Çayın uzunluğu 754 km, hövzəsinin sahəsi 98 300 km² təşkil edir. Böyük Sosva və Kiçik Sosvanın birləşməsindən əmələ gəlir. Kiçik Obun mənsəbinə 287 km qalmış ona tökülür.
Adının mənası
XX əsrin əvvəllərinə qədər çayın adı rus dilində sadəcə Сосва yazılırdı. Sonradan ada ь işarəsi əlavə edilərək Сосьва şəklinə düşür. Daha sonra isə çayın adı Şimali Sosva olaraq qoyulur. Onun cənub qolu Cənub Sosva adlandırılır. Lakin buda uzun sürmür. Cənub qolu bir müddət sonra safəcə Sosva kimi təstiqlənir. Etimaloji baxımdan bu ad Komi-permyas dillərində işlənən komi-perm.сос — qol və komi-perm.ва — su sözlərinin birləşməsindən əmələ gəlmişdir. Mənası qol suyu anlamını verir. Böyük ethtimal ki, bu söz mansiysk dilinə aid sözdür.
Qidalanması
Qidalanması qarışıqdır. Bununla belə yaz və payız ayları qar suları üstünlük təşkil edir. Gursululuq dövrü may-sentyabr aylarına təsadüf edir. Oktyabrın sonları, noyabrın əvvəllərinə təsadüf edir. Buzdan azad olma aprelin sonu, mayın əvvələrinə təsadüf edir. Çay aşağı axarlarda gəmiçilik üçün əlverişlidir. Onun aşağı axarı sahillərində zəngin qaz yataqları vardır. Orta illik su sərfiyyatı mənsəbdən 147 km yuxarıda 786,3 m³/s təşkil edir. Su sərfiyyayı aylar üzrə:
Yanvar - 112,23
Fevral - 88,16
Mart - 77,48
Aprel - 168,18
May - 1795,12
İyun - 2625,69
İyul - 1606,59
Avqust - 921,50
Sentyabr - 866,14
Oktyabr - 670,27
Noyabr - 313,98
Dekabr - 181,58
Yuxarı axarlarda çay Şimali Ural ərazisindən axır. Bu səbəbdən dağ çayı funksiyasını daşıyır. Onun bu hussədə yatağı enzis və dərindir. Çay ərafı ərazilərdə əhali az məskunkaşılmışdır. Müəyyən hissələr bataqlıqlaşmışdır. Axdığı bölgə səx tayqa meşələri iləörtülüdür. Yuxarı axarların bəzi hissələrində onun yatağı 20-100 metr enə və 1 metr dərinliyə malikdir. Bu hissədə demək olar ki, çayın yatağı boyunca astananalar və pilləvsri enişlər müşahidə edilir.
Orta axarda çay yeşiyə bənzər vadidən axır. Burada onun eni 80-500 metr arasında dəyişir. Dərinliyi isə 2-8 metr arasında qərarlaşır.
Aşağı axarlarda isə çay ob vadisindən axır. Burada o çoxlu ob qollarının ətrafında keçir. Nəhayət çay mənsəbdə Kiçik Ob çayına tökülür. Bu hissədə onun eni 500-800 metr, dərinliyi isə 18 metr təşkil edir. Burada axının sürəti 0,2-2,0 m/san arasıbda dəyişir.
Çay sahilində Nyaksimboı, İrqım, Sartınya, mənsəbdə usə Beryozovo yaşayış məntəüələri vardır. Şimali Sosva sahillərində neolit dövrünə aid Sortınya və Xulyum-Sunt adlı arxioloji məntəqələr aşkarlanmışdır.
