Azərbaycanca
Беларускі
Dansk
Deutsch
Española
Français
Indonesia
Italiana
日本語
Қазақ
Lietuvos
Nederlands
Português
Русский
සිංහල
แบบไทย
Türkçe
Українська
中國人
United State
Afrikaans
Şeyxulla Habibulloviç Çanbarisov (9 may 1916 – 4 oktyabr 1996, Ufa) — başqırd elm xadimi, tarix elmlər doktoru, siyasətçi, hərbçi, professor. Ufa Rektorları Şurasının başçısı və Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının Ufadakı yerli təşkilatının lideri olan Çanbarisov Ufanın millət vəkilliyini də etmişdir.
| Şeyxulla Çanbarisov | |
|---|---|
| Doğum tarixi | 9 may 1916 |
| Vəfat tarixi | 4 oktyabr 1996 (80 yaşında) |
| Vəfat yeri | |
| Fəaliyyəti | tarixçi |
| Elmi dərəcəsi | |
| Partiyası | |
| Mükafatları | |
Həyatı
Şeyxulla Çanbarisov 22 may 1916-cı ildə Büzdek bölgəsinə bağlı Büzdek kəndində kasıb ailədə dünyaya gəlmişdir. Kənd şurası başqanlığı edən atası müxtəlif Sovet vəzifələrini icra etsə də, spirtli içki qəbul etdiyi üçün ailəvi və siyasi problemlər yaşadı. Böyümə illərində anasının Şeyxullaya təsiri böyük olmuşdur.
1929-cu ildə ibtidai məktəbi bitirmişdir. Ardından Novo-Kulevo kəndində toplu əkinçilik məktəbinə girdi və 1932-ci ildə məzun oldu. 1920-ci ildə Komsomola qatıldı və Komsomolun yerli orqanının katibi seçildi. Məzun olduqdan sonra Komsomol Bysdyak bölgə komitəsinə təhsil nümayəndəsi olaraq təyin edildi və eyni zamanda bölgə komitəsi katibi olaraq çalışdı.
Şeyxulla Çanbarisov 4 oktyabr 1996-cı ildə Ufada həyatını itirmişdir.
Universitet təhsili
Çanbarisov 1932-ci ilin sentyabrında Başqırd Dövlət Pedoqoji İnistitutunda qeydiyyatdan keçdi və tarix fakültəsinin tələbəsi oldu. Bu dövrdə də komsomol fəaliyyətini davam etdirdi və fakültə partiya nümayəndəliyinin rəhbəri seçildi. 1937-ci ildə universitetdən məzun oldu. Eyni ilin dekabr ayında Qırmızı Orduya çağırıldı.
Hərbi xidməti
Çanbarisov Uzaq Şərqdəki Qırmızı Ordu tərkibində yer alan 92-ci Qırmızı Bayraq taborunun təcili tibbi xidmət bölməsində xidmət etmişdir. 1939-cu ilin yanvarında gənc leytenant olaraq Ufaya geri dönmüşdür. Başqırd Dövlət Pedoqoji İnistitutunda marksizm-leninizm şurasının rəhbəri olaraq, avqust ayından isə təhsil işçisi kimi çalışmışdır.
1939-cu ilin noyabrında Sovet-Fin mühaibəsi başladı. 1940-cı ilin yanvar ayında Qış müharibəsinə görə silahlı qüvvələrin tam formada səfərbər edilməsiylə Çanbarisov yenidən xidmətə çağırıldı. Zlatoustdakı hərbi məlktəbə göndərildi. Burada 1941-ci ilin dekabrın qədər Sovet İttifaqı Kommunist partiyası tarixi mövzusunda dərslər keçdi.
1941-ci ildə yeni qurulan 133-cü piyada alayının piyada taborunun komandanı olaraq təyin edildi. 1942-ci il boyunca şimal-qərb cəbhəsindəki döyüşlərə girdi. 1943-cü ilin sonuna qədər müxtəlif döyüşlərə qatıldı.
1943-cü ilin dekabrından 1944-cü ilin iyununa qədər Qırmızı Ordunun siyasi kompozisiyasının yaxşılaşdırılması mövzusunda magistr təhsili aldı, lakin təhsilini davam etdirmək istəmədi və orduya geri dönməyi üstün tutdu. III Belorusiya cəbhəsindəki alayın komandan köməkçisi oldu. Nasist Almaniyasına qarşı qələbədən sonra Çanbarisovun mənsubu olduğu alay Uza Şərqə transfer edildi. Yaponiya imperiyasının sonuna qədər birinci Uzaq Şərq ordusunun bir hissəsi idi. 63-cü piyada tüməni ilə birlikdə 1945-ci ilin noyabr ayına qədər Mançuriyada xidmət etdi. 1946-cı ilin avqustunda polkovnik-leytenant rütbəsində ikən səhhətindəki problemlərə görə ordudan tərxis oldu.
