyasının hərbi iyerarxiyasında əfəndi hərbi rütbəsi Avropada təqribən leytenant rütbəsinə uyğun gəlirdi. Bunun ardınca “ağa”, “bəy” və “paşa” titulları gəlirdi. Hökumətin 29 noyabr 1934-cü il tarixli qərarı ilə Türkiyədə, 1953-cü ildə isə Misirdə əfəndi hərbi rütbəsi ləğv edilib. 1918-ci ilə qədər əfəndi titulunu Alman Şərqi Afrikasındakı müstəmləkə qoşunlarının yerli zabitləri də daşıyırdı.
Müasir sufizmdə bəzi təriqətlərin dərvişləri şeyxlərinə müraciət edərkən əfəndi titulundan istifadə edirlər.
Şimali Qafqaz və Bosniya xalqları arasında (məsələn, Rusiyada müsəlmanlar arasında qəbul edilən “Həzrət” xitabına bənzəyən addan sonra qoyulmuşdur) buna molla deyirlər.
Müasir Türkiyədə əfəndi termini ingilis dilindəki "ser" sözünün analoqu kimi nəzakətli müraciət üçün istifadə edilir.
İstinadlar
- // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). СПб.. 1890–1907.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Efendi fars آفندی ereb أفندي turk efendi qaz әpendi basq әfәnde efendi tatar әfәnde әfәnde aga hokmdar muasir yunancadan afenths hokmdar reis XV XX esrlerde Osmanli Imperiyasinda ve bezi basqa Serq olkelerinde titul ve zabit rutbesi TarixiEvvelce sultana qeder zadeganlara nezaketli muraciet kimi de efendi formasi isledilmis ve bu menada celebi ifadesini evez etmisdir XIX esrden etibaren sultan ailesinin uzvlerine ruhani rehberlere ve memurlara efendi kimi muraciet edilir efendi titulu onlarin adlarindan derhal sonra istifade edilirdi meselen Enver efendi Efendi formasi qadinlara xanim efendi kisilere bey efendi kimi habele bezen ecnebilere ve qeyri muselmanlara muraciet ederken de islenirdi Osmanli Imperiyasinda savadsiz agalardan ferqli olaraq butun savadli vetendaslar da efendi sayilirdi Osmanli Imperiyasinin herbi iyerarxiyasinda efendi herbi rutbesi Avropada teqriben leytenant rutbesine uygun gelirdi Bunun ardinca aga bey ve pasa titullari gelirdi Hokumetin 29 noyabr 1934 cu il tarixli qerari ile Turkiyede 1953 cu ilde ise Misirde efendi herbi rutbesi legv edilib 1918 ci ile qeder efendi titulunu Alman Serqi Afrikasindaki mustemleke qosunlarinin yerli zabitleri de dasiyirdi Muasir sufizmde bezi teriqetlerin dervisleri seyxlerine muraciet ederken efendi titulundan istifade edirler Simali Qafqaz ve Bosniya xalqlari arasinda meselen Rusiyada muselmanlar arasinda qebul edilen Hezret xitabina benzeyen addan sonra qoyulmusdur buna molla deyirler Muasir Turkiyede efendi termini ingilis dilindeki ser sozunun analoqu kimi nezaketli muraciet ucun istifade edilir IstinadlarEfendi Enciklopedicheskij slovar Brokgauza i Efrona V 86 tomah 82 t i 4 dop SPb 1890 1907