Qolları
(mənsəbə olan məsafə)
3 km — Voluqa çayı (sol)
62 km — Şaytaka çayı (sol)
119 km — Yanı-Ya çayı (sol)
137 km — Nyalanqya (sol)
148 km — Kiçik Sosva (sağ)
163 km — Sıskonsınqya (sağ)
176 km — Yanı-An-Ya (sol)
209 km — Usya çayı (sol)
233 km — Yalbınya (sağ)
259 km — Sartın-Ta (sol)
292 km — Kirsim (sağ)
299 km — Tuntlam (sağ)
310 km — Pal-Ya (sol)
318 km — Şoma-Ya (sol)
337 km — Lyapin çayı (sol)
364 km — Karkasya (sol)
383 km — Losxa (sol)
410 km — Man-Ya çayı (sağ)
411 km — Yanı-Ya (sağ)
448 km — Volya çayı (sol)
491 km — Yanı-Menke-Ya (sol)
515 km — Yalbın-Ya (sol)
552 km — Visim çayı (sağ)
559 km — Paul-Ovil-Ya (sol)
591 km — Тапсуй (sağ)
658 km — Nyais (sağ)
662 km — Lopsiya çayı (sol)
675 km — Leplya (sağ)
754 km — Kiçik Sosva (sağ)
754 km — Böyük Sosva (sol)
Ədəbiyyat
Заплатин М. А. В краю таёжных рек (по Мансийскому Северному Зауралью). — М.: Физкультура и спорт, 1972.
↑ Ресурсы поверхностных вод СССР. Т. 15. Алтай и Западная Сибирь. Вып. 3. Нижний Иртыш и Нижняя Обь/ Под ред. В. Е. Водогрецкого. — Л.: Гидрометеоиздат, 1973. — С. 35. — 424 с.
"Severnaya Sosva At Igrim" (ingilis). 2013-06-12 tarixində orijinalından arxivləşdirilib. İstifadə tarixi: 2013-06-12.
Sibir yenidaş dövründə.
Oktyabr 01, 2021
şimali, sosva, çayı, xantı, mansi, muxtar, dairəsi, ərazisindən, axan, çay, çay, şimali, uraldan, başlayaraq, qərbi, sibir, düzənliyinə, istiqamətlənir, çayırus, Северная, Сосьваölkə, rusiyamənsəbi, kiçik, obuzunluğu, kmsu, sərfi, shövzəsinin, sahəsi, 98300, m. Simali Sosva cayi Xanti Mansi muxtar dairesi erazisinden axan cay Cay Simali Uraldan baslayaraq Qerbi Sibir duzenliyine istiqametlenir Simali Sosva cayirus Severnaya SosvaOlke RusiyaMensebi Kicik ObUzunlugu 754 kmSu serfi 786 3 m sHovzesinin sahesi 98300 km menbeyi mensebiSimali Sosva Rusiyanin fiziki xeritesinde 62 02 52 sm e 60 10 36 s u 64 11 04 sm e 65 26 00 s u DSR ru 15020200112115300023423Cayin uzunlugu 754 km hovzesinin sahesi 98 300 km teskil edir Boyuk Sosva ve Kicik Sosvanin birlesmesinden emele gelir Kicik Obun mensebine 287 km qalmis ona tokulur Mundericat 1 Adinin menasi 2 Qidalanmasi 3 Qollari 4 Edebiyyat 5 Menbe 6 IstinadlarAdinin menasi RedakteXX esrin evvellerine qeder cayin adi rus dilinde sadece Sosva yazilirdi Sonradan ada isaresi elave edilerek Sosva sekline dusur Daha sonra ise cayin adi Simali Sosva olaraq qoyulur Onun cenub qolu Cenub Sosva adlandirilir Lakin buda uzun surmur Cenub qolu bir muddet sonra safece Sosva kimi testiqlenir Etimaloji baximdan bu ad Komi permyas dillerinde islenen komi perm sos qol ve komi perm va su sozlerinin birlesmesinden emele gelmisdir Menasi qol suyu anlamini verir Boyuk ethtimal ki bu soz mansiysk diline aid sozdur Qidalanmasi RedakteQidalanmasi qarisiqdir Bununla bele yaz ve payiz aylari qar sulari ustunluk teskil edir Gursululuq dovru may sentyabr aylarina tesaduf edir