Şahmar Əhmədov
Şahmar Əhmədov (Əhmədov Şahmar Mehbalı oğlu; d. 10.10.1911, Göyçə mahalı, Ermənistan SSR - ö. 10.08.1972, Amasiya, Ermənistan SSR) — Ermənistan SSR Amasiya r-nu Məhkəməsin Sədri (1957-1972)
| Şahmar Əhmədov | ||
|---|---|---|
| ||
| Şəxsi məlumatlar | ||
| Partiya | 1) Sovet İttifaqı Kommunist Partiyası (1932-1972) | |
| Təhsili | 1) Ermənistan SSR, İrəvan Pedaqoji Texnikomu 2) Azərbaycan Dövlət Universiteti | |
| Doğum tarixi | ||
| Doğum yeri | Ermənistan SSR, Basarkeçər r-nu , Böyük Məzrə kəndi | |
| Vəfat tarixi | ||
| Dəfn yeri | Ermənistan SSR | |
| Həyat yoldaşı | Lətifə Abbasova | |
| Uşaqları | oğlu: Tahir Əhmədov qızları: Ofelya Əhmədova, Raya Əhmədova, Tərifə Əhmədova, Tahirə Əhmədova, Cəmilə Əhmədova, Mahirə Əhmədova | |
Həyatı
Şahmar Əhmədov 1911-ci ildə Qərbi Azərbaycanda, Göyçə mahalının, Basarkeçər rayonunun Böyük Məzrə kəndində dünyaya gəlmişdir. Ailənin səkkiz övladından birincisi olan Şahmar Sovet hakimiyyəti dövründə açılan məktəblərdən birində təhsil alan ilklərdən olmuşdur.
Təhsili
Atası Mehbalı kişi Şahmarın yazıb-oxumağa böyük həvəsi olduğunu görüb, onu 1926-cı ildə Məzrədə olan ibtidai məktəbə yazdırmışdır. O zamanlar Məzrədə yalnız ibtidai məktəb var idi. Bu səbəbdən də o, 1929-cu ildə Zod kəndində yeddi illik məktəbi oxumuşdur. Onun Zod kəndində bibisi Kövsər yaşayırdı. Atasının məsləhəti ilə 1932-ci ildə məktəbi bitirənə qədər bibisigildə yaşamıdır. Şahmar bibisi Kövsəri heç unutmaz, ömrünün sonuna qədər onu tez-tez xatırlayardı. 1932-ci ildə ordu sıralarına çağrılmışdır. 1934-cü ildə serjant rübətsi ilə ordudan təxris olunan Şahmar Məzrəyə qayıtmış, İrəvan pedoqoji texnikomunda qiyabi təhsil ala-ala, doğma kəndində orta məktəbdə tarix və coğrafiya müəllimi işləmişdi. O zamanlar Basarkeçərdə hüquq mühafizə orqanlarında çalışan gənclərə kəskin ehtiyac var idi. Şahmar da öz savadı və bacarığı ilə seçildiyindən 1938-ci ildə Ermənistan SSRİ Kommunist Partiyasının Basarkeçər Partiya Komitəsi tərəfindən bir il müddətinə Bakıda yerləşən hüquq Azərbaycan Dövlət Universitetində təhsil almağa göndərilir.
