İlqayax - türk və altay xalq mədəniyyətində yeni il başlanğıcı. Novruz. Novruzla eyni mənalı olaraq istifadə edilsə də ən əhəmiyyətli fərqi, yalnız bir anlıq olmasıdır. Yılqayaq, Cılgayak da deyilir. İlin ilk günüdür.
Əhəmiyyəti
Bahar bayramı olaraq qeyd olunar. Gecə və gündüz eşitlenmiştir. Dünyanın yenidən doğumu olaraq qəbul edilə bilər. O gecə tam o anda bütün təbiət və bütün kainat bir anlıq bir yuxuya gedər. Çaylar bir an üçün dayanar sonra yenidən axmağa başlayır. "Aləmin yatdığı vaxt" adı verilən bu anda canlı-cansız bütün varlıqlar bir anlıq bir yuxuya dalayarlar. Başqa bir deyişlə bir an üçün ölüb geri dirilirlər. O bir anlıq vaxt əslində yaradılışdan bu yana o anda keçən bütün zamanları içində saxlayan bir andır. Dünya sanki yeni başdan yaradılır. Yaradılışdakı xaosun bitib nizamın başladığı üçün bir mənada xoşbəxtlik duyulur. Dünyanın nəfəsi istilənər, yer üzünə yamyaşıl ipək bir xalça sərilir. O gecə evdəki bütün qab kacak təzə su ilə yuyulur. Gün doğularkən insanlar gedib akarsuda və ya çeşmələr başında əllərini üzlərini yuyarlar və ya "yunup qılarlar" (dəstəmaz alırlar). İnanışa görə Tanrı insanı bu gündə yaratmışdır. Adəm ilə Həvva bu gündə yer üzündə qovuşmuşdur. Həzrəti Əlinin bu gün doğulduğu fərz edilər. Türklərin Ergenekondan çıxış gününün iyirmi bir marta rast gəldiyi qəbul edilməkdədir. Oğuz Xanın bu müqəddəs saydığını və bayram kimi mərasimlərlə qarşıladığı məlumdur. Türklərə görə Navruz günündə bu hadisələr baş vermişdir.
Dünya bu gündə yaradılmışdır.
İlk insan bu gün yaradılmışdır.
Nuhun gəmisi bu gün quruya oturmuşdur.
Məhəmmədə bu gün peyğəmbərlik verilmişdir.
Şiə inancına görə Əli bu gün doğulmuşdur.
Aləmin yatdığı vaxt
"Aləmin yatdığı vaxt" Azərbaycan xalq inancında, qış sonu və yazın başlanğıc anını göstərən əsrarəngiz bir zamandır. Azəri mədəniyyətində aləmin yatma vaxtı ilin son Çərşənbə günüdür. Başqa bir görüşə görə Novruz Bayramına açılacaq gecənin gündüzə çevrildiyi anda reallaşır. Çaylar, dərələr, yəni axar sular bir an durur, sonra təkrar axmağa başlayırlar.
Isıyax
Baharda təbiətin yenilənməsini, gücünün çoxalmasını göstərən bir bayram. Yakutlar çox köhnə zamanlardan bəri, bahar mərasimləri edərlər. Bu bayram Ulu Göy Tanrısının şərəfinə edilir. Yer üzü yaşıllığa büründüyü vaxt ağac altına toplanılıp qurbanlar kəsilir. Sonra dairə şəklində toplanılıp kımız içilər və meydanda yandırılan odunun üzərindən qalır. "Isıyax" ın bir neçə məqsədi var: Yer ruhlarını məmnun etmək. Ulu Anadan mərhəmət istəmək kimi... Yakutlara görə, bu bayram ilk ata olan "Elley" ilə əlaqəlidir.
Etimologiya
(İl/Il/Cıl/Yıl) kökündən törəmişdir. "Yıl" (il) sözcüyündən gəlir. İlin keçidi deməkdir. İl və qaymaq (keçmək) sözlərinin birləşməsi olduğu da nəzərə alınmalıdır.
Mənbə
Türk Əfsanə Sözlüyü, Dəniz Qaraqurd, Türkiyə, 2011, e-Kitab (OTRS: CC BY-SA 3.0) (türk.)
Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Celal Beydili, Yurt Yayınevi, Türkiye (Sayfa-42) (türk.)
Xarici keçidlər
Türklüğün En Eski Bayramı Nevruz, Necati Demir 2011-09-13 at the Wayback Machine(türk.)
Nevruz Geleneği ve Kırgızlarda Nevruz, Doğan Kaya (türk.)