Oktyabrin sonlari noyabrin evvellerine tesaduf edir Buzdan azad olma aprelin sonu mayin evvelerine tesaduf edir 1 Cay asagi axarlarda gemicilik ucun elverislidir Onun asagi axari sahillerinde zengin qaz yataqlari vardir Orta illik su serfiyyati mensebden 147 km yuxarida 786 3 m s 2 teskil edir Su serfiyyayi aylar uzre Yanvar 112 23 Fevral 88 16 Mart 77 48 Aprel 168 18 May 1795 12 Iyun 2625 69 Iyul 1606 59 Avqust 921 50 Sentyabr 866 14 Oktyabr 670 27 Noyabr 313 98 Dekabr 181 58Yuxari axarlarda cay Simali Ural erazisinden axir Bu sebebden dag cayi funksiyasini dasiyir Onun bu hussede yatagi enzis ve derindir Cay erafi erazilerde ehali az meskunkasilmisdir Mueyyen hisseler bataqliqlasmisdir Axdigi bolge sex tayqa meseleri ileortuludur Yuxari axarlarin bezi hisselerinde onun yatagi 20 100 metr ene ve 1 metr derinliye malikdir Bu hissede demek olar ki cayin yatagi boyunca astananalar ve pillevsri enisler musahide edilir 1 Orta axarda cay yesiye benzer vadiden axir Burada onun eni 80 500 metr arasinda deyisir Derinliyi ise 2 8 metr arasinda qerarlasir 1 Asagi axarlarda ise cay ob vadisinden axir Burada o coxlu ob qollarinin etrafinda kecir Nehayet cay mensebde Kicik Ob cayina tokulur Bu hissede onun eni 500 800 metr derinliyi ise 18 metr teskil edir Burada axinin sureti 0 2 2 0 m san arasibda deyisir 1 Cay sahilinde Nyaksimboi Irqim Sartinya mensebde use Beryozovo yasayis menteueleri vardir Simali Sosva sahillerinde neolit dovrune aid Sortinya ve Xulyum Sunt adli arxioloji menteqeler askarlanmisdir 3 Qollari Redakte mensebe olan mesafe 3 km Voluqa cayi sol 62 km Saytaka cayi sol 119 km Yani Ya cayi sol 137 km Nyalanqya sol 148 km Kicik Sosva sag 163 km Siskonsinqya sag 176 km Yani An Ya sol 209 km Usya cayi sol 233 km Yalbinya sag 259 km Sartin Ta sol 292 km Kirsim sag 299 km Tuntlam sag 310 km Pal Ya sol 318 km Soma Ya sol 337 km Lyapin cayi sol 364 km Karkasya sol 383 km Losxa sol 410 km Man Ya cayi sag 411 km Yani Ya sag 448 km Volya cayi sol 491 km Yani Menke Ya sol 515 km Yalbin Ya sol 552 km Visim cayi sag 559 km Paul Ovil Ya sol 591 km Tapsuj sag 658 km Nyais sag 662 km Lopsiya cayi sol 675 km Leplya sag 754 km Kicik Sosva sag 754 km Boyuk Sosva sol Edebiyyat RedakteZaplatin M A V krayu tayozhnyh rek po Mansijskomu Severnomu Zauralyu M Fizkultura i sport 1972 Menbe Redakte Simali Sosva Arxivlesdirilib 2017 02 01 at the Wayback MachineIstinadlar Redakte 1 2 3 4 Resursy poverhnostnyh vod SSSR T 15 Altaj i Zapadnaya Sibir Vyp 3 Nizhnij Irtysh i Nizhnyaya Ob Pod red V E Vodogreckogo L Gidrometeoizdat 1973 S 35 424 s Severnaya Sosva At Igrim ingilis 2013 06 12 tarixinde orijinalindan arxivlesdirilib Istifade tarixi 2013 06 12 Sibir yenidas dovrunde Menbe https az wikipedia org w index php title Simali Sosva amp oldid 6155738, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
.svg.html){kind=link}