Karyerası
Təhsilini tamamlayıb yenidən Məzrəyə qayıdan Şahmarı Məhkəmənin sədri vəzifəsinə təyin edirlər. Sonra “Yerevan Dövlət Universiteti”nin hüquq fakültəsini bitirmış və 1939-cu ildə Amasiya rayonuna təyin edilmişdir. Amasiya rayonu coğrafi mövqeyinə görə Türkiyə ilə həmsərhəd olan “Kiçik Qafqaz” dağlarının əhatəsində yerləşir. “Böyük Vətən Müharibəsi” illərində Amasiya rayonuna ixtisaslı gənclər cəlb edilirdi. Eləcə də, İrəvan Pedaqoji Texnikomun məzunları Amasiya rayonuna səfərbər edilirdilər. Qızlardan ibarət məzunlar Amasiya rayonuna aid olan kəndlərin məktəblərinə müəllim vəzifəsinə təyin olunurdular. Həmin qızların arasında Bakı Dövlət Universitetinin rektoru Abel Məhhərrəmovun anası Şəfiqə xanım, Ceyran xanım Zeynalova, eləcə də Lətifə xanım Abbasova da var idi. 1947-ci ildə Şahmar məhz həmin qızlardan biri - Lətifə xanımla evlənmişdir. Elə həmin ildə yenidən Bakıya hüquqşünaslıq kursuna göndərilmişdir. 1948-ci ildə bu kursu bitirdikdən sonra Basarkeçər rayonuna hakim təyin edilir, amma burada cəmi beş ay (10.06.48-04.10.48) qalır. Həmin ilin oktyabr ayından Zəngibasarda xalq hakimi vəzifəsində işləyir.1953-cü il iyun ayının 30-na qədər Zəngibasarda xidmət edən Şahmar sonra Artaşat rayonuna göndərilir. 1957-ci ildə isə, Amasiya rayonuna hakim təyin edilərək ömrünün sonuna qədər orada xalq hakimi vəzifəsində çalışır. Şahmar Əhmədov 10 avqust 1972-ci ildə Amasiya rayonunda vəfat etmiş, doğma kəndi Böyük Məzrədə dəfn olunmuşdur.
Şəcarəsi
Mehbalı kişi ilə Nüşapəri xanımın ailəsində dünyaya gəlmiş mərhum Şahmar müəllimin qardaş və bacıları aşağıdakılardır: Əhmədov Bəhram Ülkər xanımla ailə qurub. Cavan yaşda rəhmətə gedib, Xalidə və Fatima adında iki qızı var. Əhmədov Bəhman Sozar xanımla ailə qurub. Hər ikisinin məzarı Basarkeçər rayonunun “Böyük Məzrə” kəndindədir. Elmira, Həmayil, Yaşar, Rahibə, Sədrəddin və Nəsrəddin adında övladları var.
Əhmədova Rüsxarənin ilk həyat yoldaşı vaxtsız vəfat edib. Bu nikahdan Ənvər, Surəddin (vəfat edib) və Gülənbər adlı üç övladı olub. Əri vəfat etdikdən illər sonra Kəlbəcərli kürd Abbasla ailə qurub və bu nikahdan da iki qız övladı var. Əhmədov İslamın Ələddin (vəfat edib), Yusif, Qətibə (rəhmətə gedib), Lətif, Süsən, Fazil, Şölə, Zərri, Qafar, Qaraxan, Səfər, Mehbalı, Hafiz, Xamis, Sevda on beş övladı var. İslam kişinin məzarı Şəmkir rayonundadır. Əhmədova Gilas Məhəmməd kişi ilə ailə qurub. Hər ikisi rəhmətə gedib, qəbirləri Bakıda, “Mehdiabad” məzarlığındadır. Qənirə, Aydın (vəfat edib), Fəxrəddin, Fənara, Flora və Zərifə adlı övladları var. Əhmədov Surxay Manya xanımla ailə qurub. Hər ikisi 2013-cü ildə vəfat edib. Ulduz, Dilarə, Afət, İlqar və Yeganə adında övladları var. Əhmədova Atlas Məzahim kişi ilə ailə qurub. Nelya, Rasim, Gülbəniz, Mahir, Ramiz, Rəsmiyə adlı altı övladı olub.