Akademik fəaliyyəti
1946-cı ildə Başqırd Pedoqoji İnistitutunda dərs deməyə davam etdi. 1951-ci ildə magistr tezisi ilə məzun olduğu SİKP Mərkəzi Komitəsi altında Sosial Elmlər Akademiyasına qəbul oldu. Elmi rəhbəri 1961–1986-cı illərdə Sovet İttifaqında güclü şəxslərdən biri olmu. B.N.Ponomaryev idi. 1952-ci ilin oktyabr ayında partiya məktəblərinin başqırd əyalət komitəsi rəhbəri olaraq təyin edildi.
Başqırd Dövlət Unversitetinin rektorluğu vəzifəsini yerinə yetirmişdir. 1973-cü ildə təqaüdə ayrılana qədər Ufa Rektorları Şurasının başqanı və Sovet İttifaqı Kommunist Partiyasının Ufadakı yerli təşkilatının üzvü idi.
Rektorluq dövrü
İnistitut müdiri və universitet rektorluğu etdiyi 28 illik dövrdə universitetdə bir çox yeni strukturlar inşa edildi. Moskva Dövlət Universiteti, Leninqrad Dövlət Universiteti və digər irəlidə gedən universitetlərin magistr fəaliyyətlərindən yararlanaraq elmi fəaliyyətə xüsusi əhəmiyyət verdi.
Mükafatları
İstinadlar
- Başqırdıstan Ensiklopediyası (rus.). Башкирская энциклопедия, 2005. 4344 с.
- "Şeyxulla Canbarisov". trpedia.org. 20 iyun 2020 tarixində arxivləşdirilib.
- "Его жизнь вошла в легенды. Но не вся." bashinform.ru. 5 mart 2016 tarixində arxivləşdirilib.
- Шайхулла Хабибуллович Чанбарисов. Формирование советской университетской системы. University of California. səh. 255.
wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, tarixi, endir, indir, yukle, izlə, izle, mobil, telefon ucun, azeri, azəri, azerbaycanca, azərbaycanca, sayt, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, haqqında, haqqinda, məlumat, melumat, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar, android, ios, apple, samsung, iphone, pc, xiomi, xiaomi, redmi, honor, oppo, nokia, sonya, mi, web, computer, komputer
Seyxulla Habibullovic Canbarisov 9 may 1916 4 oktyabr 1996 Ufa basqird elm xadimi tarix elmler doktoru siyasetci herbci professor Ufa Rektorlari Surasinin bascisi ve Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasinin Ufadaki yerli teskilatinin lideri olan Canbarisov Ufanin millet vekilliyini de etmisdir Seyxulla CanbarisovDogum tarixi 9 may 1916 1916 05 09 Vefat tarixi 4 oktyabr 1996 1996 10 04 80 yasinda Vefat yeri Ufa Basqurdistan RusiyaFealiyyeti tarixciElmi derecesi tarix elmleri doktoruPartiyasi Sovet Ittifaqi Kommunist PartiyasiMukafatlariHeyatiSeyxulla Canbarisov 22 may 1916 ci ilde Buzdek bolgesine bagli Buzdek kendinde kasib ailede dunyaya gelmisdir Kend surasi basqanligi eden atasi muxtelif Sovet vezifelerini icra etse de spirtli icki qebul etdiyi ucun ailevi ve siyasi problemler yasadi Boyume illerinde anasinin Seyxullaya tesiri boyuk olmusdur 1929 cu ilde ibtidai mektebi bitirmisdir Ardindan Novo Kulevo kendinde toplu ekincilik mektebine girdi ve 1932 ci ilde mezun oldu 1920 ci ilde Komsomola qatildi ve Komsomolun yerli orqaninin katibi secildi Mezun olduqdan sonra Komsomol Bysdyak bolge komitesine tehsil numayendesi olaraq teyin edildi ve eyni zamanda bolge komitesi katibi olaraq calisdi Seyxulla Canbarisov 4 oktyabr 1996 ci ilde Ufada heyatini itirmisdir Universitet tehsiliCanbarisov 1932 ci ilin sentyabrinda Basqird Dovlet Pedoqoji Inistitutunda qeydiyyatdan