Türk Kültüründe Yenigün / Nevruz Bayramı, Bayram Durbilmez (türk.)
ilqayax, türk, altay, xalq, mədəniyyətində, yeni, başlanğıcı, novruz, novruzla, eyni, mənalı, olaraq, istifadə, edilsə, əhəmiyyətli, fərqi, yalnız, anlıq, olmasıdır, yılqayaq, cılgayak, deyilir, ilin, günüdür, mündəricat, əhəmiyyəti, aləmin, yatdığı, vaxt, isı. Ilqayax turk ve altay xalq medeniyyetinde yeni il baslangici Novruz Novruzla eyni menali olaraq istifade edilse de en ehemiyyetli ferqi yalniz bir anliq olmasidir Yilqayaq Cilgayak da deyilir Ilin ilk gunudur Mundericat 1 Ehemiyyeti 2 Alemin yatdigi vaxt 3 Isiyax 4 Etimologiya 5 Menbe 6 Xarici kecidlerEhemiyyeti RedakteBahar bayrami olaraq qeyd olunar Gece ve gunduz esitlenmistir Dunyanin yeniden dogumu olaraq qebul edile biler O gece tam o anda butun tebiet ve butun kainat bir anliq bir yuxuya geder Caylar bir an ucun dayanar sonra yeniden axmaga baslayir Alemin yatdigi vaxt adi verilen bu anda canli cansiz butun varliqlar bir anliq bir yuxuya dalayarlar Basqa bir deyisle bir an ucun olub geri dirilirler O bir anliq vaxt eslinde yaradilisdan bu yana o anda kecen butun zamanlari icinde saxlayan bir andir Dunya sanki yeni basdan yaradilir Yaradilisdaki xaosun bitib nizamin basladigi ucun bir menada xosbextlik duyulur Dunyanin nefesi istilener yer uzune yamyasil ipek bir xalca serilir O gece evdeki butun qab kacak teze su ile yuyulur Gun dogularken insanlar gedib akarsuda ve ya cesmeler basinda ellerini uzlerini yuyarlar ve ya yunup qilarlar destemaz alirlar Inanisa gore Tanri insani bu gunde yaratmisdir Adem ile Hevva bu gunde yer uzunde qovusmusdur Hezreti Elinin bu gun doguldugu ferz ediler Turklerin Ergenekondan cixis gununun iyirmi bir marta rast geldiyi qebul edilmekdedir Oguz Xanin bu muqeddes saydigini ve bayram kimi merasimlerle qarsiladigi melumdur Turklere gore Navruz gununde bu hadiseler bas vermisdir Dunya bu gunde yaradilmisdir Ilk insan bu gun yaradilmisdir Nuhun gemisi bu gun quruya oturmusdur Mehemmede bu gun peygemberlik verilmisdir Sie inancina gore Eli bu gun dogulmusdur Alemin yatdigi vaxt Redakte Alemin yatdigi vaxt Azerbaycan xalq inancinda qis sonu ve yazin baslangic anini gosteren esrarengiz bir zamandir Azeri medeniyyetinde alemin yatma vaxti ilin son Cersenbe gunudur Basqa bir goruse gore Novruz Bayramina acilacaq gecenin gunduze cevrildiyi anda reallasir Caylar dereler yeni axar sular bir an durur sonra tekrar axmaga baslayirlar Isiyax RedakteBaharda tebietin yenilenmesini gucunun coxalmasini gosteren bir bayram Yakutlar cox kohne zamanlardan beri bahar merasimleri ederler Bu bayram Ulu Goy Tanrisinin serefine edilir Yer uzu yasilliga burunduyu vaxt agac altina toplanilip qurbanlar kesilir Sonra daire seklinde toplanilip kimiz iciler ve meydanda yandirilan odunun uzerinden qalir Isiyax in bir nece meqsedi var Yer ruhlarini memnun etmek Ulu Anadan merhemet istemek kimi Yakutlara gore bu bayram ilk ata olan Elley ile elaqelidir Etimologiya Redakte Il Il Cil Yil kokunden toremisdir Yil il sozcuyunden gelir Ilin kecidi demekdir Il ve qaymaq kecmek sozlerinin birlesmesi oldugu da nezere alinmalidir Menbe RedakteTurk Efsane Sozluyu Deniz Qaraqurd Turkiye 2011 e Kitab OTRS CC BY SA 3 0 turk Turk Mitolojisi Ansiklopedik Sozluk Celal Beydili Yurt Yayinevi Turkiye Sayfa 42 turk Xarici kecidler RedakteTurklugun En Eski Bayrami Nevruz Necati Demir Arxivlesdirilib 2011 09 13 at the Wayback Machine turk Nevruz Gelenegi ve Kirgizlarda Nevruz Dogan Kaya turk Turk Kulturunde Yenigun Nevruz Bayrami Bayram Durbilmez turk Turkish Mythology Dictionary Multilingual Azeri dili Nevruz Nedir Arxivlesdirilib 2013 04 27 at Archive today turk Nevruz Bayrami Arxivlesdirilib 2012 03 23 at the Wayback Machine turk Menbe https az wikipedia org w index php title Ilqayax amp oldid 6114212, wikipedia, oxu, kitab, kitabxana, axtar, tap, hersey,
ne axtarsan burda
, en yaxsi meqale sayti, meqaleler, kitablar, oyrenmek, wiki, bilgi, tarix, seks, porno, indir, yukle, sex, azeri sex, azeri, seks yukle, sex yukle, izle, seks izle, porno izle, mobil seks, telefon ucun, chat, azeri chat, tanisliq, tanishliq, azeri tanishliq, sayt, medeni, medeni saytlar, chatlar, mekan, tanisliq mekani, mekanlari, yüklə, pulsuz, pulsuz yüklə, mp3, video, mp4, 3gp, jpg, jpeg, gif, png, şəkil, muisiqi, mahnı, kino, film, kitab, oyun, oyunlar.