Ailəsi
Şahmar müəllim özü isə, bir oğul, altı qız övladı atası idi. Həyat yoldaşı Abbasova Lətifə Möhsün qızı 40 ildən yuxarı müəllimə işləmiş, 1987-ci ildə avqust ayının 15-də Bakı şəhərində vəfat etmişdir. Məzarı Bakının “Mehdiabad” qəsəbəsindədir. İlk övladı Ofeliya xanım 1970-ci ildə Ermənistan SSRİ-nin Yerevan şəhərində vəfat etmişdir. Arzu və Azər adında iki oğulları var. İkinci övladı Raya xanım 16 noyabr 1947-ci ildə Ermənistan SSRİ-nin Amasya rayonunda dünyaya gəlmişdir. Hazırda Bakı şəhəri, Binəqədi rayonu 244 saylı orta məktəbdə riyaziyyat müəlliməsi işləyir. Əmək fəaliyyət müddətində bir sıra dövlət təltiflərinə layiq görülmüşdür. Leyla adında bir qızı var. Üçüncü övladı Tərifə xanım 1 yanvar 1951-ci ildə Ermənistan SSRİ-nin Zəngibasar rayonunda anadan olmuşdur. Evdar qadındır, kimya elmləri doktoru Əhmədov Ələddin İslam oğlunun həyat yoldaşıdır. Xatirə, Sevinc, İlhamə və Ofeliya adında qızları var. Dördüncü qızı Tahirə xanım 30 iyun 1953-cü ildə Ermənistan SSRİ-nin Zəngibasar rayonunda anadan olmuşdur. İxtisasca ingilis dili müəlliməsidir, hazırda təqaüddədir. Cavid, Vurğun və Mürvət adında üç övladı var. Oğlu Tahir 2 oktyabr 1956-cı ildə Ermənistan SSRİ-nin Zəngibasar rayonunda anadan olmuşdur. İxtisasca mühəndisdir. Hazırda Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasında mühəndis vəzifəsində çalışır. Şahmar və Etibar adında iki övladı var. Altıncı qızı Cəmilə xanım 15 may 1959-cu ildə Ermənistan SSRİ-nin Zəngibasar rayonunda anadan olmuşdur. İxtisasca ingilis dili müəlliməsidir, hazırda təqaüddədir. Cəmil adında bir oğlu var. Sonuncu qızı Mahirə xanım 11 oktyabr 1963-cü il tarixində Ermənistan SSRİ-nin Amasya rayonunda doğulmuşdur. Ailəlidir. Uzun müddət Azərbaycan Respublikasının təhlükəsizlik orqanlarında çalışmış, mayor rütbəsinə layiq görülmüşdür. Hazırda təqaüddədir.
Xatirələr
- Şahmar vardı bu dünyada -AMEA Aşqarlar Kimyası İnstitutunun laboratoriya müdiri, texnika elmləri doktoru, professor Ələddin Əhmədov
Göyçə deyəndə yada ilk olaraq aşıq Ələsgər, aşıq Alı düşür. Ancaq Göyçə yalnız aşıqları ilə deyil, şairləri, alimləri, rəhbər işçiləri ilə də məşhuruldur. Belə adamlardan biri də, adı Yunis Rzayev, Tapdıq Əmiraslanovla yanaşı çəkilən, onlarla eyni dövürdə yaşamış Şahmar Əhmədovdur. Şahmar Əhmədov yüksək prinsipiallığı və peşəkarlıqı ilə seçilən əsl mənada xalq hakimi idi. Mən onun qardaşı oğluyam Şahmar Əhmədovun ömrünün son illərini(1965-1972) mən çox yaxşı xatırlayıram və bir çox hadisələr mənim gözümün önündə baş verib. Şahmar əmim Göyçədən kənarda işləyib. Kəndimizə gələndə hamı onun görüşünə gəlirdi, əsl şənlik yaşanırdı, sanki toy-bayram idi. O çox səmimi və mehriban adam olduğundan, ətrafındakılar ondan çəkinməzdilər, öz dərdlərini əmimə deyərdilər. Əmim isə onlara çox diqqətlə qulaq asar və əlindən gələn köməyi əsirgəməzdi. Sadə adamlarla oturub durmağı çox sevərdi, hətta onların uşaqlarına kirvəlik edərdi. Göstərdiyim illərdə mən tələbə idim və yay tətillərində çox vaxt əmimə baş çəkmək