kecdi ve tarix fakultesinin telebesi oldu Bu dovrde de komsomol fealiyyetini davam etdirdi ve fakulte partiya numayendeliyinin rehberi secildi 1937 ci ilde universitetden mezun oldu Eyni ilin dekabr ayinda Qirmizi Orduya cagirildi Herbi xidmetiCanbarisov Uzaq Serqdeki Qirmizi Ordu terkibinde yer alan 92 ci Qirmizi Bayraq taborunun tecili tibbi xidmet bolmesinde xidmet etmisdir 1939 cu ilin yanvarinda genc leytenant olaraq Ufaya geri donmusdur Basqird Dovlet Pedoqoji Inistitutunda marksizm leninizm surasinin rehberi olaraq avqust ayindan ise tehsil iscisi kimi calismisdir 1939 cu ilin noyabrinda Sovet Fin muhaibesi basladi 1940 ci ilin yanvar ayinda Qis muharibesine gore silahli quvvelerin tam formada seferber edilmesiyle Canbarisov yeniden xidmete cagirildi Zlatoustdaki herbi melktebe gonderildi Burada 1941 ci ilin dekabrin qeder Sovet Ittifaqi Kommunist partiyasi tarixi movzusunda dersler kecdi 1941 ci ilde yeni qurulan 133 cu piyada alayinin piyada taborunun komandani olaraq teyin edildi 1942 ci il boyunca simal qerb cebhesindeki doyuslere girdi 1943 cu ilin sonuna qeder muxtelif doyuslere qatildi 1943 cu ilin dekabrindan 1944 cu ilin iyununa qeder Qirmizi Ordunun siyasi kompozisiyasinin yaxsilasdirilmasi movzusunda magistr tehsili aldi lakin tehsilini davam etdirmek istemedi ve orduya geri donmeyi ustun tutdu III Belorusiya cebhesindeki alayin komandan komekcisi oldu Nasist Almaniyasina qarsi qelebeden sonra Canbarisovun mensubu oldugu alay Uza Serqe transfer edildi Yaponiya imperiyasinin sonuna qeder birinci Uzaq Serq ordusunun bir hissesi idi 63 cu piyada tumeni ile birlikde 1945 ci ilin noyabr ayina qeder Mancuriyada xidmet etdi 1946 ci ilin avqustunda polkovnik leytenant rutbesinde iken sehhetindeki problemlere gore ordudan terxis oldu Akademik fealiyyeti1946 ci ilde Basqird Pedoqoji Inistitutunda ders demeye davam etdi 1951 ci ilde magistr tezisi ile mezun oldugu SIKP Merkezi Komitesi altinda Sosial Elmler Akademiyasina qebul oldu Elmi rehberi 1961 1986 ci illerde Sovet Ittifaqinda guclu sexslerden biri olmu B N Ponomaryev idi 1952 ci ilin oktyabr ayinda partiya mekteblerinin basqird eyalet komitesi rehberi olaraq teyin edildi Basqird Dovlet Unversitetinin rektorlugu vezifesini yerine yetirmisdir 1973 cu ilde teqaude ayrilana qeder Ufa Rektorlari Surasinin basqani ve Sovet Ittifaqi Kommunist Partiyasinin Ufadaki yerli teskilatinin uzvu idi Rektorluq dovru Inistitut mudiri ve universitet rektorlugu etdiyi 28 illik dovrde universitetde bir cox yeni strukturlar insa edildi Moskva Dovlet Universiteti Leninqrad Dovlet Universiteti ve diger irelide geden universitetlerin magistr fealiyyetlerinden yararlanaraq elmi fealiyyete xususi ehemiyyet verdi Mukafatlari Oktyabr inqilabi ordeni Qirmizi Bayraq ordeni Veten muharibesi ordeni Seref nisani ordeniIstinadlarBasqirdistan Ensiklopediyasi rus Bashkirskaya enciklopediya 2005 4344 s Seyxulla Canbarisov trpedia org 20 iyun 2020 tarixinde arxivlesdirilib Ego zhizn voshla v legendy No ne vsya bashinform ru 5 mart 2016 tarixinde arxivlesdirilib Shajhulla Habibullovich Chanbarisov Formirovanie sovetskoj universitetskoj sistemy University of California seh 255