üçün onun işlədiyi rayona-Amasiyaya gedərdim. Belə səfərlərin birində, səhər-səhər evdə oturmuşduq ki, qapının zəngi çalındı və bir nəfər içəri girdi. Salamlaşandan sonra söylədi ki, Əhmədov əmi( ona belə müraciət edərdilər) ayaqyalın qalmışam mümkünsə köhnə ayaqqabılarından mənə ver. Əmim uşaqlara dedi ki, o alıb gətirdiyim ayaqqabını gətirib verin bu adama. Təzə ayaqqabıları götürmək istəməyən “qonaq” sonra çox məmnuniyyətlə “hədiyyə”ni qəbul edib, təşəkkür edərək getdi. Evdəkilər əmimi danladılar ki, təzə ayaqqabıları niyə verdin. Əmim isə cavabında – “köhnə ayaqqabı vermək xalq hakiminə yaraşmaz” dedi. Sonra öyrəndim ki, həmin adam kalxozun sürücüsü imiş və çətin dolanırlarmış. Əmim məşhur adamlarla da dostluq edər, onlara hörmət göstərərdi. Yazıçı Əkbər Yeravanlı tez-tez əmimin qonağı olardı, məhkəmə proseslərində iştirak edərək, gələcək əsərləri üçün mövzular seçərdi. Xalq artisti Şövkət Ələkbərova və Rəhilə Həsənovanın şərəfinə Amasiyada elə bir qəbul düzəltmişdi ki, onun səs-sorağı hələ də danışılmaqdadı. Rəhilə Həsənovaya şeir də ithaf etmişdı. Sənət əhlinə hörməti böyük idi. O dövrün aşıqları tez-tez əmimin qonağı olardılar, İsgəndər Ağbabalı əmimin şeirlərini aşıq mahnılarında ifa edirdi. Onu qeyd etmək istəyirəm ki, Şahmar Əhmədov kimi insanlar dünyaya tək-tək gəlir. Bu sözləri əmim olduğuna görə demirəm, onun yaşadığı dövürdə mənim 18-24 yaşım olub və onu o, dövürdə o qədər də qiymətləndirə bilməmişəm. İndi xeyli zaman məsafəsindən, olanları ağıl süzgəcindən keçirərək belə qənaətə gəlirəm ki, əmim çox böyük ürəyə malik bir insan, sədaqətli dost, etibarlı yoldaş, insanların köməyinə çatan əsl mənada xalqın hakimi imiş. Oğul həsrətilə yaşayırdı və nəhayət onun bircəsi - Tahiri dünyaya gəldi. Təəssüf ki, o, Tahirin toyunu görmədi, vaxtsız əcəl onu dostların, qohumların, həmkarların əlindən aldı. Indi ondan acılı-şirinli xatirələr yaşayır, onu tanımayanlar əmimi çox hörmətlə yad edirlər və deyirlər ki, bəli Şahmar vardı bu dünyada. Əmimin işlədiyi dövürdə də erməni məhkəməsi özünü göstərməkdə idi. Ermənistanda törədilmiş ağır və dolaşıq cinayətlərin məhkəməsi əmimə həvalə edilərdi. Məqsəd isə kiçik bir səhv və diqqətsizlik aşkar edilsin və o vəzifədən götürülsün. Anacaq Şahmar Əhmədov mahir bir hüquqşunas kimi bu sınaqlardan məharətlə çıxırdı və cinayətlər açılaraq, cinayətkarlar ifşa edilib, öz layiqli cəzalarına çatırdı. Dəfələrlə belə cinayətlər Leninakanda, Krasnoseloda törədilmiş və cinayətkarların məhkəməsi Əhmədovun sədirliyi ilə aparılmışdı. Təcrübəli hüquqşunas kimi o, Gürcüstan və Orta Asiya respublikalarına hakim kimi göndərilmişdi. Sonda onu qeyd etmək istəyirəm ki, əmim dəhşətli nərd azarkeşi idi və nərd oynamağı çox sevərdi. Onu udmaq çətin məsələ idi və təsədufən kimsə ona qalib gəlsəydi, əmim onu udmamış nərdtaxtanın arxasından durmazdı. O qədər peşəkar onayırdı ki, ətrafındakıların diqqətini cəlb edərdi. Bütün xanalara özünə məxsus qiymət verərdi. Xatirələrimi kiçik şer parçası ilə bitirmək istəyirəm.
Şahmar vardı
Necə deyim, dilim gəlmir
Şahmar vardı bu dünyada
Necə yazım əlim gəlmir
Şahmar vardı bu dünyada
Təkcə adı-sanı vardı
Uca dağ, zirvəsi qardı
Vaxtsız əcəl tez apardı
Şahmar vardı bu dünyada
El içində adı yaşar
Xatirələr aşar-daşar
Adı nəvəsində yaşar
- 'Potensial qatilini bağışlayan böyük insan'… Mahirə Əhmədova
Amasyianın qışını görənlər bilir. Qış fəsilində Amasiyaya bir metrdən çox qar düşür və qış çox sərt keçir. Və məhz belə qış axşamlarından birində atam, anam və mən bizimlə üzbəüz binada yaşayan, atamın həmkarı, “çopur” ləqəbli erməni vəkilin dəvəti ilə onlara qonaq getmişdik. Dəqiq vaxtı xatirimdə deyil, lakin bilirəm ki, biz evimizə qayıdanda küçələr boşalmışdı, insanlar evlərinə yığışmışdılar. Qonaq getdiyimiz evdən geri qayıtmaq üçün magistral yolu keçməli idik…
Və hər şey məhz biz o yolu keçərkən baş verdi. Yolu keçdiyimiz yerdən təqribən 10-15 metr aralıda dayanmış nəhəng bir traktor (traktorun dayandığı yerlə bizim yolu keçdiyimiz nöqtə arasındakı məsafənin cəmisi 10-15 metr olduğunu sonralar valideyinlərim söyləyirdi) qəfildən işə düşdü, vahiməli bir gurultu ilə üzərimizə doğru hərəkət etməyə başladı. Atam cəld əyilərək məni qucağına götürdü. Bizə çatmağa az bir məsafə qalmış traktor yerində bir neçə dəfə fırlanaraq dayandı. Qəfil baş verən hadisə valideynlərimi həddindən artıq təlaşa saldı. Atam anamla məni evə yola salaraq özü hadisə yerinə qayıtdı... Çox sonralar anamın xatirələrindən bildim ki, bu, atama, onun ailəsinə qarşı yönəlmiş alçaq bir sui-qəsd idi. Sürücü etiraf edibmiş ki, ona Amasiyadakı bir nəfər naməlum nüfuzlu Azərbaycanlının qətli sifariş olunubmuş. Sürücü ilk başda təklifi qəbul etmişdi. Lakin sifarişin icrası zamanı atamı qarşısında görərkən onu tanımış və dərhal Şahmar Əhmədovu qətlə yetirmək fikrindən daşınaraq traktoru yerində bir neçə dəfər fırlatmaqla sifarişin icrasını başa çatdırmamışdı… …Sifarişçinin kimliyi atama bəlli olmuşdu. Çünki sürücü atamla təkbətək görüşdə onun kimliyini açıqlamışdı. Lakin atam sifarişçinin kim olduğunu ömrünün sonunadək kimsəyə söyləməmişdi. O, hətta sürücünü belə bağışlamışdı! Bunun bir sui-qəsd olduğunu anlamaq üçün o zaman mən çox kiçik idim. Amma uzun illər öncə baş verən hadisə indi də bir kinolenti kimi gözlərimin önündə canlanır… 1939-cu ilin iyun ayı idi. İkinci dünya müharibəsinin başlamasına az bir zaman vardı. Belə bir vaxtda Bakıda hüquq fakultəsini bitirmiş Şahmarın təyinatını Amasiya rayonuna göndərirlər. Amasiya rayonu coğrafi mövqeyinə görə Türkiyə ilə həmsərhəd olan Kiçik Qafqaz dağlarının əhatəsində yerləşir. 1941-ci ilin yayında başlayan Böyük Vətən müharibəsi hər bir sahədə öz ağırlığını göstərirdi. Eləcə də İrəvan Pedaqoji Texnikomunda təhsil alan tələbələrə də. 1942-ci ildə texnikomun məzunları Amasiya rayonuna səfərbər edilirlər. Qızlardan ibarət məzunlar Amasiya rayonuna aid olan kəndlərin məktəblərinə müəllim vəzifəsinə təyin olunurlar. Həmin qızların arasında Bakı Dövlət Universitetinin rektoru Abel Məhhərrəmovun anası Şəfiqə xanım, sonrakı illərdə bizim birinci sinif müəlliməmiz olmuş Ceyran xanım Zeynalova, eləcə də anam Lətifə xanım Abbasova da var idi (Anam sonralar xatirələrində qarlı qış günündə sal duz daşıyan arabanın üstündə Amasiyaya necə gəldiklərini danışardı.) Anamı isə Şurabad kəndinə dərs hissə müdiri təyin edirlər. Müharibədən sonra qızların bir qismi geriyə qayıtdı, bir qismi isə ailə qurub həyatlarını Amasiya rayonunda davam etdirdilər. Anam da həmin ailə quranların sırasında idi.
Mükafatları
Şahmar Əhmədov bir sıra mükafatlara layiq görülmüşdür.